SKKN: Làm tăng hứng thú cho học sinh qua hoạt động ngoại khóa trong bộ môn Sinh học

Chia sẻ: Lê Thị Diễm Hương | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

695
lượt xem 127
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Phải chăng hoạt động ngoài giờ của học sinh là không quan trọng, không đóng vai trò trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập bộ môn? Đã đến lúc cần xác định lại vị trí, vai trò của hoạt động ngoại khoá, phát huy cao độ tính năng động sáng tạo, niềm hứng thú của học sinh qua các hoạt động ngoại khóa Sinh học. Mời quý thầy cô tham khảo sáng kiến “Làm tăng hứng thú cho học sinh qua hoạt động ngoại khóa trong bộ môn Sinh học”.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: SKKN: Làm tăng hứng thú cho học sinh qua hoạt động ngoại khóa trong bộ môn Sinh học

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM LÀM TĂNG HỨNG THÚ CHO HỌC SINH QUA HOẠT ĐỘNG NGOẠI KHÓA TRONG BỘ MÔN SINH HỌC
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: Ngành giáo dục Việt Nam đang đứng trước một vấn đề rất nan giải: Đó là việc ngày càng có nhiều học sinh bỏ học. Các em bỏ học với rất nhiều lý do và một trong những lý do đó là các em chán học, không muốn đến trường. Xuất phát từ tình hình này, mô hình “ Trường học thân thiện” của Bộ giáo dục đã ra đời. Phải gây được sự hứng thú, ham mê học hỏi, khám phá ở các em học sinh đó là yêu cầu cấp bách của ngành giáo dục đặt ra cho mỗi Thầy, Cô giáo. Làm sao để các em thấy được mỗi ngày đến trường là một ngày vui. Qua thực tế giảng dạy bộ môn Sinh học ở trường trung học phổ thông chúng tôi nhận thấy có một thực trạng là phần lớn học sinh chưa chú trọng đến việc tìm hiểu các kiến thức của bộ môn Sinh. Nguyên nhân có nhiều, song trước hết có lẽ vì học và dạy các kiến thức Sinh học là một công việc khó. Người dạy cũng như người học trước hết phải có niềm say mê, yêu thích khoa học, thích khám phá, tìm hiểu những bí ẩn của thiên nhiên... Đó là những yêu cầu khắt khe, mang tính đặc thù của bộ môn Sinh học. Mặt khác, xu hướng nghề nghiệp hiện nay khá rộng mở đối với các ngành thi của khối A với 3 môn Toán, Lí, Hóa. Chính tính thực dụng trong học tập khiến học sinh ngày càng thờ ơ với bộ môn Sinh học. Đặc biệt, việc giảng dạy các kiến thức lý thuyết trên lớp đã trở nên đơn điệu, xơ cứng, không phù hợp với tâm lý con người hiện đại. Điều này cũng đã ảnh hưởng không nhỏ đến hứng thú học tập, khả năng sáng tạo của học sinh. Giải quyết thực trạng trên đây, theo chúng tôi, cần phải kết hợp đổi mới phương pháp giảng dạy cả giờ chính khoá lẫn hoạt động ngoại khoá, mà trước hết là phải có một quan niệm đúng về tầm quan trọng, ý nghĩa của những hoạt động ngoại khoá Sinh học. Theo dõi quá trình đổi mới phương pháp dạy học môn Sinh học ở nhà trường phổ thông trong những năm gần đây, chúng tôi nhận thấy nội dung đổi mới thường tập trung vào giờ chính khoá, còn hình thức ngoại khóa thì ít được chú trọng triển khai. Phải chăng hoạt động ngoài giờ của học sinh là không quan trọng, không đóng vai trò trong việc nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập bộ môn? Đã đến lúc cần xác định lại vị trí, vai trò của hoạt động ngoại khoá, phát huy cao độ tính năng động sáng tạo, niềm hứng thú của học sinh qua các hoạt động ngoại khóa Sinh học. Đó là lý do mà tôi đã chọn đề tài này. II. THỰC TRẠNG TRƯỚC KHI THỰC HIỆN CÁC GIẢI PHÁP CỦA ĐỀ TÀI: 1/ Thuận lợi: - Do đặc thù của bộ môn rất gần gũi với thiên nhiên, với cuộc sống nên dễ gây hứng thú cho học sinh với môn học nếu giáo viên có định hướng và phương pháp tốt. - Phần lớn các em rất yêu thích và rất muốn khám phá những bí ẩn của tự nhiên, những điều kì diệu của sự sống
- Kiến thức sinh học rất đa dạng,phong phú, có rất nhiều nội dung để giáo viên đưa vào hoạt động ngoại khóa giúp học sinh dễ dàng tiếp cận và vận dụng các kiến thức đó vào thực tiễn - Công nghệ thông tin phát triển mạnh khiến các em học sinh có điều kiện tìm hiểu thông tin để tham gia tốt các hoạt động ngoại khóa - Được sự ủng hộ nhiệt tình từ Ban giám hiệu nhà trường, Ban chấp hành Đoàn trường, các em học sinh, và đặc biệt là sự giúp đỡ của các giáo viên trong tổ. 2/ Khó khăn: - Theo sự phát triển của nền kính tế thị trường, nên rất nhiều học sinh ở bậc Trung học phổ thông ngay từ lớp 10 đã có những định hướng tương lai trong việc chọn khối thi, trường thi. Phần lớn các em chọn khối A với 3 môn Toán - Lí – Hóa với nhiều trường thi và nhiều cơ hội về việc làm khi ra trường, vì vậy rất nhiều môn học khác trong đó có môn Sinh ít được các em quan tâm - Trong nhà trường hiện nay, các hoạt động ngoại khóa chưa thực sự được chú trọng,việc tổ chức các hoạt động này phần lớn còn tùy tiện, tuỳ hứng, chưa có kế hoạch cụ thể, cũng chưa được đánh giá rút kinh nghiệm một cách nghiêm túc. - Trong chương trình của bậc học phổ thông, không quy định giờ cho hoạt động ngoại khoá. Ban Giám Hiệu các trường phần lớn chỉ tập trung cho giờ học chính khoá và quan niệm ngoại khoá chỉ là vui chơi, giải trí nên không chú trọng, ai làm cũng được, không làm cũng chẳng sao. - Chương trình chính khoá quá nặng, nhà trường cũng như giáo viên không còn thời gian tổ chức hoạt động ngoại khoá. - Tổ chức ngoại khoá cần phải có kinh phí mà nguồn kinh phí này rất hạn chế - Hoạt động ngoại khoá chưa có một kế hoạch, chương trình hướng dẫn chung cho các trường phổ thông nên không có định hướng cụ thể, các trường tự biên tự diễn. III. NỘI DUNG ĐỀ TÀI: A. Cơ sở lí luận: Hứng thú trong học tập có được khi học sinh yêu thích môn học, ý thức được tầm quan trọng của việc học. Muốn tạo sự hứng thú cho học sinh, giáo viên cần đa dạng các phương pháp dạy học. Giáo viên dạy học sinh cách tự học, rèn luyện các kĩ năng tư duy logic và sáng tạo, kĩ năng giải quyết vấn đề, ngoài ra còn phải dạy học sinh cách diễn đạt bằng lời nói, kĩ năng viết, thuyết trình trước đám đông. Để rèn kĩ năng thì phải dành thời gian để các em tự rèn luyện, do đó phải nghĩ ra phương pháp tạo điều kiện cho các em chủ động tham gia vào quá trình tìm kiếm, khám phá chiếm lĩnh kiến thức. Phải làm sao để các em áp dụng nguyên tắc học thông qua hành ở mọi nơi, mọi lúc. Phải tạo cho học sinh sự hứng thú trong học tập thông qua sinh hoạt ngoại khóa, tham quan thực tế thiên nhiên, qua các bài giảng sinh động, luôn cho các em thấy được “ học mà chơi,chơi mà học”. Hứng thú sẽ nảy sinh khi các em được cùng làm việc trong một nhóm, tự mình tìm hiểu, nghiên cứu thiết kế một phần của bài học, tự mình thuyết trình về những vấn đề đã nghiên cứu, các em sẽ ý thức được vai trò làm chủ và sẽ tự tin hơn trong học tập.
Hoạt động ngoại khoá Sinh học theo quan niệm đổi mới phương pháp dạy học là một hình thức tự học tích cực, bổ ích và có hiệu quả, nối liền bục giảng với thực tiễn đời sống, mở rộng, kéo dài trường suy tưởng - thẩm định về bài học cho học sinh, phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của người học, kiểm tra lại chất lượng dạy học trong giờ chính khoá. Hoạt động ngoại khoá Sinh học, vì thế, vừa là hoạt động giáo dục, vừa là hoạt động trí tuệ. Qua hoạt động ngoại khoá Sinh học học sinh được phát triển cân đối về trí tuệ và đạo đức Hoạt động ngoại khoá Sinh học càng cần thiết và bổ ích, thu hút nhiều học sinh tham gia khi được áp dụng vào quá trình dạy học những nội dung mang tính giáo dục cao như: bảo vệ môi trường, phòng chống HIV-AIDS, sức khỏe sinh sản trẻ vị thành niên vì những lí do sau: +Thứ nhất: Ngoại khoá Sinh học góp phần làm sáng tỏ những vấn đề mà giáo viên và học sinh rất khó thực hiện trong giờ chính khoá do hạn chế về điều kiện và thời gian giảng dạy. Ví dụ: Để làm rõ đặc điểm của tuổi dậy thì, biện pháp tránh thai an toàn... những vấn đề về tình bạn, tình yêu, tâm sinh lý tuổi dậy thì, vấn đề giới, thông tin về kế hoạch hoá gia đình và tránh thai, thông tin về các bộ phận thân thể, các bệnh lây nhiễm qua dường tình dục... là những điều mà hiện nay học sinh chưa được trang bị kiến thức một cách đầy đủ, khiến các em rất tò mò mong muốn được tìm hiểu. Những nội dung này khó có thể thực hiện được trong giờ chính khoá. + Thứ hai: Ngoại khoá Sinh học cho phép người dạy khắc phục được những bất cập trong chương trình giữa thời gian cho phép và khối lượng kiến thức cần phải truyền đạt, có thể mở rộng và đào sâu những nội dung quan trọng, bổ sung những vấn đề chưa được đặt ra trong chương trình chính khoá. . + Thứ ba: Ngoại khoá Sinh học còn tăng cường tính giáo dục, tính xã hội cho nội dung bài học. Qua hoạt động ngoại khoá Sinh học, học sinh có thể hiểu sâu hơn về ý thức của mỗi công dân trong bảo vệ môi trường, cùng chung tay trong việc phòng chống HIV-AIDS. Thế nhưng, lâu nay trong nhà trường phổ thông, hoạt động ngoại khoá Sinh học được hiểu là hoạt động ngoài giờ học, là một hoạt động phụ, nằm ngoài quản lý chuyên môn. Việc tổ chức ngoại khoá Sinh học tuỳ thuộc vào quỹ thời gian vốn rất hẹp hòi, vào năng lực và nhiệt tình của người dạy và nhu cầu, hứng thú của người học. Sở dĩ có tình trạng như vậy vì chương trình nội khoá lâu nay chỉ chú trọng cung cấp kiến thức về mặt số lượng, coi nhẹ việc rèn luyện kĩ năng, tách rời lý thuyết với thực hành. Mọi yêu cầu mục đích của môn học coi như đã được giải quyết triệt để khi bài giảng trên lớp chấm dứt. Theo chúng tôi, quan niệm về hoạt động ngoại khoá sinh học như trên là chưa thoả đáng, chưa quan tâm đúng mức đến lợi ích của hoạt động này trong quá trình giảng dạy và học tập bộ môn. B. Nội dung, biện pháp thực hiện các giải pháp của đề tài: 1/ Tạo hứng thú cho học sinh qua hoạt động ngoại khóa: Tổ chức hoạt động ngoại khoá Sinh học là một công việc vừa có ý nghĩa thực tiễn vừa có ý nghĩa khoa học. Tuy nhiên, để tổ chức tốt hoạt động này cần phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về khâu tổ chức và nghiên cứu kĩ về chương trình. Căn cứ vào
tình hình thực tế ở nhà trường phổ thông và nhu cầu học tập của bộ môn, chúng tôi xin đề xuất một số hình thức tổ chức hoạt động ngoại khoá Sinh học cho đối tượng là học sinh THPT như sau: Có thể tổ chức bằng hai hình thức sau: 1.1 Tổ chức đơn giản trong giờ ra chơi hoặc sinh hoạt cuối tuần: 1.1.1 Chuẩn bị: - Chuẩn bị của Giáo viên: + Giới hạn nội dung cho học sinh nghiên cứu + Đồng hồ bấm giây + Bảng đen,phấn trắng,khăn lau bảng(để trong một túi) + Những câu hỏi trắc nghiệm với nội dung ngắn gọn - Chuẩn bị của học sinh: + Tìm hiểu các kiến thức liên quan đến nội dung mà giáo viên đã giới hạn + Mỗi lớp cử 5 học sinh tham gia 1.1.2. Hình thức tổ chức: Giáo viên bộ môn Sinh kết hợp với Giáo viên bộ môn khác để thực hiện + Tổ chức thi theo từng khối lớp + Học sinh ngồi trên những ghế nhựa giữa sân trường mà giáo viên đã xếp sẳn + Mỗi câu hỏi Giáo viên đưa ra học sinh chỉ được suy nghĩ trả lời trong 10 giây + Có 3 giáo viên tham gia điều khiển: Một giáo viên đọc to nội dung các câu hỏi, hai giáo viên bấm đồng hổ,kiểm tra việc trả lời của học sinh .Những học sinh nào chọn đáp án sai hoặc chậm sẽ bị loại + Qua 10 câu hỏi từ dễ đến khó ,những học sinh còn ngồi lại sẽ được nhận một phần thưởng (3 cuốn vở) + Tiếp tục thi đấu 3 học sinh còn lại cuối cùng sẽ được nhận phần thưởng cao hơn (5 cuốn vở) 1.2. Tổ chức ngoại khóa theo chuyên đề: Tổ chức sinh hoạt ngoại khóa sẽ giúp các em có điều kiện tìm hiểu,tiếp cận đối với các kiến thức về HIV/AIDS,về sinh sản,giới tính...Các em có thể nói lên những suy nghĩ của mình cũng như lắng nghe ý kiến của các bạn. Đây là một sân chơi lành mạnh và rất cần thiết với các em, đặc biệt là học sinh bậc trung học phổ thông 1.2.1 Ngoại khóa về HIV/ AIDS a)Chuẩn bị: - Chuẩn bị của Giáo viên: + Lập kế hoạch,dự trù kinh phí gởi cho Ban giám hiệu vào đầu năm học + Tổ chuyên môn phân công giáo viên chuẩn bị các câu hỏi trắc nghiệm cho chuyên đề trên + Giáo viên chọn một số vấn đề để các em thi thuyết trình + Cùng với Đoàn trường hướng dẫn các em tập một số tiểu phẩm liên quan đến chuyên đề + Thành lập Ban giám khảo chấm thi thuyết trình và tiểu phẩm. Chuẩn bị của Học sinh: + Tìm hiểu các kiến thức liên quan đến chuyên đề
+ Cử 1 học sinh thi thuyết trình và nhóm học sinh thi tiểu phẩm b) Hình thức tổ chức: Giáo viên kết hợp với đoàn trường để tổ chức - Tổ chức thi theo từng khối lớp theo 2 phần riêng - Thi loại trực tiếp, chọn 6 lớp vào bán kết sau đó chọn 3 lớp vào thi chung kết. c) Phần thực hiện chương trình: Trong thời gian 90 phút + Lời khai mạc: Giới thiệu chương trình,mục đích ý nghĩa của chương trình (5phút) + Phần thi thuyết trình của của học sinh xen kẻ với tiểu phẩm (75 phút) + Tổng kết: (10 phút) Ban tổ chức đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm, trao quà cho học sinh có bài thuyết trình hay nhất và tiểu phẩm xuất sắc nhất 1.2.2 Ngoại khóa về giới tính, sức khỏe vị thành niên 1.2.2.1 Tổ chức các buổi báo cáo và tư vấn của giáo viên cho học sinh: Đây là việc làm rất cần thiết để bổ sung thêm các kiến thức về giới tính và sức khỏe sinh sản cho học sinh bởi nếu chỉ cung cấp kiến thức và giáo dục cho các em qua bài giảng là chưa đủ. a)Chuẩn bị: - Chuẩn bị của giáo viên: + Lên kế hoạch tổ chức trước, dự trù kinh phí và thông qua sự đồng ý của Ban giám hiệu. + Chuẩn bị các báo cáo thật đầy đủ, dễ hiểu. Tuỳ thời gian cho phép, giáo viên có thể bố trí báo cáo tổng quát, đầy đủ trong một buổi hoặc báo cáo theo chuyên đề vào nhiều buổi. + Liên hệ trước với bộ phận thiết bị để mượn máy chiếu, hệ thống âm thanh,.. - Chuẩn bị của học sinh: + Vở, viết để ghi chép + Chuẩn bị trước những câu hỏi có liên quan đến nội dung của báo cáo đã được thông báo trước. b)Hình thức tổ chức: giáo viên kết hợp với Đoàn thanh niên để tổ chức - Tổ chức theo từng khối lớp vào sáng thứ hai ở hội trường - Giáo viên sẽ báo cáo nội dung một cách đầy đủ và dễ hiểu, học sinh lắng nghe và ghi chép - Khoảng thời gian cuối buổi giáo viên tư vấn, trả lời những câu hỏi thắc mắc có liên quan mà học sinh nêu ra 1.2.2.2.Tổ chức các buổi thuyết trình và thi tìm hiểu về sức khoẻ sinh sản cho học sinh theo khối lớp: Chuyên đề “ Tình bạn, tình yêu, hôn nhân và trách nhiệm làm cha mẹ” Hoạt động này được tổ chức sau các buổi giáo viên đã báo cáo và tư vấn cho học sinh về vấn đề sức khoẻ sinh sản. Mục đích của cuộc thi này nhằm kiểm tra lại mức độ hiểu biết của học sinh sau khi đã được nghe báo cáo và tư vấn a) Chuẩn bị : - Chuẩn bị của Giáo viên: + Lập kế hoạch,dự trù kinh phí và thông qua sự đồng ý của Ban giám hiệu + Giáo viên chọn một số vấn đề, hướng dẫn để các em thi thuyết trình
+ Tổ chuyên môn phân công giáo viên ra các câu hỏi để các em tham gia thi đố em + Thành lập Ban giám khảo chấm thi - Chuẩn bị của Học sinh: + Tìm hiểu các kiến thức liên quan đến chuyên đề + Mỗi lớp cử một đội dự thi gồm 4 học sinh theo nhóm để thi đố em và mỗi đội cử một học sinh đại diện thi thuyết trình. b) Hình thức tổ chức: Các giáo viên giảng dạy môn Sinh kết hợp với Đoàn thanh niên để tổ chức - Tổ chức thi theo khối lớp với các chuyên đề như trên - Mỗi lớp làm thành một đội với 4 học sinh, mỗi lượt thi gồm 3 đội. - Tổ chức thành nhiều lượt thi cho tất cả các lớp đều được tham gia, nếu không đủ thời gian sẽ tổ chức vào nhiều buổi - Mỗi lượt thi đều có phần thi thuyết trình do một học sinh đại diện trong mỗi đội trình bày và tiếp theo là phần thi trả lời câu hỏi trắc nghiệm. Ban giám khảo sẽ chấm điểm và chỉ chọn đội có điểm cao nhất vào vòng sau - Cuối cùng tổ chức thi cho 3 đội có số điểm cao nhất để tranh giải nhất, nhì, ba và phát thưởng. 1.2.3 Ngoại khóa về môi trường : Dựa vào tâm lý của học sinh hiện nay, tôi cho rằng cần đưa giáo dục môi trường vào trường học dưới hình thức các tiết học ngoại khóa. Ở đó các em vừa được chơi các trò chơi thú vị chứa các thông điệp về bảo vệ môi trường, vừa được cung cấp thêm rất nhiều kiến thức bổ ích về môi trường, bảo vệ môi trường mà trong trường học chưa đáp ứng đủ. Hoạt động ngoại khóa này làm cho học sinh biết được tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường, bảo vệ cuộc sống của chính mình.Từ đó học sinh có ý thức và thái độ đúng đắn trong việc bảo vệ các nguồn tài nguyên thiên nhiên cũng như bảo vệ môi trường sống. a) Chuẩn bị : - Chuẩn bị của giáo viên : + Giới hạn nội dung cho học sinh nghiên cứu: các vấn đề liên quan đến môi trường, ô nhiễm môi trường, tài nguyên thiên nhiên, sức khỏe con người … + Giáo viên chọn một số vấn đề để các em thi thuyết trình và thi đố em + Cùng với Đoàn trường hướng dẫn các em vẽ tranh cổ động liên quan đến bảo vệ môi trường + Thành lập Ban giám khảo chấm thi thuyết trình,đố em và thi vẽ tranh - Chuẩn bị của học sinh : +Tham khảo sách, báo, truyền hình, mạng internet để sưu tầm nội dung có liên quan đến chủ đề + Giấy, bút màu b) Hình thức tổ chức: Giáo viên kết hợp với đoàn thanh niên để tổ chức + Tổ chức thi thuyết trình và đố em loại trực tiếp theo từng khối lớp vào sáng thứ hai + Mỗi khối chọn 1 đội c) Phần thực hiện chương trình: Trong thời gian 100 phút
+ Lời khai mạc: Giới thiệu chương trình, mục đích ý nghĩa của chương trình (5phút) + Phần thi thuyết trình của học sinh xen kẻ với một vài tiết mục văn nghệ về chủ đề môi trường (50 phút) + Phần thi vẽ tranh cổ động liên quan đến chủ đề bảo vệ môi trường (20phút) + Phần thi đố em dành cho 3 đội( 15phút) + Tổng kết: (10 phút) Ban tổ chức đánh giá kết quả, rút kinh nghiệm, trao quà cho học sinh có bài thuyết trình hay nhất và tiểu phẩm xuất sắc nhất 2/ Đưa nội dung của một số bài thực hành vào giờ ngoại khóa: Trong chương trình sinh lớp 10,11,12 có môt số tiết thực hành: Sinh 10: Đa dạng thế giới sinh vật Sinh 11: Tập tính của động vật Sinh 12 – Ban cơ bản: Quản lý và sử dụng bền vững tài nguyên thiên nhiên Qua một vài năm dạy chương trình sinh 10,11,12 tôi nhận thấy việc cho các em xem những đoạn phim mà giáo viên đã chuẩn bị sẵn chưa tạo được hứng thú cao, chưa phát huy được tính tích cực chủ động, cũng như tinh thần tập thể trong học tập. Qua tìm hiểu tôi được biết với các kiến thức về tin học, các em có khả năng tự mình sưu tập các đoạn phim, tranh ảnh liên quan đến các chủ đề mà giáo viên đưa ra, trình chiếu bằng PowerPoint. Tuy nhiên để các em giới thiệu thành quả của mình thì thời gian một tiết trên lớp không đủ, vì vậy tôi đã mạnh dạn đưa nội dung các bài này vào tiết ngoại khóa. Để thực hiện được điều này thì trước tiết thực hành 3 tuần tôi đã hướng dẫn học sinh từng nhóm tìm hiểu, sưu tập nội dung liên quan bằng hai hình thức + Sưu tập tranh ảnh liên quan đến nội dung bài thực hành, có bài thuyết trình về nội dung mà các em đã tìm hiểu + Sưu tập các đoạn phim trình chiếu bằng PowerPoint, cử đại diện nhóm thuyềt minh về các đoạn phim và tranh ảnh sưu tập được Tất cả phần chuẩn bị của học sinh được giáo viên kiểm tra, tư vấn thêm. Giáo viên chọn 3 hoặc 4 nhóm làm tốt nhất cho trình bày trước lớp, các nhóm khác xem, nghe và nhận xét rút kinh nghiệm. Tiết thực hành thực hiện theo hình thức trên diễn ra rất vui, sôi nổi với vai trò làm chủ thuộc về các em học sinh, giáo viên chỉ là người tổ chức và định hướng. Khi làm việc cùng nhau trong một nhóm sẽ giúp các em hiểu nhau hơn,c ác em có dịp để khẳng định mình, kể cả những em có sức học yếu. Chính điều này sẽ giúp các em yêu mến hơn lớp học và trường học của mình. 3/ Tổ chức tham quan thực tế thiên nhiên: Được tham quan thực tế thiên nhiên là mơ ước của rất nhiều em học sinh, nhưng do khó khăn về mặt kinh phí nên rất nhiều trường học không tổ chức.Theo tôi chúng ta nên tổ chức một lần vào giữa năm học cho những em có thành tích học tập cao, đây là phần thưởng động viên các em học tập tốt hơn.Việc tham quan thực tế thiên nhiên sẽ giúp các em hiểu rõ hơn về sự đa dạng ,phong phú của thế giới sinh vật,các em sẽ có ý thức cao hơn trong việc bảo vệ môi trường Chuẩn bị:
+ Giáo viên lên kế hoạch tham quan trình cho Ban giám hiệu vào đầu năm học + Liên hệ với địa phương nơi các em đến tham quan Hình thức tổ chức: Kết hợp với Đoàn trường và giáo viên của bộ môn Địa + Mỗi lớp chọn 5 học sinh có thành tích cao trong học tập + Trước khi đi tham quan 2 tuần, giáo viên phải liên hệ trước địa điểm tham quan, chuẩn bị xe, thức ăn, nước uống và nội dung sẽ tham quan + Giáo viên bộ môn đi theo hướng dẫn và quản lí. IV. KẾT QUẢ: Lợi ích trực tiếp do được áp dụng sáng kiến kinh nghiệm vào dạy học +Việc tổ chức sinh hoạt ngoại khóa vào giờ ra chơi hoặc là trong giờ sinh hoạt cuối tuần đã lôi kéo được rất nhiều học sinh đến tham gia thi và cổ vũ. Ngoài việc các em được củng cố, nâng cao kiến thức,rèn kĩ năng trả lời câu hỏi trắc nghiệm thì hình thức này còn tạo ra một không khí sôi nổi trong trường học, các em đã được thể hiện mình qua hình thức “ chơi mà học,học mà chơi” + Đưa nội dung thực hành vào hoạt động ngoại khóa kết quả thu được rất khả quan. Hai học sinh lớp 10 có thể vừa trình chiếu vừa thuyết minh về tranh ảnh và những đoạn phim liên quan đến đa dạng sinh vật với nội dung rất hay và cách sắp xếp rất khoa học và ấn tượng, cuối bài các em còn đưa ra thông điệp “ Hãy bảo vệ sự đa dạng của sinh vật,bảo vệ môi trường sống” Ở lớp 11 các em đã trình chiếu được clip về tập tính động vật rất phong phú đa dạng, kèm theo lời thuyết trình cho từng đoạn phim hấp dẫn, dí dỏm thu hút người nghe. Các em còn cung cấp thêm một vài tập tính rất kì lạ của động vật mà nội dung sách giáo khoa chưa đề cập tới, ngoài ra khi thực hiện chuyên đề đã xây dựng cho các em ý thức làm việc trong tập thể, các em đã có kiến thức rất đa dạng,phong phú về tập tính của nhiều loài động vật. Vốn hiểu biết của các em về tập tính đã được nâng lên khi các em được nghe phần trình bày của các nhóm trước lớp. + Hoạt động ngoại khóa Sinh học còn là cơ sở thực tế tạo hưng phấn cho học sinh trong giờ chính khóa.Vốn sống,vốn hiểu biết của Thầy trò được mở rộng +Ngoại khóa Sinh học có hiệu quả đối với việc nâng cao chất lượng giảng dạy –học tập. Học sinh không chỉ học chay, học thụ động mà các em sẽ được trực tiếp được tìm hiểu các vấn đề mà sách đã viết và cả không viết, những điều mà Thầy Cô không có điều kiện truyền thụ cho các em trong giờ dạy chính khóa + Học sinh được bồi dưỡng lòng tự hào về truyền thống dân tộc, yêu thêm quê hương và có tính thần tương thân tương ái trong cuộc sống khi được tham quan thực tế trong thiên nhiên. + Học sinh được học lý thuyết trên lớp kết hợp với thực tiễn ngoài xã hội, được tham quan cùng Thầy Cô, bạn bè qua đó thắt chặt tình cảm thầy trò, bè bạn. + Học sinh được phát huy khả năng, khơi gợi hứng thú tự nghiên cứu trong các trò chơi thi đố. + Ngoại khóa về môi trường còn giúp cho các em học sinh hiểu thêm về môi trường, ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đối với đời sống con người. Từ đó hình thành thái độ yêu thiên nhiên, có ý thức giữ vệ sinh trường lớp, bảo vệ môi trường sống.
Qua buổi sinh hoạt ngoại khóa, trong phần thi đố em kết quả có 75% học sinh trả lời đúng 5 câu hỏi đầu, 20% trả lời đúng 10 câu hỏi và có 8% số học sinh trả lời đúng 15 câu hỏi. Kết quả trên chứng tỏ các em đã tích cực tìm hiểu thêm các thông tin về môi trường để mở rộng sự hiểu biết và có thái độ đúng đắn với môi trường. Ý thức giữ vệ sinh trường lớp của các em được nâng cao. Cụ thể là: 100% học sinh không vứt rác bừa bãi, tham gia đầy đủ các phong trào của trường như : “Sạch và xanh”, Ngày chủ nhật xanh. + Ngoại khóa về “ giới tính và sức khoẻ sinh sản” đã giúp cho học sinh có những hiểu biết đúng đắn về “ giới tính và sức khoẻ sinh sản”. Từ đó xây dựng cho các em thái độ và kỹ năng sống đúng đắn để có được một tương lai tốt đẹp - Sau khi học sinh có những hiểu biết đúng đắn về vấn đề giới tính và sức khoẻ sinh sản thì các em đã trở thành lực lượng tuyên truyền tốt cho những người xung quanh, đặc biệt là bạn bè cùng trang lứa. V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM: - Để tổ chức sinh hoạt ngoại khóa có hiệu quả giáo viên cần phải có sự ủng hộ của Ban giám hiệu, Ban chấp hành Đoàn trường và đội ngũ giáo viên trong tổ. Vì vậy giáo viên cần có một kế hoạch cụ thể, thiết thực được ban giám hiệu duyệt vào đầu năm học, ngoài ra giáo viên phải có sự chuẩn bị thật kĩ về nội dung thì buổi sinh hoạt ngoại khóa mới có hiệu quả cao. - Để đưa nội dung thực hành vào giờ ngoại khóa thì giáo viên cần có sự chuẩn bị chu đáo từ trước để định hướng cho các em về cách thức phải làm. Giáo viên cần kiểm tra phần chuẩn bị của các nhóm trước tiết thực hành để quyết định chọn nhóm nào lên báo cáo. Giáo viên phải để học sinh thể hiện vai trò làm chủ của mình trong tiết thực hành. - Phải có sự quán triệt từ cán bộ quản lý – giáo viên – phụ huynh và học sinh về tầm quan trọng trong hoạt động ngoại khoá ở nhà trường phổ thông. - Phải có kế hoạch chu đáo, các đối tượng tham gia nhiệt tình, có rút kinh nghiệm nghiêm túc của Ban hoạt động ngoại khoá, để hoạt động ngày đi vào nền nếp và hiệu quả hơn. - Phải làm cho các chương trình, nội dung ngoại khoá mang tính thiết thực, có ích, có ý nghĩa thực tiễn đối với giáo viên và học sinh; không làm công tác này một cách chiếu lệ, phong trào, thiếu tính giáo dục và ứng dụng. - Phải có chủ trường “Nhà trường và phụ huynh cùng làm” bởi công tác này đòi hỏi nguồn kinh phí quá lớn, nhà trường không tự tổ chức tốt nếu không có sự hỗ trợ kinh phí từ phụ huynh học sinh. - Phải có những thành viên có kinh nghiệm phụ trách từng mảng hoạt động và chịu trách nhiệm trước Hiệu trưởng về công việc được giao. Trong Ban Giám hiệu phải phân công, phân nhiệm rõ ràng từng thành viên chịu trách nhiệm trực tiếp về các hoạt động này. VI. CÁC VẤN ĐỀ KIẾN NGHỊ: - Tổ chức các lớp bồi dưỡng công tác ngoại khoá trong nhà trường phổ thông, nhân rộng các điển hình các trường làm tốt công tác này cho các đơn vị khác cùng học tập.
-Tổ chức các chương trình gameshow mang tính trí tuệ nhằm tạo sân chơi lành mạnh và tạo điều kiện cho học sinh có cơ hội phát huy khả năng cá nhân. - Sở GD&ĐT nên hỗ trợ thêm kinh phí để các trường THPT trên địa bàn tỉnh mua sắm trang thiết bị (hình ảnh, vật mẫu, phim…) để các hoạt động ngoại khóa phong phú, hấp dẫn hơn, giúp các em thích thú tham gia và mang lại hiệu quả tích cực. VII. KẾT LUẬN: Trên cơ sở phân tích nội dung chương trình sinh học trong hai lớp 10 và 11 tôi chỉ đưa ra được một số giải pháp để tăng sự hứng thú cho học sinh đối với môn Sinh học, và nếu như những bộ môn khác cũng có những phương pháp làm tăng sự hứng thú cho học sinh đối với môn học của mình thì tôi thiết nghĩ số học sinh bỏ học sẽ giảm đi nhiều. Ngoài ra thông qua những giải pháp trên tôi mong muốn dạy cho các em phương pháp tự học, tự nghiên cứu, phương pháp làm việc trong tập thể để sau này khi làm việc trong một lĩnh vực nào đó, những phương pháp học tập hôm nay sẽ giúp các em có nhiều sáng tạo trong công việc. Trên đây là một số nét lớn về thực trạng và hiệu quả hoạt động ngoại khoá Sinh học ở trường THPT Dầu Giây trong những năm qua. Tuy chưa thật phong phú đa dạng về hình thức tổ chức, hiệu quả chưa thực cao nhưng đó là sự nỗ lực của nhà trường và tập thể giáo viên trong tổ chuyên môn. Tôi xin mạn phép trình bày và cũng rất muốn góp một tiếng nói để công tác ngoại khoá ở trường phổ thông thực có hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy và học tập . Tôi mong rằng các đồng nghiệp sẽ đóng góp ý kiến và đưa ra những giải pháp mới có hiệu quả hơn để mọi người cùng nhau học tập, góp phần tăng hứng thú cho học sinh đối với bộ môn Sinh học và nâng cao chất lượng giảng dạy bộ môn Sinh ở trường trung học phổ thông ngày càng tốt hơn. Tôi xin chân thành cám ơn. VIII. TÀI LIỆU THAM KHẢO: 1. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên môn Sinh học – Nhà xuất bản giáo dục năm 2007 2. Tài liệu bồi dưỡng giáo viên môn Sinh học – Nhà xuất bản giáo dục năm 2008 Dầu Giây, ngày 20/4/2012 Người viết sáng kiến Bùi Thị Thúy Lam