Tóm tắt Luận văn Thạc sĩ Ngân hàng: Hoàn thiện các công cụ điều hành CSTT của NHNN Việt Nam hiện nay

i<br /> <br /> PHẦN MỞ ĐẦU<br /> Mặc dù các công cụ CSTT đã được NHNN Việt Nam hình thành, phát triển và<br /> trong liên tục được đổi mới hoàn thiện, góp phần quan trọng giúp NHNN Việt Nam<br /> trong điều hành CSTT đạt những kết quả khả quan. Nhưng về cơ bản, các công cụ<br /> CSTT vẫn được đánh giá là yếu, bộc lộ không ít tồn tại và chưa tác động đầy đủ và kịp<br /> thời trong việc điều hành CSTT quốc gia.<br /> Đặc biệt, khi nền kinh tế bước sang một giai đoạn mới là hội nhập kinh tế quốc<br /> tế, đòi hỏi không những giảm mà phải là cắt bỏ các biện pháp điều hành thị trường tiền<br /> tệ mang tính chất hành chính và can thiệp trực tiếp bằng các biện pháp phi kinh tế tới thị<br /> trường. Do đó, yêu cầu cấp thiết là NHNN phải có một có hệ thống công cụ mạnh, một<br /> cơ chế phối hợp hiệu quả để quản lý và điều tiết thị trường. Do đó, việc hoàn thiện các<br /> công cụ CSTT là một vấn đề cấp thiết hiện nay khi Việt Nam đã trở thành thành viên<br /> WTO.<br /> Đây là lý do tôi chọn đề tài: “Hoàn thiện các công cụ điều hành CSTT của<br /> NHNN Việt Nam hiện nay”<br /> * Mục đích nghiên cứu của luận văn<br /> Nghiên cứu các lý thuyết cơ bản của các công cụ điều hành CSTT trong nền kinh<br /> tế thị trường. Cũng như đánh giá thực trạng hoạt động và phân tích những ưu nhược<br /> điểm của các công cụ điều hành CSTT hiện nay. Từ đó, đưa ra các giải pháp cần thiết để<br /> nâng cao hiệu quả sử dụng các công cụ CSTT trong điều hành CSTT quốc gia.<br /> * Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu<br /> Đối tượng nghiên cứu là các công cụ điều hành CSTT của NHNN Việt Nam.<br /> Phạm vi nghiên cứu là việc sử dụng các công cụ CSTT của NHNN Việt Nam từ năm<br /> 2000 - nay.<br /> * Bố cục của luận văn<br /> <br /> ii<br /> <br /> Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn được kết cấu thành 3 chương như sau:<br /> Chương 1: Tổng quan về CSTT và các công cụ của CSTT của NHTW.<br /> Chương 2. Thực trạng sử dụng các công cụ điều hành CSTT của NHNN Việt<br /> Nam hiện nay.<br /> Chương 3. Giải pháp hoàn thiện các công cụ điều hành CSTT của NHNN Việt<br /> Nam.<br /> <br /> CHƢƠNG I:TỔNG QUAN VỀ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ<br /> VÀ CÁC CÔNG CỤ CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ CỦA NHTW<br /> 1.1. Tổng quan về chính sách tiền tệ.<br /> Đối với hầu hết các quốc gia trên thế giới hiện nay, CSTT được giao cho NHTW<br /> là đơn vị xây dựng và điều hành phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của mỗi<br /> quốc gia. Với vai trò đó, CSTT là cách thức hay tổng thể các biện pháp, công cụ của<br /> NHTW nhằm góp phần đạt được các mục tiêu của chính sách kinh tế, thông qua việc<br /> chi phối, điều tiết quá trình cung ứng tiền và tín dụng, tức là thông qua chi phối dòng<br /> chu chuyển tiền và khối lượng tiền.<br /> CSTT được xây dựng nhằm đạt được những mục tiêu nhất định, NHTW các<br /> nước phát triển đã tạo lập thành một hệ thống mục tiêu tùy theo tính chất tác động, bao<br /> gồm mục tiêu cuối cùng, mục tiêu trung gian và mục tiêu hoạt động.<br /> Mục tiêu cuối cùng của CSTT phải là mục tiêu trung hạn, thường được NHTW<br /> các nước đặt ra một cách cụ thể, như là ổn định hệ thống tiền tệ, hỗ trợ sự phát triển<br /> kinh tế bền vững, ổn định giá cả hay là kiểm soát được lạm phát ở mức mong muốn.<br /> Mục tiêu trung gian là những biến số tiền tệ mà có thể đo lường được, NHTW có<br /> thể kiểm soát được và phải có tác dụng dự báo được mục tiêu cuối cùng. IMF đã chia<br /> mục tiêu trung gian được chia thành 3 loại sau: (i) Mục tiêu trung gian là khối lượng<br /> <br /> iii<br /> <br /> tiền, theo đó NHTW phải xác định được khối lượng tiền cung ứng từng thời kỳ, nhằm<br /> có mức tăng trưởng tiền tệ phù hợp với mục tiêu cuối cùng đối với lạm phát và tăng<br /> trưởng sản lượng thực tế. (ii) Mục tiêu trung gian là tỷ giá, với mục tiêu này CSTT của<br /> NHTW xác định mức biến động tỷ giá cho phép trong từng thời kỳ, thường tỷ giá được<br /> gắn với một đồng tiền mạnh (USD, EURO). (iii) Mục tiêu trung gian là lãi suất thị<br /> trường, với mục tiêu này các hành động của NHTW sẽ nhằm điều chỉnh tới lãi suất thị<br /> trường ở mức mong muốn, từ đó tác động tới các yếu tố của mục tiêu cuối cùng là lạm<br /> phát hay tăng trưởng kinh tế.<br /> Nhưng việc xác định mục tiêu trung gian theo tổng tiền, hoặc tỷ giá hối đoái,<br /> hoặc lãi suất thị trường thì mỗi mục tiêu đều có những khó khăn và thuận lợi khi lựa<br /> chọn, do vậy NHTW từng nước phải dựa trên diễn biến kinh tế và thị trường tài chính<br /> trong từng giai đoạn phát triển để chọn mục tiêu trung gian phù hợp.<br /> Mục tiêu hoạt động là những biến tiền tệ mà NHTW có thể tác động hay kiểm<br /> soát một cách trực tiếp bằng các công cụ CSTT nhằm thay đổi mục tiêu trung gian, qua<br /> đó tác động đến mục tiêu cuối cùng của CSTT. Cũng tương ứng với mục tiêu trung<br /> gian, NHTW cũng có thể chọn mục tiêu hoạt động là lãi suất ngắn hạn hoặc khối lượng<br /> tiền cơ bản để điều tiết.<br /> <br /> 1.2. Các công cụ CSTT.<br /> Theo tổng kết hoạt động của NHTW trên thế giới, có thể phân chia các công cụ<br /> điều hành CSTT thành 2 loại chủ yếu: Công cụ tiền tệ trực tiếp và công cụ tiền tệ gián<br /> tiếp, ngoài ra còn có các công cụ bổ trợ khác. Tuy nhiên, hiện tại xu hướng các NHTW<br /> các nước là tập trung sử dụng các công cụ gián tiếp, hạn chế và tiến tới loại bỏ dần các<br /> công cụ trực tiếp.<br /> Có 3 công cụ gián tiếp chủ yếu được NHTW các nước sử dụng là Dự trữ bắt<br /> buộc, Tái cấp vốn và Thị trường mở. Về cơ bản, các công cụ này sẽ tác động tới lãi suất<br /> hoặc khối lượng tiền tệ, được sử dụng kết hợp với nhau trong điều hành.<br /> <br /> iv<br /> <br /> Đối với DTBB được quy định bằng tỷ lệ % của số tiền mà các ngân hàng huy<br /> động trên thị trường, tùy theo từng loại kỳ hạn nhằm thắt chặt hay nới lỏng khả năng tạo<br /> tiền của các NHTM.<br /> Đối với công cụ tái cấp vốn nhằm tạo ra hành lang dao động cho lãi suất ngắn<br /> hạn trên thị trường liên ngân hàng, cung ứng nguồn vốn cần thiết cho các NHTM khi<br /> nghiệp vụ thị trường mở chưa mang lại hiệu quả đầy đủ; là tín hiệu của CSTT, và cung<br /> cấp vốn khả dụng cho hệ thống thanh toán. Nghiệp vụ này bao gồm các nghiệp vụ là:<br /> Nghiệp vụ thấu chi nhằm cung cấp nguồn vốn qua đêm cho các NHTM do thiếu hụt khả<br /> năng thanh toán; Nghiệp vụ lombar nhằm cung cấp nguồn vốn không liên tục theo yêu<br /> cầu của NHTM, phát sinh nhu cầu thiếu hụt khả năng thanh toán ngoài dự kiến và<br /> không phải là phương tiện cung cấp nguồn vốn lâu dài cho các NHTM; Nghiệp vụ chiết<br /> khấu/tái chiết khấu nhằm cung ứng vốn cho các NHTM dựa trên việc chiết khấu hoặc<br /> tái chiết khấu các giấy tờ có giá.<br /> Còn công cụ thị trường mở hiện rất phát triển và được nhiều NHTW sử dụng<br /> như công cụ CSTT chủ yếu. Nghiệp vụ thị trường mở gồm rất nhiều loại như mua - bán<br /> có kỳ hạn giấy tờ có giá (Repo); Nghiệp vụ mua - bán có kỳ hạn ngoại tệ (Swap); Bán<br /> tín phiếu của NHTW /chứng khoán của chính phủ trên thị trường sơ cấp nhằm thu hút<br /> vốn khả dụng của các NHTM.<br /> <br /> 1.3. Lựa chọn các công cụ CSTT trong điều hành.<br /> Mỗi khuôn khổ CSTT khác nhau sẽ áp dụng những công cụ tiền tệ khác nhau,<br /> hoặc mức độ sử dụng các công cụ tiền tệ cũng khác nhau. Khó có thể có một công thực<br /> chung cho sự lựa chọn, việc chọn công cụ nào phụ thuộc rất nhiều vào kỹ năng điều<br /> hành CSTT của NHTW, cũng như khả năng điều tiết của công cụ tới thị trường.<br /> <br /> 1.4. Nghiên cứu kinh nghiệm các nƣớc<br /> <br /> v<br /> <br /> Trong phần này, luận văn chỉ nêu kinh nghiệm của hai nước cùng khu vực và có<br /> nhiều đặc điểm tương đồng với Việt Nam là Ngân hàng nhân dân Trung Quốc và<br /> NHTW Thái Lan. Có thể rút ra rằng việc sử dụng các công cụ gián tiếp đang được dần<br /> thay thế các công cụ trực tiếp, trong đó công cụ thị trường mở và tái cấp vốn được xác<br /> định như những công cụ chính trong điều hành của NHTW các nước này. Đây cũng là<br /> những bài học cần xem xét đối với Việt Nam.<br /> <br /> CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ ĐIỀU<br /> HÀNH CHÍNH SÁCH TIỀN TỆ CỦA NHNN VIỆT NAM<br /> Trong chương này, luận văn tập trung đánh giá thực trạng sử dụng các công cụ<br /> điều hành CSTT của NHNN Việt Nam trong giai đoạn 2000 – nay, đồng thời điểm lại<br /> một số nét chính về quá trình hình thành và phát triển công cụ điều hành CSTT trong<br /> giai đoạn 1990 – 2000.<br /> <br /> 2.1. Giai đoạn 1990 – 2000.<br /> Đây là giai đoạn đầu hình thành khuôn khổ CSTT cũng như các công cụ điều<br /> hành CSTT của NHNN Việt Nam. Thời gian này, NHNN sử dụng chủ yếu các công cụ<br /> CSTT trực tiếp cụ thể là công cụ lãi suất với việc sử dụng cơ chế lãi suất trần để điều<br /> tiết lãi suất thị trường, ngoài ra công cụ tỷ giá cũng được sử dụng khá tích cực để ổn<br /> định giá trị đồng tiền, công cụ hạn mức tín dụng (1994 - 1998) để khống chế dư nợ cho<br /> vay của các ngân hàng.<br /> Thời kỳ này, công cụ gián tiếp là tái cấp vốn và DTBB cũng bắt đầu được sử<br /> dụng. Đối với công cụ tái cấp vốn thì vai trò chưa được thể hiện đầy đủ mà mới tập<br /> trung chủ yếu vào chức năng cho vay bù đắp thiếu hụt trong thanh toán gồm tái chiết<br /> khấu và cho vay sau thanh toán bù trừ; Cho vay bổ sung nguồn vốn tín dụng ngắn hạn<br /> áp dụng cho các TCTD.<br /> <br />