Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Kinh tế: Kiểm toán báo cáo tài chính các doanh nghiệp bảo hiểm ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI<br /> -------------------------<br /> <br /> Nguyễn Thị Mai Anh<br /> <br /> KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CÁC DOANH<br /> NGHIỆP BẢO HIỂM Ở VIỆT NAM<br /> <br /> Chuyên ngành: Kế toán<br /> Mã số: 62.34.03.01<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SỸ KINH TẾ<br /> <br /> Hà Nội, 2018<br /> <br /> Công trình được hoàn thành tại trường Đại học Thương Mại<br /> <br /> Người hướng dẫn khoa học:<br /> <br /> 1. PGS.TS. Nguyễn Phú Giang<br /> 2. PGS.TS. Lê Thị Thanh Hải<br /> <br /> Phản biện 1: ……………………………………..<br /> Phản biện 2: ……………………………………..<br /> Phản biện 3: ……………………………………..<br /> <br /> Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng đánh giá luận án cấp Trường<br /> họp tại ……………………………………………………………………...<br /> Vào hồi….. giờ…… ngày ………. tháng ……. năm…………………….<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại:<br /> <br /> Thư viện Quốc gia<br /> Thư viện Trường Đại học Thương mại<br /> <br /> 1<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Ngày nay, kiểm toán đã và đang có sự thay đổi đáng kể nhằm thích<br /> ứng với những biến động của nền kinh tế thị trường và sự phát triển mạnh<br /> mẽ của công nghệ thông tin. Một trong những thay đổi đó là sự chuyển đổi<br /> phương pháp tiếp cận kiểm toán từ các phương pháp tiếp cận truyền thống<br /> sang phương pháp tiếp cận rủi ro. Phương pháp tiếp cận rủi ro bắt đầu<br /> được một số CTKT lớn áp dụng vào cuối những năm 90 và trở nên phổ<br /> biến khi IAASB ban hành chuẩn mực kiểm toán quốc tế ISA 315 và ISA<br /> 330. Nhiều tác giả (Phil Griffiths, 2005; Knechel, 2007; Prinsloo, 2008;<br /> Adam, 2012) đã thực hiện nghiên cứu và cho thấy phương pháp tiếp cận<br /> kiểm toán trên cơ sở rủi ro được nhìn nhận là phương pháp tối ưu và phù<br /> hợp với xu thế tất yếu của sự phát triển kiểm toán hiện nay. Tại Việt Nam,<br /> phương pháp tiếp cận này chỉ thực sự được chú trọng khi Bộ Tài chính<br /> chính thức ban hành hệ thống chuẩn mực kiểm toán mới có hiệu lực thi<br /> hành từ ngày 1/1/2014. Vì là phương pháp tiếp cận mới nên chưa có nhiều<br /> tác giả tại Việt Nam nghiên cứu một cách có hệ thống quy trình kiểm toán<br /> BCTC theo hướng tiếp cận rủi ro. Mặt khác, thực tiễn hoạt động kiểm toán<br /> cũng cho thấy nhiều CTKT, KTV Việt Nam chưa thực sự thành thạo cách<br /> tiếp cận này trong quá trình kiểm toán cũng như chưa áp dụng thống nhất<br /> cho tất cả các khách hàng. Theo đó, nghiên cứu kiểm toán BCTC theo<br /> hướng tiếp cận rủi ro là cần thiết trong giai đoạn hiện nay.<br /> Nhìn chung, về cơ bản các bước trong quy trình kiểm toán được áp<br /> dụng thống nhất cho các khách hàng. Tuy nhiên, do có sự khác biệt trong<br /> đặc điểm của mỗi khách thể kiểm toán và được thực hiện bởi những chủ<br /> thể kiểm toán khác nhau nên việc thiết kế và thực hiện các thủ tục kiểm<br /> toán sẽ có sự khác biệt. Và trong phạm vi nghiên cứu này, tác giả lựa chọn<br /> chủ thể kiểm toán là kiểm toán độc lập và khách thể kiểm toán là DNBH vì<br /> những lý do sau: Một là, BCTC của DNBH là đối tượng bắt buộc phải<br /> kiểm toán. Hai là, kiểm toán viên có thể sử dụng nhiều cách tiếp cận khác<br /> nhau để kiểm toán BCTC DNBH nhưng cách tiếp cận kiểm toán dựa trên cơ<br /> sở rủi ro là phù hợp nhất. Ba là, nghiên cứu kiểm toán BCTC DNBH do<br /> kiểm toán độc lập thực hiện sẽ là bức tranh rõ nét nhất về thực trạng kiểm<br /> toán BCTC theo hướng tiếp cận rủi ro. Bốn là, thực trạng kiểm toán BCTC<br /> <br /> 2<br /> <br /> DNBH do kiểm toán độc lập thực hiện vẫn còn hạn chế. Năm là, quá trình<br /> hội nhập quốc tế đặt ra những yêu cầu khắt khe hơn trong lĩnh vực kiểm<br /> toán và buộc các CTKT, KTV phải nỗ lực hơn nữa trong việc nâng cao<br /> chất lượng kiểm toán.<br /> Những phân tích trên đây là căn cứ để tác giả xác định luận án tiến sĩ<br /> với đề tài: “Kiểm toán báo cáo tài chính các doanh nghiệp bảo hiểm ở Việt<br /> Nam”.<br /> 2. Tổng quan nghiên cứu<br /> Qua quá trình tìm hiểu các tài liệu nghiên cứu của các tác giả trong<br /> nước và ngoài nước dưới hình thức Luận án, Nghiên cứu khoa học, bài<br /> báo, tác giả nhận thấy các nghiên cứu về kiểm toán BCTC khá đa dạng,<br /> phong phú, tập trung đi sâu vào các khía cạnh cụ thể làm ảnh hưởng đến<br /> kiểm toán BCTC hoặc chú trọng vào việc xây dựng quy trình kiểm toán<br /> BCTC, phổ biến kiến thức, kinh nghiệm và hướng dẫn thực hành kiểm<br /> toán trong một số loại hình doanh nghiệp có đặc điểm hoạt động kinh<br /> doanh đặc thù… Tuy nhiên, bên cạnh những đóng góp to lớn mà các công<br /> trình nghiên cứu đạt được vẫn còn một số hạn chế làm căn cứ để tác giả<br /> thực hiện luận án này. Cụ thể:<br /> Đối với các nghiên cứu nước ngoài:<br /> - Nghiên cứu về kiểm toán BCTC DNBH trên thế giới còn rất hạn chế,<br /> chủ yếu mới chỉ dừng lại trong các văn bản hướng dẫn rất chung chung do<br /> cơ quan chức năng nhà nước ban hành chứ chưa có nhiều tác giả, nhóm tác<br /> giả tập trung nghiên cứu chi tiết, cụ thể vấn đề này.<br /> - Nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm toán ở phạm<br /> vi rộng là kiểm toán báo cáo tài chính nói chung mà ít đi sâu tìm hiểu ở<br /> mức độ chi tiết đối với từng cuộc kiểm toán hoặc gắn với khách thể đặc<br /> thù như tổ chức tín dụng, ngân hàng, DNBH.<br /> Đối với các nghiên cứu trong nước:<br /> - Nếu nhiều nghiên cứu trên thế giới đã thừa nhận và ứng dụng phổ<br /> biến phương pháp tiếp cận kiểm toán trên cơ sở rủi ro thì tại Việt Nam<br /> phương pháp này mới được đề cập đến sau khi Bộ Tài chính ban hành lại<br /> hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam theo Thông tư 214/2012/TTBTC có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2014. Cũng chính vì vậy, ngoại trừ<br /> nghiên cứu của tác giả Kiều Anh, nghiên cứu thực trạng kiểm toán BCTC<br /> <br /> 3<br /> <br /> tại các doanh nghiệp đặc thù của các tác giả còn lại là theo hướng tiếp cận<br /> truyền thống dựa trên khoản mục hoặc hệ thống kiểm soát nội bộ, hướng<br /> tiếp cận kiểm toán dựa trên rủi ro chưa được đề cập, nếu có thì còn rất mờ<br /> nhạt chủ yếu mới chỉ dừng lại ở trình bày lý luận hay được đề xuất trong<br /> giải pháp hoàn thiện.<br /> - Phương pháp nghiên cứu được các tác giả sử dụng để tìm hiểu kiểm<br /> toán BCTC tại các doanh nghiệp đặc thù trong đó có DNBH là phương<br /> pháp nghiên cứu định tính. Phương pháp nghiên cứu định lượng chưa được<br /> các tác giả sử dụng.<br /> - Chưa có nghiên cứu nào xác định và đánh giá ảnh hưởng của các<br /> nhân tố đến chất lượng kiểm toán BCTC DNBH.<br /> 3. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu<br /> Mục tiêu ngiên cứu tổng thể là hệ thống hóa, bổ sung và làm rõ lý luận<br /> chung về kiểm toán BCTC DNBH theo hướng tiếp cận rủi ro. Trên cơ sở<br /> đó, luận án đánh giá thực trạng kiểm toán BCTC DNBH và phân tích mức<br /> độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng kiểm toán BCTC DNBH. Từ<br /> nghiên cứu lý luận và thực tế đó, luận án đề xuất giải pháp hoàn thiện kiểm<br /> toán BCTC DNBH và nâng cao chất lượng kiểm toán BCTC DNBH ở<br /> Việt Nam.<br /> Để đạt được mục tiêu trên, luận án cần trả lời các câu hỏi:<br /> Câu hỏi 1: Mục tiêu và đối tượng kiểm toán, kỹ thuật kiểm toán, quy<br /> trình kiểm toán BCTC theo hướng tiếp cận rủi ro và kiểm soát chất lượng<br /> kiểm toán được thể hiện như thế nào đối với khách thể kiểm toán là<br /> DNBH?<br /> Câu hỏi 2: Có những nhân tố nào ảnh hưởng đến chất lượng kiểm<br /> toán BCTC DNBH?<br /> Câu hỏi 3: Thực trạng kiểm toán BCTC DNBH do các công ty kiểm<br /> toán độc lập tại Việt Nam thực hiện trong thời gian qua như thế nào?<br /> Câu hỏi 4: Các nhân tố có mức độ ảnh hưởng như thế nào đến chất<br /> lượng kiểm toán BCTC DNBH?<br /> Câu hỏi 5: Giải pháp nào cần được đề xuất để hoàn thiện kiểm toán<br /> BCTC DNBH và nâng cao chất lượng kiểm toán BCTC DNBH?<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu<br /> 4.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> <br />