Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật hành chính: Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình

Chia sẻ: Ocxaodua999 Ocxaodua999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

43
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những vấn đề liên quan đến lý luận, cơ sở pháp lý và thực trạng áp dụng biện pháp áp dụng XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Luật xử lý VPHC năm 2012 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị hoàn thiện nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc trong thời gian tới trên địa bàn tỉnh Hòa Bình.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật hành chính: Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ --------/-------- -----/----- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ MỸ HẠNH ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC – TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH CHUYÊN NGÀNH LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Mã số: 8 38 01 02 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – 2019
Luận văn được hoàn thành tại: HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN VĂN QUANG Phản biện 1: Phản biện 2: Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, Học viện Hành chính Quốc gia Địa điểm: Phòng họp … tầng … Hội trường bảo vệ Luận văn Thạc sĩ Học viện Hành chính Quốc gia Số: 77, Nguyễn Chí Thanh, Đống Đa, Hà Nội Thời gian: vào hồi …h ngày … tháng … năm 2019 Có thể tìm hiểu luận văn tại thư viện Học viện Hành chính Quốc gia hoặc trên trang Web của Khoa Sau đại học, Học viện Hành chính Quốc gia 2
MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng, đất nước ta đã và đang thực hiện đường lối đổi mới và thu được những thành tựu quan trọng trên nhiều phương diện khác nhau: kinh tế đất nước luôn tăng trưởng ở mức cao và ổn định, đời sống của nhân dân từng bước được cải thiện, chính trị ổn định, an ninh quốc phòng được giữ vững, quan hệ với nước ngoài được mở rộng, an sinh xã hội được thực hiện ngày một tốt hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được, dưới tác động của mặt trái kinh tế thị trường, của việc mở cửa hội nhập và xu hướng toàn cầu hóa đã nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp trong đời sống xã hội, trong đó tệ nạn ma túy là một trong những vấn đề nhức nhối đang được toàn xã hội quan tâm. Ma túy làm gia tăng tội phạm, khánh kiệt kinh tế, phá hoại hạnh phúc gia đình, suy thoái nòi giống dân tộc, cầu nối cho căn bệnh thế kỉ HIV/AIDS. Để giải quyết vấn nạn ma túy, cần có nhiều giải pháp đồng bộ, kịp thời, hiệu quả, trong đó việc xây dựng, hoàn thiện pháp luật cũng như nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật về phòng, chống ma túy, xử lý vi phạm pháp luật về ma túy có vai trò đặc biệt quan trọng. Về phương diện xây dựng pháp luật, cùng với Luật phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008),năm 2012 Luật xử lý vi phạm hành chính (VPHC) được ban hành, kèm theo các văn bản hướng dẫn thi hành Luật này, với những quy định về các biện pháp xử phạt VPHC cũng như biện pháp xử lý hành chính (XLHC) đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đã góp phần tích cực vào xác lập những cơ sở pháp lý quan trọng để phát huy sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội trong cuộc đấu tranh phòng, chống ma túy. Tuy nhiên, thực tế cho thấy Luật xử lý VPHC năm 2012, để bảo đảm thực thi hiệu quả việc áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với những người nghiện ma túy tại các văn bản hướng dẫn thi hành, rất nhiều khó khăn, thách thức đã và đang đặt ra cho các cấp, các ngành ở Trung ương và địa phương. Hòa Bình là tỉnh miền núi thuộc vùng nằm ở cửa ngõ phía Tây Bắc, trong những năm qua trước tác động của tình hình tội phạm và tệ nạn ma túy ở trong nước, khu vực và trên thế giới, Hòa Bình đã trở thành địa bàn trọng điểm phức 1
tạp về trung chuyển ma túy. Điểm nóng đặc biệt là địa bàn của xã Hang Kia và xã Pà Cò thuộc huyện Mai Châu- nơi đồng bào dân tộc Mông sinh sống, từng xảy ra hoạt động trồng cây thuốc phiện giáp danh với tỉnh Sơn La, gần biên giới với Lào. Thống kê trên địa bàn tỉnh năm 2018 có 1.953 người nghiện ma túy, trong đó số người nghiện ma túy ngoài cộng đồng có 1.518 người có hồ sơ quản lý tại142/210 xã, phường, thị trấn; 365 người nghiện trong cơ sở cai nghiện ma túy; 70 người nghiện bị bắt ở trại giam, nhà tạm giữ. Tỉnh Hòa Bình có 02 cơ sở cai nghiện ma túy công lập (Cơ sở cai nghiện ma túy số I, Cơ sở cai nghiện ma túy số II) trực thuộc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), thực hiện áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Nghị định 221/2013/NĐ-CP (gọi tắt là cai nghiện bắt buộc) theo Luật xử lý VPHC. Đây là hai cơ sở có chức năng cai nghiện bắt buộc đóng góp tích cực cho công tác cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. Trong những năm qua, thực hiện công tác cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy gặp nhiều khó khăn đặt ra, cần các cấp, các ngành của tỉnh Hòa Bình tổ chức, triển khai thực hiện hoạt động này. Ngoài cai nghiện bắt buộc, các hình thức cai nghiện khác theo quy định như: cai nghiện tự nguyện, điều trị nghiện thay thế bằng methadol. Dự báo trong thời gian tới, với những diễn biến tình hình phức tạp tệ nạn ma túy, đặc biệ tma túy tổng hợp có xu hướng tăng đột biến, người nghiện trên cả nước nói chung và tỉnh Hòa Bình nói riêng sẽ diễn biến phức tạp hơn nữa. Xuất phát từ thực tiễn đời sống, nhằm giúp cho hoạt động quản lý nhà nước về công tác phòng, chống tệ nạn xã hội được hiệu quả cao. Thực hiện Luật xử lý VPHC, áp dụng việc nghiên cứu những vấn đề lý luận và thực tiễn áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội hiện nay là hết sức cần thiết. Việc chọn đề tài: “Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình” làm đề tài Luận văn tốt nghiệp là cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc đối với tỉnh Hòa Bình, trong giai đoạn hiện nay. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài VPHC, xử lý VPHC nói chung và áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nói riêng là những chủ đề được nhiều tác giả quan tâm 2
nghiên cứu. Đến nay đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về những vấn đề này ở cả góc độ chung, trong các lĩnh vực cụ thể trên phạm vi cả nước hay ở một địa phương cụ thể, trong đó tiêu biểu: * Các công trình nghiên cứu về xử lý hành chính Tác giả Vũ Thư với luận án phó tiến sĩ luật học về “Chế tài hành chính–Lý luận và thực tiễn”, bảo vệ thành công tại Viện Nhà nước và pháp luật, 1996 [41]. Tác giả Nguyễn Trọng Bình với luận văn thạc sĩ luật học về “Hoàn thiện các quy định pháp luật về các hình thức xử phạt VPHC”, bảo vệ thành công tại Trường Đại họcLuật Hà Nội, 2002 [33]. Tác giả Nguyễn Ngọc Bích với luận văn thạc sĩ luật học về “Hoàn thiện pháp luật về XLHC với người chưa thành niên”, bảo vệ thành công tại Trường Đại học Luật Hà Nội, 2003 [32]. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội (2016) “Báo cáo kết quả thực hiện Đề án Đổi mới công tác cai nghiện ma túy tại Việt Nam đến năm 2020”, Hà Nội, 2016[06]. Các công trình nghiên cứu trên đây, đã đưa ra một số vấn đề lý luận cũng như thực tiễn của việc xử phạt VPHC đồng thời cũng đã đề cập đến một số khía cạnh của các biện pháp XLHC khác như: đưa vào Cơ sở cai nghiện bắt buộc; đưa vào trường giáo dưỡng; biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn… * Các công trình nghiên cứu về các biện pháp xử lý hành chính khác Trực tiếp đề cập nội dung về các biện pháp XLHC khác có thể kể đến một số bài viết, chuyên đề và công trình nghiên cứu của một số tác giả như: Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ của Bộ Tư pháp “Các biện pháp XLHC khác và việc bảo đảm quyền con người” do Ths.Đặng Thanh Sơn làm chủnhiệm đề tài cũng nhóm nghiên cứu [40]. Tác giả Trần Thanh Hương với bài viết “Quyền công dân, quyền con người và chỗ đứng của các biện pháp XLHCkhác trong pháp luật về VPHC” đăng trên Tạp chí Dân chủ và pháp luật [35]. * Các công trình nghiên cứu về biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Hiện nay, việc nghiên cứu về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc cũng đã được một số tác giả nghiên cứu, tuy nhiên, các công trình đã công bố mới chỉ dừng lại ở mức độ các bài viết nghiên cứu đăng trên một số tạp chí chuyên ngành, có thể kể đến một số công trình như: 3
Tác giả Lê Văn Khánh với bài viết “Một số khó khăn bất cập trong thực hiện biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc” đăng trong trang web Cục Phòng, chống tệ nạn xã hội, Bộ LĐ-TB&XH,ngày 06/01/2017 [36]. Tác giả Lê Đức Hiền với bài viết “Những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức cai nghiện ma túy và một số đề xuất, kiến nghị” đăng trong Tạp chí Nghiên cứu lý luận, nghiệp vụ, khoa học của Học viện Cảnh sát nhân dân, ngày 15/3/2019 [34]. Tác giả Trần Anh Tuấn với bài viết “Tiếptục trao đổi về những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện công tác kiểm sát việc thi hành Pháp lệnh 09/2014/UBTVQH13 ngày 20/01/2014 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp XLHC tại Tòa án. Những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức cai nghiện ma túy và một số đề xuất, kiến nghị” đăng trên Website của Viện Kiểm soát nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, bài viết đề cập cụ thể đến những vướng mắc phát sinh trong việc áp dụng biện pháp XLHC đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại Tòa án nhân dân trên thực tiễn, ngày 27/09/2018 [42]. Việc nghiên cứu về pháp luật trong lĩnh vực này còn rất hạn chế. Tất cả các công trình nghiên cứu trên đây đã phần nào giải quyết được một số khía cạnh của vấn đề lý luận và thực tiễn về biện pháp đưa vào Cơ sở cai nghiện bắt buộc, cũng như biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trong giai đoạn hiện nay. 3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích của luận văn Trên cơ sở nghiên cứu, làm rõ những vấn đề liên quan đến lý luận, cơ sở pháp lý và thực trạng áp dụng biện pháp áp dụng XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Luật xử lý VPHC năm 2012 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị hoàn thiện nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc trong thời gian tới trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn Để đạt được các mục đích trên, luận văn có các nhiệm vụ phải thực hiện như sau: Nghiên cứu những vấn đề lý luận về biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc gồm những quan điểm, đặc điểm, thẩm quyền, trình tự, thủ tục, các biện pháp … nhằm xây dựng khái niệm mang tính khoa học về biện pháp 4
XLHC này, tìm ra các đặc trưng riêng và vai trò của biện pháp XLHC trong việc đấu tranh chống lại các hành vi VPHC sử dụng trái phép chất ma túy, góp phần bảo vệ trật tự xã hội và đảm bảo an ninh đất nước; Xác định những yêu cầu cơ bản trong việc xây dựng và áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nhằm đạt hiệu quả cao nhất, đồng thời bảo đảm quyền tự do, quyền con người, phù hợp với thực tiễn Luật xử lý VPHC năm 2012 trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; Đánh giá thực trạng xử lý VPHC áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình gồm: + Thực trạng VPHC trong lĩnh vực phòng chống ma túy và nguyên nhân của thực trạng đó; + Đánh giá tổng quát các yếu tố tác động đến tình hình áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; + Những hạn chế, vướng mắc, và nguyên nhân nêu ra một số giải pháp nâng cao hiệu quả áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu - Các vấn đề lý luận về áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. - Các quy định của pháp luật về các biện pháp XLHC khác nói chung cũng như biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc nói riêng. - Thực trạng áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Trong phạm vi luận văn của mình, học viên tập trung phân tích và đi sâu vào nghiên cứu áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện được quy định tại Luật xử lý VPHC năm 2012. Đồng thời luận văn nghiên cứu về vấn đề thực tiễn áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện trong giai đoạn từ năm 2015 đến tháng 6/2019 và việc áp dụng biện phápXLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Nghị định số 221/NĐ-CP ngày 30/12/2013 đến nay trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 5
5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lê nin, chủ trương của Đảng và Nhà nước, của tỉnh Hòa Bình về nâng cao hiệu lực quản lý nhà nướcvà biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; các quan điểm chế tài áp dụng biện pháp cai nghiện ma túy. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu tài liệu, phân tích, tổng hợp, so sánh đối chiếu, phương pháp lịch sử - logic, được sử dụng nhằm lý giải các vấn đề lý luận, giúp cho mỗi vấn đề được nhìn nhận từ nhiều góc độ, thấy được những điểm hợp lý và chưa hợp lý của các quan điểm, quan niệm đưa ra trong luận văn, từ đó đưa ra được kết luận có tính khoa học và nổi bật của vấn đề. Phương pháp thống kê, phương pháp tổng kết thực tiễn cũng được sử dụng có hiệu quả để từ những số liệu, tình hình thực tế cụ thể thống kê được có thể phân tích, tổng kết thấy được bức tranh toàn diện về thực trạng pháp luật và thực tiễn áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đó là cơ sở chính xác nhất cho việc đề xuất các giải pháp hợp lý và khả thi. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Ý nghĩa lý luận: Đề tài góp phần làm phong phú thêm những tri thức lý luận liên quan đến biện pháp XLHC và áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. - Ý nghĩa thực tiễn: Các kết quả nghiên cứu của đề tài có thể là nguồn tài liệu tham khảo cho người làm công tác thực tiễn về biện pháp áp dụng XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Một số kiến nghị, giải pháp của luận văn có giá trị tham khảo đối với các cơ quan chức năng trong việc xây dựng, hoàn thiện và tổ chức thực hiện pháp luật đưa người nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, đảm bảo việc tổ chức thực hiện trong thực tiễn đạt kết quả cao. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Những vấn đề lý luận về biện pháp áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. 6
Chương 2: Thực trạng áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại tỉnh Hòa Bình. Chương 3: Phương hướng và giải pháp bảo đảm áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, từ thực tiễn của tỉnh Hòa Bình. 7
Chƣơng 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC 1.1. Khái niệm, đặc điếm của biện pháp XLHC đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc a. Ma túy và tác hại của nghiện ma túy Chất gây nghiện và sự lệ thuộc vào chất gây nghiện đã trở thành vấn đề nghiêm trọng, cần giải quyết của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Nhà nước có những biện pháp quản lý các chất gây nghiện bất hợp pháp (được luật pháp quy định là ma túy) và cả hợp pháp (xét trong khuôn khổ pháp luật Việt Nam), thực hiện các biện pháp can thiệp để ứng phó với những tác động tiêu cực của chất gây nghiện. b.Khái niệm biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Biện pháp XLHC đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là cách thức mà cơ quan có thẩm quyền áp dụng trực tiếp đối với người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, bằng phương pháp cưỡng chế, cách ly họ khỏi cộng đồng, nhằm mục đích đảm bảo an ninh, trật tự xã hội trong giới hạn pháp luật. c. Đặc diếm của biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Từ quan điểm trên mà việc áp dụng các biện pháp đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc có những đặc điểm sau: Một là, biện pháp đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là cơ quan có thẩm quyền thi hành bằng biện pháp cưỡng chế hành chính nhà nước. Hai là, biện pháp đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là biện pháp xử lý chỉ áp dụng đối với công dân Việt Nam, được xác định là bị nghiện và có những hành vi gây nguy hiểm cho xã hội. Ba là, việc áp dụng biện pháp đưa người nghiện vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được áp dụng theo những trình tự, thủ tục mà pháp luật quy định. 1.2. Vai trò của áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Người nghiện ma túy không chỉ gây tác động lớn đến bản thân người nghiện, mà còn vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Nhà nước, 8
đưa ra áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện nhằm quản lý người nghiện để ngăn ngừa những vi phạm gây tác động xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội: , biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc góp phần quan trọng trong công tác đấu tranh phòng, chống ma túy. Thứ hai, biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc góp phần quan trọng vào việc giúp người cai nghiện cải thiện tình trạng nghiện, cải thiện tình trạng sức khỏe. Thứ ba,biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc góp phần vào việc bảo đảm hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước trong lĩnh vực an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội. 1.3. Đối tƣợng, nguyên tắc, thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc a. Đối tượng bị áp dụng Đối tượng áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc được quy định tại Điều 96, Luật xử lý VPHC và văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành các quy định của Luật. Theo đó, đối tượng bị áp dụng được quy định chi tiết tại Điều 3, Nghị định 221/2013/NĐ-CP, được sửa đổi bổ sung, tại Điều 1, Nghị định 136/2016/NĐ-CP, đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc gồm ba trường hợp sau: Thứ nhất, người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, có nơi cư trú ổn định, trong thời hạn 02 năm kể từ ngày chấp hành xong quyết định. Thứ hai, người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, có nơi cư trú ổn định, bị chấm dứt thi hành quyết định giáo dục tại xã, phường, thị trấn do nghiện ma túy. Thứ ba, người nghiện ma túy từ đủ 18 tuổi trở lên, không có nơi cư trú ổn định. b. Thẩm quyền quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Thẩm quyền quyết định áp dụng biện đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là Tòa án nhân dân cấp huyện. Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã ban hành Pháp lệnh số 09/2014/UBTVQH13 ngày 20 tháng 01 năm 2014 về trình tự, thủ tục xem xét, quyết định các biện pháp XLHC tại Tòa án nhân dân. Đây là bước tiến mới trong việc đưa người nghiện ma túy vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Để Tòa án nhân dân cấp huyện có đủ căn cứ, cơ sở để ra quyết định áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, pháp luật hiện hành quy 9
định, chi tiết thẩm quyền của các chủ thể có liên quan trong việc lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc và xem xét, quyết định việc chuyển hồ sơ đề nghị Tòa án nhân dân cấp huyện quyết định áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. c. Nguyên tắc áp dụng Để áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc được khách quan, chính xác, đúng người, đúng hành vi mà chủ thể vi phạm thực hiện và đúng pháp luật thì xác định đối tượng, xác định tình trạng nghiện ma túy cần phải tuân thủ triệt để các nguyên tắc đã được quy định tại Luật xử lý VPHC năm 2012 và các quy định pháp luật khác liên quan. Các nguyên tắc này được quy định trong Khoản 2, Điều 3, Luật xử lý VPHC năm 2012. 1.4. Thủ tục hồ sơ quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Trình tự thủ tục được quy định tại Điều 103 và 104, Luật Xử lý VPHC, cụ thể gồm các bước sau: Bước một, lực lượng công an là chủ thể có quyền bắt giữ đối tượng sau khi phát hiện sử dụng trái phép chất ma túy. Bước hai, Sau khi hoàn thành việc lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, cơ quan lập hồ sơ thông báo bằng văn bản về việc lập hồ sơ cho người bị đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc người đại diện hợp pháp của họ. Bước ba, Trưởng phòng Tư pháp cấp huyện có trách nhiệm kiểm tra tính pháp lý của hồ sơ. Kết quả kiểm tra phải được thể hiện bằng văn bản Bước bốn, xem xét, quyết định việc chuyển hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc thực hiện theo Pháp lệnh. a. Lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Thứ nhất, khi phát hiện người sử dụng ma túy trái phép, Công an cấp xã nơi người đó có hành vi vi phạm lập biên bản về hành vi sử dụng ma túy trái phép của người đó, tiến hành xác minh, thu thập tài liệu, lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Thứ hai, quá trình điều tra, thụ lý các vụ vi phạm pháp luật, cơ quan Công an cấp huyện hoặc cơ quan Công an cấp tỉnh phát hiện hành vi sử dụng ma túy 10
trái phép hoặc dấu hiệu nghiện ma túy của người vi phạm thì tiến hành lập biên bản. b. Đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Sau khi hoàn thành việc lập hồ sơ đề nghị nêu trên, cơ quan đã lập hồ sơ phải thông báo cho người bị đề nghị áp dụng biện pháp XLHC hoặc người đại diện của họ về việc lập hồ sơ đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Những người này có quyền đọc văn bản hồ sơ thông báo về việc lập hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc gồm các nội dung cơ bản: Họ và tên người vi phạm; lý do lập hồ sơ đề nghị;quyền của người được thông báo lập hồ sơ có quyền đọc, ghi chép, sao chụp hồ sơ và phát biểu ý kiến về việc lập hồ sơ tại Tòa án nhân dân cấp huyện; địa điểm đọc hồ sơ; thời gian đọc hồ sơ là 05 ngày kể từ ngày nhận được thông báo. Sau khi người bị áp dụng hoặc người đại diện hợp pháp đọc xong hồ sơ thì hồ sơ được gửi cho Trưởng phòng Tư pháp cấp huyện. c. Tòa án nhân dân cấp huyện quyết định áp dụng biện phápxử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Căn cứ vào hồ sơ đề nghị áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo quy định và các văn bản liên quan, Tòa án nhân dân cấp huyện quyết định áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Việc xem xét, quyết định áp dụng biện pháp XLHC phải bảo đảm các nguyên tắc áp dụng, các biện pháp XLHC và đối tượng bị áp dụng biện pháp xử lý hành đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Xem xét, quyết định áp dụng biện pháp XLHC do một thẩm phán thực hiện. Khi xem xét, quyết định áp dụng các biện pháp XLHC, thẩm phán độc lập và tuân chỉ theo pháp luật. 1.5. Thi hành quyết định áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Việc thi hành quyết định áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc để thi hành được thực hiện theo Chương IV, Luật xử lý VPHCvà quy định tại Chương III, Nghị định 221/2013/NĐ-CP. Đây là giai đoạn tổ chức thi hành quyết định áp dụng các biện pháp cai nghiện đối với người nghiện thuộc thẩm quyền của Tòa án nhân dân cấp huyện. 11
1.6. Những yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Thứ nhất, mức độ hoàn thiện của pháp luật liên quan đến việc áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Thứ hai, yếu tố kinh tế xã hội của địa phương. Thứ ba, ý thức pháp luật của cá nhân, tổ chức có liên quan trong áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Thứ tư, năng lực tổ chức thực hiện pháp luật về xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Thứ năm, công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện pháp luật trong tổ chức áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. 12
TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 Ma túy và tác động tiêu cực của tình trạng nghiên ma ảnh hưởng đến tình hình an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Nhà nước cần đưa ra các biện pháp quản lý nhằm đảm bảo thực hiện theo Hiến pháp và pháp luật liên quan đến việc sử dụng các chất ma túy dẫn đến gây nghiện. Để đảm bảo quản lý đối với cá nhân người nghiện ma túy vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự, an toàn xã hội. Luật xử lý VPHC được ban hành, áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở trong việc đảm bảo an ninh, trật tự, cũng như việc quản lý, đảm bảo quyền con người khi xác định người nghiện là người bệnh “đặc biệt”. Do vậy việc tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc, bảo đảm chất lượng của hoạt động áp dụng biện pháp XLHC theo đúng quy định pháp luật; đảm bảo tính hiệu lực của các quan hệ pháp luật trong lĩnh vực cai nghiện bắt buộc.Thực hiện đúng và đầy đủ các quy định pháp luật đối với người nghiện ma túy, bảo đảm sự đồng bộ của hệ thống pháp luật và hệ thống pháp luật khác liên quan đến người nghiện ma túy. N thúc đẩy thực thi pháp luật, góp phần vào đảm bảo an ninh, trật tự, an toàn xã hội và phát triển nền kinh tế xã hội. Hoạt động quản lý nhà nước giải quyết mối quan hệ, hành vi của cá nhân vi phạm sử dụng trái phép chất ma túy dẫn đến gây nghiện. Áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc ở nước ta và trên thế giới luôn là vấn đề phức tạp, có ảnh hưởng đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội. 13
Chƣơng 2 THỰC TRẠNG ÁP DỤNG BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐƢA VÀO CƠ SỞ CAI NGHIỆN BẮT BUỘC TẠI TỈNH HÒA BÌNH 2.1. Tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh Hòa Bình ảnh hƣởng đến hoạt động áp dụng biện pháp đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc a.Vị trí địa lý – địa hình và lịch sử hình thành của tỉnh Hòa Bình Hòa Bình là tỉnh miền núi thuộc vùng nằm ở cửa ngõ phía Tây bắc tổ Tỉnh có địa hình núi cao, chia cắt phức tạp, độ dốc lớn theo hướng Tây Bắc - Đông Nam, phân chia thành 2 vùng. Tỉnh Hòa Bình được thành lập ngày 22 tháng 6 năm 1886 theo Nghị định của Kinh lược Bắc Kỳ với tên gọi là tỉnh Mường. Năm 1896, tỉnh lỵ tỉnh Mường chính thức được chuyển về đóng tại xã Hòa Bình, phía bờ trái sông Đà, đối diện với Phương Lâm. Sau Kỳ họp thứ 2, Quốc hội khóa V đã ra nghị quyết hợp nhất tỉnh Hòa Bình với tỉnh Hà Tây thành tỉnh Hà Sơn Bình. Đến năm 1991, tỉnh Hà Sơn Bình tách ra thành 2 tỉnh Hòa Bình và Hà Tây. b. Tình hình kinh tế - xã hội Đồng bào các dân tộc chủ yếu sống bằng nghề nông, lâm nghiệp. Quy mô sản xuất nhỏ, trồng lúa dọc theo các thung lũng hoặc trồng chè, mía tím, cây có múi, cây lâm nghiêp, cây lương thực ở các triền đồi núi. Ngành công nghiệp phát triển tập trung ở thành phố và các vùng thị trấn. Hệ thống mạng lưới sông suối trải đều trên diện tích tỉnh, phân bố tương đối dày và khắp ở các huyện với các sông lớn như sông Đà, sông Bôi, sông Bưởi, sông Lạng, sông Bùi và các phụ lưu của chúng. Sông Đà là sông lớn nhất, chảy qua tỉnh Hòa Bình có lưu vực 15.000 km2, qua các huyện Mai Châu, Ðà Bắc, Tân Lạc, Cao Phong, Kỳ Sơn và thành phố Hòa Bình với tổng chiều dài là 151km. Hòa Bình, tiềm ẩn nhiều vấn đề bất ổn mà một trong những nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ các tệ nạn xã hội liên quan đến người nghiện ma túy. Phát 14
sinh nhiều nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống, nhất là nguy cơ mất trật tự an toàn xã hội. 2.2. Thực trạng ngƣời nghiện ma túy và cai nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh Hòa Bình a.Thực trạng tình hình người nghiện ma túy Theo số liệu thống kê từ năm 2015 đến nay của Ban Chỉ đạo 09 tỉnh Hòa Bình cho thấy tình trạng người sử dụng ma túy dẫn đến nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh có xu hướng khó kiểm soát, qua các năm và diễn biến ngày càng phức tạp. Công tác thống kê người nghiện ma túy nhằm thu thập số liệu, cập nhật thường xuyên thông tin về người nghiện ma túy vào hệ thống cơ sở dữ liệu người nghiện ma túy trên địa bàn tỉnh để có biện pháp quản lý phù hợp. b.Thực trạng công tác cai nghiện ma túy Tỉnh Hòa Bình hiện có 02 trung tâm là đơn vị sự nghiệp công lập thuộc Sở LĐ-TB&XH quản lý. Cơ sở cai nghiện ma tuý số I, tiền thân là Trung tâm Chữa bệnh – Giáo dục – Lao động xã hội Hòa Bình được thành lập từ tháng 9/1994. Cơ cấu tổ chức bộ máy có 5 phòng nghiệp vụ chuyên môn. Cơ sở cai nghiện ma tuý số II, là Trung tâm Giáo dục – Lao động xã hội Lạc Sơn, được thành lập năn 2006. Cai nghiện ma túy tại cơ sở cai nghiện Giai đoạn 2011-2014: Kết quả thực hiện theo Pháp lệnh Xử lý VPHC và tổ chức thực hiện theo Nghị định số 135/2004/NĐ-CP, Nghị định số 61/2011/NĐ-CP ngày 26/7/2011 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 135/2004/NĐ-CP. Trên cơ sở đó tỉnh Hoà Bình đã triển khai công tác cai nghiện ma tuý đưa vào các trung tâm cai nghiện ma tuý. Giai đoạn 2015-2018: Thực hiện tiếp nhận người nghiện ma túy bị áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc theo Nghị định 221/2013/NĐ-CP và Nghị định số 136/2016/NĐ-CP. * Điều trị nghiện ma túy bằngthuốc methadol tại cộng đồng Chương trình điều trị Methadol bắt đầu triển khai tháng 10/2012, đến nay có 11 cơ sở điều trị Methadol tại thành phố Hòa Bình, các huyện: Lương Sơn, Mai Châu, Lạc Sơn, Tân Lạc, Yên Thủy, Lạc Thủy, Kim Bôi, Đà Bắc và Cơ sở cai nghiện ma túy số I, Cơ sở cai nghiện ma túy số II, điều trị 709 người nghiện 15
các chất dạng thuốc phiện. Số bệnh nhân được điều trị đến hết năm 2018 là 707 người. * Cai nghiện ma túy tại cộng đồng Cai nghiện tại cộng đồng được thực hiện tại Nghị định số 94/2010/NĐ-CP ngày 09/9/2010 và Thông tư liên tịch số 03/2012/TTLT-BLĐTBXH-BYT-BCA ngày 10/02/2012. Kết quả đã tuyên truyền vận động, lập hồ sơ và tổ chức cai nghiện tại gia đình và cộng đồng đến năm 2017 có 364 người nghiện ma túy tự nguyện tham gia chương trình. 2.3. Thực tiễn áp dụng biện pháp xử lý hành chínhđƣa vào cơ sở cainghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình, năm 2015 -2018 Việc phân định thẩm quyền các sở, ngành thành viên theo chức năng, nhiệm vụ được UBND tỉnh giao, phối hợp thực hiện áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. a.Công tác chỉ đạo, thiết lập hồ sơ, đề nghị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đối với người nghiện Luật Xử lý VPHC được Quốc hội thông qua đã thể hiện quan điểm mới, đề cao tính nhân đạo, tôn trọng quyền con người đối với người nghiện ma túy. Chính phủ và các Bộ, ngành liên quan đã ban hành các văn bản quy định chi tiết và tổ chức thực hiện. Trên cơ sở chỉ đạo của tỉnh Hòa Bình, các huyện, thành phố Hòa Bình đã thể chế ban hành các văn bản triển khai thực hiện chỉ đạo của tỉnh về công tác cai nghiện ma túy nói chung và thực hiện biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc theo quy định Luật xử lý VPHC và các văn bản liên quan. Công an tỉnh chỉ đạo thực hiện thiết lập hồ sơ cai nghiện bắt buộcthông qua các hành vi vi phạm của người nghiện ma túy. Đây là lực lượng chủ chốt trong việc phát hiện, truy lùng, tìm kiếm, thử vàbắt người nghiện ma túy trên địa bàn. Thống kê, từ năm 2015 đến nay, lực lượng Công an tỉnh đã bắt hơn 2.550 đối tượng sử dụng trái phép chất ma túy ngoài cộng đồng. Đề nghị áp dụng biện pháp XLHC đối với người nghiện thuộc thẩm quyền của ngành LĐ-TB&XH. Từ năm 2015 đến nay, ngoài các nhiệm vụ được giao, ngành đã phát huy vai trò của mình trong công cuộc giảm thiểu số người nghiện ngoài cộng đồng, từ việc đề nghị áp dụng các biện pháp cai nghiện, phối hợp với phòng Phòng chống ma túy (PC04), Công an tỉnh theo dõi sát sao các đối tượng bị nghiện, cai nghiện, tái nghiện ngoài cộng đồng. 16
b. Tổ chức phối hợp thực hiện áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Thực hiện Luật xử lý VPHC và các văn bản quy định pháp luật liên quan. Sở LĐ-TB&XH (cơ quan thường trực) phối hợp cùng với các ngành liên quan, tham mưu trình UBND tỉnh tại Tờ trình số 69/TTr-LĐTBXH ngày 24/9/2014 đề nghị ban hành Kế hoạch và mở Hội nghị trực tuyến triển khai công tác cai nghiện ma túy theo quy định pháp luật xử lý VPHC. Nội dung quán triệt và chỉ đạo các Sở, ban, ngành, UBND các huyện, thành phố và đề nghị Tòa án nhân dân, các cơ quan liên quan khẩn trương thực hiện các quy định pháp luật xử lý VPHC. Các ngành chức năng đã phát huy và hoàn thành đảm bảo vai trò của mình trong công cuộc giảm thiểu số người nghiện ngoài cộng đồng từ việc đề nghị áp dụng các biện pháp cai nghiện ma tuý, tổ chức thiết lập hồ sơ quản lý người nghiện qua việc theo dõi sát sao của các ngành chức năng, cơ sở cai nghiện ma tuý. c. Tổ chức kiểm tra áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Sở Tư pháp là cơ quan chủ trì, phối hợp với các sở ngành chức năng liên quan thực hiện kiểm tra theo Quyết định số 1271/QĐ-UBND ngày 12/5/2016 của Chủ tịch UBND tỉnh về việc thành lập Đoàn kiểm tra liên ngành áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trên địa bàn. 2.4. Nhận xét về tình hình áp dụng biện pháp xử lý hành chính đƣa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc tại tỉnh Hòa Bình a. Những kết quả đạt được Việc chuyển quyền quyết định đưa người nghiện ma túy từ UBND huyện, thành phố Hoà Bình sang Toà án nhân dân cùng cấp là một bước chuyển cơ bản từ các quyết định mang tính thủ tục hành chính, sang việc thụ lý xem xét và phán quyết của một cơ quan thực thi pháp luật. Quyền quyết định áp dụng các biện pháp cai nghiện đối với người nghiện thuộc thẩm quyền của tòa án nhân dân. Đây là cơ quan ra phán quyết cuối cùng về việc có đưa vào cơ sở cai nghiện ma tuý bắt buộc trên địa bàn tỉnh Hoà Bình. b. Hạn chế, bất cập và nguyên nhân * Hạn chế, bất cập 17
Theo quy định của Luật Xử lý VPHC năm 2012, việcáp dụng biện pháp XLHC đưa người vào cơ sở cai nghiện bắt buộc phải trải qua nhiều tầng nấc rườm rà, gây khó khăn cho các cấp, ngành trong quá trình thực hiện. Việc áp dụng biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn đối với người nghiện ma túy rất khó khăn do sự lệ thuộc vào chất gây nghiện, người nghiện buộc phải tìm kiếm sử dụng, vừa là tiền đề để có biện pháp cai nghiện (cai nghiện tự nguyện) và tiếp tục thực hiện các trình tự, thủ tục tiếp theo để lập hồ sơ cai nghiện bắt buộc đạt hiệu quả. Thực tiễn vẫn còn tồn tại một số khó khăn, vướng mắc khi triển khai tổ chức thực hiện các văn bản pháp luật về áp dụng biện pháp XLHC đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. * Nguyên nhân do hệ thống văn bản pháp luật về phòng, chống ma túy và xử lý VPHChiện nay còn có những bất cập nhất định. Thứ hai, biên chế của các lực lượng công an cấp xã tham gia công tác phòng, chống ma túy còn yếu so với hiện nay. Thứ ba,ý thức của đối tượng bị áp dụng biện pháp này. Thứ tư, hệ thống cơ sở cai nghiện ma túy còn khá nghèo nàn cần được đầu tư, nâng cấp đáp ứng yêu cầu công tác điều trị phục hồi cho người nghiện. Thứ năm, do tốc độ gia tăng nhanh chóng của các chất gây nghiện nên việc xác định tình trạng nghiện ma túy đối với các chất ma túy mà người sử dụng gặp nhiều khó khăn. Thứ sáu, việc quản lý ngành nghề kinh doanh có điều kiện như quán bar, vũ trường, karaoke, lưu trú phục vụ các mục đích kinh doanh còn có những bất cập lợi dụng để thực hiện hành vi cung cấp ma túy, trốn tránh sự kiểm tra, giám sát của các lực lượng chức năng. Thứ bảy, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật phòng, chống ma túy công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật theo phương “phòng bệnh hơn chữa bệnh” còn nhiều hạn chế, bất cập. Thứ tám, sự phối hợp trao đổi thông tin giữa các cơ quan chức năng trong hoạt động áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc còn bịđộng, chưa huy động hết nguồn lực đông đảo từ phía người dân trong cộngđồng. 18