Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học chính trị: Phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:28

Thêm vào BST

Báo xấu

9
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trên cơ sở xây dựng khung lý thuyết về phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản, luận án đánh giá thực trạng phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam, đồng thời tìm hiểu từ thực tiễn những yêu cầu đối với việc định hướng chính trị, tư tưởng trong hoạt động xuất bản, từ đó đề xuất giải pháp đổi mới phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam trước bối cảnh mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học chính trị: Phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN NGUYỄN THỊ NGỌC LÂM PHƯƠNG THỨC ĐỊNH HƯỚNG CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY Chuyên ngành: Công tác tư tưởng Mã số: 9310201 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC CHÍNH TRỊ HÀ NỘI - 2023
Công trình được hoàn thành tại: Học viện Báo chí và Tuyên truyền Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS, TS. Phạm Huy Kỳ 2. PGS, TS. Đỗ Thị Quyên Phản biện: 1. Phản biện 1: PGS, TS. Vũ Trọng Lâm 2. Phản biện 2: TS. Nguyễn Mậu Tuân 3. Phản biện 3: PGS, TS. Nguyễn Đức Luận Luận án sẽ được bảo vệ trước hội đồng chấm luận án Cấp trường họp tại:Học viện Báo chí và Tuyên truyền Vào hổi..... giờ...... ngày...... tháng....... năm........ Có thể tìm hiểu luận án tại: 1. Thư viện Quốc gia 2. Thư viện Học viện Báo chí và Tuyên truyền
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Thực tiễn xuất bản thế giới cho thấy, Việt Nam là một trong số ít quốc gia có luật riêng về xuất bản (Pháp và Trung Quốc có luật này nhưng phạm vi điều chỉnh rộng hơn, bao gồm cả báo chí và xuất bản). Việt Nam cũng là quốc gia duy nhất coi xuất bản là một lĩnh vực hoạt động tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước, có vai trò quan trọng trong giáo dục, đào tạo, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, đào tạo nhân lực, xây dựng nhân cách con người... Nhận thức rõ vai trò của xuất bản đối với cuộc đấu tranh trên mặt trận tư tưởng – văn hóa, Đảng ta đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, định hướng cho hoạt động xuất bản, đặc biệt trong bối cảnh mới với sự thay đổi, phát triển nhanh chóng của đất nước kể từ khi tiến hành công cuộc Đổi mới, đến sự chuyển mình của thời đại với xu thế hội nhập, sự phát triển bùng nổ của công nghệ thông tin và chuyển đổi số đang tác động đến mọi lĩnh vực của đời sống xã hội hiện nay. Hoạt động xuất bản ở Việt Nam từ sau Đổi mới, nhất là sau khi thực hiện Chỉ thị 42-CT/TW năm 2004 về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản do Ban Bí thư ban hành, và gia nhập Công ước Bern (năm 2004) về bảo hộ các tác phẩm văn học, nghệ thuật, đã có bước phát triển nhanh chóng, thích ứng với cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế về giao dịch bản quyền, tổ chức nội dung và hợp tác xuất bản trên nhiều phương diện khác. Nhờ sự quan tâm, định hướng kịp thời của các cơ quan chỉ đạo, quản lý xuất bản, cơ quan chủ quản, đa số các đơn vị xuất bản giữ vững tôn chỉ, mục đích của mình trong quá trình hoạt động. Hệ thống các văn bản chỉ đạo, quản lý đối với hoạt động xuất bản từng bước được điều chỉnh, hoàn thiện cho phù hợp với yêu cầu thực tiễn. Nội dung, phương thức lãnh đạo, định hướng chính trị, tư tưởng có nhiều đổi mới, bước đầu kiểm soát, khắc phục được những sai phạm trong quá trình xuất bản. Việc định hướng những vấn đề “nhạy cảm” về chính trị, tư tưởng trong quá trình triển khai hoạt động xuất bản đã được quan tâm hơn. Sự phối hợp giữa các cơ quan chỉ đạo, cơ quan quản lý xuất bản, các đơn vị xuất bản đạt hiệu quả hơn... Chính vì vậy, trong thời gian qua, ngành xuất bản nhìn chung đã từng bước phát triển vững chắc, ổn định, góp phần tích cực vào việc truyền thông đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; là vũ khí đấu tranh sắc bén trên mặt trận tư tưởng; thực hiện ngày càng tốt chức năng giám sát và phản biện xã hội, góp phần vào cuộc đấu tranh chống tiêu cực ở nước ta hiện nay; thúc đẩy nền văn hóa đọc, thực hiện ngày một tốt hơn sứ mệnh nâng cao dân trí, bồi dưỡng, phát triển nguồn nhân lực, vì sự phát triển của quốc gia – dân tộc.
2 Tuy nhiên còn nhiều vấn đề đặt ra với ngành xuất bản, đòi hỏi toàn ngành phải nỗ lực hơn nữa để vượt qua các rào cản, thử thách hiện nay. Những vấn đề đặt ra như: sự suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” của một bộ phận cán bộ xuất bản; mặt trái của cơ chế thị trường chính là khuynh hướng thương mại hóa đã và đang tác động lớn đến hoạt động xuất bản, là một thách thức đối với công tác chỉ đạo, quản lý hoạt động xuất bản, cụ thể là công tác định hướng chính trị, tư tưởng. Vẫn còn một số nhà xuất bản quá coi trọng kinh doanh, lợi nhuận mà xa rời tôn chỉ, mục đích của mình. Bỏ qua nhiệm vụ truyền thông đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, định hướng dư luận xã hội, bỏ qua mục đích giáo dục và đảm bảo tính khoa học trong nội dung sách, nhiều đơn vị xuất bản chạy theo thị hiếu tầm thường của bạn đọc, với những dòng sách như: mê tín dị đoan, sách văn học nhưng sa vào chủ nghĩa tự nhiên, dung tục, không phù hợp với thuần phong mĩ tục, truyền thống văn hóa của Việt Nam. Cũng có những sách lợi dụng văn chương, lợi dụng nghệ thuật ngôn từ và lăng kính chủ quan của nhà văn, lồng ghép vào đó những tư tưởng tiêu cực, thậm chí phản động khi luận bàn về lịch sử, về đường lối Đổi mới, về các lãnh tụ của Đảng và Nhà nước... không theo quy định hiện hành, vi phạm điều cấm trong Luật Xuất bản. Điều này gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự ổn định trong đời sống tư tưởng của bạn đọc. Tác động tiêu cực của quá trình toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế cũng là rào cản của định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản. Mở rộng giao lưu quốc tế khó tránh khỏi sự phân hóa về tư tưởng. Các khuynh hướng tư tưởng khác nhau, đối ngược nhau sẽ xuất hiện dưới các hình thức rất tinh vi trong xuất bản phẩm, biểu hiện rõ nhất là các quan điểm hạ thấp chức năng giáo dục chính trị, tư tưởng của sách, coi sách cung cấp tri thức đơn thuần phi chính trị, gián tiếp truyền bá hệ tư tưởng phi XHCN, phổ biến những thông tin không có lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc... Sự chống phá của các thế lực thù địch thông qua công cụ là truyền thông, xuất bản sách có nội dung phản động, bằng nhiều con đường, đặc biệt phức tạp trên môi trường xuất bản số và Internet; năng lực, trình độ của đội ngũ cán bộ chỉ đạo, quản lý nói riêng và chất lượng nguồn nhân lực xuất bản nói chung chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao và những thay đổi nhanh chóng của nền công nghiệp xuất bản;... là những thách thức lớn đối với công tác định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay. Trước những yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn xuất bản như đã nêu trên, nghiên cứu sinh lựa chọn vấn đề: “Phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng
3 đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay” làm đề tài nghiên cứu cho luận án tiến sĩ ngành Chính trị học, chuyên ngành Công tác tư tưởng. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở xây dựng khung lý thuyết về phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản, luận án đánh giá thực trạng phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam, đồng thời tìm hiểu từ thực tiễn những yêu cầu đối với việc định hướng chính trị, tư tưởng trong hoạt động xuất bản, từ đó đề xuất giải pháp đổi mới phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam trước bối cảnh mới. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để thực hiện được mục đích nêu trên, luận án phải thực hiện được một số nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản sau đây: Một là: Tiến hành tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài. Hai là: Làm rõ những vấn đề lý luận liên quan đến phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản. Ba là: Khảo sát thực trạng phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam thời gian qua, rút ra những thành công, hạn chế và những vấn đề đặt ra hiện nay. Bốn là: Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Luận án tập trung phân tích những vấn đề liên quan đến phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay. - Thời gian: Thực trạng được nghiên cứu từ năm 2004 đến nay, tức là từ sau khi Chỉ thị 42-CT/TW “Về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản” (ngày 25-8-2004) của Ban Bí thư Trung ương Đảng được ban hành. 5. Câu hỏi nghiên cứu - Vấn đề phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản đã được nghiên cứu nhiều chưa? Các nghiên cứu tiếp cận dưới góc độ nào? Hướng phát triển của luận án?
4 - Khung lý thuyết của phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản? - Thực trạng của phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản hiện nay ra sao? Vấn đề gì đang đặt ra? - Những đề xuất mới của luận án về quan điểm và giải pháp định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản trong thời gian tới như thế nào? 6. Cơ sở lý luận, thực tiễn và phương pháp nghiên cứu 6.1. Cơ sở lý luận, thực tiễn - Cơ sở lý luận của luận án là chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, chính sách của Đảng, Nhà nước ta về công tác tư tưởng, định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản; tiếp thu, kế thừa có chọn lọc kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học trong và ngoài nước có liên quan. - Luận án được nghiên cứu dựa trên cơ sở thực tiễn tiến hành định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở nước ta; các văn bản, chỉ thị, báo cáo tổng kết, đánh giá kết quả định hướng, quản lý hoạt động xuất bản; kết quả khảo sát thực tế về định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam. 6.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử, luận án sử dụng các phương pháp cụ thể như: phương pháp điều tra xã hội học, nghiên cứu tài liệu, phương pháp thu thập, xử lý thông tin, phương pháp lịch sử và lôgic, phương pháp phân tích, tổng hợp, diễn dịch… để hoàn thành những mục tiêu nghiên cứu đề ra. 7. Đóng góp mới về mặt khoa học của luận án - Phân tích, làm sáng tỏ hơn cách tiếp cận và nội hàm khái niệm định hướng chính trị, tư tưởng; phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản. - Luận giải, làm sáng rõ các yếu tố tác động đến phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay. - Khái quát và phân tích thực trạng phương thức định hướng chính trị, tư tưởng trong lĩnh vực xuất bản ở nước ta từ năm 2004 (sau khi Chỉ thị 42-CT/TW của Ban Bí thư được ban hành) đến nay. - Khái quát những vấn đề đặt ra đối với việc định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng trong hoạt động xuất bản ở nước ta hiện nay. Từ đó, luận án đề xuất và phân tích, luận giải cơ sở khoa học của các quan điểm, giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới
5 phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam trong thời gian tới. 8. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án - Kết quả nghiên cứu của luận án góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của việc hoạt động định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản ở nước ta hiện nay. - Luận án cung cấp luận cứ khoa học cho các cơ quan quản lý, hoạch định chính sách đề ra chủ trương, biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản ở nước ta hiện nay. - Kết quả của luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ công tác nghiên cứu, giảng dạy ngành xuất bản tại các cơ sở đào tạo về xuất bản. - Lựa chọn nghiên cứu luận án, bên cạnh việc mong muốn đóng góp tri thức của mình vào việc nâng cao hiệu quả hoạt động định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản, tác giả cũng mong muốn nâng cao năng lực nghiên cứu khoa học của bản thân, áp dụng vào quá trình công tác sau này. 9. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, tổng quan, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận án gồm 3 chương, 8 tiết. TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt động xuất bản 1.1.1. Các công trình nghiên cứu ngoài nước Các công trình nghiên cứu của các tác giả như Schuwer, Philippe, Adele Droblas, Seth Greenberg, Marshall Lee, N.D.Eriasvili, Elizabeth Flann, Beryl Hill, Lan Wang, Scott Norton, Dương Hổ, Tiêu Dương... đã đề cập nhiều nội dung liên quan đến hoạt động xuất bản, từ tổ chức nội dung, đến biên tập, in ấn hoặc công nghệ xuất bản điện tử, truyền thông – marketing, kinh doanh sách. Tuy nhiên, chưa có công trình nào đề cập đến vấn đề định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước Các công trình nghiên cứu trong nước đề cập tương đối toàn diện các vấn đề từ lý luận về nghiệp vụ xuất bản đến công tác quản lý hoạt động xuất bản ở nước ta
6 hiện nay. Các nghiên cứu phản ánh thực trạng xuất bản ở nước ta hiện nay, đồng thời chỉ ra những thời cơ và thách thức, những xu hướng xuất bản của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập quốc tế về xuất bản đang diễn ra mạnh mẽ. 1.2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản 1.2.1. Các công trình ngoài nước Các công trình nghiên cứu ngoài nước giới thiệu phương thức quản lý của một số nền xuất bản như Hàn Quốc, Nhật Bản có nhấn mạnh đến vấn đề thẩm định nội dung xuất bản phẩm; vấn đề “hài hòa hóa giữa chiến lược tìm kiếm lợi nhuận và bảo đảm lợi ích của cộng đồng”. Ngành xuất bản bị chi phối bởi các nhóm có xu hướng chính trị khác nhau. 1.2.2. Các công trình trong nước Các đề tài tập trung phân tích lý luận của yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác chỉ đạo của Đảng đối với hoạt động xuất bản, đề tài phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động xuất bản và công tác chỉ đạo hoạt động xuất bản; chỉ ra những ưu điểm, hạn chế của công tác chỉ đạo xuất bản hiện nay. Từ đó, đề tài đề xuất phương hướng và giải pháp và việc ứng dụng, vận dụng các giải pháp đó vào thực tiễn chỉ đạo hoạt động xuất bản trong giai đoạn mới. Tóm lại, trên cơ sở tổng quan về nội dung các công trình nghiên cứu, luận án sẽ tập trung giải quyết một số nội dung chủ yếu như sau: Một là, trên cơ sở kế thừa những kết quả nghiên cứu về vị trí, vai trò và quy trình hoạt động xuất bản, luận án sẽ hệ thống hóa, bổ sung lí luận phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản Việt Nam hiện nay. Hai là, tập trung phân tích, làm rõ thực trạng phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản Việt Nam, chỉ rõ các kết quả đạt được, những hạn chế và nguyên nhân, để làm căn cứ đề xuất một số quan điểm và giải pháp chủ yếu nhằm đổi mới phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản Việt Nam trong thời gian tới. Ba là, khái quát những vấn đề đặt ra và đề xuất quan điểm, giải pháp cho các cơ quan quản lý, nghiên cứu hoạch định chính sách và chỉ đạo thực hiện để phát huy phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản Việt Nam, góp phần đẩy mạnh xã hội hóa lĩnh vực này trong khi vẫn đảm bảo yêu cầu của quản lý nhà nước trong tình hình mới, khi ViệtNam ngày càng hội nhập sâu rộng với thế giới.
7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHƯƠNG THỨC ĐỊNH HƯỚNG CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN 1.1. Xuất bản và hoạt động xuất bản 1.1.1. Khái niệm xuất bản và hoạt động xuất bản Tại Việt Nam, hoạt động xuất bản là một chuỗi các hoạt động thuộc lĩnh vực văn hóa – tư tưởng, thông qua việc sản xuất, phổ biến các ấn phẩm đến nhiều người, từ tổ chức nội dung, biên tập; đến tổ chức sản xuất, nhân bản và thương mại được tiến hành trong mối quan hệ chặt chẽ với nhau nhằm đạt một mục đích chung trong lĩnh vực xuất bản. 1.1.2. Đặc điểm hoạt động xuất bản Hoạt động xuất bản mang đặc điểm truyền thông; vừa là hoạt động văn hóa - tư tưởng vừa là hoạt động kinh tế; là hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa đặc thù. 1.1.3. Quy trình hoạt động xuất bản Hoạt động xuất bản bao gồm nhiều công đoạn nhưng chúng ta có thể chia quy trình xuất bản ra thành các khâu chính: tổ chức bản thảo; biên tập bản thảo; tổ chức sản xuất, nhân bản; truyền thông; phát hành; và khâu thu thập ý kiến phản hổi của bạn đọc. 1.2. Định hướng chính trị, tư tưởng và phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản 1.2.1. Định hướng chính trị, tư tưởng 1.2.1.1. Quan niệm về chính trị, tư tưởng: Thuật ngữ chính trị, tư tưởng được dùng khá phổ biến và được hiểu là những vấn đề về chủ trương, chính sách, đường lối liên quan đến quyền lực nhà nước cũng như nhận thức của mỗi cá nhân trước các vấn đề xã hội như vấn đề xây dựng Đảng về chính trị, tư tưởng chính là nền tảng tư tưởng, mục tiêu, lý tưởng, linh hồn của công tác xây dựng Đảng; hoặc định hướng chính trị, tư tưởng cho đội ngũ văn nghệ sĩ để họ vững vàng trên mặt trận văn hóa - tư tưởng của Đảng. 1.2.1.2. Định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản Định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản là tổng thể những chủ trương, biện pháp của Đảng, Nhà nước, cơ quan chức năng, các tổ chức, các lực lượng tác động tới những người làm công tác xuất bản; tác động tới quy trình xuất bản; đảm bảo cho mọi hoạt động xuất bản luôn giữ vững tôn chỉ, mục đích, phản ánh đúng quan
8 điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, thực tiễn công cuộc Đổi mới, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và đáp ứng nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của nhân dân. 1.2.2. Quan niệm và các phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản 1.2.2.1. Quan niệm về phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản Phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản là phương pháp, hình thức tác động của chủ thể đến đối tượng nhằm chuyển tải hệ tư tưởng, chính trị, quan điểm, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước trong hoạt động xuất bản. 1.2.2.2. Các phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản Các phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản bao gồm: Xây dựng chiến lược, quy hoạch, đường lối, chính sách, pháp luật về hoạt động xuất bản; Tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật về xuất bản; Công tác cán bộ trong hoạt động xuất bản; Công tác kiểm tra, giám sát trong hoạt động xuất bản. 1.3. Các yếu tố tác động đến phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản 1.3.1. Yếu tố khách quan 1.3.1.1. Môi trường kinh tế - văn hóa - xã hội Môi trường kinh tế - văn hóa - xã hội đang tác động mạnh mẽ đến hoạt động xuất bản từ việc sáng tạo nội dung đến lựa chọn công nghệ sản xuất, phương thức truyền thông – marketing cho sản phẩm và cách quản trị chuỗi cung ứng sản phẩm trên thị trường,… 1.3.1.2. Sự phát triển của khoa học và công nghệ Sự phát triển của khoa học và công nghệ đã mở ra cơ hội, không gian mới cho việc tiếp nhận "tư liệu sản xuất" của công tác biên tập, xuất bản, bởi những người làm xuất bản có thêm nhiều cơ hội, kênh tìm hiểu, nghiên cứu nhu cầu, thị hiếu của người đọc, hoặc chủ động tìm kiếm, khai thác đề tài, tổ chức bản thảo. Sự phát triển của trí thông minh nhân tạo tạo thuận lợi cho biên tập viên trong một số khâu như: tra cứu, tìm kiếm, kiểm chứng thông tin... Công nghệ xuất bản cũng mở ra một hướng đi mới từ công nghệ in ấn đến công nghệ xuất bản sách điện tử, audio books,...
9 1.3.1.3. Sự phát triển của xuất bản trên thế giới và trong nước Trên thế giới hiện nay, chuyển đổi số đang diễn ra ở nhiều quốc gia có nền công nghiệp xuất bản phát triển như Đức, Mỹ, Anh, Nhật Bản, Canada... Nền xuất bản thế giới ngoài thị phần sách in vẫn luôn tồn tại, các nhà xuất bản, tập đoàn xuất bản đồng thời tập trung phát triển mảng sách điện tử, audio book, sách thực tế ảo....những loại sách có thể phân phối đến tay độc giả thông qua ứng dụng công nghệ một cách nhanh chóng và thuận tiện, trong bất cứ thời gian nào, ở bất cứ không gian nào. Việt Nam cũng đang có những bước chuyển mình, ứng dung sự phát triển của công nghệ vào hoạt động xuất bản. 1.3.2. Yếu tố chủ quan 1.3.2.1. Sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với hoạt động xuất bản Chủ trương, đường lối của Đảng đối với hoạt động xuất bản thể hiện ở quan điểm của Đảng đối với hoạt động xuất bản thuộc lĩnh vực văn hóa - tư tưởng hay lĩnh vực kinh doanh thuần túy, Nhà nước sở hữu toàn bộ các nhà xuất bản hay từng bước xã hội hóa lĩnh vực này. Căn cứ vào chủ trương, đường lối của Đảng về những vấn đề trong hoạt động xuất bản, phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản sẽ được xác định cho phù hợp. 1.3.2.2. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý hoạt động xuất bản Đội ngũ cán bộ lãnh đạo các cấp đối với hoạt động xuất bản tác động trực tiếp đến phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản, bởi vì cán bộ là gốc của mọi vấn đề. Phẩm chất chính trị và năng lực chuyên môn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ lãnh đạo ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu lực, hiệu quả phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản. 1.3.2.3. Năng lực của các đơn vị xuất bản Năng lực của các đơn vị xuất bản là yếu tố thuộc về bản thân các nhà xuất bản với tư cách là đối tượng định hướng, tuy nhiên nó ảnh hưởng trở lại với phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản. Năng lực của các nhà xuất bản, cơ sở in và phát hành bao gồm tiềm lực về vốn, nhân lực, uy tín, thương hiệu, văn hóa doanh nghiệp.... Năng lực đó càng cao thì phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản càng có nhiều cơ hội thành công hơn.
10 Chương 2 THỰC TRẠNG PHƯƠNG THỨC ĐỊNH HƯỚNG CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 2.1. Tổng quan về hoạt động xuất bản ở Việt Nam Hiện nay, Việt Nam đang có hệ thống nhà xuất bản, cơ sở in, kinh doanh sách khá đa dạng. Tính hết năm 2020, cả nước có 59 nhà xuất bản, trong đó có 16 nhà xuất bản hoạt động theo mô hình doanh nghiệp (công ty TNHH một thành viên 100% vốn Nhà nước) và 43 đơn vị sự nghiệp công lập. Hoạt động xuất bản những năm gần đây có nhiều bước phát triển đáng kể. Tuy nhiên, hoạt động xuất bản vẫn còn những tồn tại, rào cản cần khắc phục. 2.2. Ưu điểm và hạn chế trong phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản và nguyên nhân 2.2.1. Ưu điểm và nguyên nhân 2.2.1.1. Ưu điểm * Về việc ban hành chủ trương, đường lối, pháp luật đối với hoạt động xuất bản: Đảng và Nhà nước đã xây dựng, ban hành những định hướng chiến lược thích hợp, tạo điều kiện cho xuất bản phát triển trong cơ chế thị trường, định hướng XHCN, thể hiện trên một số quan điểm chỉ đạo: Hoạt động xuất bản là một lĩnh vực tư tưởng sắc bén của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Hoạt động xuất bản góp phần xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng và khoa học, giáo dục và nâng cao trình độ, bản lĩnh cho cán bộ đảng viên và nhân dân, đấu tranh không khoan nhượng với các quan điểm sai trái, lạc hậu. Hoạt động xuất bản là một bộ phận quan trọng của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc; chăm lo bảo vệ, khẳng định và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời mở rộng giao lưu văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Hoạt động xuất bản là hoạt động trực tiếp góp phần nâng cao dân trí, phát triển văn hóa, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, hình thành một xã hội học tập, góp phần công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hoạt động xuất bản phải coi trọng các chức năng, nhiệm vụ nói trên, đồng thời phải thực hiện tốt nhiệm vụ kinh doanh, xây dựng ngành xuất bản, in, phát hành thành một ngành kinh tế công nghệ phát triển toàn diện, vững chắc.
11 * Về công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật về xuất bản Trong thời gian qua, công tác tuyên truyền, phổ biến chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật về xuất bản được đẩy mạnh, thông qua các phương tiện chủ yếu: thông qua hoạt động xuất bản, tập trung ở công tác xuất bản sách lý luận chính trị, pháp luật; thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng khác để tuyên truyền chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật về hoạt động xuất bản; thông qua các hình thức tuyên truyền như: hội chợ, triển lãm tại các tỉnh, thành, khu vực và quốc tế; hội thảo, tọa đàm; sử dụng các không gian đường sách, công viên sách,… để tổ chức sự kiện, tuyên truyền về sách và những nội dung liên quan đến lĩnh vực xuất bản. *Về công tác tổ chức, cán bộ trong hoạt động xuất bản Công tác quy hoạch, bổ nhiệm kiện toàn bộ máy tổ chức và đội ngũ lãnh đạo nhà xuất bản luôn được Đảng quan tâm. Trong các nội dung lãnh đạo có một nội dung đặc biệt quan trọng đó là công tác cán bộ mà trọng tâm là không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, trình độ trí tuệ và năng lực hoạt động thực tiễn của toàn đội ngũ, trước hết là đội ngũ cán bộ lãnh đạo chủ chốt và đội ngũ cán bộ cao cấp, cán bộ tham mưu chiến lược của Đảng. Về công tác đào tạo cán bộ xuất bản, hoạt động đào tạo giữ vai trò quan trọng tạo nên độ ngũ cán bộ xuất bản đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của tình hình mới. Cả nước hiện có ba cơ sở đào tạo nhân lực xuất bản gồm: Học viện Báo chí và tuyên truyền, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, Trường Đại học Văn hóa thành phố Hồ Chí Minh. Việc đào tạo và thu hút biên tập viên trong những năm gần đây có nhiều thay đổi lớn. Việc mở rộng các chuyên ngành đào tạo biên tập viên như biên tập viên sách điện tử, biên tập viên sản phẩm số của một số cơ sở đào tạo gắn với nhu cầu của các nhà xuất bản hay công ty xuất bản đã tạo ra nguồn nhân lực xuất bản mới có trình độ, năng lực, kỹ năng cao hơn. Trong công tác kiểm tra, giám sát hoạt động xuất bản, đã có sự phối hợp giữa Vụ Báo chí – Xuất bản và Cục Xuất bản, In và Phát hành trong việc xử lý các sai phạm trong hoạt động xuất bản. Đặc biệt, với những sai phạm về nội dung tư tưởng, với những vấn đề “nhạy cảm” trong xuất bản phẩm được định hướng, chỉ đạo xử lý kịp thời và hài hòa. Các mặt hoạt động khác trong công tác kiểm tra, giám sát cũng được quan tâm định hướng, chỉ đạo để mọi hoạt động xuất bản diễn ra được ổn định và được tạo điều kiện phát triển, trên cơ sở tuân thủ định hướng của Đảng và pháp
12 luật của Nhà nước về xuất bản. Đã có sự quyết liệt hơn trong xử lý vi phạm, chẳng hạn như vụ khởi tố hình sự vụ in lậu và phát hành 3 triệu cuốn sách giáo khoa giả tháng 6-2021, xảy ra tại Công ty Cổ phần In và Văn hóa truyền thông Hà Nội; Công ty Trách nhiệm hữu hạn Thương mại và Sản xuất Phú Hưng Phát. 2.2.1.2. Nguyên nhân của ưu điểm Một là, sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với hoạt động xuất bản và định hướng chính trị, tư tưởng trong công tác xuất bản. Hai là, lịch sử, truyền thống của xuất bản cách mạng Việt Nam. Ba là, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức Đảng và vai trò quản lý, điều hành của giám đốc, tổng biên tập của đơn vị xuất bản. Bốn là, sự tích cực, chủ động học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ làm xuất bản. 2.2.2. Hạn chế và nguyên nhân 2.2.2.1. Hạn chế Công tác xây dựng chiến lược, quy hoạch còn chậm, tính dự báo chưa cao. Các cơ quan quản lý về xuất bản còn thiếu chủ động trong định hướng chiến lược, còn chạy theo vụ việc để giải quyết. Hệ thống văn bản quản lý nhà nước về xuất bản thực hiện đường lối của Đảng về xuất bản còn thiếu đồng bộ, chưa kịp thời tháo gỡ những khó khăn trong thực tiễn xuất bản. Chất lượng khoa học, tính chính trị, tính chiến đấu, tính hấp dẫn và thuyết phục của sách lý luận chính trị còn chưa cao; thiếu nhiều đầu sách có giá trị lý luận cũng như thực tiễn; còn ít những sách hay, sách đẹp, sách bán chạy trên thị trường. Về công tác đào tạo cán bộ xuất bản, dù các đơn vị đào tạo ở bậc đại học, sau đại học về xuất bản vẫn tuyển sinh thường niên nhưng lượng tuyển sinh chưa cao, con số sinh viên ra trường làm đúng nghề lại rất ít. Cơ cấu biên tập viên đào tạo chuyên ngành của các nhà xuất bản so với biên tập viên đào tạo chuyên ngành xuất bản còn chênh lệch khá lớn. Về việc kiểm tra, giám sát, vẫn còn tồn tại quá nhiều vi phạm về bản quyền, vi phạm về in ấn và phát hành sách. Công tác thanh tra, xử lý vi phạm trong hoạt động in theo kế hoạch hiệu quả chưa cao, chủ yếu là thanh tra đột xuất mới phát hiện được sai phạm. 2.2.2.2. Nguyên nhân của hạn chế
13 Một là, tác động của mặt trái trong nền kinh tế thị trường, mặt trái của xu hướng thương mại hóa trong hoạt động xuất bản. Hai là, sự chống phá của các thế lực thù địch. Ba là, thực tiễn phát triển mạnh mẽ của xuất bản trong những năm gần đây với sự nở rộ của các đơn vị xuất bản, phát hành; cùng với quá trình hội nhập khu vực và quốc tế trong lĩnh vực xuất bản diễn ra nhanh chóng dẫn đến một số cơ chế, chính sách chưa đồng bộ, chưa theo kịp thực tiễn. Bốn là, công tác đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ xuất bản ở các học viện, trường đại học đào tạo về xuất bản còn có những hạn chế, chưa đáp ứng tốt yêu cầu về nhân sự xuất bản trong thực tiễn. Năm là, chưa chủ động đổi mới đồng bộ, toàn diện các nhà xuất bản. Sáu là, tinh thần trách nhiệm của các tổ chức đảng, của cán bộ, đảng viên, nhất là các đảng viên làm công tác quản lý trong cơ quan xuất bản chưa ngang tầm nhiệm vụ. Chương 3 NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA, QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP PHÁT HUY PHƯƠNG THỨC ĐỊNH HƯỚNG CHÍNH TRỊ, TƯ TƯỞNG CỦA ĐẢNG ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG XUẤT BẢN Ở VIỆT NAM THỜI GIAN TỚI 3.1. Những vấn đề đặt ra từ thực trạng phương thức định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản 3.1.1. Nhận thức của cấp ủy, cán bộ và đảng viên về vai trò của phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản còn hạn chế Nhận thức về vai trò của việc định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở nước ta hiện nay của một số tổ chức đảng, cấp ủy, lãnh đạo các cơ quan chủ quản, cán bộ và các đơn vị tham gia hoạt động xuất bản còn chưa đầy đủ; thể hiện trong việc phân công công việc, trách nhiệm chỉ đạo, quản lý, điều hành hoạt động xuất bản; trong thể chế hóa chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về xuất bản. 3.1.2. Công tác định hướng chính trị, tư tưởng chưa phát huy tốt vai trò của mình trong việc đẩy lùi khuynh hướng thương mại hóa, tác động tiêu cực từ quá trình toàn cầu hóa trong hoạt động xuất bản Cơ chế thị trường đã và đang tác động sâu rộng đến mọi mặt đời sống xã hội. Tuy nhiên, mặt trái của cơ chế thị trường chính là khuynh hướng thương mại hóa đã và đang tác động lớn đến hoạt động xuất bản, là một thách thức đối với công tác chỉ
14 đạo, quản lý hoạt động xuất bản, cụ thể là công tác định hướng chính trị, tư tưởng. Tác động tiêu cực của quá trình toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế cũng là rào cản của định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản. Mở rộng giao lưu quốc tế khó tránh khỏi sự phân hóa về tư tưởng. Các khuynh hướng tư tưởng khác nhau, đối ngược nhau sẽ xuất hiện dưới các hình thức rất tinh vi trong xuất bản phẩm, biểu hiện rõ nhất là các quan điểm hạ thấp chức năng giáo dục chính trị, tư tưởng của sách, coi sách cung cấp tri thức đơn thuần phi chính trị, gián tiếp truyền bá hệ tư tưởng phi XHCN, phổ biến những thông tin không có lợi cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc... 3.1.3. Sự thiếu kịp thời, thụ động trong định hướng chính trị, tư tưởng Lãnh đạo, quản lý là quá trình động, bởi hoàn cảnh xã hội và con người trong tổ chức luôn biến đổi. Quá trình lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý hoạt động xuất bản cũng phải đảm bảo tính chủ động, nhạy bén trước những biến đổi của lĩnh vực xuất bản trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, công tác chỉ đạo, định hướng hoạt động xuất bản chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn hoạt động xuất bản. Chức năng định hướng chiến lược thiếu tầm nhìn, thiếu chủ động. Quá trình nghiên cứu, đánh giá, dự báo, định hướng trung và dài hạn về xuất bản chưa hiệu quả. Có nhiều vấn đề mới nảy sinh, diễn biến phức tạp về tư tưởng và vướng mắc về cơ chế, chính sách chưa được định hướng, giải quyết kịp thời. Tình trạng ban hành luật khung trên lĩnh vực xuất bản vẫn còn tồn tại dẫn đến việc thực thi luật bị lúng túng, gặp nhiều khó khăn hoặc chậm chễ. 3.1.4. Điều kiện đảm bảo về nguồn lực cho việc phát huy phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản còn hạn chế Chuyển đổi số đang được coi là một xu hướng tất yếu và là một cơ hội lớn cho sự phát triển đột phá trong xã hội. Là một lĩnh vực của truyền thông đại chúng, xuất bản không nằm ngoài mà chịu tác động trực tiếp của xu hướng này. Vấn đề đặt ra là xuất bản cần được đầu tư về công nghệ, về tài chính, về tri thức, con người để có thể tiếp cận và vận hành hệ thống theo hướng chuyển đổi số, bên cạnh việc vẫn duy trì hình thức xuất bản truyền thống là sản phẩm in ấn. Tuy nhiên, nhìn ngược lại hiện trạng cơ sở vật chất, con người, những nguồn lực khác mà các nhà xuất bản Việt Nam đang có thì dường như câu chuyện chuyển đổi số vẫn là một giấc mơ xa vời. Nguồn lực tài chính hạn chế, phạm vi và trình độ ứng dụng công nghệ lại càng thấp và có sự phân hóa mạnh giữa các nhà xuất bản. Về chất lượng đội ngũ cán bộ xuất bản có vai trò quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với xuất bản. Thực tế cho
15 thấy vẫn còn một bộ phận cán bộ ở các nhà xuất bản cần được nâng cao trình độ lý luận chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ và cả trình độ ứng dụng công nghệ trước yêu cầu chuyển đổi số trong hoạt động xuất bản hiện nay. 3.2. Quan điểm về phát huy phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam thời gian tới 3.2.1. Phát huy phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản phải trên cơ sở tiếp tục đổi mới tư duy về lãnh đạo, quản lý hoạt động xuất bản trong bối cảnh mới Trong thời gian qua, hoạt động xuất bản Việt Nam phát triển ngày càng sôi động hơn nhưng cũng phức tạp hơn với công tác quản lý nội dung xuất bản phẩm. Trước bối cảnh mới như đã nêu ở trên cùng với thực trạng hoạt động xuất bản ở Việt Nam hiện nay, việc đổi mới tư duy về lãnh đạo, quản lý hoạt động xuất bản là một yêu cầu bắt buộc và cần thiết, nhằm đảm bảo cả mục tiêu thực hiện nhiệm vụ chính trị, nhưng vẫn phát triển về kinh tế cho lĩnh vực xuất bản. Thực tiễn đòi hỏi sự quan tâm hơn nữa, đầu tư, tạo điều kiện hơn nữa từ phía Đảng và Nhà nước đối với hoạt động xuất bản, để tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn hiện nay đối với các nhà xuất bản cũng như toàn ngành. Cần có sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất, kịp thời hơn nữa giữa cơ quan chỉ đạo và cơ quan quản lý xuất bản trong việc giải quyết những khó khăn, tạo động lực phát triển bền vững cho xuất bản trước bối cảnh cơ chế thị trường và hội nhập quốc tế, trước bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ và nhu cầu đọc của công chúng đã có rất nhiều thay đổi như hiện nay. 3.2.2. Phát huy phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản phải trên cơ sở tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý hoạt động xuất bản Việc tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý hoạt động xuất bản có tác động trực tiếp đến việc nâng cao hiệu quả phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản. Cần tăng cường sự phối hợp giữa các cơ quan tham gia xây dựng pháp luật, Quốc hội với cơ quan tham mưu của Đảng để những văn bản quy phạm pháp luật về xuất bản được xây dựng theo đúng tinh thần chỉ đạo, định hướng của Đảng; ban hành đảm bảo đúng thời gian dự kiến, không để xảy ra tình trạng các chỉ thị, nghị quyết và văn bản chỉ đạo của Đảng ban hành ra nhưng không được thể chế hóa trong các quy định của pháp luật hoặc không ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Bên cạnh đó, cần thể chế hóa trong các văn bản quy phạm pháp luật về xuất bản thành các chế tài, quy định rõ ràng, cụ thể, nhằm hiện thực hóa những chỉ đạo, định
16 hướng của Đảng đối với lĩnh vực xuất bản, giúp cho hoạt động xuất bản phát triển, sớm thích ứng với những yêu cầu mới. Đồng thời, cần phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng các đề án, chương trình để phát triển ngành xuất bản trong thời kỳ mới. 3.2.3. Phát huy phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản phải gắn với đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực; gắn với đầu tư tài chính, cơ sở vật chất, kĩ thuật cho hoạt động xuất bản Đối với công tác định hướng chính trị, tư tưởng, chất lượng nguồn nhân lực là một vấn đề vô cùng quan trọng đảm bảo hiệu quả, tính khả thi của mọi chỉ đạo, định hướng, quyết sách về xuất bản. Để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực xuất bản hiện nay, cần phải đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ xuất bản theo hướng đổi mới nội dung chương trình, đổi mới phương pháp giảng dạy, tăng cường tri thức về chính trị song song với những tri thức của thời đại số với những hiểu biết về công nghệ, về số hóa, về thương mại điện tử, về quản trị hiện đại,... Bên cạnh nguồn lực con người, để phát huy công tác định hướng chính trị, tư tưởng, việc tăng cường đầu tư tài chính, cơ sở vật chất, kĩ thuật cho hoạt động xuất bản là tất yếu. Sự đầu tư đó đảm bảo cho các đơn vị xuất bản có đủ sức mạnh nội lực để tập trung cho chiến lược xuất bản của mình, chủ động tài chính và các nguồn lực khác để hiện thực hóa chiến lược. 3.2.4. Phát huy phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản phải gắn liền với đấu tranh chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực văn hóa, tư tưởng Công tác định hướng chính trị tư tưởng phải phát huy vai trò của mình trong việc định hướng nội dung tác phẩm, định hướng tư tưởng cho người viết và cán bộ tham gia hoạt động xuất bản. Trong mỗi tác phẩm được xuất bản phải bảo đảm tính tư tưởng, tính chân thật, tính nhân dân, tính chiến đấu và tính đa dạng, có trách nhiệm hình thành dư luận xã hội lành mạnh, góp phần tăng cường sự đoàn kết, nhất trí về tư tưởng, chính trị và tinh thần trong nhân dân. Kiên quyết đấu tranh, phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, khắc phục các biểu hiện thương mại hóa, xa rời tôn chỉ, mục đích và các biểu hiện tiêu cực, lệch lạc khác. Tích cực biểu dương nhân tố mới, tham gia đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, mê tín dị đoan và các tệ nạn xã hội, góp phần làm lành mạnh xã hội, giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp, bản sắc và tinh hoa văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại. Trong thông tin, truyên truyền trên các xuất bản phẩm, phải kết hợp tốt giữa “xây” và “chống”, lấy tích cực để đẩy lùi tiêu cực.
17 3.3. Giải pháp phát huy phương thức định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản ở Việt Nam thời gian tới 3.3.1. Nâng cao nhận thức của các cấp ủy đảng, cán bộ xuất bản về vai trò của định hướng chính trị, tư tưởng đối với hoạt động xuất bản Thứ nhất, cần nâng cao nhận thức của các cơ quan tham mưu của Đảng về xuất bản, cấp ủy Đảng và chính quyền nơi có các đơn vị xuất bản, cơ quan chủ quản xuất bản, quản lý các đơn vị xuất bản về vị trí, vai trò của xuất bản trong bối cảnh phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay. Cần giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa chức năng tư tưởng với chức năng kinh tế trong định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng đối với hoạt động xuất bản để từ đó có chủ trương, chính sách đúng nhằm phát huy, sử dụng có hiệu quả xuất bản vào mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội đất nước. Thứ hai, cần tăng cường công tác tư tưởng của Đảng trong tập thể cán bộ, biên tập viên, cơ quan chủ quản và cơ quan định hướng, quản lý xuất bản; cần coi trọng và thực hiện tốt những chủ trương, giải pháp sau: Một là, cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, tổ chức đảng đối với công tác tư tưởng. Hai là, các cấp ủy, tổ chức đảng trong cơ quan xuất bản, cơ quan chỉ đạo, quản lý xuất bản cần coi trọng việc kiện toàn các ban tham mưu của đảng ủy, cán bộ tham mưu trong chi ủy; coi trọng việc lựa chọn, bố trí những cán bộ có phẩm chất chính trị, đạo đức, trình độ, năng lực vào cấp ủy nói chung, ban tuyên giáo của cấp ủy nói riêng. Ba là, thường xuyên thực hiện công tác tư tưởng và phát huy sức mạnh tổng hợp của các lực lượng, binh chủng tham gia vào công tác tư tưởng. Bốn là, đổi mới, nâng cao chất lượng nội dung tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng. Đội ngũ cán bộ, chỉ đạo và quản lý xuất bản là những người làm công tác liên quan đến định hướng dư luận xã hội, do vậy, cấp ủy, tổ chức đảng cần cung cấp thông tin cho họ một cách đầy đủ, thường xuyên và có chất lượng. Năm là, tăng cường đổi mới phương pháp, hình thức tuyên truyền, giáo dục chính trị, tư tưởng. Trước hết, cần nâng cao chất lượng việc tổ chức học tập quán triệt các văn bản chỉ đạo của Đảng; tổ chức các cuộc hội thảo, tọa đàm, báo cáo chuyên đề, sinh hoạt chính trị về tình hình tư tưởng và nhiệm vụ công tác tư tưởng của Đảng. 3.3.2. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng; nâng cao hiệu lực quản lý Nhà nước về xuất bản; phát huy vai trò của cơ quan chủ quản đối với hoạt động xuất bản Sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với hoạt động xuất bản thể hiện cụ thể trước
18 hết ở việc xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển ngành xuất bản. Cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung các vấn đề thực tiễn xuất bản yêu cầu khi xây dựng chiến lược, quy hoạch phát triển ngành xuất bản trong bối cảnh xây dựng nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Đây là việc làm cần thiết nhằm khẳng định hơn nữa vị trí, vai trò của Đảng trong lãnh đạo công tác xuất bản, đồng thời có ý nghĩa thực tiễn sâu sắc trong việc củng cố quyền lực chính trị của Đảng. Chiến lược cần đánh giá làm rõ những ưu điểm và hạn chế, khuyết điểm trong các mặt công tác của chủ thể công tác xuất bản, từ đó đề ra quan điểm, phương hướng và các giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với xuất bản trong giai đoạn tới. Vấn đề xã hội hóa hoạt động xuất bản để huy động mọi nguồn lực trong xã hội nhằm thúc đẩy sự phát triển của xuất bản trong cơ chế thị trường vốn đã được nghiên cứu, bàn luận, song cần được tiếp tục nghiên cứu sâu hơn, cụ thể hơn nữa. Đảng cần tăng cường định hướng, chỉ đạo Nhà nước hoàn thiện hệ thống pháp luật về xuất bản để nâng cao tính hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước đối với hoạt động xuất bản. Trước những đòi hỏi của thực tiễn xuất bản hiện nay, cần tiếp tục nghiên cứu việc thể chế hóa ở các nội dung sau: Về vấn đề chính sách phát triển và mô hình hoạt động xuất bản, cần tiếp tục có những chính sách ưu đãi về thuế như thuế VAT, thuế nhà đất, thuế nhập khẩu giấy, tiền thuê nhà, thuê đất,… Đảng và Nhà nước cũng cần có những chính sách cụ thể hơn nữa về hợp tác quốc tế về xuất bản, cần thông qua con đường ngoại giao văn hóa, tạo điều kiện cả về quan hệ đối ngoại lẫn kinh phí đầu tư cho các hoạt động như tham gia hội chợ sách khu vực và quốc tế, tham dự tọa đàm, hội thảo quốc tế về xuất bản... Đảng và Nhà nước cũng cần quan tâm hơn nữa đến chính sách hỗ trợ hoạt động xuất bản những loại sách phục vụ nhiệm vụ chính trị; sách đối ngoại; sách dành cho đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa, vùng có kinh tế đặc biệt khó khăn; sách dành cho thiếu nhi. Ngoài chính sách Nhà nước đặt hàng các đơn vị xuất bản những loại sách này, cũng có thể quan tâm, hỗ trợ các đơn vị xuất bản ở từng khâu trong hoạt động xuất bản như hỗ trợ trong việc mua bản quyền, dịch thuật, truyền thông, phát hành,... Nhà nước cũng cần sớm soạn thảo và ban hành một nghị định của Chính phủ nhằm cụ thể hóa Điều 7 Luật Xuất bản về chính sách hỗ trợ phát triển hoạt động xuất bản. Trong thời đại công nghệ số hiện nay, Nhà nước cần xây dựng chính phủ điện tử, chính quyền số, chính quyền thông minh với khả năng chia sẻ các dữ liệu quản lý nhà nước được triển khai thực hiện có hiệu quả, tạo ra sự phối hợp liên ngành, liên vùng, khai thác lợi thế so sánh của mỗi vùng, mỗi địa phương, mỗi ngành, lĩnh vực,