BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN
SĨ
Chuyên ngành: Phát triển Nông thôn
Mã
ngành: 9620116
PHẠM XUÂN PHÚ
KIẾN THỨC BẢN ĐỊA VÀ KHẢ
NĂNG THÍCH ỨNG VỚI LŨ CỦA
NÔNG DÂN TỈNH AN GIANG
Cần Thơ, 2019
CÔNG TRÌNH ĐƯỢC HOÀN THÀNH TẠI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN NGỌC ĐỆ
Luận án được bảo vệ trước hội đồng chấm luận án tiến sĩ cấp
cơ sở.
Họp tại: Phòng họp 3, lầu 2, Nhà Điều hành, Trường Đại học
Cần Thơ.
Vào lúc:8 giờ 00, ngày 4 tháng 8 năm 2018.
Phản biện 1: PGS.TS. DƯƠNG NGỌC THÀNH.
Phản biện 2: TS. LÊ NGỌC THẠCH.
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:
Trung tâm Học liệu, Trường Đại học Cần Thơ.
Thư viện Quốc gia Việt Nam.
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ
1. P.X.Phu and N.N.De, 2016. The situation and
solutions for using indigenous knowledge of local people
in adaptation to floods in An Giang province, Vietnam.
Asia-Pacific Journal of Rural Development, Volume
XXVI, Number 2 (2016). ISSN 1018-5291.
2. Phạm Xuân Phú và Nguyễn Ngọc Đệ , 2017. Đánh
giá tính tổn thương đối với sinh kế của nông dân do tác
động của lũ ở Tỉnh An Giang. Tạp chí Nông nghiệp và
Phát triển Nông thôn, số 8 (2017). ISSN 1859-4581.
3. Phạm Xuân Phú và Nguyễn Ngọc Đệ, 2017. Nông
dân sử dụng kiến thức bản địa để thích nghi với lũ ở tỉnh
An Giang. Tạp chí Khoa học Đại học Cần Thơ, số 50
(2017): 13-25. ISSN: 1859-2333.
4. Phạm Xuân Phú và Nguyễn Ngọc Đệ, 2018. Nghiên
cứu đánh giá tính phù hợp của kiến thức bản địa trong thích
ứng với lũ của nông dân tỉnh An Giang. Tạp chí Phát triển
Khoa học và Công nghệ: Chuyên san Khoa học trái đất và
Môi trường, tập 2, số 2 (2018): 71-80. ISSN: 1859-0128.
5. Phu PX, De NN and Tran NTB. Use of indigenous
knowledge to adapt with climate change: A case study in
An Giang province, in the Mekong Delta, Vietnam, 2019.
Biomedical Journal of Scientific and Technical Research,
Volume XII, Issue 4 (2019): 1-4. ISSN 2574-1241.
6. Pham Xuan Phu, Nguyen Ngoc De and Ngo Thuy
Bao Tran, 2019. Contribution of indigenous knowledge to
adapt to floods in Mekong Delta, Vietnam:Case study in
An Phu, Chau Thanh, Tri Ton districts, An Giang
province. Journal of Modern Environmental Science and
Engineering, Volume 5, Number 1 (2019): 92-102. ISSN
2333-2581.
7. Pham Xuan Phu, Nguyen Ngoc De and Ngo Thuy
Bao Tran, 2019. Study on assessment of indigenous
knowledge in adapting to floods of farmers in An Giang
province, Mekong Delta, Vietnam. Journal of Acta
Scientific Agriculture, Volume 3, Number 4 (2019): 275-
283. ISSN 2581-365X.
1
Chương 1: GIỚI THIỆU
1.1 TÍNH CẤP THIẾT CỦA LUẬN ÁN
An Giang là một trong những tỉnh đầu nguồn của Đồng bằng
sông Cửu Long (ĐBSCL) nên chịu ảnh hưởng của lũ hàng năm.
Theo Dương Văn Nhã (2006), khi lũ về, bên cạnh việc mang một
lượng lớn phù sa để bồi đắp, cải thiện độ phì của đất, vệ sinh
đồng ruộng, rửa phèn, lũ còn tạo việc làm và thu nhập cho người
dân qua việc đánh bắt cá tự nhiên, hái rau thủy sinh, các dịch vụ
du lịch. Tuy nhiên, lũ cũng mang đến một số bất lợi cho người
dân, cụ thể từ năm 2000 cho đến nay diễn biến bất thường của
lũ đã làm ảnh hưởng đến các hoạt động sinh kế của người dân.
Để có thể thích ứng với những thay đổi của lũ, với những thay
đổi của xã hội và môi trường con người phải luôn biết cách sử
dụng kiến thức bản địa để khai thác tài nguyên thiên nhiên một
cách thích hợp và quản lý một cách linh hoạt hơn (CRES, 2010).
Kiến thức bản địa trong thích nghi với lũ ở An Giang được hiểu
là kinh nghiệm được tích lũy của cộng đồng địa phương qua
nhiều thế hệ và được thừa kế một cách rộng rãi, nó được phản
ảnh qua việc người dân địa phương sống và ứng phó hài hòa với
lũ hàng năm để khai thác hiệu quả các nguồn tài nguyên do lũ
mang lại, nhưng tránh được các tổn thương do lũ gây ra (Van et
al., 2011). Công tác ứng phó với lũ dựa trên kiến thức sẵn có của
cộng đồng địa phương cần được tìm hiểu và phổ biến hiệu quả
để góp phần vào phát triển bền vững của địa phương trước hoàn
cảnh của biến đổi khí hậu đang ảnh hưởng đến thay đổi bất
thường của lũ. Đã có nhiều tác giả nghiên cứu về kiến thức bản
bản địa về thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo tồn về cây dược
liệu, bảo tồn gen, giống địa phương, sống chung với lũ ở
ĐBSCL, thay đổi thời tiết. của các tác giả Warren (1995); Luise
(1999); Hoàng Xuân Tý và Lê Trọng Cúc (1998); Mai Văn
Tùng (2006), Hoàng Thị Hoàng Ngân (2010); Van el at., (2011);
Bùi Quang Vinh (2013); Nguyên Kim Uyên (2013); Hanh
(2014); Ngô Văn Lệ và ctv., (2016), Lê Thị Thanh Hương và
