SKKN: Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số qua môn Đạo đức

Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU<br />        I. Đặt vấn đề<br />        Như chúng ta đã biết giáo dục kĩ năng sống là yêu cầu cấp thiết đối với thế <br /> hệ trẻ. Các em chính là những chủ nhân tương lai của đất nước, là những người <br /> quyết định sự  phát triển của đất nước trong những năm tới. Nếu không có kĩ <br /> năng sống, các em sẽ không thể thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia <br /> đình, cộng đồng và xã hội.<br /> Trong trường học, việc giáo dục kĩ năng sống và rèn luyện sức khỏe cho <br /> học sinh là vấn đề hết sức cần thiết. Nó góp phần hình thành nhân cách cho các  <br /> em, giúp các em tự tin chủ động, biết cách xử  lý tình huống trong cuộc sống và <br /> quan trọng hơn là khơi gợi những khả năng tư duy, sáng tạo.<br /> Từ  năm 2010 – 2011, Bộ  Giáo dục ­ Đào tạo đã đưa nội dung giáo dục kĩ <br /> năng sống lồng ghép vào các môn học như: Tự nhiên và Xã hội, Tiếng Việt, đạo <br /> đức, lịch sử­ Địa lí, Âm nhạc, Mĩ thuật…. và các hoạt động ngoài giờ  lên lớp ở <br /> bậc tiểu học. Tuy nhiên, để giáo dục kĩ năng sống cho học sinh đạt hiệu quả đòi <br /> hỏi nhiều yếu tố  chứ  không chỉ  từ  các bài giảng. Kĩ năng sống không phải tự <br /> nhiên có được mà phải hình thành dần trong quá trình học tập, lĩnh hội và rèn  <br /> luyện trong cuộc sống. Quá trình hình thành kĩ năng sống diễn ra cả  trong và  <br /> ngoài hệ thống giáo dục.<br /> Thực tế cho thấy, lứa tuổi học sinh là lứa tuổi đang hình thành những giá trị <br /> nhân cách, giàu ước mơ, thích tìm tòi, khám phá song còn thiếu hiểu biết sâu sắc <br /> về xã hội, còn thiếu kinh nghiệm sống, dễ bị lôi kéo, kích động... Đặc biệt trong <br /> bối cảnh hội nhập quốc tế  và cơ  chế  thị  trường hiện nay, thế  hệ  trẻ  thường  <br /> xuyên chịu tác động đan xen của những yếu tố  tích cực và tiêu cực, luôn được <br /> đặt vào hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị, phải đương đầu với những khó <br /> khăn, thách thức. Nếu không được giáo dục kĩ năng sống, nếu thiếu kĩ năng sống <br /> các em dễ bị lôi kéo các hành vi tiêu cực, bạo lực, lối sống ích kỉ, thực dụng, dễ <br /> bị  phát triển lệch lạc về  nhân cách. Một trong nguyên nhân dẫn đến các hiện <br /> tượng tiêu cực của một bộ phận học sinh phổ thông trong thời gian qua như: đua  <br /> xe, nghiện hút, bạo lực, ăn chơi sa đoạ... chính là do các em thiếu những kĩ năng <br /> sống cần thiết như: kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng từ chối, kĩ năng kiên định, kĩ <br /> năng giải quyết mâu thuẫn, kĩ năng thương lượng, kĩ năng giao tiếp...  Vì vậy, <br /> giáo dục kĩ năng sống cho thế hệ trẻ là rất cần thiết, giúp các em rèn luyện hành  <br /> vi và trách nhiệm đối với bản thân, gia đình, cộng đồng và Tổ quốc; giúp trẻ có  <br /> ứng phó tích cực trước các tình huống trong cuộc sống, xây dựng mối quan hệ <br /> tốt đẹp với gia đình, bạn bè và mọi người, sống tích cực, chủ động, an toàn, hài <br /> hoà và lành mạnh.<br /> Đối với học sinh lớp 1, là lớp học đầu tiên của bậc Tiểu học, các em mới <br /> gia nhập cuộc sống nhà trường, chưa biết  ứng xử  với mọi người xung quanh,  <br /> chưa biết tự tin trước đám đông, lúng túng khi gặp tình huống nguy hiểm có thể <br /> 1<br /> xảy ra bất cứ lúc nào… Vì vậy,  sáng kiến được thực hiện áp dụng cho học sinh  <br /> lớp 1 dân tộc thiểu số  qua môn đạo đức ngay từ lớp học đầu tiên, bậc học đầu <br /> tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân là vô cùng cấp thiết.<br /> Giáo dục kĩ năng sống trong môn Đạo đức không những thể  hiện  ở  nội  <br /> dung môn học mà còn được thể hiện ở phương pháp dạy học đặc trưng của môn  <br /> học theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Qua đó,  <br /> học sinh đã được tạo cơ hội để  thực hành, trải nghiệm nhiều kĩ năng sống cần  <br /> thiết, phù hợp với lứa tuổi.<br /> Thực tế  cho thấy, khi xã hội ngày càng phát triển thì cha mẹ  có rất ít thời <br /> gian chăm sóc con cái hoặc có xu hướng trái ngược là quan tâm thái quá, việc gì <br /> cũng muốn làm thay cho trẻ. Với học sinh lớp 1 đa số  các em là người dân tộc <br /> sống tại địa bàn vừa bước chân vào môi trường học tập mới, các em chưa biết  <br /> ứng xử  với mọi người xung quanh, còn rụt rè, nhút nhát… mà nguyên nhân bắt <br /> đầu từ thiếu kĩ năng sống.<br /> Như vậy, việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số nói  <br /> riêng, cho học sinh bậc học phổ thông nói chung là vô cùng quan trọng. Và đạo <br /> đức là môn học có tiềm năng to lớn trong việc giáo dục kĩ năng sống cho Tiểu <br /> học.<br /> Từ  những thực tế trên, tôi xin mạnh dạn trình bày kết quả  nghiên cứu của <br /> mình thông qua đề tài: “Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh  <br /> lớp 1 dân tộc thiểu số qua môn Đạo đức”.<br />         II. Mục đích nghiên cứu<br />         Tìm hiểu thực trạng việc dạy lồng ghép giáo dục KNS cho học sinh lớp 1  <br /> dân tộc thiểu số trong phân môn đạo đức. Trên cơ sở đó đề xuất rút ra ưu điểm, <br /> hạn chế, nguyên nhân và nêu lên giải pháp chủ  yếu nâng cao chất lượng giáo  <br /> dục kĩ năng sống cho học sinh trong thời gian tới.<br />         Giúp học sinh  có khả năng ứng xử trước các tình huống xảy ra trong cuộc  <br /> sống như tự tin, tự phục vụ,  mạnh dạn giao tiếp và hợp tác, trung thực, có khả <br /> năng tự giải quyết vấn đề.<br />                               Phần thứ 2: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ<br />  I. Cơ sở lí luận của vấn đề<br />         1. Kĩ năng sống là gì?<br /> ­ Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), kĩ năng sống là khả năng để  có hành <br /> vi thích ứng và tích cực, giúp các cá nhân có thể ứng xử hiệu quả trước các nhu <br /> cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày.<br /> ­ Theo UNICEF, kĩ năng sống là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành <br /> hành vi mới. Cách tiếp cận này lưu ý đến sự cân bằng về tiếp thu kiến thức hình <br /> thành thái độ và kĩ năng.<br /> <br /> <br /> 2<br />  ­ Theo Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc (UNESCO),  <br /> kĩ năng sống gắn với 4 trụ cột của giáo dục, đó là: Học để biết, học làm người,  <br /> học để sống với người khác, học để làm.<br /> Từ những quan niệm trên có thể thấy kĩ năng sống bao gồm một loạt các kĩ  <br /> năng cụ thể, cần thiết cho cuộc sống hàng ngày của con người. Bản chất của kĩ <br /> năng sống là kĩ năng tự  quản lí bản thân và kĩ năng xã hội cần thiết để  cá nhân  <br /> tự  lực trong cuộc sống, học tập và làm việc hiệu quả. Nói cách khác, kĩ năng <br /> sống là khả  năng làm chủ  bản thân của mỗi người, khả  năng  ứng xử  phù hợp <br /> với những người khác và với xã hội, khả  năng  ứng phó tích cực trước các tình <br /> huống trong cuộc sống.<br /> Quá trình dạy học tiết Đạo Đức là quá trình tổ chức cho học sinh thực hiện  <br /> các hoạt động học tập phong  phú, đa dạng như : kể truyện theo tranh; quan sát  <br /> hình  ảnh, băng hình, tiểu phẩm; phân tích, xử  lý tình huống; chơi trò chơi, đóng <br /> tiểu phẩm, múa hát,…Thông qua các hoạt động đó sự  tương tác giữa GV ­ HS, <br /> HS ­ GV, HS ­ HS được tăng cường và học sinh có thể  tự  phát hiện và chiếm  <br /> lĩnh tri thức mới.<br /> 2. Đạo đức và vị trí môn Đạo đức trong giáo dục.<br /> 2.1 Khái niệm về đạo đức<br /> ­ Đạo đức (đạo: lẽ  phải, đức: điều tốt lành) là nguyên lí phải theo trong <br /> quan hệ  giữa người với người, giữa cá nhân với xã hội, tùy theo yêu cầu của  <br /> chế độ  chính trị  và kinh tế nhất định. (Từ điển Tiếng Việt – Nhà xuất bản văn <br /> hóa và thanh niên, năm 2001)<br /> ­ Đạo đức là những tiêu chuẩn, nguyên tắc được xã hội thừa nhận, quy định  <br /> hành vi, quan hệ của con người đối với nhau và đối với xã hội, là phẩm chất tốt  <br /> đẹp của con người do tu dưỡng theo những tiêu chuẩn nhất định mà có.<br /> 2.2 Vị trí của môn Đạo đức<br /> Môn Đạo đức có vị  trí đặc biệt quan trọng mà không một môn học nào có  <br /> thể  thay thế  được. Bởi lẽ, chức năng của nó là giáo dục đạo đức cho học sinh  <br /> Tiểu học với hệ thống chuẩn mực hành vi đạo đức được quy định trong chương <br /> trình môn học này. Môn đạo đức thực hiện ba nhiệm vụ sau:<br /> + Hình thành cho học sinh ý thức về những chuẩn mực hành vi đạo đức (tri  <br /> thức và niềm tin), từ  đó định hướng cho các em những giá trị  đạo đức phù hợp  <br /> với những chuẩn mực được quy định trong chương trình môn Đạo đức.<br /> + Giáo dục cho học sinh những xúc cảm, thái độ, tình cảm đạo đức đúng <br /> đắn liên quan đến các chuẩn mực hành vi quy định.<br /> + Hình thành cho các em những kĩ năng, hành vi phù hợp với các chuẩn mực <br /> và trên cơ sở đó, rèn luyện thói quen đạo đức tích cực.<br /> 2.3 Tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho học sinh lớp 1 dân <br /> tộc thiểu số qua môn Đạo đức<br /> <br /> <br /> 3<br />  Đạo đức là một môn học được dạy từ  lớp 1 đến lớp 5 ở  trường Tiểu học,  <br /> nhằm giáo dục học sinh bước đầu biết cách sống và  ứng xử  phù hợp với các  <br /> chuẩn mực xã hội. Dạy học môn đạo đức kết hợp hài hòa giữa việc trang bị <br /> kiến thức với bồi dưỡng tình cảm, niềm tin và hình thành kĩ năng hành vi cho <br /> học sinh.<br /> Bản thân nội dung môn Đạo đức chứa đựng nhiều nội dung liên quan đến kĩ <br /> năng sống như: kĩ năng giao tiếp,  ứng xử  (với ông bà, cha mẹ, anh chị em, bạn <br /> bè, thầy cô giáo và mọi người xung quanh); kĩ năng bày tỏ ý kiến của bản thân,  <br /> kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề phù hợp với lứa tuổi; kĩ năng giữ gìn <br /> vệ sinh cá nhân, kĩ năng tự  phục vụ và tự  quản lí thời gian, kĩ năng thu thập và  <br /> xử  lí thông tin về  các vấn đề  trong thực tiễn đời sống  ở  nhà trường,  ở  cộng  <br /> đồng có liên quan đến chuẩn mực hành vi đạo đức …<br /> Như  vậy, việc giáo dục kĩ năng sống qua môn đạo đức cho học sinh lớp  <br /> 1dân tộc thiểu số  nói riêng, cho học sinh bậc học phổ  thông nói chung có tầm <br /> quan trọng rất lớn trong việc giáo dục học sinh những kĩ năng cần thiết khi các <br /> em mới bước vào lớp học đầu tiên của bậc Tiểu học..<br /> II. Thực trạng vấn đề<br /> 1. Đặc điểm tình hình<br /> Trường tiểu học Ea Bông có tổng số  học sinh lớp Một là 66 em được chia <br /> thành 03 lớp, trong đó có 02 lớp nằm trên địa bàn vùng khó khăn của xã Ea Bông <br /> – huyện Krông Ana – tỉnh Đăk Lăk. Năm học 2018 – 2019, tôi được nhận nhiệm  <br /> vụ  chủ nhiệm lớp 1C, với 22 em và 100% là học sinh con em đồng bào dân tộc  <br /> thiểu số. Trong số  đó có nhiều gia đình có vợ,  chồng hoặc cả  vợ  và chồng đi  <br /> làm ăn xa. Có em bố mẹ ly hôn phải ở với ông bà từ khi còn nhỏ.<br /> Thực tế, khi các em rời trường Mầm non và bước chân vào lớp 1, tất cả <br /> mọi nề nếp, giờ giấc học tập, sinh hoạt còn xa lạ chưa vào một khuôn khổ nhất  <br /> định, các em khá rụt rè chưa quen với cách học cũng như  mạnh dạn bày tỏ  ý <br /> kiến nhất là các em học sinh dân tộc thiểu số  có sự  chênh lệch rất lớn về  kỹ <br /> năng sống so với các em học sinh  ở vùng thuận lợi, khả năng giao tiếp, ứng xử <br /> của các em thấp, nhiều em rụt rè, nhút nhát, không tự tin, buông thả không điều  <br /> chỉnh được hành vi của mình. Chính vì lẽ đó mà việc giáo dục kĩ năng sống cho <br /> các em lồng ghép vào môn học Đạo đức là rất cần thiết, để học sinh mạnh dạn  <br /> hơn trước chỗ đông người, tự tin chủ động trong tình huống cũng như biết cách  <br /> ứng xử đơn giản nhất trong đời sống hằng ngày.<br />        2. Những thuận lợi và khó khăn<br />        2.1 Thuận lợi<br /> ­ Được sự  quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường, tổ  khối và các thầy cô <br /> trong nhà trường thường xuyên trao đổi qua các tiết dạy tốt, dạy chuyên đề, dự <br /> giờ, sinh hoạt ngoại khóa tôi đã rút ra được nhiều điều bổ ích.<br /> <br /> 4<br />  ­ Qua các phương tiện thông tin như: ti vi, đài, sách, báo….tài liệu giảng <br /> dạy.<br /> ­ Lứa tuổi các em học mà chơi, chơi mà học nên các em rất dễ thâm nhập, <br /> tiếp thu năng động và sáng tạo.<br /> 2.2 Khó khăn<br />         Trường tiểu học Ea Bông là một trường thuộc vùng khó khăn có hai phân  <br /> hiệu thuộc xã Ea Bông – huyện Krông Ana – tỉnh Đắk Lắk. Đa số các em là dân  <br /> tộc thiểu số chủ yếu là dân tộc Ê – đê chiếm trên 70%. Trình độ dân trí còn thấp, <br /> cuộc sống của người dân còn gặp nhiều khó khăn. Đội ngũ giáo viên trong tổ <br /> chưa đồng đều, kinh nghiệm giảng dạy còn hạn chế. Chất lượng giáo dục còn  <br /> thấp.<br /> Năm học 2018 – 2019, với tổng số học sinh là 66 em chia thành 3 lớp, trong  <br /> đó học sinh dân tộc thiểu số là 51 em chiếm tỉ lệ 77,3%. Đa số phụ huynh không <br /> có nghề  nghiệp  ổn định, kinh tế khó khăn nên ít có điều kiện quan tâm các em. <br /> Phần lớn các em chưa được gia đình chú ý quan tâm bồi dưỡng vốn kinh nghiệm <br /> trong giao tiếp nên đến lớp các em thường hay nhút nhát. Mặc dù các em đã qua <br /> lớp Mầm non song trong thực tế các em còn hạn chế  về  ngôn ngữ, về  kĩ năng <br /> giao tiếp, kĩ năng bày tỏ ý kiến của bản thân, kĩ năng tự phục vụ…. Khi tôi nhận <br /> lớp, đã sau một thời gian học nhưng vẫn còn một số  em đến lớp còn hay khóc.  <br /> Gọi đọc bài không dám đọc, không dám xung phong phát biểu, nhiều em còn <br /> chưa biết nói lời thưa gửi, còn nói trống không, ngại giao tiếp với các bạn và <br /> thầy cô giáo.<br />        Các em chưa biết cách ứng xử đơn giản nhất với cô giáo và các bạn, nhiều  <br /> em chưa nói được cụ  thể  họ  và tên mình, họ  tên bố  mẹ, chưa phân biệt được <br /> anh em trong nhà với anh em họ. Một số học sinh gần như ngồi im, chưa biết nói <br /> đủ một câu, chưa có ý thức về học tập nghe giảng, chưa biết lĩnh hội kiến thức.<br />          Đa số  các em là người dân tộc thiểu số  sống tại địa bàn sử  dụng cả  hai <br /> ngôn ngữ: tiếng mẹ  đẻ  và Tiếng Việt, trong đó ngôn ngữ  Tiếng Việt còn hạn <br /> chế  và có nhiều khó khăn, các em nói tiếng phổ  thông chưa rành nên khi giảng  <br /> dạy Kĩ năng sống cho các em rất khó tiếp cận nhất là các kĩ năng giao tiếp, ứng  <br /> xử đối với ông bà, cha mẹ, anh chị em, bạn bè, thầy cô giáo và mọi người xung  <br /> quanh, kĩ năng bày tỏ  ý kiến của bản thân,  kĩ năng giữ  gìn vệ  sinh cá nhân, kĩ  <br /> năng tự phục vụ về các vấn đề trong thực tiễn đời sống ở nhà trường, ở nhà có <br /> liên quan đến chuẩn mực hành vi đạo đức….. hầu như các em còn hạn chế.<br />         Nhà trường, đoàn đội chưa tổ  chức được nhiều các hoạt động ngoại khóa <br /> như: Thi kể chuyện đạo đức, học tập tấm gương người tốt việc tốt để học sinh  <br /> được thực hành hành vi đã học vào những tình huống cụ  thể  trong cuộc sống.  <br /> Đối với bản thân là giáo viên chủ  nhiệm, tôi thấy việc giáo dục kỹ  năng sống <br /> cho học sinh  còn khá nhiều bỡ  ngỡ  về  nội dung giáo dục, phạm vi giáo dục, <br /> chưa có kế hoạch cụ thể, rõ ràng nên chưa có được sự phối hợp  đồng điệu giữa <br /> 5<br /> phụ huynh học sinh. Việc rèn kĩ năng sống qua môn đạo đức còn chưa được chú <br /> trọng. Công tác tuyên truyền cho các bậc cha mẹ  thực hiện giáo dục kĩ năng <br /> sống cho các em chưa nhiều. Trước những khó khăn trên tôi luôn trăn trở làm thế <br /> nào giúp các em có được các kĩ năng cơ bản để vận dụng trong cuộc sống hằng <br /> ngày. Sau khi điều tra học sinh tôi tiến hành khảo sát phân các nhóm đối tượng <br /> như sau:<br /> Năm TS Kĩ năng<br /> học HS<br /> Biết nói năng  Bạo dạn  Ngại giao  Học sinh học hòa <br /> lễ phép, tự  trong giao  tiếp, trầm  nhập, giao tiếp <br /> tin, biết hợp  tiếp nhưng  lặng, nhút  chưa rõ và nhận <br /> tác nói trống  nhát thức chưa ghi nhớ <br /> không được.<br /> SL % SL % SL % SL %<br /> Đầu kì I 22 1 4,5 9 41 10 45,5 2       9<br /> <br />   Điểm qua một số  hành vi đạo đức của các em tôi thấy trạng thái chú ý  <br /> không bền khi giao tiếp với thói quen ngại suy nghĩ, ngại động não, khả năng ghi <br /> nhớ  chậm hình thành, khả  năng tưởng tượng của các em thiếu sinh động nên tỉ <br /> lệ học sinh phát triển chưa toàn diện rất là ít, đa phần các em chưa tự  tin trong  <br /> giao tiếp còn rụt rè, nhút nhát, giao tiếp chưa rõ.<br />  Từ  tình hình thực tế  trên chúng ta phải biết đặc điểm tình hình của từng <br /> đối tượng học sinh và có các giải pháp phù hợp để  nâng cao chất lượng giảng <br /> dạy cũng như trang bị cho học sinh những kĩ năng sống cơ bản thì mỗi giáo viên <br /> là một tấm gương sáng mẫu mực cho học sinh noi theo, giáo viên cần phải gần  <br /> gũi, thường xuyên khuyến khích, tạo môi trường học tập công bằng, tôn trọng, <br /> động viên kịp thời để học sinh thích học, ham học. Giáo dục học sinh bước đầu <br /> biết cách sống và ứng xử phù hợp với các chuẩn mực xã hội thông qua môn đạo <br /> đức. Phối kết hợp với gia đình trong việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh,  <br /> thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ  lên lớp, các hoạt động Đội trong và  <br /> ngoài nhà trường để quản lý và giáo dục học sinh.<br /> Nhận thức rõ điều này, thấy những khó khăn cơ  bản trên tôi đã thực hiện <br /> một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số qua  <br /> môn Đạo đức.<br /> III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề<br /> ­ Một bài giáo dục kĩ năng sống thường được thực hiện theo 4 giai đoạn:<br /> Giai đoạn 1: Khám phá<br /> <br /> <br /> <br /> 6<br />  Tìm hiểu kĩ năng hiểu biết của học sinh về  những việc làm hoặc sự  kiện <br /> diễn ra trong cuộc sống .<br /> Giai đoạn 2: Kết nối<br /> Giới thiệu thông tin, kiến thức và kĩ năng mới thông qua việc tạo “cầu nối”  <br /> liên kết giữa cái đã biết và “cái chưa biết”.<br /> Giai đoạn 3: Thực hành / Luyện tập<br /> Tạo cơ hội cho người học vận dụng kiến thức và kĩ năng mới học vào hoàn <br /> cảnh, điều kiện có ý nghĩa.<br /> Giai đoạn 4: Vận dụng<br /> Nâng cao hơn mức độ vận dụng kiến thức và kĩ năng.<br /> Điều chỉnh hiểu biết và kĩ năng còn sai lệch.<br /> Luyện tập thực hành kĩ năng.<br /> ­ Kĩ năng sống là nền tảng để  hoàn thiện nhân cách của con người, nhằm  <br /> đảm bảo cho mọi cá nhân có thể  tồn tại, phát triển và khẳng định giá trị  của  <br /> mình trong cộng đồng. Đây không phải là trách nhiệm riêng của thầy cô giáo, <br /> ngành giáo dục mà đòi hỏi có sự chung tay góp sức của gia đình và xã hội.<br />  Môn Đạo đức 1 lồng ghép kĩ năng sống có 10 bài gồm 3 chủ điểm:<br /> *  Gia đình      : 2 bài <br /> *  Nhà trường  : 3 bài<br /> *  Xã hội         : 5 bài <br /> Qua quá trình khảo sát thực tế, sử dụng các phương pháp vấn đáp, phương <br /> pháp quan sát,… tôi xin nêu ra một số biện pháp nhằm giáo dục kĩ năng sống cho  <br /> học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số qua môn Đạo đức như sau:<br /> 1. Biện pháp 1:  Giáo viên là tấm gương sáng mẫu mực cho học sinh noi  <br /> theo<br />          Rõ ràng, khi tôi được giao trách nhiệm làm chủ  nhiệm một lớp, bản thân <br /> phải chịu hoàn toàn trách nhiệm trước nhà trường về  lớp mình phụ  trách, chịu  <br /> trách nhiệm về  mọi quyền lợi cũng như  nghĩa vụ  học tập, rèn luyện của từng  <br /> học sinh trong lớp mình. Từ khâu hoạch định kế hoạch cho đến khâu điều hành <br /> thực hiện đều từ  giáo viên chủ  nhiệm. Vì vậy, trước hết bản thân tôi phải có  <br /> năng lực tổ  chức, phải có tình thương và trách nhiệm cao thì mới có thể  hoàn  <br /> thành tốt công tác của mình. Để  học sinh nghe và làm đúng những yêu cầu của <br /> giáo viên, trước hết các em phải có niềm tin yêu vào thầy cô giáo. Muốn tạo <br /> được uy tín đó thì không chỉ  có năng lực là đủ  mà phải thực sự  gương mẫu, là <br /> tấm gương sáng cho học sinh noi theo, tất cả  những cử  chỉ, hành động của <br /> chúng ta trong con mắt trẻ  thơ  luôn là khuôn mẫu. Mọi vấn đề  thầy cô giải  <br /> quyết, mọi việc thầy cô làm, mọi điều thầy cô nói với các em luôn là đúng. Đặc <br /> biệt với học sinh lớp 1 các em nghe, làm theo thầy cô còn hơn ông bà, cha mẹ.  <br /> Các em thường rất hay bắt chước thầy cô của mình từng nét chữ, lời nói đến cả <br /> cử chỉ, điệu bộ và nhất là cách ứng xử của cô trước các tình huống. Vì thế bản <br /> 7<br /> thân phải luôn mẫu mực trong mọi cử chỉ, hành động, lời nói, phải nghiêm minh, <br /> công bằng khách quan trong đánh giá học sinh, cần cụ  thể gương mẫu về  mọi  <br /> mặt như: về trang phục và thời gian làm việc; về chào hỏi, xưng hô, xã giao, khi <br /> tiếp đón khách, tiếp dân, ứng xử  trong sử  dụng điện thoại, ứng xử  trong liên <br /> hoan, chiêu đãi, ứng xử trong nhận và tặng vật lưu niệm, ứng xử đối với những <br /> bất đồng, mâu thuẫn, ứng xử  trong công bố, tiếp nhận thông tin... Đặc biệt là <br /> trong cách xử lý công việc hàng ngày, bản thân tôi không dám tuỳ tiện theo kiểu  <br /> “đánh trống bỏ dùi”, “đầu voi đuôi chuột”; mà phải thấu đáo, đã nói là làm, làm <br /> đến nơi đến chốn và thật thấu tình đạt lý. Có như  thế  mới thuyết phục được <br /> học sinh, mới tập hợp được các em xung quanh mình cùng hoàn thành tốt kế <br /> hoạch đã định.<br />          Việc đánh giá học sinh cũng cần khách quan và công bằng.Với học sinh <br /> Tiểu học nói chung và học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số  nói riêng, việc các em <br /> được khen trước bạn bè, được cô giáo động viên kịp thời đúng lúc sẽ là động lực  <br /> rất lớn giúp các em mạnh dạn, tự  tin và hoàn thành tốt nhiệm vụ  học tập. Để <br /> động viên, khuyến khích học sinh thực hiện tốt việc rèn luyện kĩ năng, ngay từ <br /> đầu năm học tôi đã lên kế hoạch rèn luyện cho các em, hằng ngày các em được  <br /> phân công theo dõi các bạn, ghi vào sổ  đến cuối tuần, cuối tháng bình chọn ra  <br /> những bạn thực hiện tốt, những bạn ngoan, luôn được tôi tuyên dương, khen  <br /> thưởng. Cuối tháng, tôi luôn dành những phần quà nho nhỏ, bất ngờ cho các em. <br /> Khi thì chiếc bút chì hay những viên kẹo, những cục tẩy, viên phấn… Tất cả chỉ <br /> là sự  động viên, khích lệ  các em và đó là động lực để  các em có sự  tiến bộ.  <br /> Những học sinh chưa biết vâng lời tôi luôn nhắc nhở bằng cử chỉ nhẹ nhàng và  <br /> cả  tình thương yêu. Tôi cho các em thấy sự gần gũi trong mỗi việc làm. Khi đã  <br /> xóa dần khoảng cách, việc giáo dục sẽ nhẹ nhàng hơn.<br />        Ví dụ: Vào đầu năm học hầu hết các em rất rụt rè khi vào lớp cũng như khi  <br /> ra về chỉ im lặng không chào hỏi, xin phép cô giáo, cô hỏi cũng không nói. Trước  <br /> những khó khăn đó, trong tiết học đầu tiên, tôi tổ  chức cho các em làm quen  <br /> nhau. Đầu tiên tôi tự  giới thiệu mình với cả  lớp sau đó cho từng em giới thiệu, <br /> hướng dẫn cho các em tỉ  mỉ  từng chi tiết khi đến lớp, khi đến nhà người khác,  <br /> khi gặp nhau thì chào hỏi, khi nào ra về, khi muốn nghỉ học thì xin phép. Còn khi <br /> được giúp đỡ thì nói cảm ơn, khi mắc lỗi nói lời xin lỗi. …Cứ như vậy cho từng  <br /> cặp thực hiện các em quen dần dần. Và từ buổi học lần sau tôi đã được nghe lời <br /> chào hỏi xin phép của các em.<br />       <br />        2. Biện pháp 2: Giáo dục kĩ năng sống thông qua các môn đạo đức<br />         Khi học sinh bắt đầu bước vào môi trường giáo dục ở nhà trường thì thầy <br /> cô giáo chính là người đặt nền móng đầu tiên, người tạo nên những kĩ năng quan  <br /> trọng cho trẻ sau này.<br /> <br /> 8<br />  Giáo viên cũng có thể  tập dần cho các em kĩ năng đặt mục tiêu từ  những <br /> việc nhỏ như thói quen dậy sớm tập thể dục, đi học đúng giờ, phụ mẹ việc nhà,  <br /> giữ lời hứa với mọi người…<br /> Kĩ năng sống chính là nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành thái độ, <br /> hành vi và thói quen tích cực, lành mạnh. Muốn vậy, giáo viên phải linh hoạt  <br /> trong việc sử dụng các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học để  lôi cuốn số <br /> đông học sinh tham gia vào các hoạt động giáo dục. Cụ thể qua các bài học trong <br /> môn Đạo đức 1 như sau:<br />        Bài 3: Gia đình em<br />              Qua bài học “Gia đình em” giáo viên giúp học sinh hiểu trong gia đình  <br /> thường có ông bà, cha mẹ, anh chị em. Ông bà, cha mẹ có công sinh thành, nuôi <br /> dưỡng, giáo dục, rất yêu quý con cháu nên các em cần phải lễ phép, vâng lời ông <br /> bà, cha mẹ, anh chị để mau tiến bộ cho ông bà, cha mẹ vui lòng. <br />                Thông qua bài học tôi lồng ghép giáo dục kĩ năng giới thiệu về  những <br /> người thân trong gia đình; kĩ năng giao tiếp, ứng xử với những người thân trong  <br /> gia đình, kĩ năng giải quyết vấn đề để thể hiện lòng kính yêu đối với ông bà, cha <br /> mẹ. Ví dụ: Qua bài tập 1 tôi yêu cầu từng cặp học sinh kể cho nhau nghe về gia  <br /> đình mình ( gia đình em có những ai? Thường ngày những người trong gia đình <br /> em làm gì? Mọi người trong gia đình yêu quý nhau như  thế  nào?...) Tôi nhận <br /> thấy các em rất vui khi nói về  các thành viên trong gia đình mình, kể  cả  những <br /> em ngại giao tiếp, rụt rè nhút nhát cũng thấy được những nụ  cười, ánh mắt khi <br /> nói về gia đình em. Mỗi bài tập tôi lại dạy bảo các em những điều hay, lẽ phải  <br /> như: đi phải xin phép, về phải chào hỏi, ăn nói nhẹ nhàng, phải có thưa gửi, biết <br /> nói lời cảm  ơn, xin lỗi, nghe theo lời chỉ bảo của người lớn…Có như  vậy các <br /> em mới là người con ngoan, cháu ngoan, ông bà cha mẹ vui lòng. <br />         Bài 11: Đi bộ đúng quy định<br />         Qua bài học “ Đi bộ đúng quy định” giúp học sinh hiểu đi bộ đúng quy định <br /> là đi trên vỉa hè, theo tín hiệu giao thông, theo vạch sơn quy định; ở những đường <br /> giao thông khác thì đi sát lề đường phía bên tay phải.<br />         Thông qua bài học tôi lồng ghép kĩ năng an toàn khi đi bộ. Ví dụ: Qua bài  <br /> tập 5 tôi lồng ghép kĩ năng sống qua phần tham gia trò chơi. Tôi phổ  biến luật <br /> chơi, tổ chức cho các em đứng tại chỗ khi cô hô “Đèn xanh” học sinh cho hai tay <br /> quay nhanh, khi cô hô “Đèn vàng” học sinh cho hai tay quay từ từ, khi cô hô “Đèn <br /> đỏ” học sinh tay không chuyển động. Kết thúc trò chơi tôi luôn tuyên dương  <br /> những em thực hiện đúng đồng thời nhắc nhở các em về  việc đi lại hằng ngày, <br /> trong đó có việc đi học, luôn lưu ý những đoạn đường nguy hiểm dễ xảy ra tai  <br /> nạn giao thông.<br />          Đối với học sinh dân tộc thiểu số lớp tôi đa số các em sống gần trường nên  <br /> thường đi bộ  đi học, các em sang đường thường thiếu quan sát, cũng chính bởi <br /> các em còn quá nhỏ chưa ý thức được hành vi của mình, gia đình điều kiện kinh <br /> 9<br /> tế khó khăn, thiếu thốn nên có những hôm không thể đưa đón con đi học bởi vậy <br /> tôi luôn nhắc nhở  các em hằng ngày, hàng giờ: đi học phải chú ý quan sát khi  <br /> sang đường, khi đi nhớ đi vào phía bên phải, đội mũ bảo hiểm khi tham gia giao  <br /> thông…. Ngoài các các bài học đã nêu  ở  trên thì tùy vào tình hình thực tế   ở  địa <br /> phương, tôi còn lồng ghép một số  kỹ  năng phòng đuối nước, hỏa hoạn, biết tự <br /> bảo vệ mình và an toàn giao thông... cho học sinh ở mọi lúc, mọi nơi.  <br /> 3. Biện pháp 3: Phối kết hợp với gia đình trong việc giáo dục kĩ năng <br /> sống cho học sinh<br />          Trong thực tế, trong môi trường mà trẻ  sống, học tập và phát triển; bên  <br /> cạnh các mặt tác động tốt, các ảnh hưởng tích cực luôn luôn tồn tại, hàm chứa  <br /> các yếu tố  có thể  gây nguy hại đến sự  phát triển nhân cách của trẻ  và với đặc <br /> điểm hiếu động và ít vốn sống trẻ  dễ  bắt chước theo, dần dần trở  thành thói <br /> quen xấu, tác động tiêu cực đến sự  phát triển nhân cách của trẻ. Nhất là khi <br /> thiếu sự  phối hợp đúng đắn, thiếu sự  thống nhất giáo dục giữa nhà trường và <br /> gia đình thì hậu quả  xấu trong giáo dục sẽ  xuất hiện, nếu không kịp thời khắc  <br /> phục hậu quả sẽ rất tai hại. Ngay từ khi trẻ bắt đầu nhận thức về  hành vi đạo <br /> đức của mình thì gia đình đã góp phần vào nhận thức giáo dục và hình thành  <br /> những kĩ năng ban đầu cho trẻ. Vì vậy, cha mẹ học sinh cần biết những kĩ năng <br /> nào được giáo dục  ở  gia đình, những kĩ năng được hình thành và phát triển  ở <br /> trường học để kết hợp với nhà trường và xã hội.<br />         Tuy nhiên, trong thực tế tiếp xúc với cha mẹ học sinh, tôi nhận thấy rõ một  <br /> điều là: Không phải quý vị  phụ  huynh nào cũng   nhiệt tình, tận tâm với công <br /> việc phối hợp này, họ  có đủ  muôn vàn lí do để  “xin lỗi” hoặc “phó thác” thậm <br /> chí một số phụ huynh còn không quan tâm tới việc học của con em mình, có em  <br /> không có nổi một bộ quần áo mới để đi học, sách vở đồ dùng học tập chưa đầy <br /> đủ, có em thì nghỉ học không lí do nhất là vào ngày mùa. Vì vậy mà đa phần học <br /> sinh có sai phạm đều do giáo viên chủ nhiệm phát hiện rồi tìm cách tháo gỡ chứ <br /> không phải do gia đình nhận biết để nhờ nhà trường quan tâm giúp đỡ cùng giáo  <br /> dục con em mình. Đây cũng là một khó khăn lớn mà tôi phải luôn trăn trở để tìm <br /> giải pháp khắc phục tốt nhất nhằm nâng cao không ngừng chất lượng toàn diện <br /> cho các em học sinh.<br />         Thông qua những buổi họp phụ huynh hay những lần trao đổi với cha mẹ <br /> các em cần đặc biệt quan tâm tôi luôn gợi ý phụ  huynh học sinh xây dựng và <br /> kiểm tra việc thực hiện thời gian biểu ở nhà. Tôi sẽ chịu trách nhiệm hướng dẫn  <br /> các em thực hiện thời gian biểu phù hợp. Ngay từ đầu năm học tôi đã hướng dẫn <br /> cho phụ  huynh và các em chọn sách vở, đồ  dùng học tập theo đúng quy định, <br /> hướng dẫn, nhắc nhở các em giữ gìn sách vở, đồ dùng học tập, tôi quy định cách <br /> sắp xếp sách vở ở lớp cũng như ở nhà. Ở lớp các em được treo cặp rõ ràng, sách <br /> vở đồ dùng học tập sử dụng chúng đúng mục đích, dùng xong sắp xếp đúng nơi  <br /> quy định, luôn giữ  sạch sẽ, không được bôi bẩn, vẽ bậy, viết bậy vào sách vở, <br /> 10<br /> không làm rách nát hỏng đồ  dùng học tập,  ở nhà các em treo đúng nới quy định,  <br /> soạn sách vở  đầy đủ  theo từng ngày học trách mang hết sách vở, đồ  dùng học  <br /> tập gây nhàu nát, hư hỏng. Ngày đầu đi học tôi cùng các em phân loại sách vở, <br /> ghi nhãn tên, bao bọc gọn gàng, kiểm tra và tuyên dương những em thực hiện tốt <br /> trước lớp, động viên giúp đỡ các em còn khó khăn hoàn thành tốt kĩ năng tự phục <br /> vụ cho học tập. Nhà trường chỉ quản lí học sinh trong thời gian ở trường còn khi  <br /> ra đường về nhà thì cha mẹ mới là người thầy, người cô thực sự, việc phối hợp <br /> với phụ huynh là cực kỳ quan trọng. Nhà trường và gia đình cùng chung tay chỉ <br /> bảo các em đồng thời phụ  huynh học sinh cũng phải là tấm gương cho các em <br /> noi theo. Phối hợp trong việc tạo điều kiện cho các em tham gia các hoạt động <br /> ngoại khóa, tham gia Hội khỏe Phù Đổng, biểu diễn văn nghệ mà nhà trường tổ <br /> chức, hỗ trợ kinh phí cho việc khen thưởng  động viên các phong  trào, phối hợp  <br /> tổ  chức lao động định kì. Việc phối kết hợp giữa giáo viên chủ  nhiệm và phụ <br /> huynh học sinh nhằm mục đích cùng chăm lo giáo dục học sinh chưa ngoan về <br /> đạo đức, chưa ngoan về  học tập. Đặc biệt đối với diện học sinh chưa ngoan, <br /> mối quan hệ này lại cần thiết hơn bao giờ hết.<br />        Trong nhà trường học sinh thường mắc những sai lệch mà chúng ta cùng với  <br /> phụ  huynh phải lo toan cần giáo dục. Theo tôi các em thường có những biểu <br /> hiện sai lệch sau:<br /> ­ Ý thức tự giác học tập chưa cao.<br /> ­ Không học bài, làm bài trước khi đến lớp.<br />             ­ Nói chuyện trong giờ học.<br /> ­ Gây gổ đánh nhau, nói tục, nói dối.<br /> ­ Gian dối trong học tập (kiểm tra thi cử...)<br /> ­ HS chưa mạnh dạn còn rụt rè, nhút nhát.<br />         Vì vậy, ngay từ đầu năm học tôi phải tìm hiểu kỹ  học sinh lớp của mình,  <br /> tìm hiểu qua học sinh để  báo phụ  huynh biết ngay buổi họp phụ  huynh tất cả <br /> những sai lệch, những biểu hiện tiêu cực mà học sinh dễ  mắc phải để  họ  soi  <br /> vào con em mình mà có giải pháp kịp thời ngăn chặn, sửa chữa.<br />        Ví dụ: Trong lớp tôi chủ nhiệm có em Y Pham Niê những buổi đầu tiên đến <br /> lớp em thường xuyên khóc mà phải có bố  mẹ  ngồi bên thì mới chịu ngồi học,  <br /> ảnh hưởng không nhỏ  đến việc  ổn định nề  nếp cũng như  chất lượng dạy học <br /> chính vì vậy tôi đã trực tiếp gặp bố của em trao đổi về việc em còn sợ sệt, nhút  <br /> nhát, chưa quen với môi trường có bạn mới, thầy cô mới và nêu ra hướng khắc  <br /> phục. Còn có trường hợp em H Xuân Mai Adrơng hoàn cảnh gia đình khó khăn,  <br /> nhà đông anh chị  em nên đến lớp em chỉ  có mỗi bộ  quần áo cũ mặc đi mặc lại  <br /> nhiều lần, thường thiếu đồ dùng học tập rất ngại giao tiếp với các bạn và thầy  <br /> cô nên tôi đã đến trực tiếp gặp mẹ của em trao đổi về  việc học cũng như  mua <br /> cho em bộ quần áo mới dù món quà không lớn nhưng cũng góp một phần nào đó <br /> giúp em tự tin hơn, cởi mở hơn trong giao tiếp. Chính bởi vậy cha mẹ hãy cùng <br /> 11<br /> giáo viên quan tâm chăm sóc, nhắc nhở các em các kĩ năng trong cuộc sống như:  <br /> biết sắp xếp ngăn nắp góc học tập, đi học đúng giờ  không la cà dọc đường,  <br /> soạn sách vở đồ dùng học tập, vệ sinh thân thể ăn mặc gọn gàng trước khi đến  <br /> lớp. Mỗi ngày một ít sẽ tập được cho các em thói quen tự phục vụ cho bản thân, <br /> phục vụ cho học tập, mạnh dạn hơn trong giao tiếp…. <br />         Tóm lại bằng nhiều hình thức khác nhau, bản thân luôn cố gắng rèn cho các  <br /> em những kĩ năng cơ bản có hiệu quả, thể hiện rõ nét ở sự tiến bộ của học sinh  <br /> trong nhận thức. Trong cư xử, đối xử tốt với bạn bè, người lớn và linh hoạt xử <br /> lí trong mọi tình huống. Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh qua học tập  <br /> sinh hoạt  ở  nhà trường là điều hết sức cần thiết cho tương lai các em. Để  đạt  <br /> được điều đó, bản thân tôi cần kiên trì, quyết tâm thực hiện từng bước và liên <br /> tục trong suốt quá trình giảng dạy, nâng dần kĩ năng giao tiếp – tự nhận thức cho <br /> các em như biết sử dụng đúng các quy tắc: chào hỏi, xin phép, cảm ơn, xin lỗi, <br /> … Biết cảm thông cảm chia sẻ buồn vui với mọi người . Giáo dục kĩ năng sống  <br /> cho học sinh dân tộc thiểu số  lại càng cần thiết bởi hầu hết các em chưa có khả <br /> năng: Tự  phục vụ, tự  quản; Giao tiếp, hợp tác; Tự  học và giải quyết vấn đề <br /> hiệu quả; Chăm học, chăm làm, tích Tự tin, tự trọng, tự chịu trách nhiệm; Trung <br /> thực, kỷ luật, đoàn kết; Yêu gia đình, bạn bè và những người khác. Bên cạnh đó <br /> cần trang bị  cho học sịnh các kỹ  năng cần thiết cho cuộc sống hiện nay: đề <br /> phòng hỏa hoạn, phòng đuối nước, tự bảo vệ bản thân, phòng tránh bị xâm hại, <br /> phòng tránh tai nạn giao thông, tai nạn thương tích.....Giúp những em có thói <br /> quen xấu và hành vi tiêu cực trở thành con ngoan, trò giỏi và là người có ích cho  <br /> xã hội sau này.<br /> 4. Biện pháp 4: Thông qua hoạt động giáo dục ngoài giờ  lên lớp, hoạt  <br /> động Đội, trong và ngoài nhà trường để quản lý và giáo dục học sinh.<br /> Hoạt động giáo dục ngoài giờ  lên lớp (HĐGD NGLL) là một bộ  phận của <br /> quá trình giáo dục  ở  nhà trường phổ  thông nói chung và trường Tiểu học nói <br /> riêng. Đó là những hoạt động được tổ chức ngoài giờ học các môn học văn hoá ở <br /> trên lớp. HĐGD NGLL là sự tiếp nối hoạt động dạy học trên lớp, là cầu nối gắn <br /> lí thuyết với thực tiễn và đời sống xã hội, tạo nên sự thống nhất giữa nhận thức <br /> với hành động, góp phần hình thành tình cảm, niềm tin đúng đắn ở học sinh. <br />          Các nghiên cứu về tâm lí ­ giáo dục cũng cho thấy, nhiều nét tính cách cơ <br /> bản của con người được hình thành trước và trong tuổi học đường. Việc tham <br /> gia vào nhiều hoạt động GDNGLL phong phú, đa dạng sẽ  tạo cơ  hội cho HS  <br /> được thể hiện, bộc lộ, tự khẳng định bản thân; tạo cơ hội cho các em được giao <br /> lưu, học hỏi bạn bè và mọi người xung quanh; tạo cơ hội thuận lợi cho HS được <br /> tham gia một cách tích cực vào đời sống cộng đồng … Từ  đó sẽ  tác động tích  <br /> cực đến nhận thức, tình cảm, niềm tin và hành vi của HS, giúp các em phát triển  <br /> nhiều phẩm chất tích cực như: tinh thần đồng đội, tinh thần trách nhiệm, lòng  <br /> nhân ái, khoan dung, sự cảm thông, tính kỉ luật, trung thực, mạnh dạn, tự tin,…<br /> 12<br /> và giúp các em phát triển những kĩ năng hoạt động tập thể  và kĩ năng sống cơ <br /> bản như: kĩ năng giao tiếp, kĩ năng tự nhận thức, kĩ năng xác định giá trị, kĩ năng  <br /> ra quyết định và giải quyết vấn đề, kĩ năng kiên định, kĩ năng tư duy phê phán, tư <br /> duy sáng tạo, kĩ năng  ứng phó với căng thẳng, kĩ năng thương lượng, kĩ năng <br /> hợp tác, kĩ năng lập kế hoạch, kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng, kĩ năng quản <br /> lí thời gian, kĩ năng thu thập và xử lí thông tin...<br />          Thông qua các tiết HĐGD NGLL tôi luôn vạch ra kế  hoạch cho tiết dạy  <br /> bằng những hình thức phong phú như: hát, múa, đọc thơ, thi kể chuyện, trò chơi <br /> theo từng chủ điểm, các hoạt động này góp phần hình thành cho các em kĩ năng  <br /> mạnh dạn, tự  tin trước đám đông. Trong giờ  học, tôi luôn tạo cho cho các em <br /> bầu không khí thân thiện, cởi mở, tạo cơ  hội cho các em được nói, được trình <br /> bày trước nhóm bạn, trước tập thể nhất là các em còn hay rụt rè, khả năng giao  <br /> tiếp kém, động viên, khuyến khích các em bày tỏ  quan điểm cá nhân, độc lập  <br /> trong tư duy.<br /> Hoạt động lao động công ích đây là một hoạt động đặc trưng của HĐNG <br /> LL Thông qua lao động công ích sẽ giúp các em gắn bó với đời sống xã hội, biết <br /> yêu lao động từ đó trở thành người có ích cho xã hội  chính vì vậy tôi luôn cùng <br /> các em quét lớp, nhặt rác, nhổ cỏ, rửa tay, làm đẹp bồn hoa, cây cảnh, chỉ các em  <br /> cách đi vệ sinh và giữ gìn vệ sinh, … Khi có giáo viên cùng làm, các em làm việc  <br /> nghiêm túc hơn, tự giác hơn và rất có hiệu quả. Tôi luôn lắng nghe những tâm tư <br /> tình cảm của các em để từ đó có hướng giáo dục tốt nhất.  Qua đó tôi đã rèn cho <br /> học sinh các kỹ năng như  vệ  sinh cá nhân, kỹ  năng giao tiếp. Đây là hoạt động <br /> cần thiết giúp các em thích nghi với cuộc sống xung quanh, sau này dù có rơi vào <br /> hoàn cảnh khắc nghiệt nào các em vẫn có thể tồn tại được đó là nhờ các em biết  <br /> lao động.<br />         Tổ chức Đội trong nhà trường là một tổ chức quần chúng rộng rãi tập hợp  <br /> tất cả các em học sinh ở độ tuổi thiếu niên, nhi đồng. Vì thế, nhu cầu mở rộng  <br /> phạm vi, môi trường hoạt động tập thể  đa dạng hơn, phong phú hơn và sinh  <br /> động lý thú hơn là rất cần thiết. Tổ  chức Đội với những hoạt động bổ  ích đã <br /> thực sự  đáp  ứng được nhu cầu chính đáng đó của các em. Với các chủ  đề, chủ <br /> điểm thi đua phù hợp với lứa tuổi, sinh động và hấp dẫn cho các em, phong trào <br /> hoạt động Đội trong và ngoài nhà trường đã thu hút và lôi cuốn các em một cách  <br /> lành mạnh, có tác dụng tích cực cho việc hình thành nhân cách của các em. Chính <br /> vì vậy, giáo viên chủ nhiệm cần phải “trẻ hoá” để  cùng am hiểu tường tận về <br /> tổ  chức Đội, cùng tham gia hoạt động vui chơi với các em, cùng hoà nhập để <br /> hiểu hơn tâm tư, tình cảm và nguyện vọng của các em để  từ  đó mà thông cảm <br /> hơn, yêu thương hơn, hiểu hơn và có trách nhiệm nhiều với các em học sinh lớp  <br /> mình phụ  trách, mới thực sự  trở  thành người mẹ, người cha, người chị, người <br /> anh gần gũi thân thiết của các em  để  công tác giáo dục đạo đức học sinh đạt <br /> hiệu quả hơn.<br /> 13<br />        Thành lập đội sao đỏ theo dõi chấm điểm thi đua và báo cáo kịp thời các bạn  <br /> vi phạm nội quy của nhà trường để thầy cô giáo chủ nhiệm cùng với thầy Tổng <br /> phụ trách kịp thời chấn chỉnh.<br />        Hàng tháng liên đội phải tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống đạo  <br /> đức, các hoạt động vui chơi nhằm thu hút các em tham gia và tạo luồng sinh khí <br /> mới trong học tập như: Hội thi văn nghệ, tổ chức đố vui để học, tổ chức các trò <br /> chơi dân gian, các hoạt động thể thao, các hoạt động ngoại khoá khác ...<br />              Như  chúng ta đã biết, Đội là nơi giúp trẻ  phát triển một cách toàn diện. <br /> Nhiều khi học sinh thích được tham gia hoạt động Đội hơn là các hoạt động học  <br /> tập, bởi  ở đó các em được tham gia các trò chơi, được chạy nhảy, và rất nhiều <br /> hoạt động khác nữa.<br />        Cũng chính bởi lý do trên, hằng tuần, tôi luôn trao đổi với cô tổng phụ trách <br /> về  nội dung, phương pháp và kết quả  các hoạt động giáo dục học sinh. Đồng <br /> thời, tôi còn nhờ  thầy kiểm tra, nhắc nhở  các mặt giáo dục học sinh của bản  <br /> thân.<br />        Như vậy bằng nhiều hình thức khác nhau, tôi luôn cố gắng rèn cho học sinh  <br /> những kĩ năng cơ bản có hiệu quả, thể hiện rõ nét sự tiến bộ của học sinh trong  <br /> nhận thức, trong cư xử, đối xử tốt với bạn bè, người lớn và linh hoạt xử lí trong  <br /> mọi trường hợp.<br />  IV. Tính mới của giải pháp<br />         Trong năm học vừa qua, nhiều trường cũng chú trọng rèn KNS cho học sinh,  <br /> nhưng cũng chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển của xã hội hiện nay. Kỹ năng <br /> sống sẽ  hình thành một cách tự  nhiên và hiệu quả  trong môi trường hoạt động  <br /> cụ  thể, chứ  không từ  các bài giảng trên lớp, chỉ  từ  các bài giảng các em không <br /> thể tự hình thành kỹ năng sống cho mình mà chỉ có thể hình dung chung về nó.<br />         Hơn nữa, việc giáo dục kỹ  năng sống không phải là sự  áp đặt. Giáo viên  <br /> giảng dạy phải có kiến thức tâm lí, kỹ  năng sống, chứ  không nên kiêm nhiệm <br /> hay dạy theo ngẫu hứng và quan trọng hơn hết là cần có sự  phối hợp giữa gia  <br /> đình, nhà trường và xã hội.<br />        Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết của <br /> xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được tôi luyện  <br /> những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một môi trường lành mạnh, an toàn, <br /> tích cực, vui vẻ .Việc giáo dục kĩ năng sống cho học sinh lớp 1 dân tộc thiểu số <br /> qua môn đạo đức ngay từ lớp nhỏ  sẽ  rút ngắn thời gian để  trang bị  cho các em  <br /> vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị  sống để  làm hành trang bước vào đời. Chính vì <br /> vậy, các thầy cô giáo tiểu học luôn giữ vai trò vô cùng quan trọng. Vì thế theo tôi  <br /> để  làm tốt việc rèn kĩ năng sống cho học sinh qua môn đạo đức, mỗi thầy cô <br /> giáo cần phải: <br />         ­ Mỗi thầy cô giáo phải rèn cho mình tác phong sinh hoạt chuẩn mực, phải  <br /> hết lòng thương yêu, gần gũi với học sinh.<br /> 14<br />          ­ Nắm vững những đặc trưng về  phương pháp và hình thức tổ  chức dạy <br /> phong phú, đa dạng lồng ghép các kĩ năng giao tiếp, ứng xử vào các môn học và <br /> các hoạt động khác.<br />          ­ Tập trung vào việc đầu tư  sọan giảng, lồng ghép kĩ năng sống vào các  <br /> môn học.<br />         ­ Luôn tạo mọi điều kiện để các em có thể bày tỏ, thể hiện mình, tham gia  <br /> tốt các buổi hoạt động ngoại khóa của trường, lớp.<br />         Sống, học tập, lao động là những vấn đề thiết yếu mà tôi luôn cố gắng để <br /> ươm mầm cho thế hệ trẻ. Bởi trẻ em là hạnh phúc của gia đình, tương lai của <br /> đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp xây dựng và bảo vệ  Tổ  quốc, là nhân <br /> tố  để cây đời mãi mãi xanh tươi. Việc chăm sóc và giáo dục trẻ em, bồi dưỡng <br /> trẻ em trở thành công dân tốt của đất nước là một công việc vô cùng quan trọng <br /> mà mỗi giáo viên chúng tôi phải cùng có trách nhiệm.<br /> V. Hiệu quả Sáng kiến kinh nghiệm <br /> Từ những khó khăn nhất định khi tôi nhận lớp 1C là đa số các em khá rụt rè  <br /> chưa quen với cách học cũng như mạnh dạn bày tỏ ý kiến. Khi phát biểu các em <br /> nói không rõ ràng, trả lời trống không, không tròn câu và không nói lời cảm  ơn,  <br /> xin lỗi với thầy cô, ban bè. <br />          Nhờ  vận dụng các phươ ng pháp giảng dạy như  đã trình bày  ở  trên, đến <br /> giữa học kì II, tôi thấy các em có tiến bộ rõ rệt, các em đã cởi mở hơn, thích thú <br /> bày tỏ  ý kiến hơn và quan trọng nhất đó là qua giờ  đạo đức học sinh nắm bắt <br /> được những tri thức sơ đẳng, những cần thiết về các chuẩn mực đạo đức, việc  <br /> sinh hoạt  ở lớp cung nh ̃ ư  ở nha, trong viêc giao tiêp băng l<br /> ̀ ̣ ́ ̀ ời nói các em đã biết  <br /> nói lời thân thiện vào thực tế, những lời chào, cảm ơn hay xin lỗi... đã trở thành <br /> thói quen, được các em vận dụng hằng ngày. Kĩ năng giao tiếp ,ứng xử của học  <br /> sinh tiến bộ rõ rệt. Một số học sinh đầu năm còn rụt rè nay đã trở nên tự tin thể <br /> hiện mình trước lớp trong việc trình bày suy nghĩ và phát biểu ý kiến .<br /> ̣<br />        Thông qua day môn Đao đ ̣ ức tôi luôn kêt h́ ợp giao duc hoc sinh ren ky năng<br /> ́ ̣ ̣ ̀ ̃  <br /> sông nh<br /> ́ ơ vây ma cac em t<br /> ̀ ̣ ̀ ́ ự tin hơn va đăc biêt cac em ch<br /> ̀ ̣ ̣ ́ ủ yếu là hoc sinh dân t<br /> ̣ ộc  <br /> thiểu số, gia đình khó khăn nên ban thân cac em đa t<br /> ̉ ́ ̃ ự minh lam lây môt sô công<br /> ̀ ̀ ́ ̣ ́  <br /> viêc ṭ ự phuc vu cho minh ma không cân nh<br /> ̣ ̣ ̀ ̀ ̀ ờ va bô me nh<br /> ̉ ́ ̣ ư: rửa ly chen, quet nha,<br /> ́ ́ ̀ <br /> ́ ơm, rửa bat, trông em,..<br /> nâu c ́<br /> Tỉ  lệ  học sinh có  các kỹ  năng tự  phục vụ, tự  quản, giao tiếp, hợp tác, tự <br /> học, ... tăng dần. Cụ thể như sau:<br /> Năm TS Trước khi áp dụng Sau khi áp dụng<br /> học HS<br /> Biết nói  Bạo  Ngại giao  Học sinh  Biết nói  Bạo  Ngại giao  Học sinh học <br /> năng lễ  dạn  tiếp, trầm  học hòa