Tóm tắt Luận án Tiến sĩ: Phân tích chuỗi giá trị thủy sản của tỉnh Nghệ An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO<br /> <br /> BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT<br /> <br /> HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> NGUYỄN THỊ THÚY VINH<br /> <br /> PHÂN TÍCH CHUỖI GIÁ TRỊ THỦY SẢN<br /> CỦA TỈNH NGHỆ AN<br /> <br /> CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ PHÁT TRIỂN<br /> MÃ SỐ: 62 31 01 05<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ<br /> <br /> HÀ NỘI - 2014<br /> <br /> Công trình hoàn thành tại:<br /> HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM<br /> <br /> Người hướng dẫn:<br /> <br /> 1. PGS. TS. TRẦN HỮU CƯỜNG<br /> 2. TS. DƯƠNG VĂN HIỂU<br /> <br /> Phản biện 1: PGS.TS. Phạm Văn Hùng<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> Phản biện 2: PGS.TS. Hoàng Văn Cường<br /> Trường Đại học Kinh tế quốc dân<br /> Phản biện 3: TS. Dương Ngọc Thí<br /> Viện Chính sách và Chiến lược phát triển Nông nghiệp, Nông Thôn<br /> <br /> Luận án được bảo vệ tại hội đồng chấm luận án cấp Học viện họp tại:<br /> Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> Vào hồi<br /> <br /> giờ, ngày<br /> <br /> tháng<br /> <br /> năm<br /> <br /> Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện:<br /> -<br /> <br /> Thư viện Quốc gia Việt Nam<br /> <br /> -<br /> <br /> Thư viện Học viện Nông nghiệp Việt Nam<br /> <br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Tính cấp thiết của đề tài<br /> Thủy sản là ngành hàng có vị trí quan trọng trong nền kinh tế<br /> Thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng. Với điều kiện tự nhiên rất<br /> thuận lợi cho sự phát triển ngành thủy sản, tỉnh Nghệ An đã xác định<br /> thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Tuy nhiên, trong quá<br /> trình phát triển thủy sản Nghệ An chưa thoát khỏi tình trạng tự phát,<br /> theo phong trào; sản phẩm tiêu thụ chủ yếu dưới dạng bảo quản và sơ<br /> chế nên chưa nâng cao được giá trị gia tăng cho sản phẩm, không đáp<br /> ứng được yêu cầu truy xuất nguồn gốc,… Thủy sản Nghệ An chưa thật<br /> sự khẳng định được vị thế cạnh tranh trên thị trường trong nước và<br /> quốc tế.<br /> Để khắc phục được những mặt yếu kém và trở thành một ngành<br /> kinh tế mũi nhọn của tỉnh, cần phải phân tích chuỗi giá trị thủy sản bao<br /> gồm từ khâu sản xuất cho đến khâu tiêu dùng cuối cùng. Phân tích<br /> chuỗi để hướng tới nâng cao kết quả, hiệu quả không những của từng<br /> khâu của chuỗi mà còn cả toàn bộ chuỗi, phân tích tính công bằng<br /> trong việc chia sẻ chi phí, lợi ích dựa trên đóng góp của từng tác nhân<br /> trên chuỗi; phân tích đánh giá tính linh hoạt, khả năng đáp ứng và chất<br /> lượng sản phẩm được tạo ra từ chuỗi. Đây cũng là vấn đề mới, mang<br /> tính thời sự cao đối với tỉnh Nghệ An nói chung và ngành thủy sản nói<br /> riêng đòi hỏi phải nghiên cứu để làm rõ.<br /> Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi đã lựa chọn “Phân tích chuỗi<br /> giá trị thuỷ sản của tỉnh Nghệ An” làm đề tài luận án nghiên cứu.<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> 2.1. Mục tiêu chung<br /> Phân tích chuỗi giá trị thuỷ sản của tỉnh Nghệ An, từ đó đề xuất<br /> định hướng và giải pháp để phát triển chuỗi giá trị thủy sản (GTTS)<br /> trên địa bàn nghiên cứu.<br /> 2.2. Mục tiêu cụ thể<br /> - Hệ thống hoá và làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về phân tích<br /> 1<br /> <br /> chuỗi GTTS.<br /> - Phân tích chuỗi GTTS và các nhân tố ảnh hưởng đến chuỗi<br /> GTTS của tỉnh Nghệ An.<br /> - Đề xuất một số giải pháp chủ yếu để phát triển chuỗi GTTS<br /> của tỉnh Nghệ An.<br /> 3. Các câu hỏi nghiên cứu<br /> Nghiên cứu đề tài này sẽ tập trung trả lời các câu hỏi sau đây:<br /> - Thực trạng hoạt động của các chuỗi GTTS của tỉnh Nghệ An<br /> diễn ra như thế nào?<br /> - Những nhân tố nào ảnh hưởng chủ yếu đến hoạt động của các<br /> chuỗi GTTS của tỉnh Nghệ An?<br /> - Những thuận lợi và khó khăn trong quá trình hoạt động của<br /> các chuỗi GTTS của tỉnh Nghệ An là gì?<br /> - Để phát triển chuỗi GTTS của tỉnh Nghệ An đề xuất những<br /> giải pháp nào?<br /> 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của đề tài<br /> 4.1. Đối tượng nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận và thực<br /> tiễn về chuỗi giá trị sản phẩm thuỷ sản nuôi trồng (tôm), đánh bắt (cá<br /> cơm) của tỉnh Nghệ An.<br /> 4.2. Phạm vi nghiên cứu<br /> - Nội dung nghiên cứu: Luận án tập trung nghiên cứu phân tích<br /> về kinh tế và quản lý của chuỗi giá trị thủy sản của tỉnh Nghệ An<br /> - Không gian nghiên cứu: Phân tích chuỗi giá trị thủy sản của<br /> tỉnh Nghệ An.<br /> - Thời gian nghiên cứu: + Số liệu thứ cấp từ năm 2010 – 2012<br /> + Số liệu điều tra năm 2012<br /> 5. Những đóng góp của luận án về học thuật lý luận và thực tiễn<br /> a) Những đóng góp về lý luận và học thuật<br /> Góp phần hệ thống và làm rõ cơ sở lý luận, thực tiễn về phân<br /> tích chuỗi GTTS. Phân tích chuỗi GTTS được xác định thông qua các<br /> 2<br /> <br /> nội dung cơ bản: lập sơ đồ chuỗi, phân tích hoạt động và mối liên kết<br /> của các tác nhân dọc theo chuỗi, phân tích kinh tế chuỗi, phân tích<br /> hoạt động quản lý chuỗi và phát triển chuỗi. Về kinh tế: xác định chi<br /> phí, giá trị gia tăng và lợi nhuận được phát sinh và tạo ra trên chuỗi, để<br /> thấy được tính công bằng về chi phí và lợi ích giữa các tác nhân. Về<br /> quản lý: đề cập tới khả năng đáp ứng, tính linh hoạt và chất lượng sản<br /> phẩm của chuỗi. Luận án cũng đã hệ thống hóa được các chỉ tiêu đánh<br /> giá và các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động của chuỗi GTTS.<br /> b) Những đóng góp về thực tiễn<br /> - Thực tiễn phân tích chuỗi GTTS của tỉnh Nghệ An thông qua 2<br /> sản phẩm lợi thế và đặc thù của tỉnh là tôm và cá cơm, cho thấy: i) Các<br /> tác nhân liên kết với nhau còn rời rạc, đứt đoạn từng khâu của chuỗi,<br /> theo hình thức liên kết thỏa thuận miệng nên chưa chặt chẽ và thiếu<br /> tính bền vững. ii) Sự phân phối lợi ích giữa các tác nhân trên chuỗi<br /> chưa thực sự công bằng: Người nuôi, đánh bắt là tác nhân hưởng phần<br /> lợi nhuận chưa tương xứng với phần chi phí bỏ ra, người bán buôn,<br /> người bán lẻ là hưởng phần lợi ích nhiều nhất. Sự liên kết càng gần với<br /> người tiêu dùng thì lợi ích của người nuôi và người đánh bắt càng<br /> được nâng cao. iii) Khả năng đáp ứng, tính linh hoạt của chuỗi còn hạn<br /> chế, chất lượng sản phẩm chưa đạt được các tiêu chuẩn để truy xuất<br /> được nguồn gốc. Luận án cũng đã xác định một số nhân tố ảnh hưởng<br /> đến chuỗi như trình độ, công nghệ, kỹ thuật,…<br /> Chương 1<br /> TỔNG QUAN TÀI LIỆU<br /> 1.1. Chuỗi giá trị và một số khái niệm liên quan<br /> 1.1.1. Khái niệm chuỗi giá trị (Value chain)<br /> Có thể khái quát, chuỗi giá trị là tập hợp một chuỗi các hoạt<br /> động để chuyển hóa nguồn lực đầu vào thành các sản phẩm đầu ra và<br /> tại mỗi hoạt động sẽ tạo thêm giá trị cho sản phẩm.<br /> 3<br /> <br />