Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Kế toán: Tổ chức hệ thống kiểm soát nội bộ tại Trường cao đẳng Nông Lâm

i<br /> <br /> TÓM TẮT LUẬN VĂN<br /> Nghị định Số 43/2006/ NĐ – CP ngày 25/4/2006 của Chính phủ quy định<br /> quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về thực hiện nhiệm vụ, tổ chức bộ máy,<br /> biên chế và tài chính đối với đơn vị sự nghiệp công lập ra đời đã tạo ra nhiều<br /> cơ hội và thách thức đối với các tổ chức sự nghiệp công. Trường cao đẳng<br /> Nông Lâm là một tổ chức sự nghiệp công lập. Với chức năng chính là đào tạo<br /> các kỹ sư thực hành trong lĩnh vực Nông Lâm nghiệp cũng đang phải đối mặt<br /> với vấn đề trên. Do vậy, việc quản lý, tổ chức hoạt động của Nhà trường thế<br /> nào để đạt được mục tiêu đặt ra là vấn đề cấp thiết.<br /> Việc tổ chức HTKSNB hữu hiệu là yêu cầu không thể thiếu đối với Nhà<br /> trường vì nó giúp cho người quản lý luôn nắm bắt và kiểm soát một cách tốt<br /> nhất hoạt động của đơn vị; hạn chế, ngăn ngừa những sai sót có thể xảy ra<br /> trong quá trình hoạt động và đảm bảo cho hoạt động của đơn vị đạt được mục<br /> tiêu đề ra.<br /> Do vậy, với Đề tài: “Tổ chức hệ thống kiểm soát nội bộ tại Trường cao<br /> đẳng Nông Lâm” Luận văn tiến hành nghiên cứu, hệ thống hoá những vấn đề<br /> lý luận HTKSNB, từ đó phân tích, đánh giá thực trạng và đề xuất một số giải<br /> pháp nhằm tổ chức HTKSNB tại Trường cao đẳng Nông Lâm.<br /> CHƯƠNG 1<br /> LUẬN VĂN HỆ THỐNG HOÁ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ HTKSNB<br /> TRONG CÁC TỔ CHỨC SỰ NGHIỆP CÔNG<br /> <br /> Thứ nhất, trong mối quan hệ với quản lý, kiểm soát không phải là một giai<br /> đoạn hay một khâu của quá trình quản lý mà nó được thực hiện ở tất cả các<br /> giai đoạn của quá trình quản lý. Do đó, kiểm soát là một chức năng của quản<br /> lý, gắn liền với quản lý. Kiểm soát là hoạt động giám sát thực tiễn từ đó cung<br /> cấp thông tin cho nhà quản lý, giúp các nhà quản lý đánh giá tình hình thực tế<br /> để có các quyết định phù hợp và kịp thời đảm bảo tính khả thi của mục tiêu đã<br /> đề ra. Chức năng kiểm tra, kiểm soát trong các đơn vị được thực hiện bởi<br /> <br /> ii<br /> HTKSNB.<br /> Thứ hai, về khái niệm HTKSNB, theo Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế<br /> (Chuẩn mực IAS 400) “HTKSNB là toàn bộ những chính sách và thủ tục<br /> kiểm soát do ban lãnh đạo của đơn vị thiết lập nhằm đảm bảo việc quản lý<br /> chặt chẽ và sự hiệu quả của các hoạt động trong khả năng có thể. Các thủ tục<br /> này đòi hỏi việc tuân thủ các chính sách quản lý, bảo quản tài sản, ngăn ngừa<br /> và phát hiện gian lận hoặc sai sót, tính chính xác và tính đầy đủ của các ghi<br /> chép kế toán; đồng thời đảm bảo lập trong thời gian mong muốn những thông<br /> tin tài chính đáng tin cậy”<br /> Qua đó, HTKSNB được hiểu là toàn bộ các chính sách, các bước kiểm soát<br /> và thủ tục kiểm soát được thiết lập nhằm kiểm soát các hoạt động của đơn vị<br /> trên cơ sở xác định rủi ro có thể xảy ra trong từng khâu công việc để tìm ra<br /> biện pháp ngăn chặn nhằm thực hiện có hiệu quả tất cả các mục tiêu đặt ra<br /> của đơn vị. HTKSNB hướng tới những mục tiêu cơ bản như:<br /> - Tài sản của đơn vị phải được bảo vệ.<br /> - Các thông tin phải đảm bảo độ tin cậy.<br /> - Bảo đảm việc tuân thủ các quy định pháp lý.<br /> - Bảo đảm hiệu năng, hiệu quả trong hoạt động của các đơn vị.<br /> Thứ ba, để thực hiện đầy đủ chức năng kiểm tra, kiểm soát của quản lý<br /> HTKSNB, trong các đơn vị thường bao gồm 4 bộ phận cấu thành cơ bản: môi<br /> trường kiểm soát, hệ thống kế toán, các thủ tục kiểm soát và kiểm toán nội bộ.<br /> Môi trường kiểm soát bao gồm toàn bộ nhân tố bên trong và bên ngoài đơn<br /> vị tác động đến việc thiết kế, hoạt động và xử lý dữ liệu của các loại hình<br /> KSNB như: đặc thù về quản lý, cơ câú tổ chức, chính sách nhân sự, công tác<br /> lập kế hoạch, uỷ ban kiểm soát và các yếu tố bên ngoài.<br /> - Đặc thù về quản lý: đó là nhận thức, quan điểm của người quản lý trong điều<br /> hành các hoạt động của đơn vị. Những quan điểm này ảnh hưởng trực tiếp đến<br /> các chính sách, chế độ cũng như cách thức tổ chức, quy trình kiểm tra, kiểm soát<br /> trong đơn vị.<br /> - Cơ cấu tổ chức: là sự phân chia nhiệm vụ quyền hạn giữa các thành viên<br /> trong đơn vị. Cơ cấu tổ chức hợp lý đảm bảo một hệ thống xuyên suốt từ trên<br /> xuống dưới trong việc ban hành, triển khai cũng như kiểm tra, giám sát việc<br /> <br /> iii<br /> thực hiện các quyết định trong toàn bộ đơn vị, góp phần ngăn ngừa có hiệu<br /> quả các hành vi gian lận và sai sót trong mọi hoạt động của đơn vị.<br /> - Chính sách nhân sự: bao gồm toàn bộ các chính sách chế độ của đơn vị<br /> đối với việc tuyển dụng, đánh giá, đề bạt, khen thưởng và kỷ luật các nhân<br /> viên. Chính sách nhân sự có ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường kiểm soát vì<br /> con người đóng vai trò quyết định trong qúa trình quản lý, là chủ thể trực tiếp<br /> thực hiện mọi thủ tục kiểm soát trong hoạt động của đơn vị.<br /> - Công tác kế hoạch: Hệ thống kế hoạch và dự toán bao gồm các kế hoạch<br /> đào tạo, thực hành thực tập, kế hoạch sản xuất, tiêu thụ...đặc biệt là kế hoạch<br /> tài chính gồm những ước tính cân đối tình hình tài chính, kết quả hoạt động<br /> và sự luân chuyển tiền trong tương lai là những nhân tố quan trọng trong môi<br /> trường kiểm soát. Lập kế hoạch là giai đoạn đầu tiên của quản lý giúp cho<br /> đơn vị hoạt động đúng hướng và đạt mục tiêu đặt ra.<br /> - Uỷ ban kiểm soát: bao gồm những người trong bộ máy lãnh đạo cao nhất<br /> của đơn vị nhưng không kiêm nhiệm các chức vụ quản lý và những chuyên<br /> gia am hiểu về lĩnh vực kiểm soát. Uỷ ban kiểm soát thường có nhiệm vụ và<br /> quyền hạn như: Giám sát sự chấp hành pháp luật của đơn vị; Kiểm tra và<br /> giám sát công việc của kiểm toán viên nội bộ...<br /> - Các nhân tố bên ngoài: Bao gồm: sự kiểm soát của các cơ quan chức<br /> năng của Nhà nước, môi trường pháp lý, đường lối phát triển của đất<br /> nước...Mặc dù không thuộc sự kiểm soát của các nhà quản lý nhưng có ảnh<br /> hưởng rất lớn đến thái độ, phong cách điều hành của các nhà quản lý cũng<br /> như sự thiết kế và vận hành các quy chế và các thủ tục kiểm soát nội bộ.<br /> Như vậy, môi trường kiểm soát bao gồm toàn bộ những nhân tố có ảnh<br /> hưởng đến quá trình thiết kế, vận hành và xử lý dữ liệu của HTKSNB của đơn<br /> vị, trong đó nhân tố chủ yếu và quan trọng là nhận thức về hoạt động kiểm<br /> tra, kiểm soát và điều hành hoạt động của các nhà quản lý đơn vị.<br /> Hệ thống kế toán: Là hệ thống thông tin chủ yếu của đơn vị bao gồm hệ<br /> thống chứng từ kế toán, hệ thống sổ kế toán, hệ thống tài khoản kế toán và hệ<br /> thống bảng tổng hợp, cân đối kế toán. Trong đó, quá trình lập và luân chuyển<br /> chứng từ đóng vai trò quan trọng trong công tác KSNB của đơn vị. Chức năng<br /> <br /> iv<br /> kiểm tra, kiểm soát của hệ thống kế toán trong đơn vị được thể hiện thông qua<br /> 3 giai đoạn của quá trình kế toán là: Lập và luân chuyển chứng từ kế toán;<br /> Phản ánh vào sổ kế toán và Lập báo cáo tài chính. Trong HTKSNB, một hệ<br /> thống kế toán hữu hiệu phải bảo đảm các mục tiêu kiểm soát chi tiết về tính<br /> có thực, sự phê chuẩn, tính đầy đủ, sự đánh giá, sự phân loại, tính đúng kỳ,<br /> quá trình chuyển sổ và tổng hợp chính xác. Thông qua việc tính toán, ghi chép<br /> và đôí chiếu các nghiệp vụ kinh tế phát sinh, hệ thống kế toán không những<br /> cung cấp thông tin cho việc quản lý mà còn có tác dụng kiểm soát nhiều mặt<br /> hoạt động của đơn vị.<br /> Thủ tục kiểm soát là các chính sách và các thủ tục được thiết lập trong<br /> quản lý nhằm đảm bảo các mệnh lệnh quản lý được thực hiện đầy đủ. Để đạt<br /> được các mục tiêu quản lý, các nhà quản lý phải thiết lập và duy trì các chính<br /> sách cũng như các thủ tục kiểm soát trong đơn vị. Chúng được thiết kế tuỳ<br /> thuộc vào đặc thù của từng đơn vị. Tuy nhiên, các thủ tục kiểm soát đều phải<br /> được xây dựng theo các nguyên tắc cơ bản như sau:<br /> - Nguyên tắc phân công, phân nhiệm: có nghĩa quyền hạn và trách nhiệm<br /> cần được phân chia cho nhiều người trong một bộ phận hoặc nhiều bộ phận<br /> khác nhau trong một tổ chức. Vì nhiều người cùng làm một công việc thì sai<br /> sót dễ phát hiện hơn và các gian lận khó xảy ra hơn. Việc phân công, phân<br /> nhiệm còn có tác dụng tạo nên sự chuyên môn hoá, tạo cơ chế kiểm tra, thúc<br /> đẩy lẫn nhau trong công việc và là sự lựa chọn nhân sự phù hợp với từng vị trí<br /> công việc nhằm bảo đảm sử dụng tốt nhất nguồn lực về con người.<br /> - Nguyên tắc bất kiêm nhiệm: Nguyên tắc này đòi hỏi sự tách biệt về<br /> quyền hạn và trách nhiệm đối với một số công việc. Nó xuất phát từ mối quan<br /> hệ đặc biệt giữa các trách nhiệm với sự kiêm nhiệm dễ dẫn đến gian lận khó<br /> phát hiện.<br /> - Nguyên tắc uỷ quyền và phê chuẩn: Theo nguyên tắc này, người quản lý<br /> đơn vị không thể giải quyết mọi công việc sự vụ trong đơn vị mà phải uỷ<br /> quyền cho cấp dưới thay mặt mình quyết định một số công việc trong phạm vi<br /> nhất định. Quá trình uỷ quyền được tiếp tục thực hiện đối với các cấp thấp<br /> hơn tạo nên một hệ thống phân chia trách nhiệm và quyền hạn giữa các cấp<br /> <br /> v<br /> song vẫn bảo đảm tính tập trung của đơn vị.<br /> Theo nội dung kiểm soát, HTKSNB gồm hai loại là KSNB về quản lý và<br /> KSNB về kế toán.<br /> Kiểm toán nội bộ là một bộ phận độc lập được thiết lập trong đơn vị tiến<br /> hành công việc kiểm tra và đánh giá các hoạt động phục vụ yêu cầu quản trị<br /> nội bộ đơn vị, cung cấp một sự quan sát, đánh giá thường xuyên về toàn bộ<br /> hoạt động của đơn vị. Đây là một trong những nhân tố cơ bản trong HTKSNB<br /> của đơn vị. Bộ phận kiểm toán nội bộ hữu hiệu sẽ giúp đơn vị có được những<br /> thông tin kịp thời và xác thực về các hoạt động trong đơn vị, chất lượng của<br /> hoạt động kiểm soát nhằm kịp thời điều chỉnh và bổ sung các quy chế kiểm<br /> soát thích hợp và hiệu quả.<br /> Thứ tư, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ và các bộ phận cấu thành,<br /> HTKSNB đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của đơn vị với các mục<br /> tiêu như:<br /> - HTKSNB được xây dựng với mục đích bảo vệ tài sản của đơn vị, tránh<br /> thất thoát, hư hỏng, bị lạm dụng, sử dụng sai mục đích. Tài sản của đơn vị bao<br /> gồm tài sản hữu hình và tài sản vô hình.<br /> - HTKSNB đảm bảo việc thực hiện các chế độ pháp lý, bảo đảm sự tuân<br /> thủ các quy định và chế độ pháp lý liên quan, tránh những tổn thất xảy ra cho<br /> đơn vị do vi phạm những quy định đó. Những quy định này có thể thay đổi<br /> theo thời gian và đòi hỏi tính tuân thủ cao. Việc vi phạm các quy định mang<br /> tính pháp lý này dù vô ý hay cố ý cũng sẽ khiến đơn vị phải đối mặt với sự<br /> trừng phạt của pháp luật.<br /> - HTKSNB được các nhà quản lý xây dựng để đảm bảo năng lực của hoạt<br /> động quản lý, giám sát việc thực thi các quyết định, quy định, bảo đảm tính<br /> tuân thủ của các cán bộ công nhân viên chức, các bộ phận trong đơn vị.<br /> - HTKSNB được xây dựng nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của đơn vị.<br /> Vì những hoạt động kiểm tra, kiểm soát thường xuyên sẽ giúp các nhà quản lý<br /> nắm bắt kịp thời tình hình hoạt động cũng như những bất hợp lý trong quá<br /> trình thực hiện để có những điều chỉnh kịp thời.<br /> - HTKSNB được xây dựng để đảm bảo độ tin cậy của thông tin kế toán. Vì<br /> <br />