Tạp chí Khoa học Ngoại ngữ - Quân sự (Số 20 – 7/2019)

HỘI ĐỒNG CHỈ ĐẠO<br /> Chủ tịch<br /> Thiếu tướng, GS.TS. ĐẶNG TRÍ DŨNG<br /> Phó chủ tịch<br /> Đại tá, PGS.TS. NGUYỄN TRỌNG HẢI<br /> Ủy viên<br /> Đại tá, TS. TRẦN NGỌC TRUNG<br /> Số 20 (7/2019) ISSN 2525 - 2232<br /> Đại tá, ThS. PHẠM QUANG HẢI<br /> Đại tá, PGS.TS. MA ĐỨC KHẢI<br /> Đại tá, TS. TRỊNH THỊ THÚY<br /> PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> TỔNG BIÊN TẬP NGÔ HOÀI PHƯƠNG, TRỊNH THANH HOA - Một số giải pháp nâng cao 3<br /> chất lượng dạy và học kỹ năng nghe tiếng Trung Quốc giai đoạn nâng cao tại Học<br /> Đại tá, PGS.TS. NGUYỄN TRỌNG HẢI<br /> viện Khoa học Quân sự<br /> <br /> NGUYỄN THỊ THANH BÌNH, PHẠM QUANG MINH - Thiết kế bài giảng điện 14<br /> PHÓ TỔNG BIÊN TẬP<br /> tử môn Lịch sử, Địa lý và Văn hóa Nga tại Học viện Khoa học Quân sự<br /> Trung tá, TS. NGUYỄN THU HẠNH<br /> NGUYỄN THỊ BẢO NGÂN - Vận dụng thuyết kiến tạo trong giảng dạy kỹ năng 22<br /> nghe nói tiếng Trung Quốc dưới sự hỗ trợ của công nghệ thông tin<br /> BAN BIÊN TẬP NGUYỄN THỊ NGỌC TÚ - Một số hoạt động khơi dậy sự sáng tạo của người 29<br /> Đại tá, ThS. DƯƠNG VĂN TUYỂN học trong dạy học ngoại ngữ<br /> Đại tá, TS. BÙI THỊ THANH LƯƠNG NGUYỄN THỊ THIÊM - Bàn về một số phương pháp rèn luyện kỹ thuật ghi chép 37<br /> Thượng tá, ThS. LÊ CÔNG PHÁT trong giảng dạy dịch nói tại khoa tiếng Trung Quốc, Học viện Khoa học Quân sự<br /> Trung tá, TS. TRẦN THỊ MINH THỤC<br /> CAO THỊ THÙY LƯƠNG - Dạy ngữ pháp tiếng Nga qua các bài thơ 47<br /> Trung tá, TS. NGUYỄN THU HẠNH<br /> Trung tá, TS. ĐOÀN THỤC ANH NGUYỄN THANH HÀ - Năm nguyên tắc dạy viết chữ Hán hiện đại cần chú ý 57<br /> Trung tá, TS. ĐỖ TIẾN QUÂN trong quá trình dạy học tiếng Trung Quốc<br /> <br /> <br /> <br /> THƯ KÝ - TRỊ SỰ DỊCH THUẬT<br /> Trưởng ban<br /> NGUYỄN THỊ THU HÒA, VŨ ANH BA - Nhan đề tác phẩm văn học Pháp và 63<br /> Thiếu tá, ThS. NGUYỄN TUẤN ANH phương pháp chuyển dịch sang tiếng Việt<br /> Ủy viên<br /> Thiếu tá, ThS. HOÀNG THỊ BẮC TRAO ĐỔI<br /> Thiếu tá, ThS. NGÔ NGỌC HẢI<br /> Đại úy, ThS. NGUYỄN THỊ THU NGUYỄN THẾ HÙNG - Một số yêu cầu và trình tự các bước biên soạn giáo trình 75<br /> dịch nói tiếng Nga tại Học viện Khoa học Quân sự<br /> <br /> NGUYỄN THỊ HỒNG NGA, ĐÀO THỊ HỒNG HÀ, ĐOÀN THỊ MINH HẰNG 81<br /> TRỤ SỞ<br /> - Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc xây dựng một số dạng bài tập luyện nói<br /> 322E Lê Trọng Tấn, Định Công, tiếng Nga trình độ cơ bản tại Học viện Kỹ thuật Quân sự<br /> Hoàng Mai, Hà Nội<br /> Điện thoại: 0966.297.878 ĐẶNG QUỐC TUẤN - Kinh nghiệm xây dựng môi trường học tiếng Anh của 90<br /> trường Sĩ quan Chính trị<br /> Email: tapchikhnnqs@gmail.com<br /> Website: hvkhqs.edu.vn NGUYỄN THỊ THANH THỦY - Khó khăn của học viên Lào tại Học viện Kỹ 97<br /> thuật Quân sự trong việc nghe hiểu tiếng Việt và một số biện pháp khắc phục<br /> <br /> GIẤY PHÉP HOẠT ĐỘNG BÁO CHÍ IN HOÀNG THỊ THU THỦY - Cách dạy và học chữ Hán của người Việt xưa dưới 105<br /> góc nhìn của phương pháp giảng dạy hiện đại<br /> Số 200/GP-BTTTT ngày 19/4/2016<br /> của Bộ Thông tin và Truyền thông<br /> CONTENTS<br /> 1. Improving the teaching and learning quality of Chinese listening skills at advanced level at Military Science Academy; 2. Designing<br /> electronic lessons on Russian History, Geography and Culture at Military Science Academy; 3. Application of constructivism theory<br /> in multimedia teaching of Chinese listening and speaking skills; 4. Some activities to arouse learners’ creativity in foreign<br /> language teaching; 5. Some methods for note-taking skill practice in interpretation teaching by Chinese Faculty, Military Science<br /> Academy; 6. Teaching Russian grammar through poems; 7. Five important principles in teaching modern Chinese characters; 8.Titles<br /> of French literary works and methods of translating them into Vietnamese; 9. Some requirements and procedures for designing<br /> Russian interpretation textbook at Military Science Academy; 10. Application of IT in designing exercises to improve Russian<br /> speaking skills at Military Technical Academy; 11. Experience in building the English learning environment at the Political Officers<br /> College; 12. Difficulties in listening to Vietnamese of Lao students at Military Technical Acedamy and some suggested solutions; 13.<br /> Teaching and learning Chinese characters in the Feudal period of Vietnam from the perspective of modern foreign language teaching.<br /> <br /> <br /> 目录<br /> 1. 提高军事科学学院高级阶段汉语听力教学质量的若干办法; 2. 军事科学学院俄罗斯历史、地理及文化课电子课件设<br /> 计研究; 3. 信息技术的支持下构建理论在汉语听说技能教学中的应用; 4. 外语教学中激发学习者创造力的一些活动;<br /> 5. 试论军事科学学院中文系口译教学中的笔记技能训练方法; 6. 通过诗歌讲授俄语语法; 7. 汉语教学中需要注意的汉<br /> 字教学五项原则; 8. 法国文学作品标题及其越译方案; 9. 军事科学学院俄语口译教程编写的若干要求及步骤; 10. 信<br /> 息技术在军事技术学院初级俄语口语练习题设计中的应用; 11. 政治士官学校创造英语学习环境的经验; 12. 军事技术<br /> 学院老挝学生越南语听力理解的困难与对策; 13. 现代教学理念视域下的越南传统汉字教学方法。<br /> <br /> <br /> <br /> СОДЕРЖАНИЕ<br /> 1. Некоторые решения для улучшения качества обучения навыку аудирования на китайском языке на продвинутом этапе<br /> в Академии военных наук; 2. Разработка электронных лекций по предмету “История, география и культура России” в<br /> АВН; 3. Применение конструктивизма в обучении навыку говорения на китайском языке при помощи информационных<br /> технологий; 4. Некоторые мероприятия для стимулирования творчества учащихся при обучении иностранным языкам;<br /> 5. О некоторых методах тренировки техники записи при обучении устному переводу на факультете китайского языка<br /> АВН; 6. Обучение русской грамматике через стихи; 7. Пять принципов обучения написанию современных китайских<br /> иероглифов, на которые необходимо обращать внимание в процессе обучения китайскому языку; 8. Названия<br /> французских литературных произведений и способы их перевода на вьетнамский язык; 9. Некоторые требования<br /> и пошаговое составление русскоязычных пособий по устному переводу в АВН; 10. Применение информационных<br /> технологий при построении некоторых типов упражнений для развития устной речи на русском языке на начальном<br /> этапе в Военно-технической академии; 11. Опыт создания языковой среды английского языка в Политическом училище<br /> Вьетнамской народной армии; 12. Трудности лаосских студентов Военно-технической академии при аудировании на<br /> вьетнамском языке и некоторые меры для их преодоления; 13. Приёмы преподавания и изучения китайских иероглифов<br /> старыми вьетнамцами с точки зрения современной методики.<br /> <br /> <br /> SOMMAIRE<br /> 1. Solutions à l’amélioration de la qualité de l’enseignement/apprentissage de la compréhension orale en chinois de niveau avancé<br /> à l’Académie des Sciences Militaires; 2. Élaboration des fiches pédagogiques électroniques en matière d’Histoire, Géographie et<br /> Culture russes à l’Académie des Sciences Militaires; 3. Application du constructivisme dans l’enseignement de la compétence de<br /> compréhension et d’expression orale en chinois appuyé sur les technologies de l’information; 4. Activités d’éveil de la créativité<br /> chez les apprenants dans l’enseignement des langues étrangères; 5. Méthodes d’entraînement des techniques de prises de notes<br /> dans l’enseignement de l’interprétation au Département de Chinois, l’Académie des Sciences Militaires; 6. Enseigner la grammaire<br /> russe au travers des poèmes; 7. 5 principes d’enseignement de l’écriture chinoise moderne dans l’enseignement du chinois; 8. Titres<br /> des oeuvres littéraires françaises et leur traduction en vietnamien; 9. Quelques requêtes et processus de conception de la méthode<br /> d’interprétation du russe à l’Académie des Sciences Militaires; 10. Application des technologies de l’information dans l’élaboration<br /> des exercices d’entraînement de la compétence d’expression orale en russe de niveau élémentaire à l’Académie des Techniques<br /> Militaires; 11. Expériences d’édification de l’environnement d’apprentissage de l’anglais à l’Ecole des Officiers Politiques; 12.<br /> Difficultés de compréhension orale en vietnamien rencontrées par les apprenants laotiens à l’Académie des Techniques Militaries et<br /> des mesures de remédiement; 13. Enseignement et apprentissage de l’écriture chinoise chez les Vietnamiens d’autrefois sous l’angle<br /> de la didactique moderne.<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG<br /> DẠY VÀ HỌC KỸ NĂNG NGHE<br /> TIẾNG TRUNG QUỐC GIAI ĐOẠN NÂNG CAO<br /> TẠI HỌC VIỆN KHOA HỌC QUÂN SỰ<br /> NGÔ HOÀI PHƯƠNG*, TRỊNH THANH HOA**<br /> *<br /> Học viện Khoa học Quân sự,  nguyenhavi2011@gmail.com<br /> **<br /> Học viện Khoa học Quân sự,  hoamaudon7478@gmail.com<br /> Ngày nhận bài: 27/3/2019; ngày sửa chữa: 25/4/2019; ngày duyệt đăng: 15/5/2019<br /> <br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Nghe là một trong những kỹ năng quan trọng trong việc dạy và học ngôn ngữ, có ảnh hưởng lớn<br /> đến việc hình thành năng lực ngôn ngữ của người học. Do vậy, trong quá trình dạy và học tiếng<br /> Trung Quốc cần phải phát huy được vai trò của việc dạy và học kỹ năng nghe, từ đó có thể nâng<br /> cao toàn diện các kỹ năng khác của người học. Nghiên cứu này được tiến hành với mục đích tìm<br /> hiểu thực trạng dạy và học kỹ năng nghe tiếng Trung Quốc giai đoạn nâng cao tại Học viện Khoa<br /> học Quân sự. Bằng phương pháp phân tích thống kê, dựa trên cơ sở thực tiễn, tìm ra những vấn<br /> đề còn tồn tại ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học, đồng thời đề xuất một số giải pháp từ phía<br /> người dạy, người học cũng như môi trường dạy học nhằm nâng cao chất lượng dạy và học kỹ năng<br /> nghe tiếng Trung Quốc giai đoạn nâng cao.<br /> Từ khóa: giải pháp, giai đoạn nâng cao, nâng cao chất lượng, kỹ năng nghe, tiếng Trung Quốc<br /> <br /> <br /> <br /> 1. ĐẶT VẤN ĐỀ 4), nội dung ngữ liệu nghe không phải là những bài<br /> hội thoại giao tiếp thông thường như ở giai đoạn<br /> Nghe là một trong những kỹ năng quan trọng cơ sở mà đã được nâng cao lên gắn với những nội<br /> trong việc giảng dạy và học tập ngôn ngữ, có ảnh dung cả quen thuộc và không quen thuộc, phức<br /> hưởng lớn đến việc hình thành năng lực ngôn ngữ tạp và trừu tượng hơn gây không ít khó khăn cho<br /> của người học. Trong bốn kỹ năng nghe, nói, đọc, người học. Chính vì vậy để nghe hiểu được nội<br /> viết thì kỹ năng nghe do đặc thù riêng thường được dung người học cần phải có kỹ năng nghe, biết sử<br /> coi là khó dạy và khó học. Người dạy thường phải dụng các chiến lược nghe một cách hợp lý.<br /> dành nhiều thời gian trước khi lên lớp để chuẩn<br /> bị một bài dạy nghe nhưng dường như vẫn không Trong quá trình dạy và học kỹ năng nghe<br /> thỏa mãn với chất lượng bài dạy, còn người học thì hiện nay vẫn tồn tại một số vấn đề nhất định mà<br /> rất ngại nếu không muốn nói là sợ học và kết quả nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức của người<br /> thi- kiểm tra thường không cao. Đặc biệt là trong dạy về quá trình dạy và học kỹ năng nghe cũng<br /> giai đoạn nâng cao (năm thứ 3 và học kỳ 1 năm thứ như phương pháp dạy và học. Điều đó cần phải<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 20 (7/2019) 3<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> được khắc phục chỉ đạo về cả lý luận và thực tiễn. ngôn ngữ văn hóa của mình tiến hành nhận biết và<br /> Trong phạm vi cụ thể, tới nay cũng chưa có nghiên phân tích các tín hiệu ngôn ngữ đồng thời sắp xếp<br /> cứu tổng thể nào đề xuất các giải pháp nâng cao và gia công thành những đơn vị ngôn ngữ có ý ng-<br /> chất lượng dạy và học kỹ năng nghe tiếng Trung hĩa, sau đó tiến hành so sánh, nhận biết với các tín<br /> Quốc cho học viên, sinh viên giai đoạn nâng cao hiệu đã biết trong não bộ, từ đó lý giải hàm ý của<br /> tại Học viện Khoa học Quân sự (HVKHQS). Vì người nói và căn cứ vào mục đích của người nói<br /> thế, bài viết này mong muốn giúp cho các giảng để có những phản ứng thích hợp. Trong quá trình<br /> viên Thực hành tiếng Trung Quốc giai đoạn nâng nghe, người nghe đóng vai trò là chủ thể tích cực,<br /> cao (Bộ môn Thực hành tiếng 2) cũng như học xử lý thông tin theo cách từ dưới lên - phân đoạn<br /> viên, sinh viên giai đoạn này có một cái nhìn tổng lời nói thành từng đơn vị từ nhỏ đến lớn để hiểu<br /> quát hơn về thực trạng dạy và học môn nghe đồng nội dung, hoặc từ trên xuống - dùng kiến thức nền<br /> thời cung cấp một số giải pháp góp phần nâng cao sẵn có của mình để nắm bắt vấn đề.<br /> chất lượng dạy và học. Hy vọng đây sẽ là tài liệu<br /> Nếu không có kỹ năng nghe, người nghe sẽ<br /> tham khảo cho người dạy cũng như người học về<br /> không tiếp nhận được thông điệp, và do đó họ<br /> mặt lý luận và thực tiễn trong quá trình dạy và học<br /> cũng không thể phản hồi nhanh chóng và hiệu<br /> ngôn ngữ này.<br /> quả được. Nghe tốt thì nói mới có thể giỏi, trong<br /> 2. CƠ SỞ KHOA HỌC quá trình học chỉ có nghe chuẩn thì mới nói đúng,<br /> trong giao tiếp chỉ có nghe hiểu lời của người nói<br /> 2.1. Cơ sở lý luận mới có thể quyết định điều mình nói và nói như thế<br /> nào. Do vậy trong quá trình dạy và học tiếng Trung<br /> 2.1.1. Khái niệm và bản chất của quá trình Quốc cần phải phát huy được vai trò đặc biệt của<br /> nghe hiểu việc dạy và học kỹ năng nghe, nắm được điều này<br /> để có thể nâng cao toàn diện các kỹ năng khác của<br /> Theo Hasan (2000) (Dẫn theo Kiều Thị Thu người học.<br /> Hương, 2014), “nghe” và “hiểu” là hai quá trình<br /> tách biệt, trong đó “nghe” là một quá trình mà 2.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc nghe<br /> người nghe tiếp nhận thông tin, và quá trình này hiểu và chất lượng dạy và học kỹ năng nghe giai<br /> diễn ra một chiều, hoàn toàn không đòi hỏi bất kỳ đoạn nâng cao<br /> sự giải thích hay tương tác nào với văn bản nghe.<br /> Còn “nghe hiểu” là quá trình diễn ra hoạt động 2.1.2.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến nghe hiểu<br /> tương tác hai chiều giữa người nghe và văn bản Underwood (1989), Runin (1994), Hasan<br /> nghe, và sự tương tác này giúp người nghe có sự (2000), Yagang (1994), cũng như Dương Huệ<br /> hiểu biết khái quát về văn bản nghe. Quá trình Nguyên (杨惠元, 1996), Từ Tử Lượng, Ngô Nhân<br /> “nghe” và “hiểu” này được thực hiện khi người Phủ (徐子亮,吴仁甫, 2006) đều đề cập đến các<br /> nghe chọn lọc và giải thích được những thông tin yếu tố ảnh hưởng đến quá trình nghe hiểu. Các<br /> thu nhận nhờ cơ quan thính giác cùng các dấu hiệu yếu tố mà các nhà nghiên cứu đưa ra liên quan đến<br /> trực quan khác (nếu có) nhằm mục đích hiểu được ba yếu tố (i) nội dung thông điệp được nghe, (ii)<br /> thông điệp của người nói. người nói, (iii) người nghe. (Dẫn theo Kiều Thị<br /> Thu Hương, 2014).<br /> Dương Huệ Nguyên (杨惠元, 1996) cho rằng,<br /> bản chất của nghe hiểu là quá trình con người - Yếu tố về nội dung thông điệp nghe<br /> thông qua các cơ quan thính giác tiến hành, tiếp<br /> nhận, giải mã các tín hiệu ngôn ngữ. Khi các tín Cùng là một ngữ liệu nhưng nhiều người thấy<br /> hiệu ngôn ngữ được cơ quan thính giác tiếp nhận, nghe khó hơn đọc trên giấy rất nhiều lần vì khi<br /> người nghe trước tiên sẽ căn cứ vào các kiến thức nghe âm thanh vụt qua rất nhanh còn khi đọc xong<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 4 Số 20 (7/2019)<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> đoạn ngữ liệu vẫn còn trên giấy có cơ hội cho nghe hiểu của người học. Kiến thức nền của người<br /> chúng ta xem lại. Với những đề tài người học có nghe là nhân tố căn bản, đầu tiên quyết định thành<br /> hứng thú và những đề tài gần với đời sống hàng công trong quá trình nghe của họ, thiếu kiến thức<br /> ngày họ sẽ dễ dàng hiểu nội dung hơn và nâng cao nền sẽ là trở ngại trong quá trình nghe. Ngoài ra<br /> được tính tích cực của người học, hiệu quả nghe một nguyên nhân ảnh hưởng lớn đến nghe hiểu đó<br /> cũng tốt hơn. Với ngữ liệu nghe quá dài thì hiệu là việc áp dụng các chiến lược nghe hiểu của người<br /> quả nghe sẽ không cao, người học không thể tập học. Chiến lược nghe hiểu gồm (i) chiến lược siêu<br /> trung liên tục vào ngữ liệu nghe mà băng/đĩa vẫn nhận thức, (ii) chiến lược nhận thức và (iii) chiến<br /> chạy liên tục không thể suy nghĩ lâu, thông thường lược tình cảm, xã hội. Chiến lược siêu nhận thức<br /> là nghe được nội dung phía sau thì lại quên nội là chiến lược được tiến hành để kiểm soát thông<br /> dung phía trước. Do vậy, trước khi lên lớp giảng tin, giám sát và hướng dẫn quá trình nhận thức.<br /> viên cần nghiên cứu kỹ nội dung ngữ liệu nghe, Siêu nhận thức hay còn gọi là “ tư duy về tư duy”,<br /> có những phương pháp phù hợp để xử lý ngữ liệu<br /> là quá trình trí tuệ có khả năng điều khiển và điều<br /> nghe một cách hợp lý.<br /> chỉnh cách thức suy nghĩ của con người. Do vậy,<br /> - Yếu tố về người nói trong ngữ liệu nghe trong quá trình học tập đây là chiến lược sử dụng<br /> kiến thức thu được trong quá trình nhận thức để<br /> Ảnh hưởng của người nói chủ yếu là về ngữ điều chỉnh hành vi ngôn ngữ bằng cách thiết lập<br /> âm và tốc độ khi nói. Đa số các ngữ liệu nghe mục tiêu và kế hoạch học tập, theo dõi quá trình<br /> được thu trong phòng thu âm và sử dụng tiếng phổ học tập và đánh giá kết quả học tập. Chiến lược<br /> thông với ngữ âm chuẩn. Tuy nhiên ở giai đoạn nhận thức là những phương pháp và kỹ xảo của<br /> nâng cao để rèn luyện cho người học tiếp xúc với người học để xử lý thông tin, giúp học lý giải và<br /> ngôn ngữ thực tế, nhiều ngữ liệu nghe được ghi ghi nhớ thông tin một cách có hiệu quả. Chiến<br /> trực tiếp tại hiện trường do đó có người nói ngữ âm lược tình cảm, xã hội chính là các cách người học<br /> không chuẩn và mang sắc thái địa phương vùng quản lý tình cảm của mình và giao lưu với người<br /> miền, đây là điểm khó đối với người nghe trong xung quanh để thúc đẩy quá trình học tập. Người<br /> quá trình nghe hiểu.Tốc độ của người nói cũng là nghe hiệu quả là người có khả năng áp dụng tất cả<br /> một cản trở không nhỏ đối với người nghe. Việc các chiến lược phù hợp cùng lúc, thành công của<br /> cố gắng bắt kịp tốc độ, cố gắng hiểu những điều người nghe trong việc hiểu nội dung những gì họ<br /> mình nghe thấy sẽ làm họ thất bại trong quá trình nghe thấy phụ thuộc rất nhiều vào sự thành thạo<br /> nghe. Khi họ cố gắng hiểu được một phần nào đó của họ trong sử dụng các chiến lược nghe.<br /> của ngữ liệu nghe, họ sẽ bị lỡ thông tin của đoạn<br /> nghe kế tiếp và kết quả là sẽ không hiểu cả một 2.1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng<br /> lượng thông tin lớn của ngữ liệu nghe vì tốc độ lời dạy và học kỹ năng nghe giai đoạn nâng cao<br /> nói quá nhanh.<br /> Theo Nguyễn Văn Tuấn (2016), quá trình dạy<br /> - Yếu tố về bản thân người nghe học là sự vận động của một hoạt động kép dạy và<br /> học đan xen và tương tác lẫn nhau trong khoảng<br /> Những yếu tố về bản thân người nghe ảnh<br /> không gian và thời gian nhất định, quá trình này<br /> hưởng đến hiệu quả nghe theo chúng tôi chủ yếu<br /> là: (i) kiến thức nền và (ii) việc sử dụng các chiến được thực hiện bởi người dạy và người học và<br /> lược nghe. trong một môi trường dạy học cụ thể. Do vậy,<br /> chất lượng dạy và học phụ thuộc vào nhiều yếu tố,<br /> Kiến thức nền của người học bao gồm kiến trong đó trực tiếp nhất là ba yếu tố tham gia tương<br /> thức văn hóa xã hội và kiến thức ngôn ngữ. Đây tác lẫn nhau trong một giờ giảng bất kỳ đó là người<br /> là hai yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng dạy, người học và môi trường (điều kiện) dạy học.<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 20 (7/2019) 5<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> Người dạy với vai trò là chủ thể của hoạt động 2.2. Cơ sở thực tiễn<br /> dạy, người “thiết kế” quá trình dạy học. Thành công<br /> của quá trình dạy học phụ thuộc nhiều vào các hoạt 2.2.1. Mục đích, đối tượng và phương thức<br /> động dạy học trên lớp của người dạy. Trên lớp, khảo sát<br /> người dạy phải tổ chức, điều khiển, tạo ra những<br /> Mục đích của việc khảo sát nhằm đánh giá<br /> điều kiện và cơ hội cho quá trình dạy học được thực trạng quá trình dạy và học kỹ năng nghe tiếng<br /> tiến hành thuận lợi; tạo ra những qui trình, thao Trung Quốc giai đoạn nâng cao. Trên cơ sở phân<br /> tác hình thành ở người học các nhu cầu thường tích kết quả khảo sát tìm ra những vấn đề còn tồn<br /> xuyên học tập, tìm tòi tri thức, rèn luyện kỹ năng, tại ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học kỹ năng<br /> kích thích khả năng tư duy sáng tạo, định hướng nghe giai đoạn nâng cao.<br /> cho người học trong việc tìm tòi, đào sâu kiến thức<br /> từ nguồn tài nguyên kiến thức phong phú trong xã Đối tượng khảo sát là 108 học viên, sinh viên đã<br /> hội; hình thành thói quen lập kế hoạch tự kiểm tra, và đang học kỹ năng nghe giai đoạn nâng cao học<br /> đánh giá hoạt động học của mình. phần 5,6,7 và 07 giảng viên đã và đang giảng dạy kỹ<br /> năng nghe tại Khoa tiếng Trung Quốc.<br /> Người học vừa là khách thể nhưng cũng vừa<br /> là chủ thể của quá trình dạy học, giữ vai trò tích Phương thức khảo sát là lập bảng hỏi, phỏng vấn<br /> cực chủ động, quyết định chất lượng và hiệu quả và dự giờ nghe ở một số lớp.<br /> của quá trình dạy học. Các yếu tố ảnh hưởng đến<br /> 2.2.2. Đánh giá thực trạng<br /> chất lượng dạy và học kỹ năng nghe từ phía người<br /> học ngoài kiến thức nền và các chiến lược nghe họ Các vấn đề khảo sát chủ yếu xoay quanh đến<br /> sử dụng trong quá trình học đã nói ở phần trên ra, ba nhân tố chính của quá trình dạy học, đó là người<br /> còn có động cơ học tập cũng là yếu tố ảnh hưởng dạy, người học và môi trường dạy học, cụ thể là:<br /> đến kết quả học tập nói riêng và chất lượng học chương trình giảng dạy; giáo trình tài liệu và trang<br /> tập nói chung. Động cơ học tập là lòng ham muốn thiết bị giảng dạy; phương pháp dạy và học; nội<br /> tham dự và học tập những nội dung của môn học dung, hình thức thi kiểm tra đánh giá; chất lượng<br /> hay chương trình học. Động cơ học tập là quá trình đội ngũ giảng viên; kết quả học tập của học viên,<br /> quyết định của người học về định hướng, mức độ sinh viên. Thông qua việc phân tích kết quả khảo<br /> tập trung và nỗ lực của họ trong quá trình học tập. sát chúng tôi nhận thấy kết quả học tập môn nghe<br /> của học viên, sinh viên hiện nay không cao, họ<br /> Ngoài yếu tố người dạy, người học ảnh hưởng chưa có sự hứng thú trong môn học và nguyên<br /> đến chất lượng dạy và học ra thì yếu tố môi trường nhân xuất phát từ nhiều phía, cụ thể là:<br /> dạy học cũng góp một phần không nhỏ. Đối với<br /> Về phía người dạy: chúng tôi nhận thấy có 2<br /> kỹ năng nghe, trong phạm vi nghiên cứu của mình<br /> vấn đề ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học, đó<br /> chúng tôi chủ yếu xét đến yếu tố môi trường có<br /> là phương pháp giảng dạy theo mô hình truyền<br /> ảnh hưởng trực tiếp đó chính là giáo trình và trang<br /> thống làm môn nghe khô khan, không gây được sự<br /> thiết bị dạy học. Ở giai đoạn nâng cao các ngữ<br /> hứng thú cho người học và việc rèn luyện kỹ năng<br /> liệu nghe thường là các bài khóa dài đề cập đến<br /> nghe thiếu tính khoa học làm cho người học thiếu<br /> nhiều nội dung, tốc độ nghe nhanh, sẽ không là và yếu các kỹ năng nghe.<br /> việc dễ dàng để nghe hiểu đối với người học. Giáo<br /> trình học không phù hợp, không hấp dẫn hay cơ sở Với phương pháp giảng dạy truyền thống theo<br /> vật chất, trang biết bị dạy học không đầy đủ, đồng các bước: giảng giải từ mới – nghe băng/đĩa – làm<br /> bộ cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả bài tập/đối chiếu đáp án – nghe lại để kiểm tra<br /> giảng dạy. (nếu cần thiết), người dạy có vai trò quyết định<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 6 Số 20 (7/2019)<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> trong tiến trình bài giảng, người dạy truyền thụ, rèn luyện kỹ năng nghe. Người dạy thường cho<br /> người học bị động tiếp nhận, người học cảm nhận, người học nghe đi nghe lại vài lần cho đến khi<br /> lý giải và củng cố các kiến thức ngôn ngữ đều dưới hiểu nội dung ngữ liệu nghe mà chưa chú ý đến<br /> sự giúp đỡ của người dạy. Ưu điểm của phương việc làm thế nào để hiểu nội dung đấy một cách có<br /> pháp này là vận dụng tương đối đơn giản, đối với hiệu quả, trong quá trình nghe nên sử dụng chiến<br /> nhiều giảng viên thì đây là phương pháp được lựa lược nghe nào để có thể nghe một cách dễ dàng,<br /> chọn thường xuyên vừa đảm bảo việc truyền thụ thuận lợi và có hiệu quả cao, từ đó dần hình thành<br /> kiến thức ngôn ngữ vừa dễ thao tác, trong quá trình kỹ năng nghe cho người học, nâng cao năng lực<br /> dạy cũng ít mắc lỗi. Tuy nhiên, phương pháp giảng nghe hiểu của học. Trong khi luyện nếu người dạy<br /> dạy theo mô hình truyền thống thường chú trọng không chú trọng bồi dưỡng các chiến lược nghe<br /> nội dung, ít chú ý khơi gợi tiềm năng của học viên, thì người học sẽ gặp nhiều khó khăn trong khi<br /> sinh viên, thêm nữa việc rèn luyện kỹ năng nghe nghe. Theo kết quả khảo sát về mong muốn của<br /> vẫn chủ yếu dựa vào bài tập thiết kế trong giáo trình, học viên, sinh viên khi học môn nghe thì chiếm vị<br /> việc mở rộng kiến thức bên ngoài hầu như không trí cao nhất là “học được các kỹ xảo, phương pháp<br /> có, các hình thức hoạt động trong giờ nghe đơn nghe” (72.2%), điều này cho thấy nhu cầu được<br /> điệu, do đó rất dễ làm người học mệt mỏi, không bồi dưỡng về các chiến lược nghe là nhu cầu lớn<br /> tạo được sự hứng thú cho người học, chất lượng nhất hiện nay của sinh viên mà giảng viên cần phải<br /> chú ý trong quá trình giảng dạy.<br /> giảng dạy không cao. Theo kết quả khảo sát 7/7<br /> (100%) giảng viên đều áp dụng theo mô hình này. Về phía người học: chúng tôi nhận thấy những<br /> vấn đề còn tồn tại về phía người học chủ yếu là<br /> Nguyên nhân của việc rèn luyện kỹ năng nghe,<br /> thiếu và yếu kỹ năng nghe một phần do kiến thức<br /> chiến lược nghe thiếu tính khoa học gồm cả nguyên<br /> nền hạn chế, một phần là do động cơ học tập chưa<br /> nhân khách quan và chủ quan. Khách quan là do thời<br /> cao và phần nữa là do chưa biết cách sử dụng các<br /> lượng môn nghe hạn chế, chủ quan là do giảng viên<br /> chiến lược nghe một cách hợp lý.<br /> có lúc chưa chú trọng rèn luyện các kỹ năng nghe, cụ<br /> thể là: Với số lượng giờ nghe ít, việc rèn luyện kỹ Theo kết quả khảo sát, chỉ có 2.8% học viên,<br /> năng trên lớp không nhiều, thời gian học và thời sinh viên cho rằng khả năng nghe của mình tốt,<br /> gian thi cuối kỳ bị gián đoạn cũng ảnh hưởng ít 26.9% tự nhận ở mức khá, 47.2% nhận mức trung<br /> nhiều đến kết quả thi. Ngoài ra, nội dung của giáo bình và 23.1% nhận mức yếu/kém, 28,7% sinh<br /> trình đã chiếm hết thời gian trên lớp, do vậy, giảng viên không thích học môn nghe, ngoài ra khi khảo<br /> viên chỉ chú trọng việc hoàn thành nội dung giảng sát khó khăn của giảng viên khi dạy kỹ năng nghe<br /> dạy trong giáo trình, không mở rộng nội dung ngoài thì kiến thức nền của người học ít (42.8%) cũng<br /> giáo trình. Việc này làm cho chất lượng giảng dạy đứng ở vị trí thứ 3/8. Điều này cho thấy, động cơ<br /> không thể ở mức cao nhất. Đa số giảng viên không học tập và kiến thức nền của người học vẫn cần<br /> ra bài tập về nhà nếu trên lớp đã hoàn thành xong phải được củng cố và bổ sung.<br /> các phần bài tập trong giáo trình, bài tập về nhà<br /> nếu có chỉ là những phần chưa kịp nghe trên lớp Với giả thiết phương pháp học có sự khác nhau<br /> hoặc là yêu cầu ôn lại bài cũ và chuẩn bị bài mới trong từng nhóm đối tượng, thông thường những<br /> nhưng không qui định bắt buộc, do đó chất lượng người học tốt sẽ có phương pháp học hay và ngược<br /> giảng dạy cũng bị ảnh hưởng phần nào, người học lại có một số người học chưa tốt là do chưa có<br /> cũng dần dần không coi trọng kỹ năng nghe và phương pháp học, do vậy chúng tôi tiến hành phân<br /> không có thói quen tự luyện nghe ngoài giờ. tích và thống kê đối tượng khảo sát thành 3 nhóm<br /> căn cứ vào trình độ nghe do họ tự nhận. Nhóm 1<br /> Trong quá trình luyện nghe, người dạy thường học lực khá/tốt (gồm 32 người), nhóm 2 học lực<br /> chỉ chú trọng ở việc cho người học hiểu nội dung trung bình (51 người) và nhóm 3 học lực yếu kém<br /> ngữ liệu được nghe mà chưa chú trọng vào việc (25 người). Theo kết quả sảo sát, tần suất sử dụng<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 20 (7/2019) 7<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> các chiến lược nghe ở cả 3 nhóm có sự khác nhau, điều quan trọng đối với người dạy là cần phải tìm<br /> đa số là ở các chiến lược nghe hiệu quả tần suất sử hiểu kỹ giáo trình để phát huy những điểm mạnh<br /> dụng các chiến lược nghe của nhóm 1 > nhóm 2 > và khắc phục những điểm yếu của giáo trình. Về<br /> nhóm 3. Nhóm 1 khi nghe thường sử dụng nhiều trang thiết bị giảng dạy, hiện nay các phòng học<br /> các chiến lược nghe hơn, các chiến lược họ nghe trên giảng đường đều đã trang bị máy tính, tivi,<br /> đều là các chiến lược nghe hiệu quả và điều này đèn chiếu và có một số phòng máy chuyên dụng,<br /> giúp họ dễ dàng lý giải nội dung nghe. Số lượng tuy nhiên, hiệu quả khai thác và sử dụng vẫn còn<br /> các chiến lược nghe nhóm 1 sử dụng thường xuyên một số bất cập về công tác bảo dưỡng sửa chữa<br /> là 16/30, nhóm 2 là 2/30, nhóm 3 là 4/30, tuy nhiên, cũng như chất lượng.<br /> ở nhóm 3 có 2 chiến lược không hiệu quả, không<br /> nên dùng khi nghe. Như vậy, có thể thấy số lượng Những vấn đề còn tồn tại này một phần nào<br /> các chiến lược nghe được học viên, sinh viên sử ảnh hưởng đến chất lượng dạy và học kỹ năng<br /> dụng thường xuyên tương đối ít (22/90) hay nói nghe giai đoạn nâng cao. Đây cũng chính là cơ sở<br /> cách khác là số lượng học viên, sinh viên sử dụng để chúng tôi đưa ra các giải pháp nâng cao hiệu<br /> các chiến lược nghe trong khi nghe vẫn rất ít (trừ quả chất lượng dạy học kỹ năng nghe tiếng Trung<br /> một số có kỹ năng nghe tốt). Đây cũng là nguyên Quốc giai đoạn nâng cao tại HVKHQS.<br /> nhân vì sao đa số học viên, sinh viên yếu và thiếu<br /> kỹ năng khi nghe. 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO<br /> CHẤT LƯỢNG DẠY HỌC KỸ NĂNG NGHE<br /> Môi trường dạy học: hiện nay môi trường dạy TIẾNG TRUNG QUỐC GIAI ĐOẠN NÂNG<br /> học cũng còn một số vấn đề cần được khắc phục. CAO TẠI HỌC VIỆN KHOA HỌC QUÂN SỰ<br /> Về phía giáo trình, chưa có sự đồng bộ giữa các<br /> giáo trình và mỗi giáo trình vẫn có hạn chế nhất 3.1. Nâng cao nhận thức của người dạy và<br /> định. Theo kết quả khảo sát, 71.4% giảng viên người học<br /> cho rằng, các giáo trình trong ba học phần phù<br /> hợp hoặc tương đối phù hợp với yêu cầu, nội dung Người dạy và người học cần có nhận thức đúng<br /> và mục tiêu môn học, 14.3% giảng viên cho rằng về vai trò, nhiệm vụ của mình trong quá trình dạy<br /> chưa phù hợp lắm vì nội dung giáo trình nhiều thời học. Quá trình dạy học được hình thành trên cơ sở<br /> gian lên lớp còn ngắn hơn so với sách biên soạn. của quá trình học và xu hướng phát triển của người<br /> Về phía học viên, sinh viên, kết quả khảo sát cho học, ngược lại tính tự giác, chủ động sáng tạo của<br /> thấy, các giáo trình cơ bản đáp ứng yêu cầu của người học có được là nhờ có sự tác động kích thích<br /> họ về tất cả các tiêu chí khảo sát. Giáo trình ở học từ phía người dạy. Người học là trung tâm của quá<br /> phần 5 về độ hài lòng giáo trình được đánh giá trình dạy học, toàn bộ quá trình dạy học đều hướng<br /> cao nhất, tuy nhiên, vẫn còn một số ít ý kiến cho vào nhu cầu, kỹ năng và lợi ích của người học,<br /> rằng giáo trình dễ (9.3%), không thiết thực (4.6%) mục đích là phát triển ở người học kỹ năng độc lập<br /> và chưa khoa học (4.6%). Giáo trình ở học phần học tập và giải quyết các vấn đề.<br /> 6 về nội dung không phải là giáo trình dễ đối với<br /> người học (0%), vẫn còn 4.2% sinh viên không hài Cần phải nhận thức rõ, nghe là kỹ năng có thể<br /> lòng, 15.3 % sinh viên cho rằng, các chủ đề không dạy và có thể học. Để rèn luyện kỹ năng nghe có<br /> thiết thực và 11.1% sinh viên cho rằng chưa khoa hiệu quả, người dạy và người học cần hiểu rõ bản<br /> học. Giáo trình ở học phần 7 được sinh viên đánh chất của quá trình nghe hiểu, trong đó người nghe<br /> giá là khó nhất (48.6%), nhưng lại được đánh giá đóng vai trò là một chủ thể tích cực. Người nghe<br /> là khoa học nhất (23.6%), tuy nhiên, vẫn còn một cần xác định cho mình kỹ năng nắm bắt thông tin<br /> số ít ý kiến cho rằng giáo trình không thiết thực bằng phương pháp từ dưới lên – phân đoạn lời nói<br /> (4.6%). Nhìn chung mỗi giáo trình đều có những thành từng đơn vị từ nhỏ đến lớn dần để hiểu hoặc<br /> ưu khuyết điểm riêng là điều không tránh khỏi, bằng phương pháp từ trên xuống – dùng kiến thức<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 8 Số 20 (7/2019)<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> nền sẵn có của mình để nắm bắt vấn đề, lý giải nghe cho người học, nâng cao khả năng nghe hiểu.<br /> thông tin nghe được. Trên nguyên tắc dạy và học Ngoài ra trong quá trình giảng dạy cũng cần kết<br /> kỹ năng nghe giai đoạn nâng cao, cần áp dụng các hợp đa dạng các hình thức luyện tập để tạo không<br /> phương pháp nghe vốn được sử dụng một cách tự khí vui vẻ, phát huy tính tích cực, chủ động sáng<br /> nhiên trong quá trình nghe hiểu tiếng mẹ đẻ (quá tạo của người học cũng như khắc phục hình thức<br /> trình thụ đắc ngôn ngữ) để luyện nghe – nghe nhiều các hoạt động đơn điệu hiện nay. Người dạy cũng<br /> luyện nhiều, không nên bám vào từng câu, từng cần có ý thức tự đổi mới mình cả về kiến thức ngôn<br /> chữ trong ngữ liệu nghe, cần rèn luyện kỹ năng ngữ cũng như phương pháp giảng dạy.<br /> nắm bắt những thông tin quan trọng. Người học<br /> cũng cần phải tăng cường học hỏi để tăng cường 3.2. Đổi mới về phương pháp dạy và học<br /> vốn kiến thức nền về ngôn ngữ cũng như mở mang<br /> thêm kiến thức văn hóa xã hội có liên quan đến các 3.2.1. Đổi mới về phương pháp dạy<br /> lĩnh vực trong đời sống xã hội. Ở giai đoạn nâng<br /> Đổi mới phương pháp giảng dạy, theo quan<br /> cao với ngữ liệu nghe dài, tốc độ băng nhanh để<br /> điểm của chúng tôi chính là đổi mới nhận thức,<br /> nghe hiểu được nội dung ngữ liệu, trước trong và<br /> tư duy và cách lên lớp của mỗi giảng viên, một sự<br /> sau khi nghe cần sử dụng các chiến lược nghe một<br /> đổi mới nằm trong bản thân mỗi người đứng lớp.<br /> cách hợp lý để quá trình nghe được tiến hành thuận<br /> Cho dù đó là một phương pháp giảng dạy mới,<br /> lợi và có kết quả cao. Với thời lượng nghe trên lớp<br /> tiên tiến đã được áp dụng thành công ở một số đối<br /> ít cần rèn luyện cho mình thói quen tự học tập, tự<br /> tượng nhưng nếu người dạy chỉ áp dụng duy nhất<br /> rèn luyện. Ngoài ra cũng cần phải hình thành động<br /> một phương pháp trong một thời gian dài không<br /> cơ học tập đúng đắn cho người học, khi có động cơ<br /> kể đó là đối tượng nào thì hoặc là nó không phù<br /> học tập đúng đắn, chuyên tâm vào học tập và say<br /> hợp với đối tượng hoặc nếu có phù hợp thì cũng sẽ<br /> mê học tập, người học sẽ tự tìm ra những phương<br /> trở nên nhàm chán, lạc hậu trở thành lối mòn đối<br /> pháp tối ưu, phù hợp với mình để đạt kết quả cao.<br /> với giảng viên đó. Do vậy, việc cải tiến, đổi mới<br /> Về phía người dạy, với quan điểm lấy người phương pháp giảng dạy là công việc mà mỗi giảng<br /> học làm trung tâm, dạy học hướng vào người học, viên cần làm thường xuyên và liên tục.<br /> tập trung mọi điều kiện tốt nhất cho người học để<br /> Nhiệm vụ quan trọng của giảng viên trong đổi<br /> được học, được phát triển, đòi hỏi người dạy phải<br /> mới phương pháp giảng dạy kỹ năng nghe tiếng<br /> có trình độ cao hơn về phẩm chất và năng lực nghề<br /> Trung Quốc giai đoạn nâng cao là phải tiếp cận<br /> nghiệp. Người dạy là người hướng dẫn, người cố<br /> và sử dụng các phương pháp giảng dạy tích cực,<br /> vấn hơn là chỉ đóng vai trò là công cụ truyền đạt<br /> tự nghiên cứu, tự hoàn thiện các phương pháp dạy<br /> tri thức. Trong quá trình dạy kỹ năng nghe giai<br /> học để thích nghi với yêu cầu giảng dạy trong tình<br /> đoạn nâng cao vai trò của người dạy là xác định<br /> hình mới, ngoài ra phải sáng tạo trong kết hợp các<br /> lượng kiến thức ngôn ngữ và trọng điểm giảng dạy<br /> phương pháp giảng dạy truyền thống và hiện đại.<br /> của mỗi bài, phán đoán những vấn đề khó đối với<br /> người học, đồng thời sử dụng một số phương pháp Căn cứ vào thực trạng dạy và học kỹ năng nghe<br /> phù hợp dẫn dắt người học trước khi nghe, hướng giai đoạn nâng cao hiện nay, chúng tôi đề xuất một số<br /> dẫn cho người học cách để hiểu những điểm khó giải pháp nhằm khắc phục những vấn đề còn tồn tại.<br /> này, tìm ra những nguyên nhân gây trở ngại cho<br /> người học và các biện pháp giúp người học vượt 3.2.1.1. Các giải pháp khắc phục những hạn<br /> qua những trở ngại này khi nghe. Trên lớp ngoài chế của phương pháp giảng dạy truyền thống<br /> việc dẫn dắt cho người học hiểu nội dung ngữ liệu<br /> nghe cần chú trọng rèn luyện kỹ năng nghe, hướng Để tránh sự khô khan của phương pháp truyền<br /> dẫn người nghe sử dụng các chiến lược nghe có thống trong môn nghe hiện nay có thể kết hợp<br /> hiệu quả một cách hợp lý, dần hình thành kỹ năng thêm một số phương pháp và biện pháp khác, làm<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 20 (7/2019) 9<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> mới phương pháp truyền thống hiện có, nâng cao liệu để họ có thể tự luyện nghe tại nhà, tuy nhiên<br /> chất lượng dạy học. Cụ thể là: trên lớp vẫn phải có sự kiểm tra về kết quả tự nghe<br /> tại nhà.<br /> - Tăng cường các hoạt động tương tác trong lớp<br /> học. Việc làm này một mặt có thể bồi dưỡng được Kết hợp một số hình thức này trong phương<br /> các kỹ năng nghe cho người học, mặt khác có thể pháp giảng dạy truyền thống vừa đảm bảo tính<br /> nâng cao khả năng giao tiếp của người học. Trên toàn diện của kiến thức (kiến thức được cung cấp<br /> lớp, giảng viên cung cấp ngữ liệu, đưa ra những đầy đủ) đồng thời cũng giảm sự khô khan trong<br /> tình huống thực, giúp người học có những phản ứng việc luyện nghe, nâng cao khả năng tiếp thu bài<br /> nghe trong từng tình huống cụ thể, đồng thời qua của người học.<br /> việc cung cấp ngữ liệu của giảng viên, người học<br /> có thể nắm được những kiến thức ngôn ngữ và phát 3.2.1.2. Các giải pháp khắc phục việc thiếu<br /> triển kỹ năng nghe, nói. Trong giờ học đưa ra các tính khoa học trong rèn luyện kỹ năng nghe<br /> chủ đề và nhiệm vụ giao tiếp có thể kích thích sự<br /> hứng thú của người học, tạo động cơ học tập cho - Nâng cao tính khoa học trong việc luyện nghe<br /> người học. Trong quá trình giảng dạy giảng viên có với thời lượng môn nghe hạn chế<br /> thể thiết kế một số trò chơi hoặc một số nhiệm vụ<br /> tạo không khí vui vẻ trong lớp học, cũng có thể tạo Để nâng cao khả năng nghe hiểu thì việc luyện<br /> cơ hội cho người học trong môi trường thoải mái, tập thường xuyên là không thể thiếu. Quá trình<br /> tự nhiên nhất để luyện nghe, để thực hành những luyện nghe nên thường xuyên và liên tục không<br /> kiến thức đã được học. Trong quá trình luyện nghe nên có sự gián đoạn, nếu thời gian học và thời gian<br /> có thể chia nhóm thi đua để kích thích sự nhiệt tình thi bị gián đoạn trong thời gian dài nhất định sẽ có<br /> của người học. ảnh hưởng đến kết quả thi. Do vậy với thời lượng<br /> môn nghe hạn chế nên sắp xếp môn nghe từ đầu<br /> - Ứng dụng công nghệ thông tin trong quá trình kỳ đến cuối kỳ, có thể bố trí các môn đan xen, cách<br /> giảng dạy, làm nội dung và hình thức giảng dạy tuần, đảm bảo các kỹ năng luôn được rèn luyện<br /> phong phú, sinh động, tạo sự hứng thú cho người thường xuyên và liên tục.<br /> học. Giảng viên có thể sử dụng các phương tiện<br /> thiết bị đa phương tiện với hình thức điền trống, Trên lớp cả người dạy và người học cần chú<br /> hội thoại, trình chiếu phần nội dung văn bản để ý tận dụng khoảng thời gian tối đa trên lớp để rèn<br /> học viên, sinh viên chia nhóm hoặc cả lớp cùng luyện kỹ năng nghe. Ngoài ra điều quan trọng là<br /> làm bài tập. Đồng thời có thể đưa các kết cấu câu phải hình thành cho người học thói quen tự luyện<br /> ra để họ có thêm cơ hội củng cố nội dung kiến thức nghe ngoài giờ lên lớp. Để làm được điều này<br /> trong bài. trước tiên giảng viên cần chú trọng việc giao và<br /> kiểm tra bài tập về nhà cho người học, tiếp đó cần<br /> - Bổ sung một số nội dung và hình thức luyện chú trọng bồi dưỡng chiến lược siêu nhận thức của<br /> nghe ngoài giáo trình mà người học có hứng thú. người học, để họ có thói quen lập mục tiêu, xây<br /> Trên lớp có thể dành một thời gian ngắn hợp lý dựng kế hoạch và đánh giá việc học của mình, xây<br /> giữa những bài nghe trong giáo trình cho học viên dựng động cơ học tập cho bản thân.<br /> sinh viên nghe một bài hát, một câu chuyện nhỏ,<br /> một đoạn phim ngắn đang ăn khách, ... với những - Tăng cường rèn luyện kỹ năng nghe, kết hợp<br /> yêu cầu cụ thể khi nghe để thay đổi hình thức luyện với việc bồi dưỡng các chiến lược nghe. Trong giai<br /> nghe. Với những nội dung người học có hứng thú, đoạn này cần rèn luyện các kỹ năng nghe như: kỹ<br /> họ sẽ tích cực, chủ động trong quá trình nghe và năng nắm bắt các thông tin quan trọng, kỹ năng<br /> hiệu quả luyện nghe sẽ tăng lên rất nhiều. Ngoài ra suy đoán, kỹ năng ghi chép, kỹ năng tổng kết khái<br /> giảng viên cũng có thể giới thiệu cho người học tài quát, kỹ năng tự kiểm soát,...<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> 10 Số 20 (7/2019)<br />  PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY v<br /> <br /> <br /> <br /> 3.2.2. Đổi mới về phương pháp học - Hoạt động chuẩn bị trước khi nghe: người<br /> dạy giúp người học làm công tác chuẩn bị đồng<br /> Nghe là kỹ năng có thể rèn luyện, tuy rằng tiến thời đưa ra các yêu cầu để xác định cho người học<br /> triển không thể trong một sớm một chiều. Mỗi tiến trọng tâm nghe là gì, trong khi nghe cần chú ý đến<br /> bộ đạt được trong nghe hiểu, việc nâng cao kỹ điểm nào,...<br /> năng nghe hiểu là kết quả của cả một quá trình rèn<br /> luyện khổ công không những chỉ ở trên lớp mà chủ - Trong quá trình nghe, người học cần học cách<br /> yếu là trong thời gian tự học. Người học cần nhận giám sát tình hình nghe hiểu của mình đồng thời<br /> thức rõ nếu chỉ trông chờ vào các giờ dành cho kỹ quyết định sử dụng chiến lược nghe gì. Hàng ngày<br /> năng này trong phân bố thời khoá biểu thì khó có nên kiểm tra thường xuyên việc hoàn thành kế<br /> thể đạt được mục tiêu đề ra của môn học. Điều này hoạch nghe đã đưa ra hoặc hình hình vận dụng các<br /> hoàn toàn phù hợp với mục tiêu giảng dạy ở cấp chiến lược nghe.<br /> đại học là trang bị cho người học một phương pháp<br /> - Đánh giá xem hiệu quả việc sử dụng các<br /> tự học, tự nghiên cứu, biến quá trình đào tạo thành<br /> chiến lược nghe, mức độ hoàn thành kế hoạch và<br /> quá trình tự đào tạo để học suốt đời.<br /> sự tiến bộ trong khi nghe để giảm bớt những yếu tố<br /> Đối với người học việc quan trọng trong khi không hiệu quả và phát huy những yếu tố hiệu quả<br /> nghe là phải biết cách sử dụng chiến lược nghe để cải thiện phương pháp học nghe của bản thân.<br /> hiểu một cách hợp lý để có hiệu quả cao trong quá<br /> Tóm lại, trong vai trò là người học, là chủ thể<br /> trình nghe. Thông qua việc sử dụng các chiến lược<br /> của quá trình học, mỗi học viên, sinh viên cần phải<br /> nghe, đặc biệt là chiến lược siêu nhận thức hình<br /> nhận thức rõ để nâng cao kỹ năng nghe hiểu chú ý<br /> thành thói quen tự học, tự luyện nghe. Nếu tăng<br /> phương pháp học, đặc biệt cần phải bồi dưỡng các<br /> cường việc bồi dưỡng chiến lược siêu nhận thức<br /> chiến lược nghe, từ đó hình thành thói quen tự học,<br /> cho người học, họ sẽ càng xác định rõ mục đích<br /> tự nghiên cứu.<br /> học tập, có tính khoa học, có kỹ năng giám sát và<br /> điều chỉnh quá trình học tập, không ngừng phát 3.3. Đổi mới về giáo trình và trang thiết bị<br /> hiện những vấn đề thực tế xảy ra trong quá trình dạy học<br /> học, trong từng giai đoạn cụ thể áp dụng các biện<br /> pháp thích hợp để khắc phục những nhân tố không Hệ thống giáo trình nghe hiện nay ở giai đoạn<br /> có lợi và nâng cao hiệu quả học tập. Do vậy, người nâng cao về cơ bản đã đáp ứng nhu cầu. Nhưng để<br /> học trong quá trình học, dưới sự dẫn dắt của người nâng cao chất lượng dạy và học vẫn cần phải bổ<br /> dạy nên rèn luyện, bồi dưỡng chiến lược siêu nhận sung thêm nội dung và biên soạn mới cho đồng bộ<br /> thức của mình, kết hợp các hoạt động trước khi với hệ thống giáo trình của Khoa, Bộ môn. Trong<br /> nghe, trong khi nghe, sau khi nghe nắm vững một quá trình biên soạn giáo trình cũng như lên chương<br /> số nội dung trong chiến lược siêu nhận thức như: trình môn học cần tạo sự chủ động cho người dạy<br /> xây dựng mục tiêu, lập kế hoạch, tự đánh giá. và người học khi muốn bổ sung tài liệu bên ngoài<br /> Người học có thể áp dụng một số bước cụ thể sau: giáo trình.<br /> <br /> - Xây dựng mục tiêu cụ thể trong từng bài, từng Việc biên soạn, đổi mới nội dung giáo trình,<br /> giai đoạn: phải hiểu được nội dung của bài, nghe hiểu tài liệu dạy học cần hết sức chú trọng việc ứng<br /> lời thầy cô giảng trên lớp, đạt được bao nhiêu điểm dụng công nghệ thông tin. Hiện nay chúng ta<br /> trở lên, .... bước vào thời đại 4.0, với việc sử dụng điện<br /> thoại thông minh và mạng Internet một cách phổ<br /> - Lập kế hoạch học tập ngoài giờ trên lớp bao biến, việc biên soạn các giáo trình điện tử và tận<br /> gồm: chọn ngữ liệu nghe, sắp xếp thời gian tiến dụng, khai thác nguồn tài nguyên kiến thức trên<br /> độ, mục tiêu dự tính,... mạng (kho tài nguyên học tập) là điều nên làm và<br /> <br /> <br /> KHOA HỌC NGOẠI NGỮ QUÂN SỰ<br /> Số 20 (7/2019) 11<br /> v PHƯƠNG PHÁP GIẢNG DẠY<br /> <br /> <br /> cần thiết. Kho tài nguyên tiên tiến này cho phép thác nguồn tài nguyên kiến thức phong phú này và<br /> thiết lập một lớp học ảo thầy - trò liên lạc, trao trong nhiều trường hợp cũng cần phải có sự hướng<br /> đổi thông tin trực tiếp (chat). Người tham gia được dẫn tỉ mỉ và chu đáo của người dạy.<br /> hiển thị tương ứng với dòng tin nhắn và các thành<br /> viên lớp học đều nhận được tin. Tuy nhiên để thực 4. KẾT LUẬN<br /> hiện một cách có hiệu quả việc này không phải<br /> đơn giản bởi vì ngoài sự cố gắng học hỏi trau dồi Thành công trong dạy học ngôn ngữ nói chung,<br /> những kiến thức về công nghệ thông tin của người trong dạy và học kỹ năng nghe nói riêng phải là kết<br /> dạy và người học thì cũng cần phải có một cơ chế quả của những nỗ lực toàn diện không chỉ từ phía<br /> quản lý phù hợp. người dạy, người học mà còn từ những yếu tố liên<br />