SKKN: Vai trò của giáo viên chủ nhiệm - người Phụ trách Chi đội trong Nhà trường Tiểu học

LỜI CẢM ƠN<br /> <br /> Để  hoàn thành tốt sáng kiến kinh nghiệm “ Vai trò của giáo viên <br /> chủ  nhiệm ­ người Phụ trách Chi đội  trong Nhà trường Tiểu học ” <br /> ngoài sự  cố  gắng, nỗ  lực của bản thân, tôi đã nhận được các đồng chí <br /> giáo viên chủ nhiệm các khối lớp trong nhà trường đã giúp đỡ tôi rất nhiệt <br /> tình để  tôi có kỹ  năng thực hiện tốt sáng kiến kinh nghiệm này. Để  có <br /> được kết quả  này tôi xin bày tỏ  lòng kính trọng và cảm  ơn tới các đồng <br /> chí lãnh đạo trường Tiểu học Tân Hồng­Từ  Sơn­Bắc Ninh đẫ  tận tình <br /> giúp đỡ, chỉ  bảo hướng dẫn tôi trong quá trình công tác cũng như  trong <br /> thời gian hoàn thành sáng kiến kinh nghiệm này.<br /> Vì thời gian và năng lực còn có hạn chế  trong công tác làm Tổng <br /> phụ  trách Đội nên không thể tránh khỏi những sai sót trong khi thực hiện  <br /> sáng kiến này. Rất mong được sự  góp ý bổ  sung của các đồng chí và các <br /> bạn đồng nghiệp để đề tài của tôi ngày càng hoàn thiện hơn.<br /> <br /> <br /> Tôi xin chân thành cảm ơn !<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 1<br />  PHẦN NỘI DUNG<br /> <br /> Trong xã hội xã hội chủ  nghĩa, Đội Thiếu niên Tiền phong là một  <br /> lực lượng giáo dục, cùng với Nhà trường thực hiện mục tiêu Giáo dục­<br /> Đào tạo  bồi đưỡng các em thành những con người phát triển toàn diện. Ở <br /> nước ta, Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh có cùng nội dung giáo <br /> dục là: Giáo dục các em theo “ Năm điều Bác Hồ dạy”.<br /> Bác Hồ  và Đảng Cộng sản Việt Nam coi công tác giáo dục Thiếu <br /> niên Nhi đồng là sự  nghiệp của toàn Đảng toàn dân nhằm đào tạo những  <br /> con người mới trong sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá hiện nay, <br /> đó là mục tiêu phấn đấu của các nhà trường, đó cũng là mong muốn của <br /> mọi gia đình. Để làm được điều một mình Tổng phụ trách Đội không thể <br /> thực hiện mà phải do mọi người cùng đóng góp, xây dựng. <br /> Lao động của Tổng phụ  trách Đội là lao động tổng hợp, kết hợp  <br /> giữa lao động trí óc và lao động chân tay nhưng chủ yếu là lao động trí óc: <br /> suy nghĩ để vạch chương trình, lập kế hoạch, tìm tòi các phương án thiết <br /> kế, phán đoán các tình huống có thể xảy ra, xử lý các mối quan hệ, phân  <br /> tích tổng hợp các vấn để  về  hoạt động Đội, đề  xuất các vấn đề  khả <br /> thi....Nhưng người thực sự  thực hiện các kế  hoạch đó lại là “ Giáo viên  <br /> chủ nhiệm lớp ­ Người Phụ trách Chi đội”.<br /> Người Phụ  trách Chi đội là nhân tố  quyết định Chi đội mạnh và <br /> thực hiện thành công chương trình rèn luyện đội viên. Vị  trí quan trọng, <br /> vai trò quyết định đó của người phụ trách Chi đội được thể hiện ở những  <br /> điểm chủ yếu sau:<br /> <br /> <br /> 2<br /> - Chi đội là tế  bào cơ  bản của tổ  chức Đội. Tại đây diễn ra <br /> tất cả  các hoạt động, sinh hoạt của Đội, vì vậy sức sống <br /> của tổ  chức Đội trước hết phải được biểu hiện thông qua <br /> những hoạt động phong phú đa dạng, sinh hoạt thiết thực,  <br /> bổ ích của mỗi Chi đội. Tuy nhiên đội viên ở độ tuổi Thiếu <br /> niên  chưa có kinh nghiệm trong cuộc sống, trong học tập và  <br /> rèn luyện, nhận thức cảm tính đôi khi còn lấn át nhận thứcc <br /> lý tính, đặc biệt còn thiếu nhiều hiểu biết trong nhiều lĩnh <br /> vực...vì   vậy   các   em   rất   cần   sự   hướng   dẫn   giúp   đỡ   của <br /> người lớn nói chung và người Phụ trách Chi đội nói riêng.<br /> - Trong điều kiện hiện nay, các trường Tiểu học thường bố <br /> trí Phụ  trách các Chi đội đồng thời là giáo viên Chủ  nhiệm <br /> lớp. Cách bố trí hợp lý này giúp Phụ trách Chi đội trở thành  <br /> người gần gũi nhất với các em, có thể  hiểu được tâm tư,  <br /> tình cảm, nguyện vọng, năng lực, sở  trường, cá tính, hoàn <br /> cảnh gia đình của từng em. Nếu làm đúng chức trách được <br /> giao, giáo viên Phụ trách Chi đội trở thành chỗ dựa tinh thần  <br /> quan trọng của các em, có thể đóng vai trò người cha ( mẹ )  <br /> đỡ  đầu hay chí ít là người anh, người chị  của các em. Dĩ <br /> nhiên vai trò đó cũng chỉ dừng lại ở mức định hướng, hướng <br /> dẫn dìu dắt, giúp đỡ, chứ không phải ở vai trò của một “ vú <br /> em”<br /> - Cũng như  GV­TPT Đội, phụ trách các Chi đội có vai trò của <br /> một nhà giáo dục, của một cán bộ  chính trị­xã hội ( cán bộ <br /> Đoàn ) , của một nhà tổ chức. Điều khác biệt duy nhất chỉ là <br /> ở  chỗ  Giáo viên­Tổng phụ  trách Đội có phạm vi bao quát <br /> <br /> <br /> 3<br />  rộng lớn ( công tác Đội của toàn trường ), còn giáo viên Phụ <br /> trách Chi đội có phạm vi hẹp hơn ( công tác của Chi đội ). <br /> Nhưng cũng vì vậy, giáo viên Phụ  trách Chi đội cần phải <br /> thông thạo hơn về kỹ năng nghiệp vụ và công tác Đội, hiểu <br /> biết sâu sắc về  Điều lệ  Đoàn, Điều lệ  Đội, đặc biệt là  <br /> nhậy bén hơn trong việc xử  lý các tình huống cụ  thể; sẵn <br /> sàng giúp đỡ  các em tháo gỡ  những vướng mấc trong cuộc  <br /> sống và những khó khăn trong tổ chức hoạt động.<br /> - Phụ  trách Cho đội là nhân vật trung tâm là cầu nối giữa tổ <br /> chức Đoàn và tổ chức Đội, giữa Nhà trường và các rthầy cô <br /> giáo và các em, giữa Nhà trường­Gia đình­Xã hội. Phụ trách <br /> Chi đội có liên quan chặ chẽ, mật thiết, cụ thể trong cả ba  <br /> khâu: dạy chữ, dạy nghề, dạy người. Đồng thời Phụ  trách <br /> Chi đội đôi khi còn đóng vai một người “trọng tài” thực sự <br /> để xử lý kịp thời những mối bất hoà trong tập thể, sự thiếu <br /> thông cảm giửa thầy vad trò, giữa gia đìng và nhà trường, <br /> giữa việc học tậo và hoạt động Đội....Tóm lại Phụ  trách <br /> Chi đội phải luôn nắm vững các mục tiêu phấn đấu của các <br /> em là trở thành con ngoan trò giỏi , bạn tốt, công dân tốt và  <br /> người đoàn viên Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Vì vậy  <br /> để  có thể  giúp đỡ  các em một cách hiệu quả  nhất thì goá  <br /> viên Phụ  trách Chi đội cần phải trở  thành một người bạn <br /> tốt của các em.<br /> Để  thực hiện tốt vai trò của Phụ  trách Chi đội, người Giáo viên­<br /> Phụ trách Chi đội cần nắm vững những công việc cụ thể, có thể khái quát  <br /> thành 10 nội dung công tác sau:<br /> <br /> <br /> 4<br />  1/ Năm vững chủ  trương công tác Đội và trong tâm công tác trong  <br />  từng thời kỳ . <br /> Muốn làm tròn nhiệm vụ của Phụ  trách Chi đội, chẵng những bạn <br /> phải nắm vững những vấn đề  cơ  bản trong công tác Đội mà còn phải <br /> hiểu được những vấn đề  mang tính thời sự, những chủ  trương lớn của  <br /> công tác Đội trong từng tháng, từng thời điểm.<br /> 2/ Thường xuyên tìm hiểu nắm vững tình hình của các em.<br /> Đối   tượng tác động chủ  yếu và trực tiếp của bạn là những con  <br /> người cụ  thể, là các em đội viên, thiếu nhi đang trong thời kỳ  phát triển <br /> về  mọi mặt nhưng nhìn chung là chưa vững chắc. Vì vậy việc đi sâu đi  <br /> sát tìm hiểu mọi mặt của từng em là một yêu cầu bắt buộc, không thể <br /> thiếu được đối với giáo viên chủ nhiệm lớp, hơn nữa lại là Phụ trách Chi  <br /> đội. Những vấn đề  cần tìm hiểu là: cá tính, sở  thích, nguyện vọng, sở <br /> trường, hoàn cảnh gia đình, bạn bè, sức học, thái độ đối với tập thể, nhận  <br /> xét của các thầy cco giáo cũ, của cha mẹ  của các em...để  từ  đó có biện  <br /> pháp giáo dục phù hợp.<br /> 3/ Hướng dẫn lựa chọn bồi dưỡng Ban chỉ huy Chi đội.<br /> Ban chỉ huy Chi đội là những đội viên tiêu biểu, được Đại hội Chi <br /> đội tín nhiệm bầu ra để  điều khiển các công việc của Chi đội, để  thực <br /> hiện vai trò tự quản của Đội dưới sự hướng dẫn , giúp đỡ  của Phụ  trách <br /> Chi đội. Ban chỉ  huy Chi đội thật sự  là chỗ  dựa tin cậy của bạn. Vì vậy  <br /> cần hướng dẫn, giúp đỡ  các em lựa chọn trúng theo những tiêu chuẩn đã <br /> xác định. Trong việc lựa chọn này không nên chỉ chú trọng các em nữ, các <br /> em “dễ bảo” hoặc các em lớn tuổi. Cũng không chỉ  chú ý tới các em học <br /> giỏi nhưng lại thiếu năng động, ngại hoạt động. Lựa chọn Ban chỉ  huy <br /> Chi đội không chỉ  tiếp nhận những năng lực phẩm chất sẵn có của các <br /> <br /> <br /> <br /> 5<br /> em, vì nhiều yếu tố chỉ xuất hiện trong quá trình hoạt động rèn luyện. Vì <br /> vậy lựa chọn bao giờ  cũng đi đôi với việc bồi dưỡng kỹ  năng công tác <br /> của các em. Điều lưu ý là không bao giờ  làm mất tính tự  chủ, đức tự  tin  <br /> trong các em.<br /> 4/ Hướng dân các em xây dựng và thực hiện kế  hoạch hoạt động  <br /> của Chi đội.<br /> Căn cứ  vào nhiệm vụ, kế hoạch của Liên đội và tình hình thực tế <br /> của Chi đội, bạn cần hướng dẫn Ban chỉ  huy Chi đội bàn bạc, xây dựng <br /> chương trình hoạt động cho cả  năm học, từng học kỳ, từng tháng, từng <br /> nhiệm vụ cụ thể. Chương trình công tác của Chi đội cần phù hợp với khả <br /> năng, nguyện vọng của đông đảo đội viên, nội dung thiết thực, cụ thể, rõ  <br /> ràng, dễ hiểu. Sau khi dự thảo công tác, Phụ trách Chi đội hướng dẫn Chi <br /> đội thảo luận để  thống nhất ý kiến và phát huy sáng kiến để  tìm biện  <br /> pháp thực hiện. Làm như  vậy để  cho các em thấy rõ được vai trò, vị  trí,  <br /> tinh thần tự quản của mình, từ đó phấn khởi tin tưởng và quyết tâm góp,  <br /> góp sức cùng tập thể thực hiện những công việc mà Chi đội đã đề ra. Qua <br /> đây cho ta thấy được vai trò của người lãnh đạo, hướng dẫn, vai trò nhà <br /> tổ  chức­quản lý, vai trò  người trọng tài của giáo viên Phụ  trách Chi đội  <br /> cũng được thể hiện rõ nét nhất.<br /> Biên pháp quan trọng nhất là phát động thi đua thực hiện kế hoạch, <br /> bầu chọn công khai trong thi đua, tạo một bầu không khí phấn khởi, tự <br /> giái trong tập thể  Chi đội. Đồng thời uốn nắn những biểu hiện không <br /> đúng như ganh đua, chạy theo thành tích, chi lo hoạt động sao nhãng việc <br /> khác.<br /> 5/ Tổ chức sinh hoạt Chi đội, Phân đội, Đại hội Chi đội.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 6<br />  Theo qui định của Điều lệ  Đội, hàng tháng Chi đội phải sinh hoạt <br /> định kỳ. Phụ trách Chi đội cần thực hiện nghiêm chỉnh nguyên tắc đó và <br /> cố gắng tạo thành nề nếp. Điều cần chú ý ở  đây là Phụ trách Chi đội chỉ <br /> làm vai trò hướng dẫn, chỉ  đạo, gợi ý, định hướng, chứ  không làm thay <br /> Ban chỉ  huy Chi đội. Trong các buổi sinh hoạt đó, Phụ  trách Chi đội là  <br /> người phát biểu cuối cùng, chốt lại các vấn đề  mà các em đã thảo luận, <br /> uốn nắn những lệch lạc cần thiết một cách hết sức tế nhị.<br /> Đại hội Chi đội có ý nghĩa rất lớn trong việc xây dựng tổ chức Đội  <br /> và giáo dục toàn diện đội viên. Vì vậy đây làmột trong những công tác  <br /> hàng nămđòi hỏi Phụ  trách Chi đội phải đầu tư  công sức, trí tuệ  và thời  <br /> gian để chỉ đạo, hướng dẫn các em thực hiện thành công từ khâu chuẩn bị <br /> báo cáo đến khâu thảo luận đóng góp ý kiến cho bản dự thảo báo cáo, từ <br /> khâu tổ chức Đại hội đến khâu tổ chức nhân sự bầu vào BCH Đội nhiệm  <br /> kỳ mới. Chính vì bạn chỉ đóng vai trò của cố vấn, của người hướng dẫn,  <br /> mọi việc do các em tự điều hành, vì vậy càng chuẩn bị kỹ lưỡng công phu <br /> bao nhiêu, bạn càng nắm chắc phần thắng trong tay bấy nhiêu. Đây chính <br /> là sự thực hiện kỹ năng công tác Đội ­ Chủ nhiệm lớp của bạn.<br /> 6/ Tiến hành hoạt động của Chi đội ở trong và ngoài Nhà trường.<br /> Những Chi đội mạnh, tự  quản tốt là những đơn vị  tổ  chức được  <br /> nhiều hoạt động phong phú, đa dạng, hấp dẫn thiết thực, thực hiện tốt  <br /> mọi chỉ  tiêu thi đua, các chương trình công tác của Liên đội. Hoạt động <br /> Đội rất đa dạng và thường bám sát theo các mục tiêu, yêu cầu thể  hiện  <br /> trong 5 điều Bác Hồ dạy Thiếu niên Nhi đồng, xoay quanh cái trục: “Đức­<br /> Trí­Thể­Mỹ”, hướng tới mục tiêu: con ngoan­trò giỏi­bạn tốt­công dân <br /> tốt­đội viên tiên tiến­vươn lên Đoàn.<br /> Sau đây là một số gợi ý về hoạt động của  Chi đội:<br /> <br /> <br /> 7<br />  - Xây dựng mô hình các câu lạc bộ  như  CLB học tập, CLB <br /> theo sở thích ( hát, múa, thể thao...)<br /> - Nêu gương điển hình ( người tốt­việc tốt )<br /> - Phát động các phong trào phù hợp với đặc điểm của Chi <br /> đội.<br /> - Phát triển các hình thức “ Học mà chơi­chơi mà học ”<br /> 7/ Hướng dẫn, giúp đỡ các em Sao Nhi đồng hoạt động.<br /> Mỗi đội viên phải là tấm gương tốt cho Nhi đồng noi theo. Chi đội <br /> cần <br /> cử  các đội viên lớn có năng lực hướng dẫn Sao Nhi đồng hoạt động, các  <br /> em như  vậy được gọi là Phụ  trách Sao. Để  làm tốt việc này, Phụ  trách <br /> Chi đội cần giúp các em nhận rõ vinh dự  và trách nhiệm của mình, luôn <br /> động viên, khuyến khích và tạo điều kiện, giúp các em hoàn thành công <br /> việc mà Đội TNTP giao phó cho đội viên.<br /> 8/ Bồi dưỡng, giáo dục đội viên phát triển lên Đoàn.<br /> Đây chính là nhiệm vụ “ Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau ”  <br /> theo tinh thần Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Tuy nhiên việc xác định <br /> nội dung, hình thức và phương pháp giáo dục về Đoàn cho đội viên không <br /> giống với cách làm của người lớn. Đối với các em nội dung phải cụ thể, <br /> hình thức phải hấp dẫn, phương pháp phải thuyết phục. Các em có thể <br /> tòm hiểu về Đoàn qua các mẩu chuyện về lịch sử truyền thống của Đoàn, <br /> những tấm gương tiêu biểu của Đoàn, những hoạt động bổ ích thiết thực  <br /> do Đoàn tổ chức. Hôm nay các em yêu quí tổ chức Đội, tích cực xây dựng  <br /> Đội trở thành Chi đội mạnh, đó chính là biểu hiện cụ thể của ý thức phấn <br /> đấu vươn lên Đoàn. Hôm nay, các em phấn đấu trở  thành: con ngoan­trò <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 8<br /> giỏi­đội viên thì tương lai gần chắc chắn các em sẽ  trở  thành đoàn viên <br /> Đoàn TNCS HCM.<br /> 9/ Tổ chức thi đua, khen thưởng động viên.<br />   Tổ chức thi đua đúng hướng là nguồn sống nuôi dưỡng phong trào, <br /> là biện pháp quan trọng để đẩy mạnh các hoạt động của Chi đội, phát huy  <br /> tính tự giác, tự quản, chủ động của đội viên, thúc đẩy các em nỗ lực phấn  <br /> đấu đạt chất lượng, hiệu quả cao nhất trong mọi công việc. <br />   Là Phụ trách Chi đội, bạn cần định hướng đúng về nội dung thi đua, <br /> mục tiêu thi đua, các chỉ tiêu thi đua, các hình thức sinh động phù hợp với <br /> lứa tuổi các em: có đánh giá tổng kết kịp thời, khen thưởng xứng đáng, <br /> đối với các em đây là điều đặc biệt cần thiết. Tuy nhiên phải đảm bảo:  <br /> công khai ­ công bằng­ công tâm trong đánh giá nhận xét có như vậy mới <br /> thực sự là động lực thúc đẩy các em tu dưỡng, phấn đấu và trưởng thành.<br /> 10/ Phối kết hợp với các lực lượng giáo dục khác trong và ngoài  <br /> Nhà trường trong công tác Đội nói riêng và công tác Thiếu nhi nói chung.<br />   Trước hết,  Phụ  trách Chi đội cần xử  lý các mối quan hệ  thường  <br /> xuyên tương đối ổn định trong Nhà trường:<br /> - Với Tổng phụ  trách Đội: thường xuyên báo cáo, trao đổi <br /> tình hình của Chi đội và xin ý kiến chỉ  đạo công việc của  <br /> từng thời gian, về giải pháp xử  lý tình huống bất trắc. Bạn  <br /> cần   tạo   lập   mối   quan   hệ   này   trên   tình   đồng   chí,   đồng <br /> nghiệp chân thành, thực sự cầu thị.<br /> - Với đội ngũ giáo viên cùng giảng dạy  ở  lớp của mình chủ <br /> nhiệm:  Giáo  viên  Nhạc,   Hoạ,  Ngoại  ngữ,  cùng  khối  lớp <br /> tham khảo ý kiến của họ  về  nội dung, hình thức, phương <br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 9<br />  pháp tổ chức các hoạt động cụ thể, sự ủng hộ về tinh thần  <br /> vật chất  nếu có thể được.<br /> - Với Hội cha mẹ  học sinh, tranh thủ  các sáng kiến của họ <br /> trong tổ chức hoạt động, thông qua họ để hiểu biết thêm về <br /> hoạt động của học sinh ngoài giờ học trên lớp.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Thứ hai, với các lực lượng ngoài nhà trường như cộng đồng dân cư, <br /> các lực lượng vũ trang trên địa bàn, hội cựu chiến binh, hội phụ nữ... cần  <br /> chủ động tạo lập mối quan hệ thật tốt, cố gắng có được xung quanh mình <br /> một đội ngũ cộng tác viên nhiệt tình, thực sự quan tâm đến giáo dục, bảo  <br /> vệ, chăm sóc trẻ  em, là chuyên gia cho bạn trên từng lĩnh vực để  cố  vấn  <br /> cho bạn trong việc tổ  chức các hoạt động chuyên biệt như: Văn nghệ,  <br /> TDTT.....<br /> Trên đây là  10 nội dung chủ yếu của người Phụ trách Chi đội cần <br /> phải <br /> chú ý để xây dựng một tập thể Chi đội mạnh về mọi mặt.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 10<br />  PHẦN KẾT LUẬN<br /> <br /> Trong sáng kiến kinh nghiệm này tôi đã chỉ  ra được vai trò của “  <br /> Giáo viên chủ nhiệm­Phụ trách Chi đội ” trong Nhà trường Tiểu học. Đó <br /> là vấn đề  rất quan trọng, nó góp phần trực tiếp vào việc gây hứng thú,  <br /> tránh được tâm lý ngại ngùng, sợ  sệt khi tham gia vào các hoạt động tập <br /> thể nói chung và các hoạt động dạy và học khác nói riêng.<br />   Do trình độ có hạn, thời gian làm công tác Tổng phụ trách chưa lâu, <br /> đây lại là một vấn đề khó, nên sáng kiến có những vấn đề  chưa đáp ứng <br /> được yêu cầu  của sự  phát triển toàn diện của học sinh. Rất mong được  <br /> sự  đóng góp chỉ  bảo của các đồng chí, đồng nghiệp để  sáng kiến này <br /> được hoàn thiện hơn nữa, được áp dụng một cách có hiệu quả trong công  <br /> tác của người  Phụ trách Chi đội. Đồng thời kích thích các em có hứng thú <br /> hơn trong các hoạt động ngoại khoá ngoài giờ học.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 11<br />   Tôi xin chân thành cảm ơn !<br /> <br /> <br />           Tân Hồng, ngày 25  tháng 3 năm 2005<br />      NGƯỜI THỰC HIỆN<br /> <br /> <br /> <br /> <br />                                  Tạ Quang  <br /> Vinh<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> - Tạp chí Người phụ trách số 9­10­11­12 năm 2004<br /> - Tạp chí Người phụ trách số 1­2­3  năm 2005<br /> - Cẩm nang cho người Phụ trách Đội TNTP HCM<br /> - Công tác Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh trong nhà <br /> trường sư phạm.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 12<br /> 13<br />