Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Khoa học giáo dục: Cơ sở khoa học của dự báo nhu cầu nhân lực trình độ Cao đẳng, Đại học ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM<br /> ------***-----TRẦN THỊ PHƯƠNG NAM<br /> <br /> CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA DỰ BÁO<br /> NHU CẦU NHÂN LỰC<br /> TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG, ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM<br /> Chuyên ngành: Quản lý giáo dục<br /> Mã số: 62.14.01.14<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> Hà Nội, 2014<br /> <br /> BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM<br /> ------***------<br /> <br /> TRẦN THỊ PHƯƠNG NAM<br /> <br /> CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA DỰ BÁO<br /> NHU CẦU NHÂN LỰC<br /> TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG, ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM<br /> Chuyên ngành: Quản lý giáo dục<br /> Mã số: 62.14.01.14<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC<br /> <br /> NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:<br /> 1. PGS. TS. NGUYỄN CÔNG GIÁP<br /> 2. TS. PHẠM QUANG SÁNG<br /> <br /> Hà Nội, 2014<br /> <br /> Luận án được hoàn thành tại<br /> VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> 1. PGS. TS. NGUYỄN CÔNG GIÁP<br /> 2. TS. PHẠM QUANG SÁNG<br /> <br /> Phản biện 1: PGS. TS. Trần Khách Đức,<br /> Đại học Bách khoa Hà Nội<br /> Phản biện 2: TS. Nguyễn Công Mỹ, Viện Chiến lược Phát triển,<br /> Bộ Kế hoạch và Đầu tư<br /> Phản biện 3: TS. Phan Tùng Mậu,<br /> Liên hiệp các hội khoa học và kỹ thuật Việt Nam<br /> <br /> Luận án được bảo vệ trước hội đồng chấm luận án cấp Viện họp tại<br /> Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, 101 Trần Hưng Đạo, Hà Nội<br /> Vào hồi<br /> <br /> h , ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm 2015<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> - Thư viện quốc gia<br /> - Thư viện Viện Khoa học giáo dục Việt Nam<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> NQ số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013, Hội nghị TW 8 khóa XI về đổi mới căn<br /> bản, toàn diện GD&ĐT có quan điểm chỉ đạo: “Phát triển GD&ĐT phải gắn với nhu cầu<br /> phát triển KT-XH và bảo vệ TQ; với tiến bộ KH-CN; phù hợp quy luật khách quan”.<br /> NQ số 14/2005/NQ-CP ngày 02/11/2005 của CP về đổi mới cơ bản và toàn diện GDĐH<br /> VN giai đoạn 2006-2020 cũng có quan điểm chỉ đạo: “Gắn kết chặt chẽ đổi mới GDĐH<br /> với chiến lược phát triển KT-XH,…”. Ưu tiên đào tạo NL phục vụ sự nghiệp CNH,<br /> HĐH và phát triển KT-XH là một trong những mục tiêu quan trọng nhất của chiến lược<br /> phát triển GD nước ta.<br /> Nhu cầu học ở ĐH không ngừng gia tăng, thể hiện nhu cầu được hiểu biết, được<br /> tiếp cận những kiến thức, kỹ năng mang lại thu nhập tốt hơn trong thời đại nền kinh tế<br /> tri thức đang ngày càng chiếm lĩnh ưu thế. Quy mô NL có trình độ CĐ, ĐH có chiều<br /> hướng gia tăng nhưng cung và cầu vẫn còn chưa gặp nhau, các doanh nghiệp vẫn đi tìm<br /> người, trong khi đó số SV ra trường nhưng chưa có việc làm phù hợp với chuyên môn<br /> vẫn còn tương đối nhiều. Điều này đòi hỏi cần có những DB đảm bảo tính KH về NCNL<br /> trình độ CĐ, ĐH để các trường có căn cứ xác định cơ cấu đào tạo của mình.<br /> Các đề tài nghiên cứu về DB nói chung, DB GD và DB NL cũng đã được thực<br /> hiện không ít. Tuy nhiên, những nghiên cứu riêng về DB nhu cầu NL trình độ cao đẳng,<br /> đại học (CĐ, ĐH) còn chưa được thể hiện rõ nét, gần đây mới chỉ tập trung vào thử<br /> nghiệm một số mô hình DB cầu nhâ n lực có trình độ CĐ, ĐH. Những khó khăn về cơ<br /> sở dữ liệu (CSDL) khi áp dụng các mô hình DB trong điều kiện VN hiện nay đã được đề<br /> cập, song các phương án thay thế giữa các biến hoặc hoàn thiện CSDL cũng cần tiếp tục<br /> đề xuất có sức thuyết phục mạnh hơn. Trong các nghiên cứu đã thực hiện, CSKH để<br /> hình thành DB NCNL trình độ CĐ, ĐH chưa được giải quyết triệt để và những khó khăn<br /> khi áp dụng các mô hình DB trong điều kiện VN hiện nay chưa được xác định rõ ràng.<br /> Điều này đang đòi hỏi phải hệ thống hóa, bổ sung cả về lý luận và thực tiễn nhằm tăng<br /> sức thuyết phục, độ tin cậy của các mô hình DB nhu cầu NL có trình độ CĐ, ĐH.<br /> Chính vì các lý do cơ bản trên, việc lựa chọn nghiên cứu “Cơ sở khoa học của<br /> DB nhu cầu nhân lực trình độ CĐ, ĐH ở Việt Nam” là đúng đắn và đáp ứng yêu cầu<br /> cấp thiết của hoạt động QLGD hiện nay.<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất quy trình, kỹ thuật và các giải pháp<br /> tăng cường các điều kiện để DB nhu cầu nhân lực trình độ CĐ, ĐH ở Việt Nam đảm bảo<br /> được độ tin cậy và đáp ứng được các yêu cầu của thực tiễn.<br /> 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu<br /> Khách thể nghiên cứu: Nhân lực trình độ CĐ, ĐH ở Việt Nam.<br /> Đối tượng nghiên cứu: DB nhu cầu nhân lực trình độ CĐ, ĐH ở Việt Nam.<br /> 4. Giả thuyết khoa học<br /> DB nhu cầu nhân lực trình độ CĐ, ĐH là một nhiệm vụ thiết yếu của công tác QLGD<br /> hiện nay, là cơ sở cho việc XD, hoạch định các chính sách ĐTNL đáp ứng nhu cầu XH.<br /> Tuy nhiên, nhận thức và thực tế thực hiện còn nhiều hạn chế, yếu kém; nếu chỉ rõ được<br /> Trang 1<br /> <br /> các nhân tố tác động đến NCNL trình độ CĐ, ĐH và trên cơ sở đó định hình được các<br /> PP, quy trình DB và đề xuất các giải pháp tăng cường các điều kiện để thực hiện DB thì<br /> kết quả DB NCNL sẽ có độ tin cậy cao - làm cơ sở cho hoạch định chính sách ĐT và sử<br /> dụng NL có trình độ CĐ, ĐH.<br /> 5. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> Để đạt được mục đích nghiên cứu đã đề ra, luận án thực hiện những nhiệm vụ<br /> chính sau: i) Nghiên cứu xác lập CSLL của DB NCNL trình độ CĐ, ĐH; ii) Nghiên cứu<br /> kinh nghiệm DB NCNL của một số nước trên thế giới, rút ra bài học cho DB nhân lực<br /> trình độ CĐ, ĐH ở VN; iii) Phân tích, đánh giá thực trạng DB và các điều kiện để thực<br /> hiện DB NCNL trình độ CĐ, ĐH ở VN; iv) Thử nghiệm DB NCNL trình độ CĐ, ĐH<br /> của nước ta đến 2020; v) Đề xuất quy trình, kỹ thuật và giải pháp tăng cường các điều<br /> kiện để DB NCNL trình độ CĐ, ĐH ở Việt Nam.<br /> 6. Giới hạn của đề tài<br /> NCNL trình độ CĐ, ĐH thể hiện ở các mặt: số lượng, cơ cấu theo ngành đào tạo<br /> và chất lượng; do những khó khăn về CSDL nhân lực trình độ CĐ, ĐH theo cơ cấu<br /> ngành ĐT, chất lượng ĐT và trong khuôn khổ phạm vi nghiên cứu của mình, luận án tập<br /> trung nghiên cứu cơ sở khoa học của các phương pháp DB định lượng dự báo qui mô<br /> NCNL trình độ CĐ, ĐH của cả nước.<br /> 7. Phương pháp tiếp cận và các phương pháp nghiên cứu<br /> 7.1. Phương pháp tiếp cận<br /> PP luận của DB nghiên cứu tương lai của đối tượng DB dưới các khía cạnh của<br /> bản thể luận, lôgíc học và nhận thức luận. Phép duy vật biện chứng là cơ sở PP luận của<br /> mọi DB khoa học. Trong hệ thống các quy luật biện chứng, khi tiến hành lập DB, đặc<br /> biệt lưu tâm đến nguyên lý về mối liên hệ nhân quả, là CSKH của các tiên đoán, là nền<br /> tảng, chỗ dựa cho những hoạt động thực tiễn nhằm thực hiện các mục tiêu DB. Tính<br /> chất quyết định luận duy vật biện chứng khẳng định rằng tương lai được xác định không<br /> hoàn toàn bởi cái hiện hữu mà tồn tại một phần trong các sự kiện, đối tượng được DB.<br /> Một số cách tiếp cận chính sau đây đã được sử dụng trong nghiên cứu luận án:<br /> Cách tiếp cận lịch sử, lôgic: Với DB NCNL trình độ CĐ, ĐH, tiếp cận LS là PP tiếp<br /> cận quan trọng vì phải dựa trên dãy số liệu quá khứ, tương lai được DB theo xu thế của<br /> quá khứ và hiện tại, trên cơ sở đó dịch chuyển xu thế cho tương lai.<br /> Cách tiếp cận phức hợp: với DB NCNL trình độ CĐ, ĐH, phải xem xét nhóm NL này<br /> trong mqh với KT gia đình, với KT vùng miền, với LLLĐ và sự phát triển của dân số.<br /> Cách tiếp cận cấu trúc - hệ thống: Sự phát triển của hệ thống con “nhân lực trình độ<br /> CĐ, ĐH” cũng có những qui luật vận động độc lập, tương ứng với sự vận động phát<br /> triển chung của hệ thống GD và KT-XH.<br /> Cách tiếp cận theo dấu hiệu thị trường: đánh giá thị trường LĐ là một việc làm đầy<br /> thách thức đối với các nhà nghiên cứu, các nhà XD chính sách về việc làm, các nhà phân<br /> tích về nhân lực và cả những người lập kế hoạch về GD-ĐT trong những thập kỷ tới, với<br /> mục đích làm giảm sự chênh lệch giữa cung và cầu NL, nhất là về kĩ năng nghề nghiệp.<br /> 7.2. Các phương pháp nghiên cứu<br /> <br /> Trang 2<br /> <br />