Tìm hiểu yếu tố để phát triển kinh tế thị trường: Công ty cổ phần phần 1

Chia sẻ: Szfasf Fadsfs | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:8

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Xuất phát từ thực tế khách quan do đòi hỏi của sự hình thành vầ phát triển của nền kinh tế thị trường . Do đó ,việc hình thành các công ty cổ phần (CTCP ) và vấn đề cổ phần hoá doanh nghiệp Nhà nước (DNNN ) là tất yếu đối với quá trình phát triển mạnh của nền kinh tế thị trường .

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tìm hiểu yếu tố để phát triển kinh tế thị trường: Công ty cổ phần phần 1

Lêi nãi ®Çu Tìm hiểu yếu tố phát triển nền kinh tế thị trường: Công ty cổ phần XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan do ®ßi hái cña sù h×nh thµnh vÇ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng . Do ®ã ,viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn (CTCP ) vµ vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc (DNNN ) lµ tÊt yÕu ®èi víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn m¹nh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng . H×nh thøc CTCP ®· xuÊt hiÖn vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XVI vµ ®Çu thÕ kû XVII , mµ tríc tiªn lµ ë níc Anh sau ®ã lµ níc Ph¸p . Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ , nhÊt lµ trong giai ®o¹n mµ cuéc C¸ch m¹ng c«ng nghiÖp diÔn ra th× CTCP ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ. §Õn nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX th× CTCP ®· trë thµnh h×nh thøc kinh doanh rÊt phæ biÕn ë c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn m¹nh. Víi ViÖt Nam chóng ta, tõ khi ®Êt níc ®îc thèng nhÊt , do ph¶i gi¶i quyÕt hËu qu¶ nÆng nÒ cña chiÕn tranh . MÆt kh¸c do c¬ chÕ kinh tÕ vµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña chóng ta thÊp. ChÝnh v× vËy, mµ viÖc kh«i phôc nÒn kinh tÕ tuy ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh c«ng, song còng cßn nhiÒu h¹n chÕ. Do ®ã mµ ®¹i héi §¶ng lÇn thø VI (12/ 1986) ®· ®¸nh dÊu sù ®æi míi cña nÒn kinh tÕ ViÖt nam. §ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng, Nã kh«ng chØ lµm thay ®æi mét c¸ch s©u s¾c nÒn kinh tÕ níc ta vÒ c¬ cÊu kinh tÕ, thµnh phÇn kinh tÕ vµ quan hÖ së h÷u mµ cßn lµm xuÊt hiÖn h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ míi ®ã lµ CTCP. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, VII, VIII vµ HiÕn ph¸p 1992 ®Òu kh¼ng ®Þnh: NÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng
X· héi chñ nghÜa. Trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh ®ã, kinh tÕ quèc doanh ®îc x¸c ®Þnh gi÷ vai trß chñ ®¹o. C¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ho¹t ®éng theo luËt vµ b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt C«ng ty cæ phÇn lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®èi víi níc ta lµ t¬ng ®èi míi. Tríc ®©y cha cã LuËt doanh nghiÖp th× nã ho¹t ®éng theo LuËt c«ng ty. Khi LuËt doanh nghiÖp ra ®êi (th¸ng 12 n¨m 1999) th× c«ng ty cæ phÇn ®îc x¸c ®Þnh ®Çy ®ñ vµ râ rµng h¬n, lµ mét trong 4 lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®îc quy ®Þnh trong LuËt doanh nghiÖp. Còng chÝnh tõ ®ã mµ c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh h¬n vµ ngµy cµng ph¸t huy ®îc nh÷ng u thÕ cña nã trong nÒn kinh tÕ. So víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c th× c«ng ty cæ phÇn rÊt cã u thÕ trong viÖc huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong c«ng chóng. MÆt kh¸c víi viÖc h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n ë níc ta th× c«ng ty cæ phÇn lµ ®iÒu kiÖn quan träng vµ tiªn quyÕt cho sù ho¹t ®éng cña thÞ trêng nµy. Tõ ®ã thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn . Víi vai trß vµ tÇm quan träng cña c«ng ty cæ phÇn ë níc ta trong giai ®o¹n hiÖn nay, em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi "C«ng ty cæ phÇn vµ vai trß cña nã trong ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay". §Ó thùc hiÖn ®îc ®Ó tµi nµy em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn tËn t×nh cña thµy gi¸o NguyÔn ViÖt TiÕn. 1
Ch¬ng I Lý luËn CHUNG VÒ C¤NG TY cæ phÇn I. Kh¸i niÖm, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn 1. Kh¸i niÖm C«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp trong ®ã c¸c cæ ®«ng gãp vèn kinh doanh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm trong ph¹m vi phÇn vèn gãp cña m×nh trªn c¬ së tù nguyÖn ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m thu lîi nhuËn 2. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn C«ng ty cæ phÇn ra ®êi tõ cuèi thÕ kû 16 ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn nh mét nhu cÇu kh¸ch quan cña lÞch sö. Trong suèt mÊy tr¨m n¨m qua c¸c c«ng ty cæ phÇn ®· chiÕm mét vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Qu¸ tr×nh lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña h×nh thøc c«ng ty cæ phÇn trªn thÕ giíi cã thÓ ®îc m« t¶ theo s¬ ®å sau: 2
C¸c giai ®o¹n h×nh thµnh CTCP trªn thÕ giíi Giai ®o¹n Giai ®o¹n Giai ®o¹n Giai do¹n h×nh thµnh mÇm mèng trëng thµnh ph¸t triÓn - B¾t ®Çu - Gãp vèn - H×nh thøc ph¸t hµnh theo nhãm c«ng ty xuyªn - C«ng ty cæ cæ phiÕu b¹n quèc gia, ®a phÇn phæ - Bíc ®Çu - Ho¹t ®éng quèc gia biÕn ë c¸c xuÊt hiÖn liªn kÕt níc t b¶n - Thu hót c«ng giao dÞch láng lÎo nh©n mua cæ chñ nghÜa chøng phiÕu -C¸c h×nh kho¸n - C¬ cÊu c«ng thøc ®a quèc - Ho¹t ®éng ty cæ phÇn gia cã tæ chøc hoµn thiÖn, - H×nh thµnh lín h¬n ph¸p luËt hoµn trung t©m tµi thiÖn chÝnh quèc tÕ -Giao dÞch chøng kho¸n s«i ®éng 3
2.1. Giai ®o¹n mÇm mèng Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña phu¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN c¸c nhµ t b¶n lËp ra c¸c xÝ nghiÖp TBCN riªng lÎ, ho¹t ®éng ®éc lËp thuª mín c«ng nh©n vµ bãc lét lao ®éng lµm thuª. DÇn dÇn cïng víi sù ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt vµ chÕ ®é tÝn dông hä ®· liªn kÕt víi nhau, dùa trªn quan hÖ nh©n th©n (gia ®×nh) vµ ch÷ tÝn gãp vèn kinh doanh nh»m môc ®Ých sinh lîi. Tõ doanh nghiÖp nhãm b¹n dÇn dÇn ph¸t triÓn thµnh doanh nghiÖp gãp vèn. N¨m 1553 c«ng ty cæ phÇn ®Çu tiªn ë Anh thµnh lËp víi sè v«n 6000 b¶ng Anh ph¸t hµnh 240 cæ phiÕu, mçi cæ phiÕu lµ 25 b¶ng Anh ®Ó tæ chøc ®éi bu«n gåm 3 chiÕc thuyÒn lín t×m ®êng sang Ên §é theo híng §«ng B¾c. N¨m 1801 t¹i Lu©n §«n së giao dÞch chøng kho¸n chÝnh thøc ra ®êi t¹o ra thÞ trêng chøng kho¸n. ThÞ truêng chøng kho¸n liªn quan tíi doanh nghiÖp cæ phÇn bao gåm c¶ cæ phÇn t nh©n vµ doanh nghiÖp cæ phÇn do Nhµ níc ®øng ra thµnh lËp. Theo C¸c M¸c "Trong bíc ®Çu cña nÒn s¶n xuÊt TBCN mét sè ngµnh s¶n xuÊt ®ßi hái mét sè t b¶n tèi thiÓu mµ lóc ®ã tõng c¸ nh©n riªng lÎ 4
cha thùc hiÖn ®îc. T×nh h×nh ®ã dÉn ®Õn Nhµ níc ph¶i trî cÊp... MÆt kh¸c ®iÒu ®ã còng dÉn ®Õn viÖc thµnh lËp nh÷ng n¬i n¾m gi÷ ®éc quyÒn do ph¸p luËt thõa nhËn ®Ó kinh doanh trong nh÷ng ngµnh c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp nhÊt ®Þnh". Nh vËy trong giai ®o¹n nµy c«ng ty cæ phÇn cã hai lo¹i: + Doanh nghiÖp gãp vèn hoÆc doanh nghiÖp nhãm b¹n + Doanh nghiÖp do Nhµ níc lËp b»ng h×nh thøc ph¸t hµnh tr¸i kho¸n (ë Mü gäi lµ cæ phÇn c«ng céng) hoÆc doanh nghiÖp Nhµ níc gãp vèn. 2.2. Giai ®o¹n h×nh thµnh Trong nöa ®Çu thÐ kû XIX c¸c c«ng ty cæ phÇn chÝnh thøc lÇn lît ra ®êi víi h×nh thøc tæ chøc vµ h×nh thøc ph©n phèi riªng cña chóng. Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n vÒ c«ng ty cæ phÇn ®· ra ®êi (ë Ph¸p vµo nh÷ng n¨m 1806). C«ng ty cæ phÇn ®îc thµnh lËp réng kh¾p trong c¸c ngµnh nghÒ kh«ng chØ trong th¬ng nghiÖp mµ trong giai ®o¹n tríc ë c¸c ngµnh chÕ t¹o, c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i ®- êng s«ng, ®ßng s¾t. Cæ phiÕu ph¸t hµnh cã thÓ b¸n trao tay, lo¹i giao dÞch chøng kho¸n nµy cã lóc vît ra ngoµi biªn giíi quèc gia thu lîi nhuËn theo h×nh thøc lîi tøc ®Þnh kú. Mét sè doanh nghiÖp lín cña t b¶n t nh©n b¾t ®Çu ph¸t hµnh cæ phÇn, t¸ch ngêi ®¹i biÓu quyÒn së h÷u 5
(héi ®ång qu¶n trÞ) vµ ngêi kinh doanh (gi¸m ®èc) ra lµm hai. C¸c së giao dÞch chøng kho¸n còng h×nh thµnh phæ biÕn ë c¸c níc Ph¬ng T©y tuy nhiªn tríc nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XIX c«ng ty cæ phÇn cßn Ýt vµ h×nh thøc cha ®a d¹ng, quy m« cßn nhá. 2.3. Giai ®o¹n ph¸t triÓn Sau nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XIX c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn rÊt nhanh phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c níc t b¶n, c¸c ngµnh cã quy m« s¶n xuÊt më réng, tËp trung t b¶n diÔn ra víi tèc ®é cha tõng cã, ra ®êi c¸c tæ chøc ®éc quyÒn nh C¸c ten – Xanh ®ª ca – C¬ vèt. C¸c c«ng ty n¾m gi÷ cæ phÇn khèng chÕ ra ®êi t¹o thµnh kÕt cÊu chuçi. C«ng ty mÑ c«ng - ty con – c«ng ty ch¸u h×nh thµnh mét tËp ®oµn doanh nghiÖp xuyªn quèc gia. §Õn n¨m 1930 sè c«ng ty cæ phÇn cña Anh lµ 86000, 90% t b¶n chÞu sù khèng chÕ cña c«ng ty cæ phÇn. ë Mü 1909 cã tæng sè 262000 c«ng ty cæ phÇn. §Õn n¨m 1939 sè c«ng ty cæ phÇn ë Mü chiÕm 51,7% trong tæng sè c¸c xÝ nghiÖp n«ng nghiÖp vµ 92,6% gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng nghiÖp. 2.4. Giai ®o¹n h×nh thµnh Sau chiÕn tranh thÕ gií thø hai c«ng ty cæ phÇn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm míi: 6
- Dïng h×nh thøc cæ phÇn ®Ó lËp ra c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia vµ ®a quèc gia ®Ó liªn hîp kinh tÕ vµ quèc tÕ ho¸ cæ phÇn h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn doanh nghiÖp quèc tÕ - Thu hót c«ng nh©n viªn chøc mua cæ phÇn thùc hiÖn " chñ nghÜa t b¶n nh©n d©n" ®Ó lµm dÞu m©u thuÉn gi÷a lao ®éng vµ t b¶n ®ång thêi thu hót vèn mét c¸ch thuËn lîi - C¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty cæ phÇn t¹i c¸c níc ngµy cµng hoµn thiÖn, ph¸p luËt ngµy cµng kiÖn toµn vµ mçi níc ®Òu cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng 3. §iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn Muèn h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn ph¶i cã mét sè ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh trong ®ã nh÷ng ®iÒu kiÖn sau lµ thiÕt yÕu : 3.1. Tån t¹i së h÷u kh¸c nhau vÒ vèn C«ng ty cæ phÇn lµ c«ng ty cã nhiÒu ngêi ®øng së h÷u. NÕu c«ng ty chØ thuéc mét chñ së h÷u th× dï chñ së h÷u ®ã lµ mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc th× ®ã kh«ng ph¶i lµ c«ng ty cæ phÇn mµ thuéc mét lo¹i h×nh c«ng ty kh¸c cã thÓ lµ c«ng ty t nh©n, c«ng ty TNHH mét thµnh viªn hay C«ng ty liªn doanh ( nÕu chñ së h÷u lµ Nhµ níc) 7