SKKN: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh học 7

Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> Phần thứ nhất: MỞ ĐẦU<br /> I. Đặt vấn đề<br />   Năm 2016 có một em học sinh lớp 7 trường tôi, gần nhà tôi  ở  bị <br /> đau bụng dữ  dội, tôi nhìn thấy em nằm lăn lộn, quằn quại thấy rất thương.  <br /> Cả nhà vội đưa em đi bệnh viện, khi đưa đến bệnh viện làm các xét nghiệm,  <br /> siêu âm thật lâu mới phát hiện được là em bị  giun chui cuống mật. Bác sĩ  <br /> dùng nhiều biện pháp nhưng không được cuối cùng phải mổ  nội soi để  gắp  <br /> con giun ra. Giun đũa được gắp ra dài khoảng 20 cm, đầu thuôn nhọn nên.  Dù <br /> qua cơn nguy hiểm nhưng em vẫn còn đau vì vết mổ  và đây có lẽ  là việc  <br /> không bao giờ em quên được.<br /> <br /> Như chúng ta biết bệnh giun – sán rất phổ  biến ở Việt Nam . Theo  ước tính, <br /> mỗi năm người Việt Nam mất 28,5 triệu lít máu để  nuôi các loại ký sinh  <br /> trong cơ  thể. Hàng chục triệu người mắc bệnh giun – sán, tỷ  lệ  nhiễm giun <br /> sán cao ở trẻ em, học sinh, sinh viên.<br /> <br /> Ở tuổi như các học sinh bị nhiễm giun sán thì cũng là bình thường vì các <br /> em hay ăn uống lung tung; ăn quà vặt mọi nơi, mọi chỗ không cần nghĩ đến  <br /> chuyện phải giữ  vệ sinh; và gia đình thì thường quên không theo dõi để  cho <br /> các em uống thuốc tẩy giun định kỳ  đúng lịch và các em cũng quên uống  <br /> thuốc tẩy giun định kỳ. Nhưng lần đầu chứng kiến cảnh 1 em bị  giun chui  <br /> cuống mật như  trên thật sự  tôi thấy vấn đề  rất rất nghiêm trọng, tôi thấy <br /> chúng ta không thể coi thường bệnh này.<br /> <br /> Bệnh giun sán thực tế có thể phòng ngừa được và đa số  bệnh giun sán cũng <br /> dễ  chữa do đó tôi nghĩ mình phải góp phần giáo dục các em phòng chống <br /> bệnh này để hạn chế tác hại của giun sán với các em. Từ năm 2016 đến nay  <br /> tôi đảm nhận dạy sinh học 7 tôi đã vận dụng các phương pháp để  giúp các <br /> em phòng chống bệnh giun sán và cũng đạt được một số  kết quả nhất định, <br /> đó chính là lý do tôi chọn đề  tài “Một số  kinh nghiệm giúp học sinh phòng <br /> chống bệnh giun sán qua môn Sinh học 7”.<br /> <br /> II. Mục đích nghiên cứu: <br /> ­ Nghiên cứu về  tác hại của giun sán, các cách tuyền truyền cũng như <br /> phương pháp dạy học để  tuyên truyền cho học sinh, người dân phòng bệnh, <br /> phòng tác hại của giun sán hiệu quả, thiết thực.<br /> <br /> <br /> 1<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> ­ Giúp mọi người có phương pháp phòng bệnh, chữa bệnh giun sán đúng <br /> cách, hiệu quả để có một sức khỏe tốt.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Phần thứ hai: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ<br /> I. Cơ sở lí luận của vấn đề<br /> Bệnh giun – sán rất phổ biến ở Việt Nam. Theo ước tính, mỗi <br /> năm người Việt Nam mất 28,5 triệu lít máu để nuôi các loại ký sinh trong cơ <br /> thể. Hàng chục triệu người mắc bệnh giun – sán, tỷ lệ nhiễm giun sán cao ở <br /> trẻ em, học sinh, sinh viên, nông dân, người làm vườn, công nhân trực tiếp <br /> tiếp xúc với môi trường tại các nhà ga, bến xe – nơi có điều kiện sinh hoạt <br /> khó khăn, điều kiện vệ sinh lao động kém. <br />       Bệnh giun ­ sán là bệnh lây truyền từ động vật, thực vật sang người. Có <br /> hàng trăm loài giun – sán gây bệnh ở người, động vật và thực vật. Ấu trùng <br /> giun – sán có thể sống ký sinh ở bất cứ vị trí nào trên cơ thể người như não, <br /> tim, phổi, gan, thận, mạch máu, bạch huyết, đầu, mặt, cổ, mắt, vùng bụng, <br /> vùng lưng, phúc mạc, dây thần kinh, tủy sống… Mọi lứa tuổi đều có thể <br /> nhiễm và mắc bệnh giun – sán, từ trẻ sơ sinh, phụ nữ có thai đến các cụ già. <br /> Biến chứng của bệnh giun – sán rất nặng nề như liệt nửa người, nhức đầu <br /> kéo dài, rối loạn tâm thần, phù não, mất khả năng nhìn, mù mắt, viêm não, <br /> xuất huyết não, phù phổi, ho ra máu, ngừng tim đột ngột, đột tử, viêm ruột, <br /> thủng ruột, viêm phúc mạc, đái ra máu, đái dưỡng chấp, phù với bệnh giun chỉ <br /> bạch huyết gây biến chứng tàn tật suốt đời.<br />       Bệnh giun – sán ký sinh ở gan mật, gây viêm gan, apxe gan, ung thư gan. <br /> Hiện nay, trên thế giới cũng như ở Việt Nam, chưa có một loại thuốc đặc <br /> hiệu nào điều trị cho tất cả các bệnh giun – sán. Mỗi loại thuốc chỉ có thể <br /> điều trị cho một vài loại giun – sán nhất định. Thậm chí một loại thuốc chỉ có <br /> thể điều trị cho một loài giun – sán. Đây là khó khăn của ngành dược thế giới <br /> cũng như ngành dược Việt Nam. Thuốc Egaten của Thụy Sỹ là thuốc độc <br /> nhất để điều trị bệnh sán lá gan. Thuốc DEC là thuốc độc nhất để điều trị <br /> bệnh giun chỉ bạch huyết gây phù voi, đái đường cấp.<br />      Theo Bệnh Viện Đại học Quốc gia Hà nội thì đã có hơn 10 vạn người gồm <br /> phụ nữ, trẻ em, học sinh, nông dân, công nhân và nhiều thành phần khác đã <br /> được khám và điều trị. Lần lượt nhiều xã, huyện thuộc nhiều tỉnh khác của <br /> miền Bắc như: Hà Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hóa, Nam Định, Hòa Bình, Yên Bái, <br /> Bắc Giang, Hải Phòng…hàng chục vạn bệnh nhân mắc bệnh giun – sán đã <br /> được điều trị. Tỷ lệ học sinh tiểu học nhiễm giun kim rất cao từ 80­90%. Qua <br /> tìm hiểu thì tại huyện Krông Ana, tỉ lệ trẻ em bị mắc bệnh giun sán cũng rất <br /> <br /> 2<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> cao dẫn đến tình trạng trẻ em suy dinh dưỡng, thấp còi, thể trạng phát triển <br /> không tốt ảnh hưởng đến tư duy, học tập, vận động.<br /> II. Thực trạng vấn đề<br /> ­ Trước đây tất cả  trẻ  em từ  2 đến 10 tuổi được hỗ  trợ  thuốc giun để <br /> phòng bệnh giun định kỳ, trung tâm y tế  sẽ  lên lịch định kỳ  để  cho các em <br /> uống thuốc để  tránh tác hại của giun  nhưng đến trường THCS cho đến khi  <br /> lớn thì không được hỗ  trợ  thuốc để  uống phòng giun nữa. Nhưng theo trung  <br /> tâm y tế Huyện Krông Ana thì bắt đầu từ năm 2018 thì kể cả trẻ em tiểu học  <br /> cũng không được hỗ  trợ  thuốc phòng bệnh giun nữa. Các em phải được gia <br /> đình quan tâm chăm sóc và tự có định hướng, thời gian cho các em uống thuốc <br /> phòng giun sán.<br /> ­ Qua tìm hiểu học sinh khối 7 khi dạy môn sinh học thì rất nhiều em <br /> chưa quan tâm đến việc phòng bệnh giun gián và kể  cả  bố  mẹ  các em cũng <br /> thế, thực tế  nhiều bố  mẹ  còn không để  ý đến điều này nhất là bố  mẹ  học  <br /> sinh là người dân tộc thiểu số.<br /> ­ Tôi tiến hành khảo sát học sinh khối 7 mà tôi giảng dạy 2 năm qua với  <br /> câu hỏi như sau:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 3.  Các   biện   pháp   đã   tiến  hành   để   giải   quyết  vấn   đề:   Trình bày trình tự <br /> những biện pháp, các bước cụ  thể, trong đó có nhận xét về  vai trò, tác dụng,  <br /> hiệu quả của từng biện pháp hoặc từng bước đó.<br /> 4. Tính mới của giải pháp: Nêu được tính mới của sáng kiến trong thực <br /> <br /> <br /> Kết quả thu được là:<br /> ­ Năm học 2016 – 2017: Với 81 học sinh khối 7 mà tôi giảng dạy, qua  <br /> khảo sát tôi thu được kết quả như sau<br /> <br /> HS uống  HS ít uống HS chưa uống<br /> 3<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> định kỳ<br /> Số lượng % Số lượng % Số lượng %<br /> 20 25 31 38.3 30 36.7<br /> Kết quả thu được là:<br /> ­ Năm học 2017 – 2018: Với 75 học sinh khối 7 mà tôi giảng dạy, qua <br /> khảo sát tôi thu được kết quả như sau<br /> <br /> HS uống  HS ít uống HS chưa uống<br /> định kỳ<br /> Số lượng % Số lượng % Số lượng %<br /> 18 24 29 38.7 28 37.3<br /> ­ Tôi thấy số lượng HS uống thuốc đều đặn chỉ  khoảng 24 ­ 25% đúng <br /> định kỳ, số liệu cho thấy trẻ được uống thuốc tẩy giun còn ít so với số lượng  <br /> trẻ em nói chung,  như vậy chưa thể phòng tránh được nhiều tác hại do bệnh  <br /> giun gây ra nhất là đối với trẻ em.<br /> ­ Qua phiếu điều tra cho thấy nguyên nhân  ở  đây chủ  yếu là do bố  mẹ <br /> chưa quan tâm đến vấn đề phòng bệnh này cho con cái, bố mẹ các em cứ nghĩ <br /> nhà trường đã cho con mình uống thuốc như ở các trường mẫu giáo. Rồi đa số <br /> bố  mẹ làm nông nghiệp nên ít bố  mẹ quan tâm đến vấn đề  phòng bệnh giun  <br /> sán cho con. Và nguyên nhân tiếp theo là các em chưa hiểu rõ về  tác hại của <br /> giun sán nên hầu như  coi bệnh này là bình thường, chủ  quan, chưa có cách  <br /> phòng bệnh cho bản thân và gia đình.<br /> ­ Theo bản thân tôi thấy nếu bố  mẹ  không quan tâm về  vấn đề  phòng <br /> bệnh giun sán cho con và các con chưa hiểu rõ tác hại của giun sán thì con cái <br /> dễ bị suy dinh dưỡng, mắc các bệnh về đường ruột và các bệnh khác nữa dẫn  <br /> đến sức khỏe của trẻ em không thể phát triển tốt được ảnh hưởng đến chiều  <br /> cao, cân nặng của trẻ nên có nhiều trẻ ăn uống tốt nhưng vẫn gầy, thấp.<br /> III. Các giải pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề: <br /> Ở  chương trình sinh học 7 các em được học về  động vật từ  động vật <br /> nguyên sinh đến các động vật bậc cao, các em biết được nhiều loại động vật <br /> ký sinh trên người và động vật nhất là chương 3 nói về  các ngành giun như <br /> giun dẹp, giun tròn, giun đốt,..<br /> Tôi muốn qua các bài học này tôi giáo dục kỹ hơn cho các em về cách <br /> phòng tránh bệnh giun sán.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 4<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> Chương trình sinh học 7 các em được tìm hiểu về thế giới động vật đa dạng,  <br /> phong phú từ  động vật bé nhỏ  như  động vật nguyên sinh đến các ngành của  <br /> lớp động vật không xương sống, động vật có xương sống.<br /> Chương 1. Tìm hiểu về động vật nguyên sinh<br /> Chương 2. Ngành ruột khoang<br /> Chương 3. Các ngành giun như giun dẹp, giun tròn, giun đốt<br /> Chương 4. Ngành thân mềm<br /> Chương 5. Ngành chân khớp<br /> Chương 6. Ngành động vật có xương sống gồm nhiều lớp, lớp cá, lớp lưỡng <br /> cư, lớp bò sát,..                                                                                            <br /> Ở  mỗi loài động vật các em đều được tìm hiểu về  cấu tạo,  lối sống, dinh  <br /> dưỡng, sinh sản, vai trò cụ thể là lợi ích hay tác hại.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> ­ Lợi ích cụ thể là động vật các em nghiên cứu có lợi ích gì trong đời sống để <br /> từ đó các em biết bảo vệ động vật , có hướng để phát huy lợi ích.<br /> ­ Tác hại: các em biết được tác hại của loài động vật mình đang nghiên cứu từ <br /> đó biết cách phòng tránh tác hại, tiêu diệt động vật gây hại khi cần thiết.<br /> Quan sát, theo dõi trong thực tế bản thân quyết định giới hạn của đề tài  <br /> của tôi là giáo dục học sinh về tác hại của giun sán và cách phòng tránh bệnh  <br /> giun sán qua một số bài học ở sinh học 7. <br /> Theo tôi để  giáo dục học sinh tôi phải sử  dụng nhiều hình thức khác nhau  <br /> như:<br /> ­ Quá quá trình dạy học sử  dụng nhiều phương pháp dạy học cũng như  các  <br /> câu hỏi để học sinh nhớ, hiểu, biết được tác hại, cách phòng tránh bệnh giun  <br /> sán.<br /> ­ Sử dụng câu hỏi nhấn mạnh trong kiểm tra đánh giá để  học sinh vận dụng  <br /> được kiến thức trả  lời câu hỏi, từ  đó học sinh biết vận dụng kiến thức vào <br /> cuộc sống.<br /> ­ Tìm hiểu, điều tra thực tế trước và sau khi giáo dục để nắm được tình hình, <br /> nếu khó khăn thì có cách giúp đỡ phù hợp, .. <br /> 1. Giáo dục qua các bài học<br /> Bắt đầu sang chương 3 các ngành giun, tôi sẽ cho các em quan sát một số hình  <br /> ảnh về giun sán (hình ảnh sưu tầm trên mạng xã hội), 1 đoạn video về tác hại  <br /> của giun sán. Ví dụ:<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br />  <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 7<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Trong quá trình dạy học  ở mỗi loài giun sán tôi đều cho các em nghiên  <br /> cứu kỹ  về  dinh dưỡng, cấu tạo, lối sống, vòng đời và tác hại của động vật <br /> sau đó. Sau đó yêu cầu các em nghiên cứu kỹ  về  nguyên nhân mắc bệnh và <br /> cách phòng tránh để từ đó giáo dục các em phòng bệnh về giun sán. <br /> Tôi dành thời gian để kiểm tra các em có vận dụng vào thực tế hay không, vận  <br /> dụng ra sao, có hiệu quả  không bằng nhiều hình thức như  quan sát, tìm hiểu  <br /> qua trao đổi, giao bài tập, kiểm tra đánh giá.<br /> 1.1. Bài Sán lá gan – Đặc điểm của ngành giun dẹp<br /> <br /> <br /> Hoạt động của GV  Hoạt động của HS<br /> <br /> ­ Tôi cho các em quan sát hình ảnh về sán lá  Học sinh theo dõi video và một số <br /> gan. Ví dụ hình ảnh về sán lá gan.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Hs nhận biết được hình dạng, màu <br /> sắc, nơi sống của sán lá gan<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 8<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ­   Cá   nhân   HS   quan   sát   hình11.1 <br /> SGK, kết hợp với thông tin về cấu <br /> tạo, dinh dưỡng, sinh sản...<br /> ­ Trao đổi nhóm, thống nhất ý kiến <br /> ­ Tôi yêu cầu HS quan sát hình 11.1 trong <br /> ­ Cơ thể sán lá gan hình lá, dẹp, dài <br /> SGK   trang   40,   đọc   thông   tin   trong   SGK, <br /> 2 ­ 5 cm màu đỏ máu. Mắt, lông bơi <br /> thảo luận nhóm và trả lời câu hỏi<br /> tiêu giảm, ngược lại các giác bám <br /> ? Trình bày đặc điểm, cấu tạo, nơi sống, di <br /> phát triển<br /> chuyển của sán lá gan.<br /> ­ Các nhóm trình bày, nhận xét<br /> ­ Gọi các nhóm trình bày đáp án<br /> ­ GV nhận xét bổ sung hoàn thiện<br />                                        Hoạt động. Dinh dưỡng<br /> <br /> HS nghiên cứu thông tin<br /> ? Sán lá gan bám vào vật chủ bằng cách nào ­  Dùng   2   giác   bám   chắc   vào   nội <br /> tạng của vật chủ <br /> ? Cách dinh dưỡng của sán lá gan. ­   Hút   chất   dinh   dưỡng   từ   môi <br /> trường   kí   sinh,   đưa   vào   2   nhánh <br /> ­ GV nhận xét ruột vừa dẫn chất dinh dưỡng nuôi <br /> ? Qua dinh dưỡng của sán lá gan em thấy  cơ thể.<br /> trâu bò sẽ như thế nào khi bị nhiễm sán?<br /> ­ Trâu bò bị  mất chất dinh dưỡng, <br /> gầy, chậm lớn. Trâu bò bị  nhiễm <br /> sán càng nhiều thì càng gầy, càng <br /> còi cọc chậm lớn.<br />        * Tiểu kết: <br /> ­ Sán lá gan dùng 2 giác bám chắc vào nội tạng của vật chủ. Hầu có cơ khỏe giúp  <br /> miệng hút chất dinh dưỡng từ môi trường kí sinh, đưa vào 2 nhánh ruột vừa dẫn <br /> chất dinh dưỡng nuôi cơ thể.<br />                                          Hoạt động 3. Sinh sản<br /> <br /> <br /> <br /> 9<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> Để giáo dục về phòng tránh bệnh sán lá gan  1. Cơ quan sinh dục.<br /> thì tôi quan tâm kỹ hơn về vòng đời 2. Vòng đời.<br /> ­   Tôi   cho   học   sinh   quan   sát   hình   ảnh   về  ­ HS theo dõi<br /> vòng đời của sán lá gan<br /> ? Hãy cho biết vòng đời của sán lá sẽ bị ảnh <br /> hưởng thế nào nếu trong thiên nhiên xảy ra <br /> các tình huống sau:<br /> ­ Trứng sán lá gan không gặp nước<br /> ­ HS trả  lời, nhận xét cho nhau để <br /> ­  Ấu trùng nở  ra không gặp cơ  thể   ốc thích  <br /> thấy  sán   lá   gan  sống   rất   dai,   trải <br /> hợp?<br /> qua nhiều giai đoạn biến thái khác <br /> ­ Kén sán  bám vào rau bèo... chờ mãi không <br /> nhau nên khó tiêu diệt.<br /> gặp trâu bò ăn phải?<br /> ­ Sán lá gan thích nghi với phát tán nòi giống  <br /> như thế nào?<br /> GV nhận xét các ý kiến của HS<br /> ­Sán ( trong trâu bò)    trứng    ấu <br /> ? Quan sát hình 11.2 SGK. Em hãy viết sơ <br /> trùng    ấu trùng ký sinh  ở   ốc    ấu <br /> đồ vòng đời của sán lá gan.<br /> trùng   có   đuôi   sống   ở   môi   trường <br /> ­  GV: Trâu bò  ở  nước ta mắc bệnh sán lá <br /> nước    kết kén    bám vào cây rau, <br /> gan với tỉ  lệ  cao, vì chúng làm việc hoặc <br /> hay sống trong môi trường đất ngập nước.  bèo.<br />  HS các nhóm bổ sung hoàn thiện<br /> Trong môi trường đó có rất nhiều ốc nhỏ là <br /> vật chủ  trung gian thích hợp với  ấu trùng <br /> sán lá lá gan. Thêm nữa, trâu bò thường ăn <br /> các cây cỏ từ thiên nhiên, uống nước, có các <br /> kén sán bám ở đó rất nhiều.<br /> ­ Qua vòng đời của sán lá gan em sẽ  phòng <br /> bệnh sán lá gan cho trâu bò như thế nào? ­Hs  vận dụng kiến  thức suy  nghĩ <br /> các cách để  phòng bệnh sán lá gan <br /> cho trâu bò, như<br /> +   Không   cho   trâu   bò   ăn   thực   vật <br /> Nếu biết trâu bò bị  nhiễm sán em có ăn thịt  thủy sinh hoặc rửa kỹ rau bèo bằng <br /> trâu bò không? nước   muối   trước   khi   cho   trâu   bò <br /> ăn.<br /> + Không để trâu bò ăn ốc<br /> + Cho trâu bò uống thuốc tấy giun, <br /> sán...<br /> <br /> <br /> <br /> 10<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> ­ Khi dạy bài này tôi thấy học sinh quan sát hình  ảnh xong đã có cảm  <br /> giác sợ tác hại của loài sán này, khi học về dinh dưỡng thấy sán có giác bám, <br /> bám chắc vào nội tạng vật chủ để  hút chất dinh dưỡng học sinh sẽ thấy sán <br /> lấy rất nhiều chất dinh dưỡng của vật chủ, nếu vật chủ bị nhiễm sán nhiều <br /> sẽ bị chậm lớn, người nuôi tốn kém mà không đạt hiệu quả cao thậm chí còn <br /> lỗ  vốn. Với các nội dung vừa được tìm hiểu thì học sinh sẽ  suy nghĩ phải <br /> phòng bệnh sán cho trâu bò nhà mình và mình không nên ăn trâu bò bị  nhiễm <br /> sán.<br /> ­ Tôi thường giao việc và  kiểm tra bằng nhiều cách như có thể hỏi học <br /> sinh: Em đã phòng, chữa bệnh sán cho trâu bò, động vật nhà em như thế nào?<br /> ­ Học sinh làm và báo cáo việc làm của mình.<br /> ­Từ  phần trả  lời hay bài báo cáo của học sinh mà tôi động viên, khen  <br /> những học sinh có biện pháp phòng bệnh cho động vật kịp thời hoặc góp ý bổ <br /> sung khi thấy chưa phù hợp.<br /> 1.2. Ở bài 12.  Một số giun dẹp khác<br /> ­ Tôi yêu cầu mỗi nhóm về  nhà nghiên cứu thông tin về  các đại diện  <br /> của giun dẹp như sán lá máu, sán bã trầu, sán dây. Mỗi đại diện tìm hiểu cụ <br /> thể về nơi sống, đặc điểm, cách xâm nhập, tác hại, cách phòng tránh. Khuyến  <br /> khích các nhóm làm trên Word hoặc power point để  trình chiếu cho các bạn  <br /> theo dõi, bổ sung.<br /> ­ Đến tiết học tôi yêu cầu mỗi nhóm trình bày 1 đại diện, nhóm khác bổ <br /> sung hoàn thiện để  học sinh nắm rõ tác hại và cách phòng tránh các loài sán  <br /> trên.<br /> ­ Có nhóm 2  ở lớp 7A2 (NH: 2018 – 2019) đã trình bày nội dung về sán  <br /> dây rất cụ  thể, nên sau đó tôi đã giới thiệu nội dung với lớp khác để  các em <br /> tham khảo học hỏi lẫn nhau. Nội dung bài báo cáo của học sinh như sau: <br /> Sán dây<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 11<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> + Nơi sống của sán dây: kí sinh ở ruột  non người và cơ bắp trâu, bò.<br /> + Đặc điểm cơ  thể:  Đầu sán nhỏ  có giác bám, thân sán gồm hàng trăm đốt,  <br /> ruột tiêu giảm, bề  mặt cơ  thể  hấp thụ  chất dinh dưỡng. Mỗi  đốt sán đều <br /> mang một cơ quan sinh dục lưỡng tính. Các đốt cuối cùng chứa đầy trứng. <br /> + Cách xâm nhập: Trâu, bò, lợn ăn phải,  ấu trùng phát triển thành nang sán. <br /> Người ăn phải thịt trâu, bò, lợn gạo, sẽ mắc bệnh sán dây.<br /> + Tác hại: Sán xâm nhập vào trâu, bò, lợn, chó, ... gây ra xanh xao, chậm lớn  <br /> và dễ lây lan sang người.<br /> Bệnh sán dây xâm nhập vào người gọi là bệnh nhiễm lợn gạo,  khi ấu <br /> trùng gây bệnh lợn gạo cho người thì các triệu chứng thể hiện tùy thuộc vào  <br /> cơ quan chúng gây bệnh như:<br /> ­ Lợn gạo ở não: Nếu ấu trùng sán định cư tại não thì chúng có thể gây ra tăng <br /> áp lực nội sọ gây nhức đầu, động kinh cục bộ, suy giảm trí tuệ, yếu, liệt chi  <br /> thậm chí có thể rối loạn tâm thần. Tất cả các triệu chứng trên ở  mức độ  nào <br /> còn tùy thuộc vào số lượng và vị trí định cư của ấu trùng sán trong não người. <br /> ­ Lợn gạo  ở mắt: Ấu trùng có thể định cư tại hốc mắt, mí mắt, kết mạc mắt  <br /> hoặc trong mắt chúng có thể gây ra những rối loạn thị gác và tùy vào vị trí của <br /> ấu trùng định cư ở mắt.<br /> <br /> <br /> <br /> 12<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> ­ Lợn gạo  ở  trong tế  bào cơ: ít có biểu hiện lâm sàng trừ  khi với số  lượng  <br /> nhiều chúng có thể  gây đau cơ  và sau thời gian dài chúng sẽ  bị  vôi hóa ngay  <br /> trong cơ, nơi chúng định cư.<br /> ­ Lợn gạo  ở dưới da: có thể  thấy những nốt lổn nhổn có thể  sờ  thấy rõ, đôi <br /> khi chúng gây ngứa.<br /> Qua đây ta thấy sự nguy hiểm của sán dây đối với động vật, người.<br /> + Cách phòng bệnh: để  chủ  động phòng bệnh sán dây và  ấu trùng sán <br /> dây lợn, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế, khuyến cáo người dân:<br /> ­ Không ăn thịt lợn, gan lợn hoặc thịt trâu bò chưa nấu chín như  nem, thính,  <br /> nem chua, tré, thịt lợn tái, gan tái, thịt trâu, bò tái; kết hợp với các ngành chức <br /> năng kiểm tra chặt chẽ các lò mổ lợn, trâu bò và loại bỏ các con vật mang ấu  <br /> trùng sán; không ăn rau sống, không uống nước lã.<br /> ­ Quản lý phân tươi, nhất là ở những vùng có người nhiễm sán dây lợn trưởng <br /> thành trong ruột. Sử dụng hố xí hợp vệ sinh, không nuôi lợn thả rông.<br /> ­ Người có sán trưởng thành trong ruột phải được điều trị, không phóng uế <br /> bừa bãi.<br /> ­ Quản lý chặt chẽ tiêu chuẩn vệ sinh các lò mổ lợn (heo).<br /> ­ Theo em thì trẻ em phải giữ vệ sinh cá nhân, rửa tay sạch trước khi ăn và sau  <br /> khi đi vệ sinh, không mút tay, không ngậm tay vào miệng<br /> + Nếu nghi ngờ  bản thân bị  mắc bệnh sán thì để  chẩn đoán bệnh sán <br /> lợn  ở  người, có thể  chọc hút nang sán dưới da, xét nghiệm công thức máu,  <br /> dịch não tủy (bạch cầu ái toan tăng), lấy máu làm phản  ứng ELISA. Nếu có <br /> các biểu hiện thần kinh, cần chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ <br /> (MRI) não.<br /> + Cách điều trị khi bị bệnh sán dây:  Phải chẩn đoán sớm và điều trị kịp  <br /> thời ngay khi phát hiện có đốt sán để  tránh bị  bệnh  ấu trùng sán lợn. Việc  <br /> điều trị  bệnh  ấu trùng sán dây lợn phải thực hiện  ở  cơ  sở  y tế  với trang bị <br /> phương tiện cấp cứu và phải được theo dõi. Không nên điều trị  bằng thuốc <br /> đông y, thuốc nam hoặc các thuốc cổ điển đối với bệnh sán dây lợn vì dể xảy <br /> ra biến chứng nguy hiểm.<br /> Điều trị bệnh sán dây nói chung ngoài các thuốc đặc hiệu cần phải điều trị kết <br /> hợp các triệu chứng, di chứng mà  ấu trùng sán gây ra cho những cơ  quan tổ <br /> chức khác nhau trong cơ thể. Trong trường hợp những nang sán ở những vị trí <br /> có thể can thiệp bằng phẫu thuật lấy nang sán thì tiến hành phẫu thuật.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 13<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Mẫu sán dây thu hồi tại Phòng khám bệnh Chuyên khoa Ký sinh trùng, Viện <br /> Sốt rét ­ Ký sinh trùng ­ Côn trùng TP. HCM.<br /> <br /> Trong khi 2 học sinh nhóm trình bày thì các bạn học sinh đều rất ngỡ <br /> ngàng, vẻ  hoảng sợ  sau đó nhìn vẻ  mặt rất quyết tâm phải phòng tránh cho  <br /> mình bệnh sán dây.<br /> Và bản thân là giáo viên dạy sinh học nhưng nhìn hình  ảnh và nội dung của <br /> các em bản thân cũng thấy rất nổi da gà vì sợ và nghĩ bản thân mình cũng phải <br /> cố gắng phòng tránh bệnh sán dây cho mình, người thân của mình.<br /> 1.3. Bài Giun đũa<br /> Đối với bài giun đũa trong quá trình dạy học tôi nhấn mạnh các câu hỏi về tác  <br /> hại, cách phòng tránh bệnh giun đũa và yêu cầu các em trả lời hoặc hoạt động <br /> nhóm trả lời để hiểu rõ bản chất, như:<br /> ? Nhờ  đặc điểm nào mà giun đũa có thể  chui vào  ống mật của người? Hậu <br /> quả gây ra như thế nào đối với con người?<br /> Học sinh biết được đặc điểm giun đũa thuôn 2 đầu có thể chui rúc trong ruột,  <br /> một số  nội tạng người và có thể  chui vào  ống mật. Khi chui vào  ống mật  <br /> người bệnh sẽ đau bụng dữ dội và rối loạn tiêu hóa do ống mật bị tắc.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 14<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> ? Đối tượng nào thường mắc bệnh giun đũa? Nêu các bệnh do giun đũa gây <br /> ra?<br /> Các em biết trẻ em thường mắc bệnh giun đũa do thói quen mút tay, không giữ <br /> vệ sinh cá nhân sạch sẽ, ăn uống lung tung, không giữ vệ sinh ăn uống, ...<br /> ? Qua vòng đời của giun đũa em thấy hoạt động “ rửa tay trước khi ăn và <br /> không ăn rau sống” có liên quan gì đến bệnh giun đũa?<br /> ? Tại sao y học khuyên mỗi người nên tẩy giun 1 – 2 lần trong 1 năm?<br /> ? Nêu các biện pháp phòng chống giun đũa kí sinh ở người.<br /> Khi 1 học sinh trả  lời, học sinh khác lắng nghe, nhận xét, góp ý cho bạn thì <br /> kiến thức các em sẽ  thu được đầy đủ  hơn, tôi bổ  sung thêm kiến thức, hình <br /> ảnh.<br /> Ở bài này từ câu trả lời của các em tôi tóm lược kiến thức cho các em:  <br /> Đối với trẻ em, giun có thể bị nhiễm do ăn thức ăn không sạch hay nấu chưa  <br /> chín, uống nước chưa đun sôi, ăn các loại rau quả  chưa được rửa sạch, tay  <br /> bẩn, nguồn nước không vệ  sinh, sinh hoạt hàng ngày tiếp xúc trực tiếp với  <br /> môi trường đất, nguồn không khí bị  ô nhiễm. Trẻ  cũng có thể  bị  nhiễm giun <br /> khi đưa đồ chơi bẩn vào miệng, cầm nắm thức ăn, không rửa tay sau khi đi vệ <br /> sinh.<br /> Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.<br /> ­ Giữ vệ sinh cá nhân như cắt móng tay, móng chân ngắn, sạch sẽ.<br /> ­ Thực hiện ăn chín, uống sôi, rau sống cần rửa thật kỹ và sạch trước khi ăn.<br /> ­ Đi giày, dép, găng tay khi tiếp xúc với đất ẩm.<br /> ­ Vệ sinh môi trường xung quanh, không phóng uế bừa bãi.<br /> Theo tôi, qua các nội dung đã học, tìm hiểu thì chắc chắn các em sẽ thấy được  <br /> tác hại gây ra do giun đũa và biết cách phòng bệnh.<br /> + Đến tiết học sau tôi sử dụng các câu hỏi trên làm câu hỏi kiểm tra bài <br /> cũ như:<br /> ­  Nhờ  đặc điểm nào mà giun đũa có thể  chui vào  ống mật của người? Hậu <br /> quả gây ra như thế nào đối với con người?<br /> 15<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> ­ Nêu các biện pháp để phòng bệnh giun đũa ở trẻ em?<br /> 1.4. Một số giun tròn khác<br /> Ở bài giun đũa, tôi giao các em về nhà tìm hiểu kỹ cho tôi về giun kim, vòng  <br /> đời, tác hại của giun kim, cách phòng bệnh.<br /> Đến bài học, tôi giành nhiều thời gian hơn về  phần giun kim. Yêu cầu học <br /> sinh theo dõi và trình bày vòng đời của giun kim sau đó cho các nhóm  trả lời  <br /> câu hỏi sau<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Khi học sinh trả lời được các câu hỏi trên, thảo luận nhận xét cho nhau thì học <br /> sinh sẽ có được kiến thức về giun kim như là: Giun kim gây ngứa ở hậu môn <br /> trẻ em, trẻ em có thói quen mút tay nên giun kim khép kín được vòng đời. Và <br /> học sinh sẽ  biết được các biện pháp phòng bệnh giun kim, cơ  bản nhất là <br /> không mút tay, giữ vệ sinh tay, uống thuốc tẩy giun định kỳ, rồi tiếp đến là vệ <br /> sinh ăn uống,..<br /> 2. Giáo dục qua kiểm tra đánh giá<br /> ­ Sử dụng các câu hỏi vận dụng khi kiểm tra bài cũ hay kiểm tra định kỳ như:<br /> + Nhờ  đặc điểm nào mà giun đũa có thể  chui vào ống mật của người?  <br /> Hậu quả gây ra như thế nào đối với con người?<br /> + Tại sao trẻ em thường hay bị nhiễm bệnh giun sán nhiều hơn người <br /> lớn?<br /> + Em đã uống thuốc giun định kỳ chưa? Theo em thời gian tẩy giun định  <br /> kỳ là bao nhiêu tháng 1 lần?<br /> + Em có biện pháp gì để  bảo vệ  gia đình và người thân tránh bị  bệnh  <br /> giun sán?<br /> + Nhiều bạn thích ăn gỏi cá, bò tái, theo em có tốt không? Em sẽ  ăn <br /> cùng bạn hay khuyên bạn không nên ăn và nếu khuyên thì khuyên thế nào?<br /> ­ Sau khi kiểm tra qua kết quả trả lời của học sinh mà tôi có nhận xét phù hợp, <br /> nếu em nào chưa nắm được vấn đề thì tôi sẽ cùng các em khác giúp đỡ, hoàn  <br /> chỉnh về kiến thức cho các em.<br /> 16<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> 3. Qua tìm hiểu thực tế<br /> Trước khi sang chương 3 các ngành giun, tôi hỏi học sinh đã uống thuốc  <br /> tẩy giun định kỳ  chưa? Khi nào thì các em uống thuốc tẩy giun? Theo hiểu  <br /> biết của các em giun­ sán có hại cho người và động vật không?<br /> Tôi ghi lại số lượng, lắng nghe kiến thức của các em trao đổi, chưa nhận xét  <br /> đúng sai mà chỉ ghi tóm tắt lưu lại.<br /> Sau khi dạy học và giáo dục xong chương 3, tôi hỏi học sinh lại các câu <br /> hỏi:<br /> ­ Vậy giun­ sán có hại cho người và động vật không?<br /> ­ Em đã uống thuốc tẩy giun chưa?<br /> ­ Định kỳ uống thuốc tẩy giun như thế nào?<br /> Tôi cho các em so sánh lại các câu trả lời, số lượng thu thập với trước  <br /> đó để thấy được nhận thức, hiểu biết của các em đã thay đổi như thế nào.<br /> Những em chưa uống thuốc tẩy giun tôi hỏi rõ lý do. Nếu các em chưa  <br /> đến kỳ  uống thuốc xổ  giun thì tôi khuyên các em ghi lại lịch để  nhớ  đến kỳ <br /> phải uống.<br /> Nếu vì bố mẹ chưa quan tâm cho em uống thuốc thì tôi nhắc các em về <br /> trao đổi với bố  mẹ  để  uống thuốc xổ  giun, nếu bố  mẹ  chưa quan tâm thì tôi <br /> sẽ  nhắc bố  mẹ  các em bằng cách gọi điện thoại hoặc trực tiếp đến nhà trao <br /> đổi.<br /> Nếu gia đình khó khăn tôi sẽ tìm cách hỗ trợ như trao đổi với nhân viên  <br /> y tế  hỏi xem có thuốc không để  hỗ  trợ  cho các em, nếu khó khăn quá tôi sẽ <br /> nhờ  đến hội cha mẹ học sinh các lớp để  xin hỗ trợ cho các em khó khăn mỗi <br /> em 1 viên thuốc xổ giun.<br /> VD. Năm học 2017 – 2018 tôi trực tiếp giảng dạy lớp 7A7, lớp này có <br /> nhiều học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Sau khi giảng dạy, tuyên truyền vận <br /> động nhiều lần các em về uống thuốc tẩy giun định kỳ thì trong lớp vẫn có 2 <br /> em chưa uống, 1 em là người đồng bào thiểu số  nhà có hoàn cảnh khó khăn  <br /> nên mẹ em chưa cho uống thuốc, 1 em nhà cũng có hoàn cảnh khó khăn chưa <br /> uống thuốc được, tôi đã gặp giáo viên chủ  nhiệm và hội cha mẹ  học sinh đề <br /> nghị tặng 2 em 2 viên thuốc phòng bệnh giun, hội cha mẹ học sinh rất vui vẻ <br /> ủng hộ.<br /> IV. Tính mới của giải pháp <br /> Nâng cao được nhận thức của học sinh về  bảo vệ  sức khỏe cho bản  <br /> thân phòng tránh các bệnh về giun, sán. Tuyên truyền lan rộng đến người thân  <br /> để cùng bảo vệ sức khỏe.<br /> V. Hiệu quả SKKN<br /> Sau khi áp dụng 2 năm với các lớp bản thân tôi giảng dạy sinh học 7 tôi  <br /> đã thấy sự chuyển biến rõ rệt trong hành động, nhận thức của học sinh.<br /> <br /> 17<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> Trước khi thực hiện tôi đã tìm hiểu số  lượng học sinh uống thuốc tẩy <br /> giun từ  khi lên lớp 6 thấy còn ít nhưng sau khi giảng dạy, tuyên truyền, vận <br /> động, tôi đã khảo sát lại, thu được kết quả khả quan là các em đã về đề  nghị <br /> bố mẹ cho uống thuốc tẩy giun để phòng tránh bệnh giun sán.<br /> ­ Năm học 2016 – 2017: Khi giảng dạy vận động đợt 1, khoảng 2 tuần  <br /> sau tôi hỏi lại thì đã có 68/81 đã được uống thuốc, tôi hỏi nguyên nhân những <br /> em còn lại ròi tiếp tục vận động, giáo dục, sau 2 tuần thì chỉ  còn 5 em chưa <br /> uống trong đó có 3 học sinh bố mẹ sợ thuốc độc hại nên không cho uống, tôi <br /> đã gặp trực tiếp trao đổi và kết quả chỉ còn 2 em nhà hoàn cảnh khó khăn, bố <br /> mẹ đi làm xa chưa được uống và tôi đã nhờ sự hỗ trợ của giáo viên chủ nhiệm  <br /> và hội cha mẹ  học sinh của lớp kết quả 81 học sinh đã uống thuốc tẩy giun  <br /> định kỳ.<br /> ­ Năm học 2017 – 2018: Cũng như năm trước tôi cũng thường xuyên giáo <br /> dục, vận động, tuyên truyền để các em hiểu rõ tác hại và có cách tuyên truyền <br /> với bố mẹ để được uống thuốc bảo vệ bản thân, sau nhiều đợt tuyên truyền <br /> hỏi han thì đã có 75/75 học sinh được uống thuốc phòng bệnh giun sán, trong <br /> đó có 3 học sinh được cô giáo, hội cha mẹ giúp đỡ về thuốc.<br /> <br /> <br /> Phần thứ ba: Kết luận, kiến nghị<br /> I. Kết luận: <br /> ­ Qua thực hiện đề tài tôi thấy học sinh có hứng thú hơn trong các tiết  <br /> học và chăm chú tìm hiểu về đời sống, tác hại của các loài giun sán từ đó biết <br /> bảo vệ sức khỏe để  tránh các bệnh giun sán, biết cách xử  lý để  tránh tác hại <br /> của giun sán.<br /> ­ Các em còn là nguồn tuyên truyền thông tin rất tốt đến mọi người <br /> xung quanh, người thân về bảo vệ bản thân trước các bệnh giun sán.<br /> II. Kiến nghị:  không<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO <br /> ­ Sách sinh học 7<br /> ­ Hình ảnh, thông tin trên VTV và Internet<br /> Người viết <br /> NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH CẤP TRƯỜNG<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> …………………………………………………………………………………….<br /> <br /> <br /> 18<br /> Tên đề tài: Một số kinh nghiệm giúp học sinh phòng chống bệnh giun sán qua môn Sinh <br /> học 7<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> …………………………………………………………………………………….<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> …………………………………………………………………………………….<br /> NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG THẨM ĐỊNH CẤP HUYỆN<br /> <br /> <br /> ……………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> …………………………………………………………………………………….<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> …………………………………………………………………………………….<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> ……………………………………………………………………………………<br /> …………………………………………………………………………………….<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 19<br />