Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Quản lý công: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:27

Thêm vào BST

Báo xấu

6
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án "Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An" được hoàn thành với mục tiêu nhằm nghiên cứu thực trạng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An từ năm 2016 - 2022, từ đó chỉ ra những điểm đạt được, những điểm chưa đạt được, nguyên nhân chưa đạt được; Nghiên cứu đề xuất bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN UBND xã, tỉnh Nghệ An. Giải pháp bảo đảm xây dựng và triển khai bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận án Tiến sĩ Quản lý công: Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA THÁI XUÂN SANG XÂY DỰNG BỘ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN XÃ, TỈNH NGHỆ AN Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 9.34.04.03 TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2023
Công trình được hoàn thành tại: Học viện Hành chính Quốc gia Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. GS.TS. NGUYỄN VĂN THÂM 2. TS. NGUYỄN THỊ HÀ Phản biện 1: ………………………………….……………… …………………………….…………………….. Phản biện 2: ……………………………….………………… ..…………………………..……………………… Phản biện 3: ……………………………….………………… ..……………………….………………………… Luận án sẽ đƣợc bảo vệ trƣớc Hội đồng đánh giá luận án cấp Học viện Địa điểm: Phòng bảo vệ luận án tiến sĩ - Phòng họp….. Nhà ……, Học viện Hành chính Quốc gia. Số 77 - Đường Nguyễn Chí Thanh - Quận Đống Đa - Hà Nội Thời gian: vào hồi ……… giờ ….. ngày … tháng …năm …… Có thể tìm hiểu luận án tại: - Thư viện Quốc gia Việt Nam - Thư viện của Học viện Hành chính Quốc gia.
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Việc nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An, xuất phát từ những lý do sau đây: Thứ nhất, trên thực tế, việc đánh giá hiệu quả QLNN trong thời gian gần đây đang dừng lại ở khung lý thuyết, luận giải sự cần thiết phải đo lường, đánh giá hiệu quả QLNN, chứ chưa có nghiên cứu cụ thể làm thế nào để đánh giá được hiệu quả QLNN. Thứ hai, cấp xã là cấp chính quyền cơ sở thấp nhất trong hệ thống chính quyền nhưng là cấp gần dân nhất, trực tiếp giải quyết mọi vấn đề của nhà nước cho người dân. Vì vậy, cấp xã có vị trí, vai trò hết sức quan trọng trong hoạt động của bộ máy nhà nước. Để giới hạn phạm vi không gian mang tính đồng nhất, chuyên sâu, việc nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND các xã là cần thiết. Thứ ba, Trong điều kiện cải cách tổ chức bộ máy hành chính đang diễn ra nhanh hơn việc xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã, tỉnh Nghệ An là một sự lựa chọn vừa có tính đại diện vùng miền có những đặc điểm chung của các xã thuộc khu vực nông thôn miền núi, đồng bằng, miền biển về điều kiện tự nhiên đồng thời cũng có sự đa dạng về văn hóa, truyền thống, lịch sử cụ thể. Thứ tư, Trong bối cảnh mới, Chính phủ và các cơ quan chính quyền địa phương đang triển khai xây dựng Chính phủ điện tử và hướng tới Chính phủ số; xây dựng chính phủ điện tử và tiến tới chính phủ số đảm bảo hoạt động quản lý quốc gia cần bảo đảm năng suất, chất lượng, hiệu lực và hiệu suất quả. Việc nghiên cứu xây dựng bộ tiêu chí mang tính tổng thể và toàn diện hơn cả về định lượng và định tính, kết hợp với công nghệ thông tin, chuyển đổi số, làm việc trong môi trường số để có cơ sở xem xét hiệu quả hoạt động QLNN là cần thiết. Từ những lý do nêu trên, nghiên cứu sinh chọn đề tài: “Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An” để nghiên cứu, làm luận án án Tiến sĩ chuyên ngành Quản lý công tại Học viện Hành chính quốc gia. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn, từ đó đề xuất phương hướng, giải pháp xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu làm rõ cơ sở lý luận về QLNN và hiệu quả QLNN của cấp xã. - Nghiên cứu làm rõ tiêu chí đánh giá và tiêu chí đánh giá hoạt động QLNN của UBND các xã. - Nghiên cứu thực trạng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An từ năm 2016 - 2022, từ đó chỉ ra những điểm đạt được, những điểm chưa đạt được, nguyên nhân chưa đạt được. - Nghiên cứu đề xuất bộ tiêu chí đánh giá hiệu qủa QLNN UBND xã, tỉnh Nghệ An. Giải pháp bảo đảm xây dựng và triển khai bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Luận án nghiên cứu các luận chứng khoa học, cơ sở thực tiễn, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nội dung: nghiên cứu lý thuyết đánh giá hiệu quả QLNN; nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn về tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã. - Phạm vi không gian: UBND các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An, do địa bàn 1
rộng, số lượng các xã trên địa bàn nhiều, vì vậy đề tài sẽ chọn ngẫu nhiên 10% số xã được khảo sát. Số xã được chọn mang tính đại diện cho các huyện khác nhau trên địa bàn tỉnh thuộc xã nông thôn miền núi, nông thôn miền biển, nông thôn đồng bằng, xã ngoại thành thuộc khu vực đô thị (loại I, loại II, loại III) với trình độ phát triển kinh tế - xã hội khác nhau. - Phạm vi thời gian: từ năm 2016 - 2022. 4. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết khoa học 4.1. Câu hỏi nghiên cứu Cho đến nay trên thế giới và ở Việt Nam đã có những công trình nghiên cứu nào đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước nào? Các công trình nghiên cứu đó có thể vận dụng vào việc xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND các xã không? Hiệu quả QLNN được đánh giá bằng cách nào? Tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND là gì? Trên thực tế đã có những tiêu chí nào đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã? Những yếu tố nào tác động đến tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND các xã, tỉnh Nghệ An? Đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã được thực hiện như thế nào? Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An bằng cách nào? Phương pháp/ cách thức triển khai bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An như thế nào? Định hướng ứng dụng các mô hình đánh giá và các nhóm giải pháp xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An? Để thực hiện thành công các giải pháp này cần những điều kiện gì? 4.2. Giả thuyết khoa học Từ lý thuyết, các mô hình, phương pháp đánh giá hiệu quả QLNN trên thế giới với tính ưu việt của nó đã được áp dụng ở nhiều nước, có thể nghiên cứu ứng dụng để xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã của một địa phương cấp tỉnh phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của Việt Nam. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Việc nghiên cứu và thực hiện luận án này dựa trên chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử; cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về hiệu lực QLNN và các tiêu chuẩn đánh giá hiệu quả QLNN. 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp phân tích, tổng hợp -Phương pháp so sánh: Tác giả sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu để so sánh, đối chiếu cơ sở lý luận, khuôn khổ pháp lý và những vấn đề thực tiễn. - Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp: - Phương pháp điều tra bằng phiếu khảo sát + Phương pháp phỏng vấn, xin ý kiến chuyên gia + Các phương pháp thống kê toán học 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án 6.1. Ý nghĩa lý luận Thứ nhất, luận án đưa ra những cách tiếp cận đánh giá, đo lường hiệu quả quản lý nhà nước với những lý thuyết, mô hình hiện đại ; tổng kết và phát triển lý luận như đề xuất các khái niệm về đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã; bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã; phân tích làm rõ những yếu tố 2
ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã. Khái quát hướng nghiên cứu chính về việc tích hợp, đồng bộ hóa các tiêu chí để đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã. Thứ hai, nghiên cứu, giới thiệu lý thuyết khung đánh giá toàn diện để xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã. Mô hình phối hợp giữa Nhà nước, các cơ quan, tổ chức xã hội và người dân trong quá trình đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã. Thứ ba, nghiên cứu, đối chiếu, phân tích số liệu chỉ ra những tồn tại, bất cập trong đánh giá năng lực hiện nay của các xã và UBND tỉnh Nghệ An, đồng thời đánh giá mặt mạnh, hạn chế và nguyên nhân. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Thứ nhất, qua phân tích và đánh giá thực trạng xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã, tỉnh Nghệ An, luận án có thể làm thay đổi nhận thức của cán bộ, công chức quản lý nhà nước đối với hoạt động của UBND xã nhằm hoàn thiện công cụ quản lý nhà nước, nâng cao chất lượng hoạt động công vụ của cán bộ, công chức làm việc trong tại UBND các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Thứ hai, qua việc đề xuất nghiên cứu lý thuyết, mô hình, phương pháp, quy trình đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước bằng hệ tiêu chí sẽ làm thay đổi cách thức tổ chức đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước đối với UBND xã theo hướng chặt chẽ, đồng bộ, chính xác, khách quan, hiệu quả hơn, các giải pháp của luận án có thể giúp cho chính quyền địa phương xây dựng và ban hành chính sách quy định về tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong thời gian tới. Thứ ba, Công trình khoa học luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cơ sở đào tạo, nhà nghiên cứu trong và ngoài tỉnh Nghệ An. 7. Dự kiến những đóng góp mới của luận án “Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An” là đề tài tiếp cận đánh giá hiệu quả QLNN bằng các mô hình thực tế đo lường bằng các tiêu chí cụ thể.. Bộ tiêu chí nếu được các cơ quan có thẩm quyền thông qua sẽ vừa là mục tiêu phấn đấu của UBND xã, vừa là căn cứ để kiểm tra, đánh giá của cơ quan nhà nước cấp trên và giám sát của Hội đồng nhân dân (HĐND) đối với UBND xã. NCS kỳ vọng, luận án sẽ có những đóng góp mới về việc ứng dụng lý thuyết đánh giá hiệu quả QLNN để xây dựng công cụ đánh giá (bộ tiêu chí) cho chính quyền, UBND xã sẽ là một bước phát triển mới về lý luận và tổng kết thực tiễn của khoa học hành chính. 8. Cấu trúc của luận án Gồm có: Mở đầu, kết luận, phụ lục và tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận án được chia thành 4 chương: Chương 1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu Chương 2. Cơ sở lý luận về tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của ủy ban nhân dân xã Chương 3. Cơ sở thực tiễn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã tỉnh Nghệ An Chương 4. Phương hướng, giải pháp xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An. 3
Chƣơng 1 TỔNG QUAN VỀ TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu về đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc Theo tìm hiểu của tác giả luận án, hiện có một số công trình nghiên cứu liên quan đến lý thuyết và các mô hình đánh giá hiệu quả QLNN như sau: 1.1.1 Các công trình nghiên cứu trên thế giới Các công trình nghiên cứu của Woodrow Wilson, cựu tổng thống Hoa Kỳ trong cuốn sách “Nghiên cứu về hành chính công”, Từ sau tác phẩm của Wilson đến nay, trên thế giới bắt đầu từ Hoa Kỳ, đã xuất hiện nhiều tác phẩm nghiên cứu và đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước. Trong cuốn sách: “Làm quen với hành chính công” năm 1926, Leond D. Whinte đã đưa ra một số nguyên tắc của hành chính công như: quản lý thích hợp với nghiên cứu khoa học, hành chính công có thể trở thành một khoa học độc lập, sứ mệnh của hành chính công là tính kinh tế và hiệu quả. Giai đoạn 1980-1990, có những công trình nghiên cứu sau: “Kỹ thuật nâng cao hiệu quả” của Matzer J. chủ biên (Productiviy Impovement Technque, ISMA: Washington, 1986, “Cẩm nang hướng dẫn cho nhà hoạt động thực tiễn trong nâng cao hiệu quả quản lý ở khu vực công” của Morley E.A (partitioners Guid to Public Sector Productivity improvement, Van Nosstrand Reinhold: New York, 1986, “Đánh giá hiệu quả quản lý công” của Wholey J.F. (Evaluation and Effective Public Management, Little: Boston, 1983). Năm 2000, Viện Hành chính công châu Âu (European Institute of Public Administration - EIPA) đã hoàn thành việc xây dựng Khung đánh giá tổng hợp (Common Assessment Framework, gọi tắt là CAF). Mô hình CAF cho phép thực hiện đánh giá chất lượng và hiệu quả hoạt động của cơ quan nhà nước thông qua tự đánh giá. Theo báo cáo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), việc đánh giá hiệu quả các tổ chức công cũng đã được thực hiện rộng rãi ở Đan Mạch, Phần Lan, Na Uy, New Zealand. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước Về nghiên cứu đánh giá hiệu quả quản lý quốc gia, cho đến nay đã có nhiều nhà khoa học, nhà quản lý tiến hành nghiên cứu và công bố nhiều công trình khoa học. Có thể kể ra một số công trình tiêu biểu như sau: “Đo lường, đánh giá hiệu quả quản lý hành chính quốc gia, thành tựu thế giới và ứng dụng ở Việt Nam” (sách chuyên khảo) do Học viện Hành chính Quốc gia, Nhà xuất bản Lao động (2012) xuất bản.Nguyễn Thị Thu Vân (2006) có cuốn sách “Khung đánh giá tổng hợp công cụ hoàn thiện hoạt động của cơ quan nhà nước” là một tài liệu rất có giá trị giới thiệu một công cụ quản lý toàn diện (Total Qualyty Management -TQM) Cuốn sách cung cấp một công cụ đánh giá hoạt động toàn diện, khách quan và khoa học về hiệu quả QLNN của các cơ quan công quyền không phải mang tính cảm tính mà trên cơ sở định lượng. Cuốn sách: “Cách tiếp cận mới về năng suất và ứng dụng vào Việt Nam” do Nguyễn Đình Phan chủ biên (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, năm 1998. Về đề tài nghiên cứu khoa học có thể kể đến Đề tài khoa học cấp Bộ “Nghiên cứu các giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan hành chính nhà nước” do Bùi Văn Minh, Chuyên viên chính Vụ Tổ chức - Biên chế Bộ Nội vụ, làm Chủ nhiệm, nghiệm thu năm 2015. Về đề tài nghiên cứu khoa học có thể kể đến: Báo cáo kết quả nghiên cứu đề tài khoa học cấp bộ năm 2011 (mã số: B11-23) của tập thể tác giả Học viện hành 4
chính (chủ nhiệm: Nguyễn Thị Thu Vân) với đề tài: “Các lý thuyết về hiệu quả quản lý hành chính nhà nước và ứng dụng trong điều hành công sở ở Việt Nam”. Luận án Tiến sĩ của tác giả Nguyễn Mạnh Cường (năm 2022) với đề tài “Xây dựng tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động của Bộ và Cơ quan ngang bộ” đã có những đóng góp mới rất đáng quan tâm như: Trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu khoa học trong nước và trên thế giới, các khái niệm: Chất lượng hoạt động; đánh giá chất lượng hoạt động cơ quan HCNN nói chung, đánh giá chất lượng hoạt động của Bộ và cơ quan ngang bộ nói riêng; tiêu chí đánh giá chất lượng hoạt động của Bộ và cơ quan ngang bộ được làm rõ hơn, đề xuất những khía cạnh mới, cụ thể hơn. 1.2. Tổng quan tình hình nghiên cứu về tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của Ủy ban nhân dân xã 1.2.1 Các công trình nghiên cứu trên thế giới Cuốn sách “Đo lường hiệu quả hoạt động của chính quyền địa phương” của Ridley C. & Simon H. (Measuring Municipal Activities, ISMA: Chicago, 1938); “Đo lường hiệu quả quản lý nhân sự ở cấp trung ương và địa phương” của Batson R. (Measuring the effectiveness of Personel Administration in State and Local Government, University of Chicago, 1933); Tham luận về khoa học hành chính của Gulick L & Urwick L. (Papers on the Science of Administration. New York, 1937). Vào cuối những năm 30 của thế kỷ XX, ở Hoa Kỳ lần đầu tiên ra mắt cuốn sách cẩm nang về QLNN, trong đó chỉ dẫn về phương pháp đánh giá hiệu quả hoạt động của các cơ quan quản lý cấp địa phương. Vào những năm 70 của thế kỷ XX, các phương pháp đánh giá về hiệu quả và tác động của chính sách ở các nước phương Tây đã được xem như là phương pháp phân tích trong lĩnh vực chính trị và hành chính. Thời kỳ này đã ra mắt những cuốn sách: “Nâng cao hiệu quả và đo lường hiệu quả trong hành chính địa phương” của Hatry H, Fish D (Hatry H. Fish D. (Impoving Productivity and Productivity Measurement in Local Government. The Urban Institute: Washington, 1971; “Hiệu quả trong khu vực công ở địa phương” của Ross J.Burkhead (Productivity in the Local Government Sector, Lexington Books, 1974); Quá trình lập pháp - tiếp cận so sánh của David M. Olson (The Legislative Process - A Comparative Approach, Harper & Row Publishers, New York, 1980). 1.2.2 Các công trình nghiên cứu trong nước Các công trình trong nước liên quan đến nội dung mà NCS đang nghiên cứu, đã được các nhà khoa học nghiên cứu từ rất sớm, có thể nêu một số công trình tiêu biểu sau đây. Đề tài cấp bộ: “Nghiên cứu xác định tiêu chuẩn, phương pháp đánh giá chính quyền xã trong sạch, vững mạnh”, chủ nhiệm đề tài: Nguyễn Hữu Đức, nghiệm thu năm 2009. Trong đề tài này, nhóm nghiên cứu xây dựng một tập hợp các tiêu chí đánh giá đối với chính quyền xã trong sạch, vững mạnh bao gồm: thể chế, tổ chức bộ máy, con người, quy trình xử lý công việc, văn hoá tổ chức công sở, giao tiếp làm việc với người dân, quản lý điều hành chung, thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, văn hoá, giáo dục, y tế, bảo đảm an ninh trật tự… 1.3. Đánh giá về những kết quả của các công trình khoa học đã nghiên cứu và những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu 1.3.1. Đánh giá về những kết quả của các công trình khoa học đã nghiên cứu Nhìn chung, các nhà khoa học Mỹ và Tây Âu đã tập trung vào việc nghiên cứu ứng dụng đánh giá hiệu quả quản lý HCNN ở cấp độ tổ chức hay đối với các chương trình, dự án cụ thể, hướng dẫn và xây dựng các phương pháp tính toán chi tiết để định 5
lượng tối đa các loại hiệu quả khác nhau. Đánh giá hiệu quả QLNN, lựa chọn các nguyên tắc phân tích hiệu quả và các tiêu chí đánh giá là vấn đề phức tạp về mặt lý thuyết bởi vì sản phẩm của khu vực công khó đo lường và không vì mục tiêu cạnh tranh khác với khu vực tư, hiệu quả hoạt động chủ yếu của doanh nghiệp là lợi nhuận. Xuất phát từ tính chất của quản lý HCNN mà có nhiều quan niệm khác nhau về hiệu quả, nhiều quan điểm, phương pháp tiếp cận đánh giá hiệu quả khác nhau. Cho đến nay, những công trình nghiên cứu về đánh giá hiệu quả QLNN ở Việt Nam còn khá khiêm tốn. Đây là một lĩnh vực mới mẻ của chuyên ngành Quản lý công cần phải tiếp tục được nghiên cứu. Những cuốn sách: “Đo lường và đánh giá hiệu quả quản lý HCNN. Những thành tựu thế giới và ứng dụng ở Việt Nam” của tập thể tác giả Học viện Hành chính do PGS.TS. Nguyễn Đăng Thành chủ biên và Cuốn sách Khung đánh giá tổng hợp công cụ hoàn thiện hoạt động của cơ quan nhà nước (CAF - phiên bản 2006) cùng với những bài viết trên tạp chí Quản lý nhà nước, tạp chí Tổ chức nhà nước của TS. Nguyễn Thị Thu Vân là những tài liệu rất có giá trị giới thiệu một công cụ quản lý toàn diện (Total Qualyty Management - TQM) cần tiếp tục được nghiên cứu ứng dụng. 1.3.2. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An tiếp tục nghiên cứu Thứ nhất, về mặt lý luận, luận án phải làm sáng tỏ: Những vấn đề chung về hiệu quả, hiệu quả QLNN, các khái niệm hiệu quả, hiệu quả QLNN, quan niệm về hiệu quả QLNN, hiệu quả QLNN của UBND xã. Các khái niệm tiêu chí, bộ tiêu chí, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã. Nội dung xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã: Chủ thể, nguyên tắc xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã; công cụ, phương pháp, quy trình đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã. Phân tích những yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã như : Hệ thống thể chế, pháp luật, cơ cấu tổ chức bộ máy, năng lực của cán bộ, công chức xã, điều kiện tài chính, cơ sở vật chất, kết cấu hạ tầng thông tin, chuyển đổi số cũng như công tác cải cách hành chính và xu hướng phát triển của đời sống xã hội. Thứ hai, về mặt thực tiễn, luận án cần tập trung làm rõ:Những công cụ đo lường, đánh giá trong cải cách hành chính hiện nay ở nước ta, thực tiễn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã những vấn đề đặt ra. Phân tích thực trạng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã theo từng lĩnh vực trên địa bàn tỉnh Nghệ An. Những hạn chế và nguyên nhân về hiệu quả QLNN, tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An. Đánh giá hiệu quả QLNN các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An qua phiếu khảo sát; tổng kết kinh nghiệm một số địa phương cấp tỉnh về xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN. Thứ ba, từ cơ sở lý luận và thực tiễn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An, luận án đề xuất phương hướng, giải pháp xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An từ nhận thức đến chính sách, các mô hình cũng như phương pháp triển khai thực hiện xây dựng và tổ chức thực hiện bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã. Nội dung chương 1 có một vị trí, ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong bố cục chung của luận án. Kết quả nghiên cứu của chương 1 là định hướng tổng quan để xác định phương pháp tiếp cận xuyên suốt cho cả luận án, hướng nghiên cứu, giả thiết nghiên cứu và các câu hỏi nghiên cứu cũng đã được xác định trong nội dung của chương này. 6
Chƣơng 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN XÃ 2.1. Những vấn đề chung về hiệu quả và hiệu quả quản lý nhà nƣớc 2.1.1. Khái niệm về hiệu quả Hiệu quả là một phạm trù khá phức tạp, khó có thể có định nghĩa bao quát và toàn diện, đặc biệt trong bối cảnh khoa học công nghệ phát triển, nội hàm của từ “hiệu quả” cũng được hiểu một cách đa nghĩa theo từng lĩnh vực, từng cách tiếp cận khác nhau cả trong lý luận và thực tiễn. Hiệu quả là khả năng tạo ra kết quả mong muốn hoặc khả năng sản xuất ra sản lượng mong muốn. Khi cái gì đó được coi là có hiệu quả, nó có nghĩa là nó có một kết quả mong muốn hoặc mong đợi, hoặc tạo ra một ấn tượng sâu sắc, sinh động. Mỗi lĩnh vực có những cách tiếp cận và định nghĩa về hiệu quả khác nhau nhưng nhìn chung đều có điểm thống nhất chung “Hiệu quả” là mối tương quan giữa kết quả thu được với chi phí bỏ ra để có được kết quả đó. Tóm lại, việc đánh giá hiệu quả bao giờ cũng phải dựa trên kết quả cuối cùng (đầu ra) của một hoạt động cụ thể. Tuy nhiên kết quả đó bao giờ cũng phải xem xét trong mối tương quan với các yếu tố khác. Việc xem xét hiệu quả các hoạt động phải dựa trên các dựa trên các tiêu chí xác định, cụ thể, rõ ràng dù đó là tiêu chí định tính hay tiêu chí định lượng. Mặt khác, các tiêu chí đánh giá hiệu quả phải gắn với đặc điểm của các loại hoạt động theo ngành, lĩnh vực cụ thể. 2.1.2. Quản lý nhà nước Quản lý nhà nước là “cách thức chính quyền nắm quyền lực và thực thi thẩm quyền để tạo ra các chính sách công, cũng như cung cấp các dịch vụ và sản phẩm công” (Ngân hàng thế giới) . Ở Việt Nam, QLNN được hiểu theo nghĩa rộng và nghĩa hẹp: Tiếp cận theo nghĩa rộng: “QLNN là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước do các cơ quan nhà nước tiến hành đối với tất cả mọi cá nhân và tổ chức trong xã hội, QLNN là quản lý tất cả mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội nhằm mục tiêu phục vụ lợi ích chung của cả cộng đồng, duy trì, ổn định và thúc đẩy xã hội phát triển theo một định hướng thống nhất của Nhà nước”. Theo nghĩa hẹp: QLNN là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực nhà nước đối với tất cả mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội từ Trung ương đến các cấp chính quyền địa phương để thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước”. 2.1.3. Nội dung quản lý nhà nước của cấp xã Nội dung QLNN của chính quyền cấp cơ sở (xã, phường, thị trấn) được quy định trong Hiến pháp 2013; Luật tổ chức chính quyền 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2019) và các văn bản QPPL có liên quan. 7
2.1.4. Quan niệm hiệu quả quản lý nhà nước Hiệu quả quản lý nhà nước là kết quả của hoạt động quản lý, điều hành của chủ thể quản lí nhà nước đạt được trong tương quan với mức độ chi phí bỏ ra, các nguồn lực đầu vào, trong mối quan hệ giữa hiệu quả kinh tế với hiệu quả chính trị và hiệu quả xã hội. Hiệu quả QLNN đi liền với chất lượng QLNN. Chất lượng QLNN được hiểu là mức độ đạt được mục tiêu, yêu cầu đối với hoạt động của cơ quan nhà nước, tạo được sự hài lòng của công dân và tổ chức trong hoạt động quản lý và cung ứng dịch vụ công, đem đến sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trên cơ sở việc huy động và sử dụng nguồn lực một cách hợp lý. 2.1.5. Quan niệm về hiệu quả quản lý nhà nước Ủy ban nhân dân xã Hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã là kết quả của hoạt động quản lý, điều hành của UBND xã đạt được trong tương quan với mức độ chi phí bỏ ra, các nguồn lực đầu vào, trong mối quan hệ giữa hiệu quả kinh tế với hiệu quả chính trị và hiệu quả xã hội. Như vậy, đánh giá hiệu quả QLNN của UBND các xã là việc đánh giá hiệu quả hoạt động của tất cả các lĩnh vực quản lý của UBND xã, bởi vì UBND xã quản lý mọi lĩnh vực hoạt động của đời sống xã hội do đó, hiệu quả QLNN của xã phải được đánh giá, đo lường trên mọi lĩnh vực hoạt động đó. Chính vì vậy, việc đánh giá hiệu quả QLNN của các xã khá đa dạng. 2.2. Tiêu chí và tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của Ủy ban nhân dân xã 2.2.1. Khái niệm về tiêu chí, bộ tiêu chí Tiêu chí là tính chất, dấu hiệu được sử dụng làm căn cứ để đánh giá, phân loại các sự vật, hiện tượng với nhau. Các tiêu chí được tập hợp trong một hệ thống trật tự, lô-gic nhất định tạo thành Bộ tiêu chí. Bộ tiêu chí là bảng mô tả tổng hợp các tiêu chí đánh giá, các điểm số cho các tiêu chí và tiêu chí thành phần và cách thức đánh giá chất lượng cho từng tiêu chí, tiêu chí thành phần đó. Tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN là công cụ, thước đo giúp cho các chủ thể được giao quyền đánh giá tổ chức thực hiện việc đánh giá hiệu quả QLNN của cơ quan, tổ chức nhà nước theo các tiêu chí chuẩn mực đã được xác định. Các tiêu chí bao gồm có tiêu chí chung và tiêu chí cụ thể, các chỉ số đánh giá. Xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN là một quá trình bao gồm việc xác định vấn đề, xác định nội dung đánh giá, đến việc lựa chọn, thiết lập các tiêu chí đánh giá. Để xây dựng được tiêu chí, trước hết các cơ quan QLNN cần xác định được các nội dung hoạt động, mục tiêu, kết quả cần đạt, trên cơ sở đó mới thiết kế tiêu chí đánh giá. Trong quá trình xây dựng tiêu chí đánh giá có thể huy động sự tham gia đóng góp của nhiều bên có liên quan như nhà quản lý, người lao động trong tổ chức hoặc học tập 8
kinh nghiệm của một số nước phát triển để có thể xây dựng được bộ tiêu chí đánh giá, đo lường kết quả hoạt động QLNN một cách có chất lượng. 2.2.2. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã 2.2.2.1. Khái niệm về tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã Tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã là công cụ, thước đo giúp UBND xã đo lường kết quả hoạt động của UBND đã đạt được thông qua các chỉ số định lượng hoặc chỉ số định tính so với mục đích, mục tiêu và các chỉ số mà UBND xã đã xác định trước. Bộ tiêu chí là bảng tổng hợp toàn bộ các tiêu chí đánh giá bao gồm điểm số cho các tiêu chí chung và tiêu chí thành phần; phương pháp, cách thức sử dụng từng tiêu chí cụ thế, tiêu chí thành phần. Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của Ủy ban nhân dân xã là một bảng tổng hợp có hệ thống toàn bộ các tiêu chí đánh giá bao gồm điểm số cho các tiêu chí chung và tiêu chí thành phần; phương pháp, cách thức sử dụng từng tiêu chí cụ thế, tiêu chí thành phần của Ủy ban nhân dân xã. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân xã là hệ thống chỉ số nhằm lượng hóa mức độ đáp ứng về mục tiêu của một hoạt động thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân xã, phản ánh kết quả hoạt động, đưa ra kết luận về hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân xã. Tiêu chí đánh giá được đo lường bằng các chỉ số đánh giá, nói một cách đầy đủ là chỉ số đánh giá kết quả. Chỉ số là các biến số định tính hoặc định lượng để đo lường kết quả hoạtt động, phản ánh được sự thay đổi liên quan tới một biện pháp can thiệp hoặc hỗ trợ việc đánh giá kết quả hoạt động của UBND xã so với kết quả đã định trước. Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân xã là một tập hợp có hệ thống trật tự, lô-gic các chỉ số nhằm lượng hóa mức độ đáp ứng về mục tiêu của một hoạt động thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban nhân dân xã, phản ánh kết quả hoạt động, đưa ra kết luận về hiệu quả quản lý của Ủy ban nhân dân xã. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã là thiết lập bảng mô tả tổng hợp các tiêu chí đánh giá, các điểm số cho các tiêu chí và tiêu chí thành phần của tất cả các hoạt động QLNN của UBND xã 2.2.2.2. Những tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã (1) Trên lĩnh vực kinh tế: (2). Trên lĩnh vực văn hóa - xã hội: (3). Trên lĩnh vực quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội: (4). Trên lĩnh vực việc thực hiện chính sách dân tộc và chính sách tôn giáo (nếu có): 9
(5). Trong công tác xây dựng và ban hành các văn bản quản lý nhà nước (6). Trong việc xây dựng, tổ chức bộ máy chính quyền (7). Trong việc thi hành pháp luật: Ngoài ra: Những tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã cũng cần phải được đánh giá: - Dưới góc độ tiếp cận dịch vụ. - Thủ tục hành chính - Về công khai, minh bạch 2.3. Nội dung xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của ủy ban nhân dân xã 2.3.1. Chủ thể xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã Chính quyền cấp tỉnh là chủ thể có thẩm quyền xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND cấp xã. UBND tỉnh xây dựng dự thảo trình HĐND cùng cấp thông qua bằng một Nghị quyết ban hành Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã. 2.3.2. Nguyên tắc xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã - Tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN phải được xây dựng trên cơ sở thống nhất quan điểm về hiệu quả hoạt động QLNN. - Các tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã phải được cụ thể hóa bằng các tiêu chí thành phần, tức là sự diễn giải chi tiết yêu cầu về các công việc, các hoạt động quan trọng phải thực hiện và yêu cầu về kết quả cần đạt được ở mỗi tiêu chí. - Xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã cần được thực hiện theo nguyên tắc trên cơ sở quy định của pháp luật hiện hành. Đảm bảo tính hợp lý, tính khoa học, tính khả thi, tính kinh tế. - Xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã đảm bảo nguyên tắc khách quan, đồng thời, trên cơ sở thực tiễn chất lượng hoạt động QLNN của UBND xã. - Xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã cần bảo đảm tính lượng hóa, tính đơn giản, dễ áp dụng. - Xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã theo tinh thần của Quyết định 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030”. - Thực hiện chuyển đổi số ở xã trên cơ sở lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm; đáp ứng mục tiêu thu hẹp khoảng cách số giữa khu vực nông thôn và thành thị. 2.3.3. Công cụ đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã Khung tiêu chí đánh giá; các chỉ số; bảng điểm... là những công cụ cần thiết được xây dựng để đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của UBND xã. Thiết kế phần mềm, số hóa khung tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã. Xây dựng, thí điểm, nhân rộng mô hình chuyển đổi số trên địa bàn xã. 10
2.3.4. Phương pháp đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã 2.3.4.1. Đánh giá thông qua hệ thống các báo cáo 2.3.4.2. Đánh giá thông qua các chỉ số 2.3.4.3. Đánh giá thông qua khảo sát xã hội và lấy ý kiến của đối tượng quản lý 2.3.4.4. Đánh giá thông qua hiệu quả chuyển đổi số của UBND xã đạt được các mục tiêu cơ bản theo lộ trình đến năm 2025 2.3.5. Quy trình đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã - Bước 1: Đánh giá kết quả việc thực hiện các mục tiêu, chương trình, kế hoạch gắn với chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của chính quyền cấp xã trong từng thời kỳ nhất định (trong mối quan hệ với các chi phí để đạt được kết quả đó). - Bước 2: Đánh giá tổ chức và các hoạt động cụ thể của UBND cấp xã trên các yếu tố Bước 3: Đánh giá tổng hợp trên tất cả các lĩnh vực, các hoạt động QLNN của UBND xã 2.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của Ủy ban nhân dân xã 2.4.1. Hệ thống thể chế, pháp luật 2.4.2. Về cơ cấu tổ chức bộ máy 2.4.3. Về năng lực của cán bộ, công chức xã 2.4.4. Điều kiện tài chính, cơ sở vật chất; kết cấu hạ tầng công nghệ thông tin, chuyển đổi số 2.4.5. Công tác cải cách hành chính nhà nước và xu hướng phát triển của đời sống xã hội Những yếu tố trên, có những yếu tố thuộc về khách quan, nhưng đa số thuộc về chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả QLNN của UBND xã. Cũng cần nhấn mạnh thêm có 3 yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, đó là: Nhận thức của cán bộ, công chức, nhất là cán bộ, công chức giữ vị trí lãnh đạo, quản lý về sự cần thiết đánh giá kết quả hoạt động QLNN của UBND xã, về công cụ đo lường kết quả đánh giá này. Năng lực của đội ngũ chuyên gia xây dựng và triển khai hệ thống đánh giá hoạt động của UBND xã dựa trên kết quả. Năng lực của cán bộ, công chức UBND xã trong xây dựng kế hoạch hoạt động dựa trên kết quả. Tại chương 2 NCS đã đi vào nghiên cứu, lý thuyết về hiệu qủa, hiệu quả QLNN và hiệu quả QLNN của UBND xã; tiếp đến nghiên cứu lý thuyết về tiêu chí, bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN nói chung; hiệu quả QLNN của UBND xã nói riêng; chủ thể, nguyên tắc, công cụ, phương pháp, quy trình xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN cu của UBND xã... 11
Chƣơng 3 CƠ SỞ THỰC TIỄN XÂY DỰNG BỘ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN XÃ TỈNH NGHỆ AN 3.1. Cơ sở thực tiễn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của Ủy ban nhân dân xã 3.1.1. Một số công cụ đo lường, đánh giá trong cải cách hành chính ở Việt Nam 3.1.1.1. Chỉ số PCI:(Provincial Competitiveness Index) Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh 3.1.1.2. PAPI:Public (Administration Performance Index) Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công 3.1.1.3. Chỉ số PAR INDEX:(Public Administration Reform Index) Chỉ số cải cách hành chính 3.1.1.4. Chỉ số SIPAS:Satisfaction (Index of Public Administrative Services). Chỉ số sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước 3.1.1.5. Bộ Tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác Phổ biến Giáo dục Pháp luật (theo Thông tư số 03/2018/TT-BTP ngày 10/3/2018 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp . 3.1.2. Thực tiễn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã những vấn đề đặt ra Ở nước ta, hiện nay chưa có hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND các cấp nói chung và UBND cấp xã nói riêng. Việc đánh giá hầu như được thông qua các Báo cáo tổng kết hằng năm hoặc nhiệm kỳ về việc tổ chức thực hiện các kế hoạch, chương trình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Chủ thể đánh giá là UBND các cấp, trong đó có UBND cấp xã tự đánh giá về việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ đã được lập trong kế hoạch. 3.2. Phân tích thực trạng đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của Ủy ban nhân dân các xã theo từng lĩnh vực trên địa bàn tỉnh Nghệ An trong điều kiện chƣa có tiêu chí đánh giá 3.2.1. Tổng quan về tỉnh Nghệ An 3.2.2. Thực trạng tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân các xã theo từng lĩnh vực trên địa bàn tỉnh Nghệ An Tổng hợp các báo cáo tổng kết, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, chúng tôi khái quát trục đánh giá theo lĩnh vực như sau: 12
2. Lĩnh vực 3. Lĩnh vực 1. Lĩnh vực kinh tế văn hoá - xã hội nội chính tổng hợp 1.1. Nông nghiệp 2.1. Lĩnh vực giáo dục và đào 1. Về Quốc phòng a) Về trồng trọt tạo 2. Về An ninh 1.1.2. Về chăn nuôi 2.2. Lĩnh vực văn hóa thông 3. Công tác tiếp dân, c) Về lâm nghiệp hoặc tin - thể thao giải quyết đơn thư nuôi trồng thủy, hải sản 2.3. Về lĩnh vực y tế - Công khiếu nại, tố cáo của 1.2. Tài nguyên, môi tác Dân số kế hoạch hóa gia công dân trường, công nghiệp - xây đình 4. Công tác Tư pháp dựng 2.4. Công tác giải quyết việc 5. Công tác Nội vụ, cải a) Lĩnh vực Tài nguyên làm, xóa đói giảm nghèo và cách hành chính và Sản xuất công nghiệp: an sinh xã hội xã hội 6. Sự chỉ đạo, điều b) Xây dựng cơ bản, giao 2.4.1. Về giải quyết việc làm hành của UBND xã thông 2.4.2. Về xóa đói giảm nghèo c) Lĩnh vực Môi trường 2.4.3. Về an sinh xã hội 1.3. Dịch vụ thương mại 2.4.4. Người có công 1.4. Thu, chi ngân sách 2.5. Lĩnh vực công tác dân tộc UBND xã thực hiện 09 nhiệm vụ sau: STT Nhiệm vụ Về Phát triển kinh tế Nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi) - Lâm nghiệp - Nuôi trồng thủy hải sản Giao thông tiểu thủ công nghiệp - xây dựng 01 cơ bản Địa chính - Địa giới Thương mại - dịch vụ 02 Về Tài nguyên - môi trường 03 Về thu, chi ngân sách Về phát triển Chương trình Nông thôn mới kết hợp với 04 các Chương trình xóa đói giảm nghèo Lĩnh vực Văn hóa - xã hội 5.1. Công tác Giáo dục 5.2. Công tác Thông tin - Tuyên Truyền, Văn nghệ - Thể dục thể thao và xây dựng các danh 05 hiệu văn hoá 5.3. Công tác Y tế - Dân số Kế hoạch hóa gia đình 5.4. Công tác Chính sách xã hội và Trẻ em Lĩnh vực Quốc phòng - an 6.1. Công tác Quốc phòng 06 ninh 6.2. Công tác An ninh trật tự 07 Công tác Tư pháp - Hộ tịch Công tác giải quyết đơn thư 08 khiếu nại, tố cáo 09 Tài chính - Kế toán 13
Một trong những báo cáo đáng lưu ý để thấy được bức tranh toàn cảnh nông thôn tỉnh Nghệ An (địa bàn các xã) là Báo cáo kết quả thực hiện chương trình mục tiêu Quốc gia xây dựng Nông thôn mới (2010 - 2022) 3.2.3. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước về kinh tế 3.2.4. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước về văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế 3.2.5. Tiêu chí đánh giá hiệu quả về an ninh quốc phòng; thực hiện dân chủ cơ sở; thanh tra, kiểm tra 3.2.6. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước về cải cách hành chính 3.2.7. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước trong chuyển đổi số 3.2.8. Tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước về xây dựng xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật 3.2.9. Mối quan hệ phối hợp của Ủy ban nhân dân xã với cấp ủy Đảng, Thường trực Hội đồng nhân dân, các đoàn thể chính trị - xã hội ở địa phương và với các cơ quan nhà nước cấp trên 3.3. Những hạn chế và nguyên nhân về hiệu quả quản lý nhà nƣớc, tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An Việc đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã còn nhiều hạn chế. Đánh giá hiệu quả QLNN chủ yếu là tự đánh giá bằng các báo cáo để trình bày trước HĐND, Đảng ủy xã và cơ quan nhà nước cấp trên. Với cách đánh giá như vậy độ chính xác, tin cậy không cao. Một số địa phương mắc bệnh “thành tích“ nên nghe báo cáo thì rất hay, tốt (hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ) nhưng trên thực tế thì hiệu quả QLNN thấp, thậm chí là không hiệu quả gây ra sự lãng phí về các nguồn lực của địa phương. 3.3.1. Đánh giá về hiệu quả quản lý nhà nước, tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An Một là, công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở một số xã còn chưa có đủ cơ sở khoa học và chưa phù hợp với thực tiễn Hai là, việc tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ quản lý HCNN trên các lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội còn nhiều lúng túng, thụ động. Ba là, công tác cải cách hành chính tuy đạt được nhiều thành tựu nhưng vẫn còn một số chỉ tiêu chưa đạt yêu cầu. Trong đó, đặc biệt lưu ý đến nội dung chuyển đổi số trên địa bàn các xã ở khu vực nông thôn thuộc các xã đặc biệt khó khăn. Bốn là, vai trò của các Ủy viên của UBND còn hạn chế, chưa phát huy hiệu quả hoạt động tập thể của UBND. Trách nhiệm của tập thể UBND, cá nhân Chủ tịch UBND và từng thành viên UBND còn chưa được rõ ràng, Năm là, năng lực, trình độ, kỹ năng quản lý HCNN của một bộ phận cán bộ, công chức xã chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ; tình trạng cửa quyền, gây phiền hà đối với người dân, tổ chức và doanh nghiệp vẫn chưa được khắc phục. Sáu là, về vai trò lãnh đạo của Đảng: Ở những nơi UBND xã yếu kém trước 14
hết là Đảng bộ ở đó chưa được củng cố, chi bộ yếu kém, đảng viên trong thường vụ, đảng uỷ mất đoàn kết, bè phái, cục bộ, giỏi năng lực đối phó, ít lo lắng việc chung của người dân. Bảy là, hiệu quả công tác tiếp dân chưa cao, chưa thực hiện nghiêm túc Qua đó có thể thấy, để phát huy vai trò của UBND cấp xã trong hoạt động QLNN thì cần quan tâm nhiều hơn đối với việc đánh giá hoạt động quản lý của cơ quan nhà nước này. Và để thực hiện điều đó, rất cần phải xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá đầy đủ, rõ ràng, dễ áp dụng. 3.3.2. Nguyên nhân hạn chế về hiệu quả quản lý nhà nước; tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An Thứ nhất: Về nhận thức, tư tưởng Thứ hai: Về cơ sở pháp lý Thứ ba: Về phạm vi, nội dung, lĩnh vực quản lý của UBND cấp xã. Thứ tư: Thiếu đội ngũ chuyên gia đánh giá có kỹ năng đánh giá chuyên nghiệp và các phẩm chất khác phục vụ cho việc tham gia vào quá trình đánh giá Cho đến nay, Nghệ An vẫn là một tỉnh nghèo. Chính vì vậy: Năng suất, chất lượng, hiệu quả đang là vấn đề yếu kém cần được cải thiện. Để giải quyết được vấn đề trên, trước hết tỉnh Nghệ An cần phải xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN cấp xã 3.4. Đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc các xã trên địa bàn tỉnh Nghệ An qua phiếu khảo sát (một công cụ đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của Ủy ban nhân dân xã) 3.4.1 Nhận xét, đánh giá chung Hiệu lực, hiệu quả QLNN của UBND xã chưa cao. Số liệu điều tra xã hội học cho thấy: chỉ có 5,33% ý kiến đánh giá tốt, 46,22% ý kiến đánh giá khá, 42,67% đánh giá trung bình và 5,78% đánh giá yếu. (Đơn vị tính:%) Trung TT Lĩnh vực công tác Tốt Yếu bình 1 Phát triển kinh tế 26,67 66,44 6,89 2 Giữ gìn an ninh - quốc phòng 43,56 52,00 4,44 3 Thực hiện chế độ chính sách xã hội 38,22 52,44 9,33 4 Phát triển giáo dục, văn hoá, thể dục thể thao 27,78 65,56 6,67 5 Quản lý và sử dụng ngân sách xã, các khoản đóng góp 28,22 55,11 16,67 6 Quản lý đất đai, tài nguyên, môi trường 8,89 60,22 30,89 7 Phát triển y tế, kế hoạch hoá gia đình 35,11 55,78 9,11 8 Tuyên truyền, giáo dục pháp luật 10,67 57,78 31,56 9 Chống tham nhũng, tệ nạn xã hội 20,00 52,67 27,33 10 Xây dựng cơ sở hạ tầng công cộng 39,78 46,44 11,56 11 Giải quyết việc làm cho người lao động. 5,78 40,00 54,22 15
Đánh giá về hiệu quả QLNN của cấp xã nói chung, qua phiếu điều tra đối với công dân cho kết quả: Ý kiến người dân cho rằng: Tốt (10,79%); Chưa tốt lắm, còn nhiều hạn chế cần khắc phục (51,60%); Có một số hạn chế nhưng không cơ bản (32,81%); Hoạt động kém hiệu quả (2,90%); Ý kiến khác hoặc bổ sung (1,87%). 3.4.2. Những điểm đạt được về tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước trên các lĩnh vực cụ thể (Xem nội dung luận án) Trong phạm vi của chương tác giả đã chứng minh cơ sở thực tiễn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã từ việc báo cáo tóm tắt một số công cụ đo lường, đánh giá trong cải cách hành chính ở Việt Nam, thực tiễn xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã - những vấn đề đặt ra. Khái quát tổng quan địa bàn nghiên cứu, tiếp đến đi vào phân tích thực trạng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã theo từng lĩnh vực trên địa bàn tỉnh Nghệ An Sau khi phân tích thực trạng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An NCS đã chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân về hiệu quả QLNN, tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã, tỉnh Nghệ An. Những kết quả đạt được, hạn chế yếu kém được xác thực qua tổng hợp bằng phiếu khảo sát (một công cụ đo lường, đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã) một cách công phu bằng các bảng tổng hợp, biểu đồ 16
Chƣơng 4 PHƢƠNG HƢỚNG, GIẢI PHÁP XÂY DỰNG BỘ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN XÃ, TỈNH NGHỆ AN 4.1. Phƣơng hƣớng xây dựng bộ tiêu chí đánh giá, đo lƣờng hiệu quả quản lý nhà nƣớc Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An 4.1.1. Định hướng của Đảng, Nhà nước về tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước Mục tiêu của cải cách hành chính nhà nước là: dân chủ, chuyên nghiệp, hiện đại, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả. Đổi mới quản trị quốc gia theo hướng hiện đại, hiệu quả là chủ trương lớn, được xác định là một những mục tiêu trọng tâm tại Đại hội XIII của Đảng. Để tiến hành cải cách hành chính ở cấp xã phải quán triệt các quan điểm sau: Thứ nhất, đẩy mạnh đổi mới tư duy trong quản lý hành chính từ “cai trị” sang “phục vụ”, hướng đến xây dựng nền hành chính có khả năng thay đổi, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường năng lực phục vụ của nền hành chính ở cấp xã. Thứ hai, xây dựng động lực cải cách hành chính ở cơ sở từ bên trong nhằm bảo đảm tính chủ động, đáp ứng tốt và kịp thời nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội ở cấp xã. Thứ ba, xây dựng chiến lược và lộ trình cải cách cụ thể kết hợp với việc quản lý các hoạt động cải cách theo định hướng kết quả. Tập trung nguồn lực vào các mục tiêu ưu tiên và thường xuyên đánh giá kết quả đạt được để có sự điều chỉnh kịp thời. Thứ tư, kết hợp phát huy sáng kiến “từ dưới lên” và sự cam kết của lãnh đạo cấp cao “từ trên xuống”. Sự kết hợp giữa phát huy sáng kiến cải cách từ cơ sở với những cam kết chính trị ở cấp cao hơn sẽ đảm bảo sự thành công của cải cách hành chính nói chung và cải cách hành chính ở cơ sở nói riêng. Thứ năm, tham khảo và vận dụng có chọn lọc kinh nghiệm cải cách hành chính của các quốc gia khác, các tỉnh bạn để từ đó vận dụng những hạt nhân hợp lý của các mô hình cải cách đó vào cải cách hành chính ở cấp xã của tỉnh Nghệ An. Vận dụng những chính sách, quy định sau để xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã: Bộ chỉ số chỉ đạo, điều hành và đánh giá chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp trong thực hiện TTHC, dịch vụ công theo thời gian thực trên môi trường điện tử (Ban hành kèm theo Quyết định số 766/QĐ-TTg ngày 23 tháng 6 năm 2022 của Thủ tướng Chính phủ), 4.1.2. Một số yêu cầu về bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An Thể chế hóa Nghị quyết số: 29-NQ/TW ngày 17/11/2022 lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. 17
Việc sử dụng các tiêu chí để đánh giá hiệu quả hoạt động QLNN cần phải có các mô hình, phương pháp, công cụ đánh giá đáng tin cậy, đảm bảo các mục tiêu dài hạn không bị gián đoạn, đảm bảo trách nhiệm giải trình và giảm thiểu tác động không phù hợp trong quản lý, đánh giá thực chất, minh bạch các phương diện cụ thể của nền hành chính. Thứ nhất, đánh giá phải bảo đảm định hướng phát triển của chính quyền cấp xã trong tổng thể chính quyền cấp huyện Thứ hai, tiêu chí đánh giá cần đảm bảo yêu cầu định lượng và định tính; bao quát yếu tố đầu vào, yếu tố đầu ra và cả quá trình quản lý hành chính nhà nước Thứ ba, áp dụng đa dạng các phương pháp đánh giá tùy thuộc vào mục đích, đối tượng, yêu cầu đánh giá Xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN của UBND xã cần phải áp đồng bộ những giải pháp để giải quyết được những vấn đề sau: Thứ nhất, việc xây dựng tiêu chí đánh giá cần thiết phải làm rõ nội hàm của chất lượng và hoạt động QLNN của UBND xã là gì? Câu hỏi đặt ra là việc xác định này có dễ hay không, có thể định lượng một cách tường minh, rành mạch các yếu tố cấu thành chất lượng hoạt động hay không? Thứ hai, cần thiết phải có bao nhiêu tiêu chí là đủ để đo lường được chính xác chất lượng hoạt động của UBND xã? Thứ ba, hiện nay chưa có một văn bản chính thức nào quy định cụ thể và trực tiếp về hiệu lực, hiệu quả QLNN của UBND xã. Vì vậy cần có một văn bản quy định có giá trị pháp lý sẽ tạo nên một công cụ đánh giá tốt, góp phần nâng cao chất lượng hoạt động quản lý của UBND xã. Thứ tư, hiệu quả hoạt động của quản lý của UBND xã là tập hợp những đặc trưng, hoặc nhóm các tiêu chí trên cơ sở xác định rõ các nội dung, nguyên tắc, tiêu chuẩn hoạt động. 4.2. Một số giải pháp xây dựng bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nƣớc của Ủy ban nhân dân xã, tỉnh Nghệ An 4.2.1. Nâng cao nhận thức cho cán bộ lãnh đạo, quản lý Ủy ban nhân dân xã về việc xây dựng và áp dụng tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước . Thực chất của việc nâng cao nhận thức cho cán bộ lãnh đạo, quản lý Ủy ban nhân dân xã về việc xây dựng và áp dụng tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước là việc đổi mới tư duy của cán bộ, công chức nói chung trong đó có cán bộ, công chức cấp xã về hành chính công trong xu thế phát triển. 4.2.2. Xây dựng chính sách quy định áp dụng tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước của Ủy ban nhân dân xã Thứ nhất, hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả QLNN cấp xã bảo đảm tính khoa học, chính xác, khách quan. Thứ hai, xây dựng mô hình đánh giá hiệu quả quản lý hành chính cấp xã. 18