Tăng cường quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:131

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ việc đề xuất các giải pháp phù hợp để tăng cường quản lý các khoản thu NSNN từ đất tại Huyện văn Yên tỉnh Yên Bái từ đó giúp cho việc quản lý các khoản thu NSNN từ đất của huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái được tốt hơn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tăng cường quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TRẦN THỐNG NHẤT TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TỪ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĂN YÊN, TỈNH YÊN BÁI LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2020
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH TRẦN THỐNG NHẤT TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TỪ ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĂN YÊN, TỈNH YÊN BÁI NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 8.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS. Đỗ Thị Thu Hằng THÁI NGUYÊN - 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thái Nguyên, ngày 12 tháng5năm 2020 Tác giả luận văn
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn “Tăng cường quản lý các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất đai trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái” bên cạnh sự cố gắng, nỗ lực của bản thân, tôi đã nhận được sự động viên và giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân, tập thể trong và ngoài trường. Trước hết, tôi xin trân trọng cảm ơn TS. Đỗ Thị Thu Hằng là người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi về kiến thức và phương pháp để tôi hoàn thành được luận văn này. Tôi cũng xin trân trọng cảm ơn các Thầy Cô Trường Đại Học Kinh tế và Quản trị kinh doanh Thái Nguyên đã hướng dẫn, giảng dạy, cung cấp kiến thức và phương pháp trong 2 năm học qua để ngày hôm nay tôi có thể hoàn thành được luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn tập thể cán bộ các cơ quan, đoàn thể đã giúp tôi trong việc tìm kiếm tư liệu và cung cấp cho tôi những tư liệu quan trọng, cần thiết phục vụ cho việc thực hiện đề tài. Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới gia đình và bạn bè đã quan tâm, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian qua. Do thời gian và kiến thức có hạn, luận văn không thể tránh khỏi những hạn chế và thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự đóng góp của các thầy, cô giáo cùng toàn thể bạn đọc. Tôi xin chân thành cảm ơn! Thái Nguyên, ngày 12 tháng 5 năm 2020 Tác giả luận văn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC ....................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................ vii DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ ....................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .............................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu ....................................................... 3 5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 4 Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TỪ ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN .... 5 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất trên địa bàn Huyện ......................................................................................................... 5 1.1.1. Các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất............................................... 5 1.1.2. Quản lý các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất.................................. 6 1.1.3. Nội dung quản lý các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất đai trên địa bàn Huyện ....................................................................................................... 14 1.1.4. Phân cấp quản lý các khoản thu từ đất .................................................. 24 1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai .... 25 1.2. Cơ sở thực tiễn về quản lý các khoản thu NSNN từ đất của một số địa phương và bài học kinh nghiệm rút ra cho Huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái ..... 30 1.2.1 Kinh nghiệm quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai của tỉnh Tuyên Quang .............................................................................................................. 30 1.2.2. Kinh nghiệm công tác quản lý các khoản thu NSNN từ đất của chi cục thuế huyện Văn Bàn, tỉnh Lào Cai .................................................................. 33
iv 1.2.3. Kinh nghiệm công tác quản lý các khoản thu từ đất của Chi Cục Thuế huyện Hoài Đức .............................................................................................. 33 1.2.4. Bài học kinh nghiệm rút ra về công tác quản lý các khoản thu từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ............................................................ 35 Chương 2:PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 37 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 37 2.2. Các phương pháp nghiên cứu................................................................... 37 2.2.1. Phương pháp thu thập thông tin ............................................................ 37 2.2.2. Phương pháp tổng hợp thông tin ........................................................... 38 2.2.3. Phương pháp phân tích thông tin .......................................................... 38 2.3. Hệ thống chỉ tiêu chủ yếu đánh giá kết quả công tác quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ......................... 39 2.3.1. Kết quả quản lý giao đất, cho thuê đất .................................................. 39 2.3.2. Kết quả các khoản thu NSNN từ đất đai trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ............................................................................................................ 40 2.3.3. Số tiền còn nợ đọng các khoản thu NSNN từ đất đai và biện pháp giải quyết ................................................................................................................ 40 Chương 3:THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TỪ ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĂN YÊN, TỈNH YÊN BÁI .................................................................................................................. 42 3.1. Khái quát chung về huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái .................................. 42 3.1.1. Về mặt vị trí địa lý, diện tích tự nhiên .................................................. 42 3.1.2. Về điều kiện kinh tế-xã hội ................................................................... 49 3.2. Công tác quản lý đất đai và thực trạng đăng ký, kê khai và nộp các khoản thu NSNN từ đất đai trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái .................. 52 3.2.1. Công tác giao đất, cho thuê đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ................................................................................................................... 52 3.2.2. Thực trạng đăng ký, kê khai và nộp các khoản thu NSNN từ đất đai trên
v địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái............................................................ 54 3.3. Thực trạng công tác quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái .................................................................................... 58 3.3.1.Công tác lập dự toán các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. ........................................................................................... 58 3.3.2. Công tác chấp hành thực hiện dự toán các khoản thu từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ........................................................................ 61 3.3.3. Công tác quyết toán các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ............................................................................................ 67 3.3.4. Công tác kiểm tra, giám sát các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ........................................................................ 72 3.3.5. Công tác công khai các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ............................................................................................ 73 3.4. Các nhân tố ảnh hưởng tới công tác lập dự toán các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, Tỉnh Yên Bái ............................................. 73 3.5. Đánh giá chung việc quản lý thu NSNN từ đất tại huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái ................................................................................................................... 77 3.5.1. Ưu điểm ................................................................................................. 77 3.5.2. Hạn chế.................................................................................................. 78 3.5.3. Nguyên nhân của hạn chế ..................................................................... 80 Chương 4: GIẢI PHÁP NHẰM TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ CÁC KHOẢN THU NSNN TỪ ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĂN YÊN, TỈNH YÊN BÁI ............................................................................................. 84 4.1. Quan điểm, định hướng tăng cường quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái tầm nhìn 2025 - 2030 ................. 85 4.2. Các giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. ....................................... 85 4.2.1. Giải pháp trong công tác lập và chấp hành dự toán .............................. 85
vi 4.2.2. Giải pháp trong nâng cao công tác quản lý các khoản thu từ đất ......... 88 4.2.3 Giải pháp trong kiểm tra giám sát .......................................................... 97 4.2.4.Giải pháp trong Quyết toán các khoản thu NSNN từ đất ...................... 98 4.2.5. Giải pháp tăng cường công tác tham mưu và phối hợp với các ban ngành ......................................................................................................................... 99 4.2.6. Tích cực triển khai các giải pháp tăng các nguồn thu từ đất cho ngân sách nhà nước ........................................................................................................ 101 4.3. Một số kiến nghị nhằm tăng cường công tác quản lý các khoản thu NSNN từ đất đaitrên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên bái .................................... 108 4.3.1. Kiến nghị với Nhà nước ...................................................................... 108 4.3.2. Kiến nghị với Uỷ ban nhân dân Huyện............................................... 110 4.3.3. Yêu cầu đối với các doanh nghiệp. ..................................................... 110 KẾT LUẬN .................................................................................................. 111 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 113 PHỤ LỤC ................................................................................................... 113
vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tên tiếng việt NNT Người nộp thuế NS Ngân sách NSNN Ngân sách nhà nước SDĐ Sử dụng đất SDĐNN Sử dụng đất nông nghiệp SDĐPNN Sử dụng đất phi nông nghiệp TN từ CNBĐS Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản Thuế CQ SDĐ Thuế chuyển quyền sử dụng đất UBND Uỷ ban nhân dân
viii DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ Bảng 3.1. Tổng hợp kết quả giao đất, cho thuê đất trên địa bàn huyện Văn Yên từ năm 2016 – 2018 ........................................................................ 53 Bảng 3. 2. Tình hình đăng ký, kê khai và nộp các khoản thu liên quan đến đất trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái (Giai đoạn 2016-2018)55 Bảng 3. 3. Ý kiến của các tổ chức kinh tế và cán bộ quản lý thuế về việc đăng ký, kê khai và nộp thuế hiện nay .................................................... 56 Bảng 3.4. Tình hình lập dự toán thu NSNN từ đất đai từ năm 2016 - 2018 ... 60 Bảng 3.5. Kết quả thực hiện các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái (2016 - 2018).............................................. 63 Bảng 3.6. Đánh giá việc thực hiện dự toán thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên ( từ năm 2016 - 2018) ...................................................... 66 Bảng 3.7: Thống kê số nợ thu được từ đất cho NSNN qua các năm .............. 71 Bảng 3.8: Công tác kiểm tra, giám sát các khoản thu NSNN từ đất............... 72 Bảng 3.9. Bảng số lượng cán bộ thuế trong quản lý các nguồn thu NSNN từ đất ......................................................................................................... 73 Bảng 3.10. Bảng khảo sát về công tác phối hợp giữa các ngành trên địa bàn huyện Văn Yên ............................................................................... 74 Bảng 3.11. Bảng khảo sát về công tác thanh tra, kiểm tra việc sử dụng đất trên địa bàn huyện Văn Yên ................................................................... 75 Bảng 3.12. Ý kiến về nhận thức của các doanh nghiệp đã đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý Nhà nước về đất đai hiện nay và tình hình thực hiện nghĩa vụ tài chính các khoản thu từ đất của các Doanh nghiệp ......................................................................................................... 76 Bảng 3.13. Ý kiến đánh giá công tác quản lý việc giao đất, cho thuê đất của các tổ chức kinh tế và người quản lý..................................................... 79 Bảng 3. 14. Ý kiến về giá thu tiền sử dụng đất hiện nay của các tổ chức kinh tế và người quản lý.............................................................................. 82
ix Bảng 4.1: Ý kiến về đổi mới quy chế đấu giá quyền sử dụng đất trên địa bàn huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái ........................................................ 102 Bảng 4.2: Ý kiến về kiểm tra lại các doanh nghiệp đã ký hợp đồng thuê đất về tình hình sử dụng đất có hiệu quả hay không ............................... 104 Bảng 4.3: Ý kiến về tình trạng chậm nộp và nợ đọng nghĩa vụ tài chính đối với ngân sách trên địa bàn huyện Văn Yên ........................................ 106 Bảng 4.4: Ý kiến về hoàn thành nghĩa vụ tài chính là một tiêu chí quan trọng để giao đất và cho thuê đất trên địa bàn huyện Văn Yên ............. 107 Biểu đồ 3. 1 Tình hình nợ đọng các khoản thu NSNN từ đất luỹ kế trên địa bàn huyện Văn Yên Năm 2018.............................................................. 69
1 MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Mọi quốc gia trên thế giới đều muốn đạt tới mục tiêu chung đó là sự ổn định và tăng trưởng kinh tế, tạo lập một xã hội văn minh, giàu có. Để đạt được mục tiêu ấy phụ thuộc rất nhiều vào hoạt động của Chính phủ trong mỗi quốc gia, hoạt động của Chính phủ được biểu hiện thông qua một kế hoạch tài chính cơ bản đó là ngân sách nhà nước (NSNN). NSNN đảm bảo điều kiện vật chất cho sự tồn tại, hoạt động của hệ thống bộ máy các cơ quan Nhà nước. NSNN là cơ sở để cấp kinh phí cho các dự án quốc gia. Đặc biệt trong nền kinh tế thị trường với rất nhiều khuyết điểm đòi hỏi phải có sự can thiệp của Chính phủ thì NSNN đóng vai trò là một công cụ điều tiết vĩ mô nhằm giảm bớt, hạn chế, xóa bỏ dần những điểm yếu đó của nền kinh tế quốc dân. Thu ngân sách Nhà nước từ đất là một nguồn thu quan trọng của Ngân sách Nhà nước. Việc quản lý các khoản thu từ đất đai đã khẳng định được vai trò của Nhà nước là đại diện sở hữu toàn dân về đất đai, thay mặt người dân để quản lý và khai thác tốt nhất nguồn lực đất đai vào nhiệm vụ phát triển kinh tế- xã hội của cả nước nói chung và từng địa phương nói riêng. Việc quản lý các khoản thu từ đất đai giúp điều tiết được quan hệ cung cầu của thị trường đất đai vốn rất nhạy cảm và phức tạp. Đồng thời, vừa huy động được tối đa nguồn vốn một cách công khai, dân chủ,do đây là nội dung khá nhạy cảm, nguồn tiền thu về lại lớn nên việc quản lý các khoản thu từ đất cũng là một nhiệm vụ khá khó khăn và phức tạp. Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái đang trong thời kỳ đổi mới, kinh tế còn chậm phát triển, các khoản thu ngoài quốc doanh chưa cao. Do đó, các khoản thu từ đất đóng vai trò hết sức quan trọng,đây là nguồn kinh phí để thực hiện các dự án đầu tư phát triển hạ tầng trên địa bàn huyện để hoàn thành các nhiệm vụ phát triển kinh tế xã hội của địa phương.
2 Tuy nhiên, trong thực tế quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái còn nhiều tồn tại như: nhận thức của các doanh nghiệp vẫn còn tồn tại số ít chưa đáp ứng được yêu cầu của công tác quản lý Nhà nước, số lượng DN không đăng ký, kê khai nộp thuế đất tăng theo các năm cụ thể năm 2016 chiếm tỷ trọng 5,17% năm 2018 chiếm tỷ trọng 7,4%., hiệu quả sử dụng đất thu của một số dự án không cao, dẫn đến nợ tiền thuê đất trên địa bàn huyện Văn Yên tình trạng chậm nộp và nợ đọng tiền thuế và các khoản thu từ đất còn nhiều với số tiền khá lớn, lên đến 1.352,5 triệu đồng, công tác quản lý đất vẫn còn bị buông lỏng, tình trạng sai phạm trong công tác quản lý đất vẫn còn bị buông lỏng, tình trạng sai phạm trong khi xử lý công việc vẫn xảy ra, công tác tham mưu và chỉ đạo chưa quyết liệt cùng với sự phối hợp giữa các ngành chức năng của huyện trong công tác quản lý, kiểm tra tình hình sử dụng đất đối với các doanh nghiệp chưa thường xuyên; việc xử lý các vi phạm về đất đai chưa thống nhất, còn đùn đẩy, né tránh, vẫn còn tình trạng chậm nộp tiền sử dụng đất, nợ đọng tiền thuê đất còn nhiều, quản lý thu tiền thuế sử dụng đất phi nông nghiệp còn nhiều bất cập về chính sách, phối hợp trong công tác thu, ứng dụng TMS. Do vậy, công tác quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên đòi hỏi phải có những giải pháp phù hợp để nâng cao hiệu quả quản lý nguồn thu này. Nhận thức được tầm quan trọng đó, tác giả đã chọn đề tài: “Tăng cường quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu chung Từ việc đề xuất các giải pháp phù hợp để tăng cường quản lý các khoản thu NSNN từ đất tại Huyện văn Yên tỉnh Yên Bái từ đó giúp cho việc quản lý các khoản thu NSNN từ đất của huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái được tốt hơn.
3 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn Huyện. - Đánh giá thực trạng quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. - Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến việc quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. - Đề xuất các giải pháp tăng cường quản lý các khoản thu NSNN từ đất từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Tập trung nghiên cứu công tác quản lý NSNN các khoản thu từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu tại Huyện Văn Yên tỉnh Yên Bái. - Về thời gian: Đề tài tiến hành nghiên cứu số liệu thứ cấp từ 2016 – 2018, thu thập số liệu sơ cấp đến tháng 9/2019. 4. Ý nghĩa khoa học của đề tài nghiên cứu * Về lý luận: Luận văn đã làm sáng tỏ cơ sở lý luận về quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện. Với hệ thống cơ sở lý luận toàn diện, đầy đủ về quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện sẽ là tài liệu tham khảo hữu ích phục vụ cho việc nghiên cứu và giảng dạy những vấn đề có liên quan đến đề tài luận văn. * Về thực tiễn: Luận văn phân tích một cách có hệ thống, logic quản lý khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái,từ đó, đề xuất giải pháp mang tính khả thi cao. Những giải pháp mà tác giả đề xuất trong luận văn sẽ là tài liệu quan trọng giúp các đơn vị cơ quan chức năng quản lý có
4 hiệu quả các khoản thu từ đất trên địa bàn Huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện. Chương 2: Phương pháp nghiên cứu. Chương 3: Thực trạng công tác quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái. Chương 4: Giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý các khoản thu NSNN từ đất trên địa bàn huyện Văn Yên, tỉnh Yên Bái.
5 Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN QUẢN LÝ CÁC KHOẢN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TỪ ĐẤT TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN 1.1. Cơ sở lý luận về quản lý các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất trên địa bàn Huyện 1.1.1. Các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất 1.1.1.1 Khái niệm đất đai Đất đai là một tài nguyên thiên nhiên quý giá của mỗi quốc gia và nó cũng là yếu tố mang tính quyết định sự tồn tại và phát triển của con người và các sinh vật khác trên trái đất. Luật đất đai năm 2013 có ghi:” Đất đai là tài nguyên quốc gia vô cùng quý giá, là tư liệu sản xuất đặc biệt, là thành phần quan trọng hàng đầu của môi trường sống, là địa bàn phân bổ các khu dân cư, xây dựng các cơ sở kinh tế, văn hóa xã hội, an ninh, quốc phòng. Trải qua nhiều thế hệ, nhân dân ta đã tốn bao công sức, xương máu mới tạo lập, bảo vệ được vốn đất đai như ngày nay.” (Quốc hội, 2013) Như vậy, đất đai là khái niệm thể hiện mối quan hệ tổng hòa giữa hoạt động kinh tế - xã hội của con người với đất, lớp bề mặt trái đất trên một lãnh thổ nhất định. Bề mặt trái đất với phần bề sâu trong lòng trái đất và phần không gian bên trên được sử dụng vào các mục đích khác nhau phụ thuộc vào nhu cầu của con người, trong các ngành nghề khác nhau của nền kinh tế quốc dân. 1.1.1.2 Khái niệm các khoản thu từ đất Theo luật đất đai 2013 các khoản thu từ đất là các khoản thu về thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác liên quan đến đất đai và sử dụng đất đai của các tổ chức và các nhân. (Quốc hội, 2013) 1.1.1.3 Khái niệm về ngân sách nhà nước Theo luật ngân sách của Nhà nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành ngày 25/6/2015 thì “ Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước trong dự toán đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết
6 định và được thực hiện trong một năm, để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước” (Chính phủ, 2015). 1.1.1.4. Khái niệm về thu ngân sách nhà nước Thu ngân sách Nhà nước là việc Nhà nước dùng quyền lực của mình để tập trung một phần nguồn tài chính quốc gia hình thành quĩ ngân sách Nhà nước nhằm thỏa mãn các nhu cầu chi tiêu của Nhà nước (Chính phủ, 2015) 1.1.2. Quản lý các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất 1.1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò của quản lý NSNN về các khoản thu từ đất a) Khái niệm quản lý NSNN về các khoản thu từ đất Quản lý ngân sách nhà nước về các khoản thu từ đất là hoạt động của các chủ thể quản lý thông qua việc sử dụng có chủ định các phương pháp quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều chỉnh hoạt động của ngân sách nhà nước liên quan đến các khoản thu từ đất nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Nhà nước thường sử dụng nhiều công cụ để quản lý điều tiết vĩ mô nền kinh tế như: các công cụ tài chính, tiền tệ tín dụng. Trong đó, thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác là một công cụ tài chính và là một trong những công cụ sắc bén nhất được Nhà nước sử dụng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Nhà nước thực hiện chức năng điều chỉnh của thuế thông qua việc quy định, xây dựng chính sách, hợp lý các mức thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác phải nộp có tính đến khả năng của người nộp. Với công cụ như vậy, sự can thiệp của Nhà nước vừa mang tính chất hành chính nhưng nặng về tính chất kinh tế, bằng việc quy định mức thuế cao, thấp hoặc áp dụng chính sách miễn, giảm để qua đó tạo ra sự lựa chọn đối với các chủ thể trong việc sử dụng đất của mình.
7 b) Đặc điểm quản lý các khoản thu ngân sách nhà nước từ đất trên địa bàn Huyện Quản lý các khoản thu NSNN từ đất là một bộ phận của quản lý thuế nên nó mang đầy đủ các đặc điểm của quản lý thuế. Đó là: Quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai là một công tác tổng hợp chứa đựng nhiều yếu tố khác nhau như yếu tố pháp luật, yếu tố tổ chức, yếu tố tuyên truyền vận động. Trong quản lý các khoản thu NSNN từ đất, chủ thể quản lý sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp khác nhau như phương pháp kinh tế, hành chính, giáo dục, tuyên truyền. Trong đó phương pháp hành chính được coi là phương pháp chủ yếu. Nếu xét ở tầm vĩ mô, quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai là công tác mang tính kỹ thuật nghiệp vụ chặt chẽ. Ngoài ra, quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai có những đặc điểm riêng có bị chi phối bởi đặc điểm của quan hệ phát sinh trong quá trình quản lý thu và nộp thuế của Nhà nước. Đó là: Các khoản thu NSNN từ đất đai gồm nhiều khoản thu NSNN trong hệ thống thuế Nhà nước; Các khoản thu NSNN từ đất đai có phạm vi áp dụng rộng, đối tượng tác động rất lớn, đa dạng. Thủ tục hành chính với các khoản thu NSNN từ đất đai mang tính đặc thù cơ bản: Việc thu các khoản thu NSNN từ đất vừa được thực hiện thông qua cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và vừa trực tiếp với người nộp thuế. Có nhiều khoản thu NSNN từ đất nên người nộp thuế đôi lúc còn nhầm lẫn giữa người chuyển nhượng, người nhận chuyển nhượng... c) Vai trò quản lý các khoản thu NSNN từ đất đai của Nhà nước - Thứ nhất, quản lý các khoản thu NSNN từ đất góp phần đảm bảo nguồn thu cho NSNN, là nguồn thu ổn định bền vững của ngân sách địa phương. Cũng như các sắc thuế khác, các khoản thu từ đất huy động nguồn lực tài chính góp phần đảm bảo nguồn thu cho Ngân sách Nhà nước, là nguồn thu ổn định bền vững của ngân sách xã, phường, thị trấn. Thuế thu từ đất thường là nguồn thu
8 quan trọng cho ngân sách địa phương. Vì đất đai là một loại tài sản cố định về vị trí và không thể di chuyển được nên ở hầu hết các quốc gia đều áp dụng hình thức thuế này. Thuế thu từ đất gắn liền với việc quản lý đất đai và xây dựng của chính quyền địa phương, đặc biệt là chính quyền cấp cơ sở. Do đó, chính quyền địa phương đóng vai trò hết sức quan trọng trong quá trình tổ chức, triển khai thu thuế. Việc quản lý thu thường được gắn với trách nhiệm của chính quyền địa phương và thường được điều tiết với tỷ lệ cao cho ngân sách địa phương. Địa phương được hưởng phần lớn nguồn thu từ thuế thu từ đất tạo điều kiện chủ động, tích cực trong thu thuế, tạo động lực quản lý thu tốt hơn. - Thứ hai, quản lý các khoản thu NSNN từ đất là công cụ quan trọng của Nhà nước góp phần thực hiện quản lý đất đai, quản lý thị trường bất động sản. Trên cơ sở hệ thống thuế hiện hành, các chính sách thuế tài sản và thu khác đã bảo đảm là công cụ quan trọng của Nhà nước thực hiện quản lý tài sản, tài nguyên quốc gia và tác động tích cực đến nhiều lĩnh vực quản lý Nhà nước khác có liên quan, góp phần giảm chi phí đầu vào, thúc đẩy phát triển sản xuất, kinh doanh, tăng cường xuất khẩu hàng hoá và mở rộng giao lưu, hội nhập kinh tế quốc tế. Thông qua chính sách thuế thu từ đất sẽ giúp cho Nhà nước nắm được quỹ đất thực tế mà người sử dụng đất đã sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp hay để ở, xây dựng công trình... giúp cho Nhà nước nắm được quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và có biện pháp quản lý thị trường bất động sản để từ đó thực hiện điều tiết công bằng và quản lý của Nhà nước đối với đất đai. - Thứ ba, quản lý các khoản thu NSNN từ đất tác động tới sản xuất kinh doanh. Chính sách thu các khoản thu từ đất thu phân biệt đối với từng loại hành vi trong quá trình từ khi giao đất đến quá trình sử dụng đất và tiền thuê đất đã góp phần thu hút đầu tư trong và ngoài nước phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính sách giao đất có thu tiền sử dụng đất đã huy
9 động được nguồn vốn không nhỏ phục vụ cho mục đích đầu tư phát triển kinh tế xã hội của đất nước, đồng thời giải phóng sức sản xuất của đất đai, nâng cao khả năng sử dụng đất. - Thứ tư, quản lý các khoản thu NSNN từ đất góp phần thực hiện chính sách công bằng xã hội Các khoản thu từ đất góp phần thực hiện chính sách công bằng xã hội, điều tiết một phần thu nhập của người sử dụng đất. Công bằng xã hội thể hiện trong chính sách thu thông qua việc người sử dụng nhiều đất sẽ phải nộp nhiều thuế hơn và người sử dụng ít đất phải nộp thuế ít hơn; người sử dụng đất có vị trí tốt hơn, mức sinh lợi của đất cao hơn thì phải nộp thuế nhiều hơn. Đồng thời thông qua việc miễn giảm thuế các khoản thu từ đất để thực hiện điều tiết mục đích khác như giải quyết vấn đề nhà ở cho người thuộc chính sách, những người có thu nhập thấp... 1.1.2.2. Các khoản thu ngân sách nhà nước chủ yếu từ đất đai trên địa bàn Huyện a) Thu tiền sử dụng đất Đối tượng phải nộp tiền sử dụng đất trong các trường hợp: giao đất có thu tiền sử dụng đất; chuyển mục đích sử dụng đất từ đất Nhà nước giao không thu tiền sử dụng đất sang đất được Nhà nước giao có thu tiền sử dụng đất; chuyển từ hình thức thuê đất sang hình thức được Nhà nước giao đất có thu tiền sử dụng đất. Tiền sử dụng đất phải nộp NSNN được xác định theo công thức sau: Trong đó: - Tsdd : Tiền sử dụng đất phải nộp NSNN - D: Diện tích đất - P: Giá đất - TL%sdd: Tỷ lệ % tiền sử dụng đất (nếu có) - Tbt: Tiền bồi thường, hỗ trợ, tiền SDĐ được miễn, giảm (nếu có)