BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC DƯỢC HÀ NỘI
ĐO TH CM MINH
XÂY DỰNG QUY TRÌNH XÁC ĐNH
MỘT SỐ TÂN DƯỢC TRỘN TRÁI PHP
TRONG CHẾ PHM ĐÔNG DƯỢC
Chuyên ngành : KIỂM NGHIỆM THUỐC VÀ ĐỘC CHẤT
Mã số : 62720410
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ DƯỢC HỌC
HÀ NỘI, NĂM 2019
Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Dược Hà Nội.
Vin khoa học hình s, Bộ Công An.
Trường ĐH Khoa học t nhiên, ĐH Quốc gia H Nội.
Người hướng dẫn khoa học:
PGS.TS. Nguyn Th Kiu Anh
PGS.TS. Phạm Th Thanh H
Phản bin 1:………………………………………………
……………………………………………….
Phản bin 2:………………………………………………
……………………………………………….
Phản bin 3:………………………………………………
……………………………………………….
Luận án sẽ được bảo v trước Hội đồng đánh giá luận án cấp Trường
họp tại: ………………………………………
Vào hồi……… giờ …… ngy …… tháng …… năm……
Có thể tìm hiểu luận án tại:
Thư vin Quốc gia Vit Nam
Thư vin trường ĐH Dược HN
1
A-GIỚI THIỆU LUẬN ÁN
1. Tính cấp thiết của luận án
Theo Tổ chức Y tế Thế giới có đến 80% người dân ở các nước
đang phát triển sử dụng thường xuyên các thuốc cổ truyn trong chăm
sóc sức khỏe. Tuy nhiên, một số cơ sở sản xuất đã trộn không công bố
vào chế phẩm đông dược một số loại thuốc tân dược để cải thin tác
dụng và rút ngắn thời gian điu tr. Điển hình các nhóm thuốc tân dược
thường được trộn trái phép là nhóm thuốc giảm glucose máu, thuốc
giảm đau, chống viêm, thuốc ức chế phosphodiesterase-5 (PDE-5).
Do đó, yêu cu phát hin tân dược trong đông dược hin nay l
phát hin nhanh ở hm lượng tân dược thấp v áp dụng được trên số
lượng mẫu lớn v đa dạng. Đặc bit, s kết hợp sắc ký lớp mỏng với
tán xạ Raman tăng cường b mặt (TLC-SERS) đang được phát triển
mạnh mẽ để phát hin tân dược trong đông dược nhằm tận dụng các
ưu điểm sàng lọc mẫu, loại nhiu nn huỳnh quang của bản mỏng và
s nhanh chóng, chính xác của thiết b Raman hin đại. Tại Vit Nam,
các phương pháp phát hin chủ yếu tập trung vào sắc ký lỏng hiu
năng cao, sắc ký lớp mỏng, sắc ký khối phổ. Như vậy, Vit nam cn
thiếu các nghiên cứu bằng phương pháp sắc ký lớp mỏng hiu năng
cao (HPTLC) v sắc ký lỏng hai ln khối phổ (LC-MS/MS) cho kết
quả chính xác trên các nhóm giảm đau, chống viêm, giảm glucose
máu, ức chế PDE-5 trộn trái phép trong nn mẫu đông dược có tác
dụng điu tr hoặc hỗ trợ điu tr bnh lý cơ xương khớp, bnh đái tháo
đường và bnh lý lit dương. Đặc bit, Vit Nam chưa có nghiên cứu
nào phát hin thuốc tân dược trộn lẫn trong chế phẩm đông dược bằng
TLC-SERS.
Do vậy, đ tài “Xây dựng quy trình xác định một số tân dược
trộn trái php trong chế phẩm đông dược” đã được thc hin.
2
2. Mục tiêu của luận án
1. Xây dng quy trình đnh tnh v đnh lượng nhóm giảm đau,
chống viêm, giảm glucose máu, ức chế PDE-5 trộn trái phép trong chế
phẩm đông dược bằng phương pháp sắc ký hai ln khối phổ (LC-
MS/MS).
2. Xây dng quy trình phát hin nhanh một số thuốc tân dược
trên trộn trái phép trong chế phẩm đông dược sắc ký lớp mỏng hiu
năng cao (HPTLC) v tán xạ Raman tăng cường b mặt (SERS).
3. Áp dụng các quy trình đã xây dng để kiểm tra phát hin một
số thuốc tân dược trên trộn trái phép trong các chế phẩm đông dược
đang lưu hnh tại Vit Nam.
3. Những đóng góp mới của luận án
Xây dựng quy trình LC-MS/MS phân tích 16 dược chất trộn lẫn
trong chế phẩm đông dược
Đ tài là nghiên cứu đu tiên tại Vit Nam xây dng 3 quy trình LC-
MS/MS đnh tnh vđnh lượng từng nhóm hoạt chất giảm đau, chống
viêm (paracetamol, piroxicam, indomethacin, ketoprofen,
betamethason, dexamethason acetat, hydrocortison acetat,
prednisolon, prednison), nhóm giảm glucose máu (glibenclamid,
gliclazid, glimepirid, glipizid), và nhóm ức chế PDE-5 (sildenafil,
tadalafil và vardenafil) trong trong 9 nn mẫu điu tr và hỗ trợ điu
tr các bnh xương khớp, bnh đái tháo đường, bnh lý lit dương.
Thiết lập chung 1 chương trình sắc ký chung cho các dược chất với
cột C18 với pha động gồm acetonitril chứa acid formic 0,1%, nước
chứa acid formic 0,1% theo chế độ gradient.
Đ xây dựng được quy trình HPTLC phát hiện 16 dược chất
trộn lẫn trong chế phẩm đông dược: Thiết lập 4 phương pháp HPTLC
đnh tính từng nhóm hoạt chất giảm đau, chống viêm không steroid, nhóm
3
giảm đau, chống viêm steroid, nhóm giảm glucose máu, nhóm ức chế
PDE-5 trong chế phẩm đông dược.
Ln đu tiên ti Việt Nam, phương pháp TLC-SERS được xây
dựng đ phát hiện sildenafil trộn lẫn trong chế phẩm đông dược: Xác
đnh được v tr v cường độ các đỉnh đặc trưng của sildenafil trong 3 nn
mẫu hỗ trợ điu tr bnh lit dương, tăng cường sinh lc.
Ứng dụng các quy trình phát hiện các tân dược trộn lẫn trong
chế phẩm đông dược
Ứng dụng quy trình HPTLC để đnh tính và khẳng đnh bằng LC-
MS/MS đồng thời xác đnh hm lượng hoạt chất dương tnh trong 184
mẫu chế phẩm đông dược. Kết quả phát hin 7/16 chất nghiên cứu
gồm paracetamol, indomethacin, dexamethason acetat, glibenclamid,
sildenafil, tadalafil và vardenafil trong 25 mẫu thc.
Ứng dụng quy trình TLC-SERS đã phát hin 5 mẫu dương tnh
sildenafil trong 24 mẫu hỗ trợ điu tr bnh lý lit dương; tương đồng
với kết quả của HPTLC và LC-MS/MS.
4. Ý nghĩa của luận án
Đ ti đã xây dng được các quy trình để phát hin tân dược trên chế
phẩm đông dược bằng các phương pháp khác nhau.
Quy trình HPTLC mang ý nghĩa sng lọc và cho kết quả đnh tính
tin cậy trên 4 nhóm thuốc thường b trộn lẫn trong đông dược.
Quy trình LC-MS/MS lphương pháp qui chiếu, khẳng đnh kết quả
đnh tính các hoạt chất được trộn lẫn v đnh lượng hm lượng hoạt
chất đó trong mẫu thc dương tnh.
Quy trình TLC-SERS l phương pháp mới kết hợp được khả năng
sàng lọc mẫu (TLC) và s nhanh chóng, chính xác của thiết b quang
phổ Raman hin đại. Đây l xu hướng phân tích trên thế giới, và thc
hin thành công tại Vit Nam trong phát hin sildenafil.