Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Ngân hàng: Tăng cường hoạt động giám sát của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đối với các công ty chứng khoán tại Việt Nam

1<br /> <br /> CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA CƠ QUAN QUẢN<br /> LÝ ĐỐI VỚI CÔNG TY CHỨNG KHOÁN<br /> <br /> 1.1. KHÁI NIỆM VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÔNG TY CHỨNG KHOÁN<br /> -<br /> <br /> Khái niệm công ty chứng khoán<br /> <br /> -<br /> <br /> Vai trò của công ty chứng khoán: CTCK là một định chế tài chính trung<br /> <br /> gian trên thị trường chứng khoán nói riêng và thị trường tài chính nói chung. CTCK<br /> đã trở thành tác nhân quan trọng không thể thiếu trong quá trình phát triển kinh tế<br /> được thể hiện qua những khía cạnh chủ yếu sau như huy động vốn, góp phần điều<br /> tiết và bình ổn giá trên thị trường, cung cấp các dịch vụ cho thị trường chứng khoán,<br /> trợ giúp các doanh nghiệp trong việc tiếp cận với các chuẩn mực hoạt động<br /> hiện đại.<br /> -<br /> <br /> Các hoạt động kinh doanh của công ty chứng khoán bao gồm:<br /> <br /> <br /> <br /> Hoạt động môi giới chứng khoán<br /> <br /> <br /> <br /> Hoạt động tự doanh chứng khoán<br /> <br /> <br /> <br /> Hoạt động bảo lãnh phát hành chứng khoán<br /> <br /> <br /> <br /> Hoạt động tư vấn đầu tư chứng khoán<br /> <br /> <br /> <br /> Các hoạt động khác<br /> <br /> -<br /> <br /> Sự cần thiết của việc giám sát hoạt động các CTCK<br /> Số lượng CTCK ngày càng nhiều, phạm vi hoạt động của các CTCK ngày<br /> <br /> càng gia tăng, tính chất hoạt động của các công ty được mở rộng, phát triển đa dạng<br /> đa năng. Tính cạnh tranh ngày càng gay gắt và tất yếu sẽ dẫn đến những CTCK gặp<br /> nhiều rủi ro, có thể dẫn đến phá sản. Vì vậy cần thiết phải có cơ quan nhà nước<br /> chuyên thực hiện giám sát các CTCK trên thị trường chứng khoán. Đó là yêu cầu<br /> bắt buộc mà Luật chứng khoán các nước đều quy định. Việc giám sát hoạt động<br /> công ty chứng khoán góp phần đảm bảo tính an toàn cần thiết đối với thị trường<br /> cũng như đảm bảo sự công bằng trong hoạt động giám sát và kinh doanh chứng<br /> khoán giữa các chủ thể tham gia thị trường.<br /> <br /> 2<br /> <br /> 1.2. GIÁM SÁT HOẠT ĐỘNG CÁC CÔNG TY CHỨNG KHOÁN TỪ PHÍA<br /> NHÀ NƯỚC<br /> -<br /> <br /> Khái niệm về giám sát: bao gồm những hoạt động nhằm theo dõi và kiểm<br /> <br /> tra việc tuân thủ các quy định của pháp luật của các thành viên tham gia TTCK,<br /> phát hiện các hành vi vi phạm của các đối tượng này với mục đích bảo vệ nhà đầu<br /> tư. Các hoạt động giám sát trên thị trường chứng khoán thường do cơ quan quản lý<br /> chứng khoán, các tổ chức như SGDCK, Hiệp hội giao dịch chứng khoán thực hiện<br /> nhằm đảm bảo thị trường hoạt động công bằng, công khai và minh bạch.<br /> -<br /> <br /> Vai trò của việc giám sát hoạt động công ty chứng khoán<br /> Giám sát hoạt động các CTCK có vai trò quan trọng trong việc thực hiện vai<br /> <br /> trò quản lý nhà nước đối với ngành chứng khoán, góp phần tạo ra một môi trường<br /> kinh doanh công bằng, công khai và có hiệu quả.<br /> -<br /> <br /> Chức năng của UBCK<br /> Lịch sử hoạt động và cơ cấu tổ chức của các Uỷ ban Chứng khoán (UBCK)<br /> <br /> trên thế giới cho thấy: Cơ quan quản lý chứng khoán có hai chức năng chính: Chức<br /> năng quản lý và chức năng giám sát.<br /> -<br /> <br /> Nội dung giám sát hoạt động CTCK<br /> Phương pháp giám sát<br /> Phương pháp giám sát có ảnh hưởng lớn tới hoạt động giám sát của UBCK<br /> <br /> đối với CTCK. Hiện có hai phương pháp giám sát, gồm: (i) giám sát tuân thủ, và (ii)<br /> giám sát dựa trên rủi ro.<br /> Quy trình giám sát<br /> Qui trình giám sát CTCK được thực hiện qua các giai đoạn sau:<br /> - Giai đoạn 1: Giám sát, đánh giá hoạt động CTCK được thực hiện theo<br /> hình thức giám sát từ xa;<br /> - Giai đoạn 2: Điều tra sâu về dấu hiệu vi phạm của CTCK (nếu có), giai<br /> đoạn này được thực hiện theo hình thức kiểm tra tại chỗ;<br /> - Giai đoạn 3: Kết luận, xử lý và thông báo kết quả.<br /> <br /> 3<br /> <br /> Việc áp dụng các quy trình giám sát của mỗi mô hình thị trường đều có ảnh<br /> hưởng đến hiệu quả hoạt động giám sát.<br /> Nhân sự giám sát<br /> Nhân tố con người chiếm vị trí đặc biệt quan trọng đối với việc phát triển thị<br /> trường chứng khoán nói chung cũng như việc giám sát có hiệu quả hoạt động<br /> CTCK nói riêng. Do đó, vấn đề nhân sự giám sát luôn luôn được đề cao trong hoạt<br /> động giám sát CTCK.<br /> Nội dung giám sát<br /> a. Giám sát duy trì điều kiện cấp phép<br /> b. Giám sát hoạt động của công ty chứng khoán<br /> Theo chức năng ban hành các văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hoạt<br /> động CTCK, đối với CTCK, Ủy ban Chứng khoán có trách nhiệm giám sát vấn đề:<br /> - Giám sát việc tăng vốn phát hành của công ty chứng khoán.<br /> - Giám sát tài chính và đầu tư tài chính.<br /> - Giám sát việc chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp CTCK.<br /> - Giám sát việc thực hiện chế độ báo cáo, công bố thông tin định kỳ, công<br /> bố thông tin tức thời và công bố thông tin theo yêu cầu của công ty chứng khoán.<br /> - Giám sát bộ máy điều hành, bộ máy hoạt động công ty chứng khoán; giám<br /> sát việc quản trị điều hành, tuân thủ điều lệ công ty chứng khoán.<br /> - Giám sát việc giao dịch cổ phiếu quỹ.<br /> - Giám sát quá trình việc tuân thủ pháp luật chứng khoán và thị trường<br /> chứng khoán trong hoạt động kinh doanh của công ty chứng khoán.<br /> 1.3.NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT<br /> <br /> Những nhân tố bên trong<br /> -<br /> <br /> Quyền hạn của UBCK<br /> <br /> -<br /> <br /> Trình độ quản lý của nhà nước<br /> <br /> 4<br /> <br /> -<br /> <br /> Phương pháp giám sát<br /> <br /> -<br /> <br /> Hệ thống chỉ tiêu đánh giá chất lượng hoạt động CTCK<br /> <br /> -<br /> <br /> Cơ sở vật chất kỹ thuật thực hiện giám sát<br /> <br /> Những nhân tố bên ngoài<br /> Cũng như các hoạt động khác, hoạt động giám sát của UBCK đối với các<br /> CTCK chịu ảnh hưởng lớn từ môi trường kinh tế xã hội. Có thể xem xét ảnh hưởng<br /> của môi trường kinh tế xã hội đến hoạt động giám sát của UBCK từ các yếu tố sau:<br /> -<br /> <br /> Quan điểm của Nhà nước về xây dựng và phát triển thị trường chứng khoán<br /> <br /> -<br /> <br /> Môi trường pháp lý<br /> <br /> -<br /> <br /> Năng lực, kinh nghiệm quản lý kinh doanh và đạo đức hành nghề kinh doanh<br /> <br /> chứng khoán của nhân viên công ty chứng khoán<br /> -<br /> <br /> Các tổ chức trung gian phụ trợ<br /> <br /> CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA ỦY BAN<br /> CHỨNG KHOÁN NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI CÁC CÔNG TY CHỨNG KHOÁN<br /> Ở VIỆT NAM<br /> 2.1. THỰC TRẠNG THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM<br /> Thị trường chứng khoán Việt Nam đã trải qua một chặng đường phát triển với<br /> những thành công đáng kể. Điều này thể hiện trước hết ở quy mô của thị trường<br /> tăng mạnh. Giá trị vốn hóa thị trường của thị trường chứng khoán Việt Nam đến<br /> cuối năm 2010 đạt 702 nghìn tỷ đồng, tương đương khoảng 39% GDP năm 2010.<br /> Giá trị vốn hóa của thị trường chứng khoán tăng trưởng liên tục qua các năm.<br /> Quy mô hoạt động của thị trường chứng khoán Việt Nam đến thời điểm<br /> 31/12/2010 bao gồm: 02 Sở giao dịch chứng khoán tập trung (Sở giao dịch chứng<br /> khoán Hồ chí Minh (HoSE), Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX)); 644 cổ<br /> phiếu và chứng chỉ quỹ niêm yết giao dịch, 105 công ty chứng khoán; 47 Công ty<br /> quản lý quỹ; hơn 1 triệu tài khoản của các nhà đầu tư … Cụ thể:<br /> Diễn biến thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2010 cũng không thực sự<br /> ấn tượng trong bối cảnh kinh tế thế giới và Việt Nam gặp nhiều khó khăn. Kết thúc<br /> <br /> 5<br /> <br /> năm, chỉ số VN-Index đứng ở 484,66 điểm, giảm 2,04% và HNX-Index đứng ở<br /> 114,24 điểm, giảm 32,07% so với cuối năm 2009.<br /> 2.2. THỰC TRẠNG GIÁM SÁT CÔNG TY CHỨNG KHOÁN CỦA UỶ BAN<br /> CHỨNG KHOÁN NHÀ NƯỚC VIỆT NAM<br /> Tình hình hoạt động của các Công ty chứng khoán ở Việt Nam<br /> Tính đến thời điểm 31/12/2010, thị trường chứng khoán Việt Nam đã có 105<br /> CTCK được cấp phép và đi vào hoạt động chính thức. Các CTCK với cơ cấu sở hữu<br /> đa dạng, bao gồm các cổ đông, thành viên góp vốn là các tổ chức cá nhân thuộc mọi<br /> thành phần kinh tế, kể cả các tổ chức nước ngoài, được cấp phép và hoạt động. Với<br /> mạng lưới chi nhánh, phòng giao dịch trải khắp các tỉnh thành phố lớn, các khu vực<br /> đông dân cư trong cả nước, hệ thống các CTCK đã cung cấp dịch vụ chứng khoán<br /> cho trên 900,000 nhà đầu tư, giúp công chúng đầu tư dễ dàng tiếp cận với TTCK.<br /> Thông qua các tổ chức trung gian tài chính này, một lượng tiền lớn của các nhà đầu<br /> tư được đưa vào thị trường, tăng thêm cầu cho thị trường chứng khoán. Hoạt động<br /> CTCK ngày càng tuân thủ quy định pháp luật hiện hành. Nhiều CTCK hoạt động<br /> kinh doanh bài bản, minh bạch, có chiến lược rõ ràng và đã không ngừng nâng cao<br /> chất lượng dịch vụ để phục vụ tốt hơn cho nhà đầu tư. Ngoài ra, các CTCK đã hỗ<br /> trợ quá trình cổ phần hoá các doanh nghiệp nhà nước, góp phần vào thúc đẩy tiến<br /> trình cổ phần hoá và thực hiện mục tiêu cải cách nền kinh tế của Chính phủ. Tuy<br /> nhiên, với kinh nghiệm non trẻ và áp lực cạnh tranh ngày càng gia tăng, không ít<br /> các CTCK đã cố tình vi phạm pháp luật nhằm lôi kéo khách hàng như cho khách<br /> hàng bán chứng khoán khi chứng khoán chưa về tài khoản, cho khách hàng vay tiền<br /> mua chứng khoán.... Đã phát sinh tranh chấp giữa các CTCK và khách hàng trong<br /> quá trình triển khai cung ứng dịch vụ, chưa kể tới các rủi ro phát sinh mà các CTCK<br /> đã không lường hết được khi thực hiện các nghiệp vụ mà chưa có quy trình quản trị<br /> rủi ro, bảo đảm an toàn tài chính.<br /> Thực trạng giám sát CTCK của UBCKNN Việt Nam<br /> -<br /> <br /> Hình thức giám sát<br /> <br />