SKKN: Hướng dẫn học sinh trung bình và yếu, kém giải một số dạng toán tìm X ở chương trình Toán 6

Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> <br /> <br /> I. Phần mở đầu<br />  1. Lý do chọn đề tài<br /> Trong quá trình học toán, học sinh thường mắc những sai lầm, sai lầm về  cách <br /> trình bày một bài toán, sai lầm về  phương pháp giải các bài toán, đặc biệt đối với  <br /> những học sinh trung bình, yếu kém. Cho dù những sai lầm đó thường xảy ra hoặc có <br /> thể  xảy ra đều là điều đáng tiếc cho bản thân học sinh và người dạy. Qua bốn năm <br /> dạy môn toán lớp 6, tôi nhận thấy rằng các em học sinh từ lớp 5 lên khi giải các bài <br /> toán "tìm x"  ở  lớp 6 các em gặp rất nhiều khó khăn, nhất là đối với những em học  <br /> sinh có lực học trung bình và yếu, kém. Khẳ năng lĩnh hội kiến thức và phương pháp  <br /> giải toán "tìm x" của các em là rất chậm, nên mắc phải rất nhều sai sót không đáng  <br /> có, và thường không biết phương pháp để giải các dạng bài tập này, dẫn đến các em <br /> ngại giải bài toán dạng này. Vì thế, để giúp các em giải quyết những khó khăn, tránh <br /> sai sót, tạo hứng thú học tập cho các em khi giải bài toán "tìm x" , tôi đã chọn đề  tài  <br /> "Hướng dẫn học sinh trung bình và yếu, kém giải một số  dạng toán tìm x  ở  <br /> chương trình toán 6" . Từ  đó nâng cao chất lượng dạy học và chất lượng bộ  môn <br /> môn toán ở lớp 6.<br /> 2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài<br />  a, Mục tiêu của đề tài<br /> Để giúp học sinh có cái nhìn tổng thể về dạng toán tìm x, để mỗi học sinh có thể <br /> tự làm, tự trình bày một bài giải toán tìm x cụ thể, từ đó phát triển năng lực giải toán <br /> tìm x cho các em. Tạo tiền đề cho các em có thể học tốt khi làm các bài toán tìm x ở <br /> lớp 7 và giải phương trình bậc nhất một  ẩn, các phương trình đưa được về  dạng <br /> phương trình bậc nhất một ẩn, bất phương trình bậc nhất một ẩn ở lớp 8.<br /> Rèn cho học sinh khả  năng phân tích, xem xét bài toán dưới dạng đặc thù riêng lẻ.  <br /> Mặt khác cần khuyến khích học sinh tìm hiểu các giải để học sinh phát huy được khả <br /> năng tư duy linh hoạt, nhạy bén khi trình bày bài giải bài toán. Tạo được lòng say mê, <br /> sáng tạo, ngày càng tự tin, không còn tâm lý e ngại đối với các bài toán tìm x.<br /> Học sinh thấy được môn toán rất gần gũi với các môn học khác và thực tiễn trong  <br /> cuộc sống<br />  b, Nhiệm vụ của đề tài<br /> Nhiệm vụ  của đề  tài là đưa ra phương pháp giải và cách trình bày bài giải của <br /> một số dạng toán tìm x cơ bản mà học sinh trung bình và yếu, kém thường hay gặp ở <br /> chương trình toán lớp 6 mà học sinh còn chưa biết cách giải hay thường hiểu sai về <br /> phương pháp giải các dạng toán đó.<br /> 3. Đối tượng nghiên cứu<br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 1<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> Học sinh có học lực trung bình và yếu, kém của hai lớp 6A và 6B trường THCS  <br /> Băng Adrênh­ Krông Ana ­ Đăklăk.<br /> 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu<br /> Đề tài được áp dụng trong một số dạng toán tìm số tự nhiên x ở chương trình toán  <br /> lớp 6 mà học sinh trung bình và yếu, kém vẫn chưa thể tự mình giải và trình bày bài  <br /> giải được.<br /> 5. Phương pháp nghiên cứu<br /> ­ Tìm hiểu tình hình học tập của học sinh.<br /> ­ Cách hình thành kĩ năng giải toán cho học sinh thông qua các tiết luyện tập<br /> ­ Học hỏi kinh nghiệm thông qua dự giờ, rút kinh nghiệm từ đồng nghiệp.<br /> ­ Phương pháp đọc sách và tài liệu<br /> ­ Nói chuyện cởi mở với học sinh, tìm hiểu suy nghĩ của các em về dạng toán tìm  <br /> x.<br /> ­ Triển khai nội dung đề tài và kiểm tra, đối chiếu kết quả học tập của học sinh  <br /> từ đầu năm học đến cuối năm học của các năm học trước.<br /> II. Phần nội dung<br />  1. Cơ sở lí luận<br /> Từ năm 2002 đến nay, chương trình sách giáo khoa có nhiều thay đổi, đặc biệt là <br /> những năm gần đây, việc giảm tải, thay đổi khung phân phối chương trình đồng <br /> nghĩa với việc thay đổi cách nhìn, cách học, cách dạy của thầy và trò. Trước tình hình  <br /> đó môn toán cũng không nằm ngoài xu hướng đó. Để dạy và học tốt môn toán lớp 6, <br /> nhất là các dạng toán tìm x, đòi hỏi cả thầy và trò phải nỗ  lực nghiên cứu, tìm hiểu <br /> tài liệu một cách sâu sắc.<br /> Trước khi học "tường minh" về  phương trình và bất phương trình, học sinh đã <br /> được làm quen một cách "ẩn tàng" về phương trình và bất phương trình ở dạng toán <br /> "Tìm một số chưa biết trong một đẳng thức", mà ta hay gọi là các bài toán tìm x.<br /> Các bài toán "tìm x"  ở lớp 6 và  ở  tiểu học là cơ  sở  để  học sinh dần dần học tốt  <br /> phương trình và bất phương trình  ở  lớp 8. Đồng thời giúp các em làm quen và rèn  <br /> luyện cách giải phương trình sau này thông qua giải các bài toán tìm x.<br /> Lý thuyết phương trình không chỉ là cơ sở để xây dựng đại số mà còn giữ vai trò  <br /> quan trọng trong các bộ môn khác của toán học và trong cuộc sống. Người ta nghiên <br /> cứu không chỉ  phương trình đại số  mà còn nghiên cứu những phương trình vi phân,  <br /> phương trình tích phân, phương trình hàm...<br /> Tuy nhiên, với trình độ hiện nay của học sinh, nhất là học sinh trung bình và yếu, <br /> kém không thể tự mình lĩnh hội một khối lượng lớn kiến thức cùng một lúc. Vì vậy,  <br /> rèn luyện kĩ năng giải toán tìm x trong chương trình toán lớp 6 là một vấn đề  quan <br /> trọng trong việc dạy và học môn toán lớp 6. Tạo nền tảng kiến thức vững chắc cho  <br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 2<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> học sinh bước vào các năm học tiếp theo.<br /> 2. Thực trạng<br /> Trong quá trình học toán, học sinh hiểu phần lý thuyết có khi chưa chắc chắn  <br /> hoặc còn mơ  hồ  về  các định nghĩa, các khái niệm, các công thức… nên thường dẫn <br /> đến sai lầm khi làm bài tập.<br /> Có những dạng bài tập tìm x, nếu học sinh không chú tâm để ý hay chủ quan xem <br /> nhẹ hoặc làm theo cảm nhận tương tự là có thể vấp phải sai lầm.<br /> Đa số học sinh cảm thấy khó học dạng bài toán tìm x này do các em đã mất gốc ở <br /> tiểu học. Do các e không chịu học phần định nghĩa, khái niệm, tính chất  ở  các phép  <br /> toán cộng, trừ, nhân, chia đã học ở tiểu học, ở lớp 6, mà đây lại là vấn đề quan trọng  <br /> yêu cầu học sinh phải nắm và hiểu được trước khi làm bài tập.<br /> Khối lớp 6 có số lượng học sinh không đồng đều về nhận thức và học lực nên  gây  <br /> khó khăn cho giáo viên trong việc lựa chọn phương pháp phù hợp. Nhiều học sinh có  <br /> hoàn cảnh khó khăn cả  về  vật chất lẫn tinh thần do đó việc đầu tư  về  thời gian và  <br /> sách vở cho học tập bị hạn chế nhiều và ảnh hưởng không nhỏ  đến sự  nhận thức và  <br /> phát triển của các em.<br /> Sau khi nhận lớp và dạy một thời gian tôi đã tiến hành điều tra cơ bản thì thấy:<br /> + Lớp 6A: Số  em không thể  giải, không thể  tự  trình bày giải bài toán tìm x chiếm  <br /> khoảng 75%, số học sinh nắm chắc kiến thức và biết vận dụng vào bài tập có khoảng <br /> 25%, số  học sinh biết phối hợp các kiến thức, kỹ  năng giải các bài toán tìm x chiếm <br /> khoảng 15%.<br /> + Lớp 6B: Số  em không thể  giải, không thể  tự  trình bày giải bài toán tìm x chiếm  <br /> khoảng 65%, số học sinh nắm chắc kiến thức và biết vận dụng vào bài tập có khoảng <br /> 35%, số  học sinh biết phối hợp các kiến thức, kỹ  năng giải các bài toán tìm x chiếm <br /> khoảng 20%.<br /> Số học sinh trung bình và yếu, kém tập trung  ở cả hai lớp nên gây khó khăn trong  <br /> quá trình giảng dạy, cũng như việc truyền đạt các phương pháp giải các dạng toán tìm <br /> x cho học sinh. Đối với học sinh khá giỏi thì việc làm các dạng bài tập này không có gì <br /> khó khăn nhưng đối với học sinh trung bình và yếu, kém thì đây là dạng toán khó. Nếu <br /> giảng giải sâu về phương pháp thì gây nhàm chán cho học sinh khá, giỏi.<br /> 3. Nội dung và hình thức của giải pháp:<br /> a. Mục tiêu của giải pháp<br /> ­ Đầu tiên cần cho học sinh trung bình và yếu, kém nắm chắc phương pháp giải <br /> những dạng toán tìm x cơ bản đã được học ở tiểu học.<br /> ­ Chuyển thể từ dạng toán tìm x phức tạp thành dạng toán tìm x đơn giản đã biết <br /> cách giải. Giáo viên đưa liều lượng kiến thức vừa phải, thích hợp với năng lực và  <br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 3<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> điều kiện của học sinh.<br /> ­ Tạo hứng thú cho học sinh bằng cách cho các bài tập dễ rồi tăng dần lượng kiến  <br /> thức. Tạo cho học sinh cảm giác yêu thích dạng toán này rồi mới phát triển nâng cao.<br /> ­ Tạo tâm lí cho học sinh đây là một dạng toán dễ, không có gì khó khăn khi giải  <br /> và trình bày. Cần khuyến khích học sinh tự  giải và tự  trình bày sau khi giáo viên đã  <br /> giảng giải.<br /> ­ Giáo viên đóng vai trò là người hướng dẫn, dẫn dắt học sinh tìm ra lời giải bài  <br /> toán, học sinh chủ động lĩnh hội kiến thức.<br /> ­ Giáo viên luôn tạo môi trường thân thiện giữa thầy và trò. Không quá tỏ  vẻ  xa  <br /> cách hay quá lớn lao và cao cả đối với học sinh. Luôn tạo cho học sinh một cảm giác  <br /> gần gũi, không làm cho học sinh cảm thấy sợ  hãi. Dạy thật, học thật ngay từ  đầu. <br /> Dạy theo điều kiện thực tế không quá áp đặt chủ quan.<br /> b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp.<br /> Dạng 1: " Tìm một số chưa biết của một tổng".<br />  Ví dụ: <br /> 30            +            40           =        70<br /> Số hạng 1    Số hạng 2     Tổng<br /> ­ Muốn tìm số hạng 1 ta làm thế nào? HS: Tổng – số hạng 2<br /> ­ Muốn tìm số hạng 2 ta làm thế nào? HS: Tổng – số hạng 1<br /> ­ Nếu thay  30 = x  hoặc  40 = x  , muốn  HS: Tổng – số hạng đã biết<br /> tìm x ta làm thế nào?<br /> <br /> Vì thế giáo viên đưa ra công thức tổng quát cho dạng toán này:<br /> x + b = c <br /> Nếu    x = c ­ b     (b,c là các số đã biết)    ( dạng I)<br /> b + x = c <br /> (Muốn tìm một số chưa biết của tổng, ta lấy tổng trừ đi số hạng đã biết)<br /> ­ Sau khi đưa ra công thức tổng quát và phát biểu lại thành lời, học sinh sẽ  dễ  dàng <br /> làm các bài tập thuộc dạng này, ví dụ:<br /> Bài tập 1: Tìm số tự nhiên x, biết: <br /> a, x + 20 = 50 b, 30 + x = 50  <br /> Học sinh sẽ  dễ  dàng giải nhờ  công thức tổng quát đã cho: " Muốn tìm một số <br /> chưa biết của tổng, ta lấy tổng trừ đi số hạng đã biết".<br /> Giải:  a, x + 20 = 50<br />       x    = 50 ­ 20 <br />            x    = 30<br /> b, 30 + x = 50<br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 4<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> x = 50 ­ 30<br /> x = 25<br /> Dạng 2: "Tìm một số chưa biết trong một hiệu"<br /> Ví dụ :  <br /> 90           −            40           =        50<br /> Số bị trừ       Số trừ     Hiệu<br /> ­ Muốn tìm số trừ ta làm thế nào? HS: Số trừ = số bị trừ – hiệu<br /> ­ Muốn tìm số bị trừ ta làm thế nào? HS: Số bị trừ  = Số trừ + Hiệu<br /> ­ Nếu thay  90 = x  muốn tìm x ta làm thế  HS: Hiệu + số trừ<br /> nào?<br /> ­ Nếu thay  40 = x  , muốn tìm x ta làm  HS: Số bị trừ  –  Hiệu <br /> thế nào?<br /> + Xuất phát từ ví dụ trên, giáo viên đưa ra công thức tổng quát:<br /> x ­ b = c  =>  x = c + b    (dạng II)<br /> ( Số bị trừ bằng Hiệu trừ đi số trừ)<br /> Và:         b ­ x = c  =>  x = b ­ c     (dạng III)<br /> ( Số trừ bằng số bị trừ trừ đi hiệu)<br /> (b, c là các số đã biết)<br /> + Đối với dạng toán này học sinh trung bình và yếu, kém rất hay nhầm lẫn giữa  <br /> số trừ và số bị trừ, ví dụ: Tìm số tự nhiên x, biết:  95 ­ x = 60<br /> ­ Học sinh thường thực hiện: x = 60 ­ 95 và dẫn đến học sinh không  <br /> tìm được kết quả của bài toán. <br /> + Nhưng khi cho học sinh học thuộc công thức và phát biểu thành lời được thì học  <br /> sinh sẽ dễ dàng làm bài, ví dụ:<br /> Bài tập áp dụng : Tìm số tự nhiên x, biết: <br /> a)  x ­ 15 = 35<br /> b)  50 ­ x = 35<br />  + Giáo viên đạt câu hỏi hướng dẫn học sinh: <br /> ­ Ở câu a, x đóng vai trò là số gì trong hiệu. Muốn tìm x ta làm như thế nào? <br /> ­ Ở câu b, x đóng vai trò là số gì trong hiệu. Muốn tìm x ta làm như thế nào?<br /> + Học sinh dễ dàng trả lời;<br /> ­ Ở câu a, x đóng vai trò là số bị trừ trong hiệu. Muốn tìm x, ta lấy hiệu cộng với  <br /> số trừ<br /> ­  Ở câu b, x đóng vai trò là số  trừ trong hiệu. Muốn tìm x, ta lấy số  bị  trừ trừ đi  <br /> hiệu.<br /> Giải:   a) x ­ 15 = 35<br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 5<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> x    = 35 + 15<br /> x    = 50<br />           b) 50 ­ x = 35<br /> x = 50 ­ 35<br /> x = 15<br /> Dạng 3: "Tìm một thừa số chưa biết trong một tích "<br /> Ví dụ :    <br /> 4          .           5           =        20<br /> Thừa số 1    Thừa số 2    Tích<br /> ­ Muốn tìm thừa số 1 ta làm thế nào? HS: Thừa số 1 = Tích : thừa số 2.<br /> 20<br /> �     4 =  <br /> 5<br /> ­ Muốn tìm thừa số 2 ta làm thế nào? HS: Thừa số 2 = Tích : thừa số 1<br /> 20<br /> �     5 =<br /> 4<br /> ­ Nếu thay  4 = x  thì x đóng vai trò là  HS: <br /> thừa số 1 hay thừa số 2, lúc này muốn  + x là thừa số 1<br /> tìm x ta làm thế nào? + Tìm x = tích : thừa số 2<br /> 20<br /> �     x =  <br /> 5<br /> + Xuất phát từ ví dụ trên, giáo viên đưa ra công thức tổng quát cho học sinh<br /> b.x  = c <br /> Nếu   x = c : b   (b,c là các số đã biết)  (dạng IV)<br /> x .b = c <br /> (Muốn tìm một thừa số chưa biết của tích, ta lấy tích chia cho thừa số đã biết)<br /> + Sau khi nắm vững công thức và có thể phát biểu thành lời công thức trên, học sinh  <br /> dễ dàng làm các bài tập thuộc dạng toán này, ví dụ: <br /> Bài tập áp dụng Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> a)  6x = 60          b)  6(x ­ 2) = 60<br /> + Giáo viên có thể đặt câu hỏi gợi ý: Muốn tìm thừa số chưa biết của một tích ta làm <br /> như thế nào?<br /> ­ Học sinh có thể  trả  lời ngay: Muốn tìm một thừa số  chưa biết của tích, ta lấy <br /> tích chia cho thừa số đã biết. Và giải bài toán.<br /> Giải:  a)  6x = 60<br /> x = 60 : 6<br /> x = 10<br /> ­  Ở  câu b, học sinh sẽ  thấy bỡ  ngỡ, nên giáo viên sẽ  hướng dẫn cho học sinh:  <br /> Nếu coi (x ­ 2) là một thừa số chưa biết, thì x ­ 2 tính như thế nào. Học sinh sẽ hiểu  <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 6<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> và tính được ngay: x ­ 2 = 12, bài toán quay về  dạng toán 2 mà học sinh đã biết cách <br /> giải. <br />                    b) 6(x ­ 2)= 60<br /> x ­ 2 = 60 : 6<br /> x ­ 2 = 10 (Dạng II)<br /> x   = 10 + 2<br /> x   = 12<br /> + Ở  câu b, khi chưa được học công thức tổng quát, nhiều học sinh yếu kém thường <br /> tính toán sai một cách đáng tiếc như sau: <br /> 6(x ­ 2) = 60.<br /> 6x    = 60 ­ 2<br /> 6x    = 58<br />  x    = 58:6<br /> Dạng 4: "Nếu tích của hai thừa số bằng 0 thì ít nhất một thừa số bằng 0" <br /> = 0�=> �<br /> a.b�� = 0ho<br /> a�� ��� =0<br /> cb��<br /> + Giáo viên cho bài tập sau:<br /> Bài tập 1: Tìm số tự nhiên x, biết: <br /> a, x . 52  =0<br /> b, (x ­ 27).52 = 0<br /> + Ở câu a, học sinh có thể biết được ngay x = 0<br /> + Ở câu b, giáo viên hướng dẫn học sinh: Nếu xem x ­ 27 như một thừa số ch ưa biết,  <br /> thừa số 52 khác 0, vậy thừa số x ­ 27 = ?  (Thừa số chưa biết phải bằng 0). Khi đó,  <br /> học sinh có thể tự giải như sau:<br /> Giải:<br /> b, (x ­ 27).52 = 0<br /> x ­ 27 = 0<br />   x  = 0 + 27<br />   x  = 27<br /> + Giáo viên có thể  nâng cao thêm cho học sinh bằng cách thay x ­ 27 bằng 3x ­ 27  <br /> trong bài tập  1 (b) ta được bài tập sau<br /> Bài tập 2: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> a, (3x ­ 27).52 = 0<br /> + Hay thay thừa số 52 bằng thừa số x chưa biết trong bài tập 3.1 (b) ta được bài tập <br /> sau<br /> Bài tập 3.2: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> b, (x ­ 27).x = 0<br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 7<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br />  Dạng 5 : "Tìm một số chưa biết trong một thương "<br /> Ví dụ 1:   <br /> 15           :           3           =        5<br /> Số bị chia      số chia    Thương<br /> ­ Muốn tìm số bị chia ta làm thế nào? HS: Số bị chia = Thương . số chia<br /> �     15 = 3.5  <br /> ­ Muốn tìm số chia ta làm thế nào? HS: Số chia = Số bị chia : thương<br /> 15<br /> �     3 =<br /> 5<br /> ­ Nếu thay 15 = x  thì x đóng vai trò là số  HS: <br /> bị chia hay số chia, lúc này muốn tìm x  + x là số bị chia<br /> ta làm thế nào? + Tìm x = thương . số chia<br /> �     x = 5.3  <br /> + Xuất phát từ ví dụ trên, giáo viên đưa ra cho học sinh nắm công thức:<br /> Nếu:   x : b = c   =>  x = c . b      (dạng V)<br /> (b,c là các số đã biết)<br /> (Muốn tìm số bị chia, ta lấy thương nhân với số chia)<br /> Nếu:   b : x = c   =>  x = b : c      (dạng VI)<br /> (Muốn tìm số chia, ta lấy số bị chia chia cho thương)<br /> (b,c là các số đã biết)<br /> + Khi chưa học phương pháp giải dạng toán 6, học sinh yếu, kém rất hay nhầm lẫn <br /> giữa số bị chia và số chia nên thường tính toán nhầm như ví dụ sau:<br /> Ví dụ 2: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> a, 36 : x = 12.<br /> ­ Học sinh thường giải bài toán này như sau:<br /> 36 : x = 12<br /> x = 12 . 36<br /> x = 432<br /> + Sau khi học xong các dạng toán 5 và 6, học sinh có thể  tự  làm bài tập  ở  dạng này  <br /> một cách dễ dàng, ví dụ:<br /> Bài tập : Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> a, x : 3 = 12<br /> b, 36 : x = 12<br /> + Giáo viên đạt câu hỏi hướng dẫn học sinh: <br /> ­ Ở câu a, x đóng vai trò là số gì của phép chia. Muốn tìm x ta làm như thế nào? <br /> ­ Ở câu b, x đóng vai trò là số gì của phép chia. Muốn tìm x ta làm như thế nào?<br /> + Học sinh dễ dàng trả lời;<br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 8<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> ­ Ở câu a, x đóng vai trò là số  bị chia trong phép chia. Muốn tìm x, ta lấy thương  <br /> nhân với số chia<br /> ­  Ở  câu b, x đóng vai trò là số  chia của phép chia. Muốn tìm x, ta lấy số  bị  chia  <br /> chia cho thương.<br /> Giải:  a, x : 3 = 12<br />   x   = 12 . 3<br />   x   = 36<br /> b, 36 : x = 12<br />    x= 36 : 12<br /> x= 3<br /> 4. Phát triển các dạng toán tìm x <br /> ­ Sau khi cho học sinh nắm được các dạng toán tìm x cơ bản và đã làm được bài tập <br /> của các dạng toán này một cách thành thạo thì việc nâng cao các bài toán tìm x là một  <br /> điều quan trọng và không thể  thiếu khi hướng dẫn cho học sinh trung bình và yếu <br /> kém. Giáo viên đóng vai trò là người dẫn dắt, chỉ  đường cho học sinh với phương  <br /> pháp: " Chuyển bài toán lạ, phức tạp và chưa biết cách giải về dạng toán quen thuộc,  <br /> đơn giản đã bết cách giải".<br /> ­ Sau khi đã dạy xong 6 dạng toán trên, giáo viên đưa ra các bài tập sau:<br /> Bài tập 5: Tìm số tự nhiên x, biết<br />  6.x + 20 = 50    (được phát triển từ bài toán: x + 20 = 50)<br /> + Gặp bài tập này học sinh sẽ cảm thấy bỡ ngỡ vì bài toán mình đã làm có dạng là <br /> x + 20 = 50, còn đây là 6.x + 20 = 50<br /> ­ Giáo viên hướng dẫn học sinh: Nếu coi tích 6.x như một số hạng chưa biết, thì bài <br /> toán có dạng nào?<br /> + Học sinh thấy ngay đây là dạng toán I  <br /> ­ Giáo viên yêu cầu học sinh tìm 6x <br /> + Học sinh sẽ tìm được 6.x = 30 và thấy ngay đây lại là  dạng toán IV đã biết cách <br /> giải, và học sinh có thể trình bày:<br /> 6.x + 20 = 50 <br /> 6.x     = 50 ­ 20 <br /> 6.x     = 30 (Dạng IV)<br />  x     = 30:6<br />  x     = 5<br /> Bài tập 6: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> 6.(x ­ 2) + 20 = 50  (Phát triển từ bài toán 6x + 20 = 50)<br /> + Vì học sinh đã giải được bài tập 5, nên đối với bài này, học sinh cũng hiểu rằng  <br /> phải xem 6(x ­ 2) là một số hạng chưa biết và tìm 6(x ­ 2). Sau đó bài toán được đưa  <br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 9<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> về dạng toán 4. và đã biết cách giải như bài tập 3câu b. <br /> 6.(x ­ 2) + 20 = 50<br /> 6.(x ­ 2)    = 50 ­ 20 <br /> 6.(x ­ 2)    = 30       (Bài tập 3 câu b)<br />   x ­ 2     = 30:6<br />   x ­ 2     = 5<br />   x        = 7<br /> Bài tập 7: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> (7x ­ 2).6 + 20 = 50 (Phát triển từ bài tập 6: 6(x ­ 2) + 20 = 50)<br /> + Ở bài tập này học sinh thấy ngay sẽ phải giải như bài tập 6<br /> Giải:<br /> (7x ­ 2).6 + 20 = 50<br /> (7x ­ 2).6    = 50 ­ 20<br /> (7x ­ 2).6    = 30        <br />   7x ­ 2     = 30 : 6<br />   7x ­ 2     = 5<br />        7x   = 7<br />       x   = 1<br /> Bài tập 8: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> 5x ­ 15 = 35 (Phát triển từ bài tập 2: x ­ 15 = 35)<br /> + Khi làm được bài tập 5, học sinh hiểu bài này thuộc dạng toán 2 và sẽ  giải được <br /> như sau:    5x ­ 15 = 35<br />            5x    = 35 + 15<br />   5x    = 50 (Dạng IV)<br />    x    = 50: 5<br />    x    = 10<br /> Bài tập 9: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> 5x ­ 15 = 33 + 23 (Phát triển từ bài tập 8: x ­ 15 = 35)<br /> + Áp dụng quy tắc thứ tự thực hiện phép tính học sinh sẽ  dễ dàng đưa bài toán trên  <br /> về bài tập 8.<br /> Bài tập 10: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> (5x ­ 15) : 7 = 5 (Phát triển từ bài tập 8: 5x ­ 15 = 35)<br /> + Khi gặp bài toán này học sinh sẽ  cảm thấy lúng túng và không biết cách giải, giáo <br /> viên sẽ gợi ý cho học sinh: "Nếu coi (5x ­ 15) là số bị chia thì bài toán này thuộc dạng  <br /> toán nào? ". Học sinh có thể  biết ngay đây là dạng toán 5 và đã biết cách giải. Học <br /> sinh có thể làm được như sau: <br /> (5x ­ 15) : 7 = 5<br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 10<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> 5x ­ 15 = 5 . 7<br /> 5x ­ 15 = 35<br /> + Tới đây, học sinh thấy ngay bài toán đã được đưa về Bài tập 8 đã giải được ở trên.<br /> Bài tập 11: Tìm số tự nhiên x, biết:<br /> (5x ­ 15) . 72 = 5 . 73  (Phát triển từ bài tập 8: 5x ­ 15 = 35)<br /> + Ở bài tập này, giáo viên hướng dẫn học sinh áp dụng quy tắc thứ tự thực hiện phép <br /> tính (tính trong ngoặc trước) để đưa bài toán về bài tâp 8. Và học sinh có thể trình bày <br /> như sau:<br /> (5x ­ 15) . 72 = 5 . 73<br /> (5x ­ 15)   = 5. 73:72<br /> (5x ­ 15)   = 5 .(73:72)<br /> (5x ­ 15)   = 5 . 7<br />  5x ­ 15   = 35 (Bài tập 8)<br /> Như vậy, với cách phát triển các dạng bài tập như trên thì các bài tập tìm x sẽ trở <br /> nên dễ dàng hơn với các em. Các em có thể tự làm tốt, tự trình bày được các bài giải  <br /> tìm x một cách dễ dàng. Đối với học sinh khá giỏi thì các em được luyện tập kĩ năng <br /> tính toán và có thể tự ra đề cho mình làm.<br /> c. Kết quả  khảo nghiệm, giá trị  khoa học của vấn đề  nghiên cứu, phạm vi và <br /> hiệu quả ứng dụng,<br /> Trong quá trình giảng dạy học kỳ I vừa qua khi áp dụng kinh nghiệm của mình để <br /> soạn giảng và vận dụng vào thực tế tôi nhận thấy có sự thay đổi đáng mừng:<br /> ­ Học sinh đã có khả năng hạn chế hoặc không để xảy ra những sai lầm đáng tiếc  <br /> trong khi làm bài tập tìm x khi làm bài  ở  lớp,  ở  nhà hay bài kiểm tra. Tuy nhiên vẫn  <br /> còn một số  trường hợp học sinh vẫn còn mắc phải sai lầm bởi tính chủ  quan, xem <br /> nhẹ hay làm bài theo cảm nhận thói quen.<br /> ­ Học sinh đã có thái độ  học tập tích cực, thích thú hơn trong tiết học khi gặp  <br /> những bài toán tìm x. Chủ động nêu lên những thắc mắc, khó khăn khi gặp bài tập lạ <br /> với giáo viên, các em hưởng ứng rất nhiệt tình. Bên cạnh đó các bài tập tìm x mà giáo <br /> viên giao về  nhà đã được các em làm một cách nghiêm túc, tự  giác học bài và nắm <br /> được phương pháp giải cơ  bản của mỗi dạng toán. Tuy nhiên một số  em vẫn còn  <br /> mắc sai lầm ở khâu tính toán cộng trừ, nhân, chia.<br /> ­ Phần lớn chất lượng các bài kiểm tra 15 phút và một tiết đã được nâng lên, các  <br /> em đã xác định đúng hướng đi bài toán, số  học sinh biết trình bày bài giải dạng toán  <br /> tìm x một cách rõ ràng, mạch lạc và có lôgic được tăng lên đáng kể.<br /> III. Kết luận và kiến nghị<br />  1. Kết luận:<br /> ­ Đối với học sinh trung bình và yếu kém, việc tự tìm hiểu và khám phá kiến thức <br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 11<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> mới là rất khó khăn. Chính vì thế nên tôi nghiên cứu đề tài này để giúp các em có một  <br /> cái nhìn tổng quát hơn về các bài tập tìm x. Mỗi bài tập là một dạng toán nhất định và  <br /> luôn luôn có cách giải. Để giải được các bài tập tìm x, đòi hỏi các em phải học, phải <br /> nắm chắc được các dạng toán và phương pháp giải của nó. Và có một cái nhìn trực <br /> quan, tư duy để khi gặp một bài tập cụ thể thì các em có thể định hướng được mình <br /> đang gặp dạng bài tập nào, từ đó đưa ra cách giải phù hợp.<br /> ­ Sau khi nghiên cứu và triển khai vấn đề  này bản thân tôi nhận thấy: để tạo cho <br /> học sinh hứng thú học học tập bộ  môn toán, đặc biệt đối với những bài toán tìm x, <br /> giáo viên phải từng bước tạo hứng thú cho học sinh qua việc tìm hiểu kiến thức mới,  <br /> thông qua các buổi thực hành, qua việc phân loại bài tập, thông qua các tiết luyện <br /> tập ... . Đồng thời phải luôn gần gũi, tìm hiểu những khó khăn, sở thích của học sinh <br /> để từ đó có những biện pháp phù hợp hơn. Bên cạnh đó cần có thời lượng phù hợp áp <br /> dụng kiến thức, áp dụng phương pháp giải vào các bài toán tìm x mà học sinh gặp <br /> phải để học sinh thấy được tính khoa học, giá trị thực tiễn của phương pháp.<br /> ­ Sau khi tiến hành luyện tập để  hình thành kĩ năng giải các dạng toán tìm x cho  <br /> học sinh tôi nhận thấy:<br /> + Đa số các em nắm vững và làm được hầu hết các bài tập tìm x mà giáo viên đưa  <br /> ra (Dạng bài tập không quá khó).<br /> + Nhớ được các thao tác giải bài tập từng dạng cụ thể.<br /> + Hầu hết các em nắm vững kiến thức thứ  tự  thực hiện phép tính áp dụng vào  <br /> giải các bài tập tìm x.<br /> + Học sinh giải toán nhanh và trình bày rõ ràng hơn.<br /> + Các em thích thú học toán hơn.<br /> Trên đây là phương pháp giải một số dạng toán tìm x mà tôi đã nghiên cứu và đưa  <br /> vào giảng dạy và thấy rằng đã có nhiều thay đổi về  chất lượng trong quá trình học  <br /> tập bộ môn toán của học sinh. Tôi rất mong được sự chỉ bảo của các đồng chí đồng <br /> nghiệp để đề tài này được sâu rộng hơn, để vốn kinh nghiệm giảng dạy của tôi được <br /> nâng cao hơn. <br /> 2. Kiến nghị:<br /> ­  Đề  nghị  cụm chuyên môn của huyện, tổ  chuyên môn, nhóm chuyên môn của  <br /> trường triển khai các chuyên đề  nhiều hơn nữa để  chúng tôi có cơ  hội trao đổi, học  <br /> hỏi kinh nghiệm từ đồng nghiệp, từ các môn học khác.<br /> ­ Đề  nghị  hội phụ  huynh học sinh cần quan tâm hơn nữa đến việc học tập của  <br /> con em mình.<br /> ­ Đề nghị ban giám hiệu nhà trường mở và duy trì các lớp học hai buổi, vận động <br /> học sinh đi học đây đủ để các em có điều kiện học tập, phát triển năng lực, tăng chất <br /> lượng bộ môn.<br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 12<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> ­ Đề  nghị Phòng giáo dục và đào tạo quan tâm hơn nữa đến học sinh các trường <br /> vùng sâu ­ vùng xa, vùng khó khăn.<br />     Băng A đrênh ngày 25 tháng3 năm 2017<br />                                                  Người viết <br /> <br /> <br />                                            Đặng Anh Phương<br /> <br /> (Đánh giá của BGH nhà trường)<br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 13<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..<br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> <br /> 1. Sách giáo khoa, Sách giáo viên, SBT toán 6 ­ tập 1 ­ Phan Đức chính, Tôn Thân.<br /> 2. Phương pháp dạy học ở trường phổ thông ­ Hoàng Chúng.<br /> 3. Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn toán THCS ­ Tôn Thân.<br /> 4. Nâng cao và phát triển toán 6 tập 1 ­ Vũ Hữu Bình.<br /> 5. Luyện giải và ôn tập toán 6 tập 1 ­ Vũ Dương Thụy, Nguyễn Ngọc Đạm.<br /> 6. Đề kiểm tra toán 6 tập 1 ­ Trần Xuân Tiếp, Phạm Hoàng, Phan Hoàng Ngân.<br /> <br /> <br /> I. Phần mở đầu 1 <br />    I.1. Lý do chọn đề tài 1<br />    I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài 1<br />       a, Mục tiêu đề tài 1<br />       b, Nhiệm vụ đề tài 1<br />    I.3. Đối tượng nghiên cứu 1<br />    I.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 2<br />    I.5. Phương pháp nghiên cứu 2<br /> II. Phần nội dung 2<br />    II.1. Cơ sở lí luận 2<br />    II.2. Thực trạng 2<br />    II.3. Giải pháp thực hiện 3<br />       II.3.1. Nội dung và cách thực hiện 4<br />          1. Hướng dẫn học sinh giải dạng toán tìm x thứ nhất 4<br />          2. Hướng dẫn học sinh giải dạng toán tìm x thứ hai và thứ ba 4<br />          3. Hướng dẫn học sinh giải dạng toán tìm x thứ tư 5<br />          4. Hướng dẫn học sinh giải dạng toán tìm x thứ năm và thứ sáu 7<br />       II.3.2. Nâng cao và phát triển các dạng toán tìm x 8<br />    II.4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm thực tế 10<br /> III. Kết luận và kiến nghị 10<br />    III.1. Kết luận 10<br />    III.2. Kiến nghị 11<br /> Tài liệu tham khảo 12<br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 14<br /> ặng Anh Phương<br />  Đề tài sáng kiến kinh nghiệm:<br /> HƯỚNG DẪN HỌC SINH TRUNG BÌNH,  YẾU VÀ KÉM <br /> GIẢI MỘT SỐ DẠNG TOÁN TÌM X Ở LỚP 6<br /> Mục lục 12<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trường THCS Băng Ađrênh             Giáo viên: Đ<br /> 15<br /> ặng Anh Phương<br />