Tóm tắt luận văn Thạc sĩ: Quản lý thu bảo hiêm xã hội bắt buộc các doanh nghiệp trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng

Chia sẻ: Tử Tử | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Dựa trên những luận cứ khoa học, kết quả nghiên cứu thực tiễn, luận văn tập trung đề xuất một số giải pháp chủ yếu, có tính khả thi nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Liên Chiểu trong những năm tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Tóm tắt luận văn Thạc sĩ: Quản lý thu bảo hiêm xã hội bắt buộc các doanh nghiệp trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LÊ VĂN XONG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LIÊN CHIỂU, THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 Đà Nẵng - 2018
Công trình được hoàn thành tại TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ, ĐHĐN Ngƣời hƣớng dẫn KH: TS. LÊ BẢO Phản biện 1: PGS.TS. BÙI QUANG BÌNH Phản biện 2: TS. NGUYỄN THỊ BÍCH HẠNH Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ Quản lý kinh tế họp tại Trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng vào ngày 11 tháng 8 năm 2018 Có thể tìm hiểu luận văn tại: - Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng - Thư viện trường Đại học Kinh tế, Đại học Đà Nẵng
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Bảo hiểm xã hội (BHXH) là chính sách an sinh xã hội được Đảng và Nhà nước quan tâm, cũng là chính sách mang đậm bản chất nhân văn sâu sắc, góp phần an sinh xã hội, mang lại cuộc sống an lành cho con người và được Tổ chức lao động Quốc tế (ILO) công nhận. Có thể nói BHXH là người bạn đồng hành với người lao động trong cuộc sống này, bởi lẽ “sinh, lão, bệnh, tử” của người lao động đều được chính sách BHXH quan tâm, chia sẻ, bù đắp những rủi ro, ốm đau, bệnh tật, sinh con hay hết tuổi lao động hoặc chết. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực của công tác quản lý thu BHXH bắt buộc các doanh nghiệp trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng trong những năm gần đây, vấn đề nợ đọng, trốn đóng hoặc đóng không đúng mức tiền lương theo quy định có xu hướng gia tăng, làm ảnh hưởng đến công tác quản lý quỹ BHXH, ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của người lao động. Nhằm đáp ứng yêu cầu trong công tác quản lý thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Liên Chiểu trong bối cảnh chính sách BHXH liên tục thay đổi, bổ sung cho phù hợp với nhiều chính sách khác nhau; chính sách việc làm, chính sách thất nghiệp, chính sách lao động, tiền lương…, đồng thời cần thiết phải tiếp tục hoàn thiện, cải tiến nội dung, quy trình công tác quản lý thu BHXH bắt buộc trong tình hình mới. Với lý do trên, tôi chọn đề tài “Quản lý thu bảo hiêm xã hội bắt buộc các doanh nghiệp trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng” làm đề tài nghiên cứu nhằm góp phần giải quyết những vấn đề còn tồn tại, hạn chế đã nêu trên. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài 2.1. Mục tiêu tổng quát Phân tích thực trạng công tác quản lý thu BHXH bắt buộc của
2 BHXH quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng trong những năm qua, đồng thời đề xuất giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá và làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận cơ bản về BHXH bắt buộc làm cơ sở khoa học cho việc nghiên cứu. - Dựa vào nghiên cứu thực trạng tổ chức công tác thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng trong những năm qua, luận văn đánh giá, phân tích những kết quả đạt được cũng như những tồn tại của công tác quản lý thu BHXH bắt buộc. - Dựa trên những luận cứ khoa học, kết quả nghiên cứu thực tiễn, luận văn tập trung đề xuất một số giải pháp chủ yếu, có tính khả thi nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc trên địa bàn quận Liên Chiểu trong những năm tới. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là công tác quản lý thu BHXH bắt buộc các DN trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng. 3.2 Phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu thực trạng quản lý thu BHXH bắt buộc các doanh nghiệp trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng từ năm 2013 đến nay. Trong phần đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH bắt buộc sẽ triển khai thực hiện cho giai đoạn từ nay đến năm 2022 và những năm tiếp theo. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập thông tin số liệu - Thu thập số liệu thứ cấp và thu thập số liệu sơ cấp. 4.2. Phương pháp tổng hợp thông tin Sau khi thu thập được thông tin sẽ tiến hành phân loại, lựa chọn và thống kê số liệu để đưa vào sử dụng trong nghiên cứu của đề tài.
3 4.3. Phương pháp phân tích thông tin - Phương pháp thống kê. - Phương pháp so sánh. - Phương pháp thống kê mô tả. - Phương pháp đồ thị. 6. Tổng quan tài liệu nghiên cứu của đề tài Có rất nhiều công trình nghiên cứu về lĩnh vực BHXH khác nhau, đưa ra những biện pháp nâng cao hiệu quả hoạt động BHXH, vai trò quản lý của Nhà nước đối với hoạt động BHXH, từ đó nâng cao hiệu quả trong công tác thực thi chế độ chính sách cho người lao động, góp phần ổn định kinh tế xã hội. Công trình nghiên cứu đó là một số đề tài luận văn tốt nghiệp tiến sĩ, thạc sĩ như sau: "Thực trạng quản lý thu BHXH hiện nay và các biện pháp nâng cao hiệu quả công tác thu", đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, do Tiến sĩ Nguyễn Văn Châu, nguyên Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam chủ nhiệm đề tài (1996). "Cơ sở khoa học hoàn thiện quy trình quản lý thu BHXH", đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ, do Tiến sĩ Dương Xuân Triệu, Giám đốc Trung tâm thông tin khoa học BHXH Việt Nam (1999). "Hoàn thiện quản lý thu BHXH khu vực DN ngoài quốc doanh ở Việt Nam", đề tài Luận văn thạc sĩ của tác giả Trần Quốc Túy, Ban Tuyên truyền - BHXH Việt Nam (2000). "Giải pháp tăng trưởng nguồn thu quỹ BHXH ở Việt Nam", Luận văn thạc sĩ, tác giả Lê Thị Quế (2004). "Hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH khu vực ngoài doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang", Luận văn thạc sĩ, Cao Thị Lan Mây (2014). “Giải pháp nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng BHXH ở tỉnh Bắc Ninh” Luận văn thạc sĩ của tác giả Phạm Đức Cường, Phó
4 Giám đốc BHXH tỉnh Bắc Ninh (2012). “Hoàn thiện công tác thu BHXH bắt buộc khu vực kinh tế tư nhân trên địa bàn tỉnh Gia Lai”, Luận văn thạc sĩ Trần Ngọc Tuấn (2013). “Hoàn thiện cơ chế thu BHXH ở Việt Nam”. Luận án Tiến sĩ Phạm Trường Giang (2010). “Nghiên cứu các giải pháp hoàn thiện công tác thu BHXH tỉnh Quảng Ninh”. Luận văn Thạc sĩ Thái Văn Nam (2012). “Xây dựng quy định quản lý thu nợ BHXH, BHYT, BHTN”, chủ nhiệm đề án, Thạc sĩ Trần Đình Liệu (2012). Qua tham khảo tài liệu nghiên cứu liên quan đến đề tài, tác giả nhận thấy các đề tài nghiên cứu trước đây có liên quan đến công tác quản lý thu BHXH đều xuất phát từ những thực trạng và các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH ở mỗi địa phương khác nhau, nhằm phát triển nguồn quỹ BHXH một cách bền vững. Tuy nhiên trong thời gian gần đây, khi Nhà nước ban hành, sửa đổi bổ sung nhiều chế độ, chính sách BHXH thì chưa có công trình nghiên cứu nào về quản lý thu BHXH bắt buộc, như Luật BHXH sửa đổi bổ sung số 58/2014/QH13, ngày 20/11/2014 được Quốc hội khóa XIII thông qua với nhiều quy định mới, Nghị định số 115/NĐ-CP ngày 11 tháng 11 năm 2015 của Chính phủ, quy định chi tiết một số Điều của Luật BHXH về BHXH, Nghị định số 44/NĐ-CP ngày 14 tháng 04 năm 2017 của Chính phủ, quy định mức đóng BHXH bắt buộc vào quỹ bảo hiểm tai nạn lao động bệnh nghề nghiệp, Quyết định số 1215/QĐ-TTg ngày 23 tháng 07 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chiến lược phát triển ngành Bảo hiểm xã hội Việt Nam đến năm 2020, Thông tư số 59/TT-BLĐTBXH ngày 29 tháng 12 năm 2015 cuả Bộ LĐTB&XH quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH, Quyết định số 2526-QĐ/TU ngày 30 tháng 11 năm 2016 của Ban thường vụ Thành ủy Đà Nẵng ban hành
5 Đề án thực hiện Chương trình “Thành phố 4 an” phấn đấu đến cuối năm 2020 có 65% lực lượng lao động tham gia BHXH, Quyết định số 53/QĐ-BHXH ngày 09/02/2018 của BHXH thành phố Đà Nẵng, ban hành Chương trình hành động của BHXH thành phố Đà Nẵng thực hiện Nghị quyết số 01/NQ-CP ngày 01/01/2018 của Chính phủ và những văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan. Trong bối cảnh tình hình nợ đọng, trốn đóng BHXH của chủ sử dụng lao động tăng cao đáng báo động làm ảnh hưởng đến việc giải quyết quyền lợi cho người lao động, tiềm tàng nguy cơ vỡ quỹ BHXH. Đây là cơ sở pháp lý mà tác giả đã quan tâm để xây dựng đề tài nhằm đóng góp một phần nhỏ bé của mình để hoàn thiện công tác an sinh xã hội trên địa bàn quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng. CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC CÁC DN TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LIÊN CHIỂU, TP ĐÀ NẴNG 1.1. TỔNG QUAN NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ BHXH 1.1.1. Khái niệm BHXH Bảo hiểm xã hội là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ bảo hiểm xã hội. [23, tr.2]. 1.1.2. Phân biệt BHXH với bảo hiểm thƣơng mại a. Sự giống nhau - Hai loại hình bảo hiểm này được thực hiện trên cùng một nguyên tắc là có tham gia đóng góp bảo hiểm thì mới được hưởng quyền lợi, không tham gia đóng bảo hiểm thì không được hưởng quyền lợi. - Hoạt động của hai loại hình bảo hiểm này đều nhằm mục đích là
6 để bù đắp tài chính cho đối tượng tham gia bảo hiểm khi họ gặp phải những rủi ro gây ra thiệt hại trong phạm vi đủ điều kiện hưởng các chế độ bảo hiểm. - Phương thức hoạt động của hai loại hình bảo hiểm này đều mang tính cộng đồng “lấy số đông bù số ít” tức là dùng số tiền đóng góp của số đông người tham gia để bù đắp, chia sẻ cho một số ít người gặp biến cố, rủi ro. b. Sự khác nhau - Mục tiêu hoạt động của bảo hiểm thương mại là lợi nhuận; Mục tiêu hoạt động của BHXH là nhằm thực hiện chính sách an sinh xã hội của Nhà nước, góp phần ổn định đời sống cho người lao động. - Phạm vi hoạt động của BHXH liên quan trực tiếp đến người lao động và người sử dụng lao động; còn hoạt động của bảo hiểm thương mại rộng hơn, không chỉ giới hạn trong từng quốc gia mà còn trải rộng xuyên qua nhiều quốc gia, và thực hiện trong các lĩnh vực đời sống, kinh tế - xã hội. - Cơ sở nguồn tiền đóng, mức đóng, tỷ lệ đóng BHXH hoàn toàn dựa vào thu nhập từ mức tiền lương, tiền công của người lao động; Bảo hiểm thương mại thực hiện theo cơ chế thị trường và nguyên tắc hạch toán kinh doanh. 1.1.3. Bản chất hoạt động của BHXH Bảo hiểm xã hội là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho người lao động khi họ gặp phải những biến cố làm giảm hoặc mất khả năng lao động, mất việc làm trên cơ sở hình thành và sử dụng một quỹ tiền tệ tập trung nhằm bảo đảm đời sống cho người lao động và gia đình họ góp phần bảo đảm an toàn xã hội. 1.1.4. Khái niệm và nguyên tắc thu BHXH a. Khái niệm thu BHXH Thu BHXH là việc nhà nước sử dụng các quy định bắt buộc các
7 đối tượng tham gia phải đóng BHXH theo mức đóng quy định đối với các đối tượng tham gia BHXH bắt buộc hoặc các đối tượng tham gia BHXH tự nguyện được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập của mình, đảm bảo không thấp hơn mức lương cơ sở tại từng thời điểm, theo quy định của Chính phủ để hình thành nguồn quỹ BHXH. b. Nguyên tắc thu BHXH - Thu đúng, thu đủ, thu kịp thời: + Thu đúng: là thu đúng đối tượng, đúng mức tiền lương, tiền công và đúng thời gian quy định. Việc xác định đúng đối tượng, đúng tiền lương, tiền công làm căn cứ đóng BHXH của người lao động là cơ sở quan trọng để đảm bảo thu đúng. + Thu đủ: là thu đủ số người thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc và số tiền phải đóng BHXH của đơn vị sử dụng lao động. + Thu kịp thời: là thu kịp về thời gian khi có phát sinh quan hệ lao động, tiền công, tiền lương mà những quan hệ đó thuộc đối tượng, phạm vi tham gia BHXH. 1.1.5. Đối tƣợng, mức đóng và phƣơng pháp đóng BHXH bắt buộc a. Đối tượng đóng BHXH bắt buộc - Người lao động tham gia BHXH bắt buộc là công dân Việt Nam, bao gồm: người lao động làm việc theo HĐLĐ có thời hạn từ đủ 01 tháng trở lên, HĐLĐ không xác định thời hạn theo quy định của pháp luật về lao động. Người quản lý doanh nghiệp hưởng tiền lương, tiền công thuộc các chức danh: Chủ sở hữu, Thành viên hợp danh công ty hợp danh, Chủ tịch Hội đồng thành viên, Chủ tịch công ty, Thành viên Hội đồng quản trị, Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc và các chức danh quản lý khác do Điều lệ công ty quy định.
8 b. Mức đóng và trách nhiệm đóng BHXH bắt buộc Mức đóng hằng tháng của các đối tượng bằng tỷ lệ phần trăm (%) mức tiền lương, tiền công của người lao động. c. Tiền lương, tiền công tháng đóng BHXH bắt buộc Tiền lương, tiền công tháng của người lao động trong các doanh nghiệp là tiền lương, tiền công do người sử dụng lao động quyết định. d. Phương thức đóng BHXH bắt buộc Đóng hằng tháng, đóng 03 tháng hoặc 06 tháng một lần. 1.2. NỘI DUNG QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC Quản lý thu BHXH bắt buộc giữ vai trò quan trọng và quyết định đến sự thành công của quá trình thực hiện chính sách an sinh xã hội, từ đó quyết định đến sự bảo toàn và tăng trưởng của nguồn quỹ BHXH để đảm bảo cho việc chi trả các chế độ BHXH. Nội dung của quản lý thu BHXH bắt buộc tập trung vào các nội dung sau đây: 1.2.1. Tuyên truyền phổ biến các chính sách pháp luật về BHXH Truyên truyền các chính sách pháp luật về BHXH là hoạt động truyền bá, truyền đạt những thông tin về chế độ, chính sách BHXH đến với người lao động, người sử dụng lao động và nhân dân cả nước hiểu rõ nhằm tham gia BHXH, thực hiện nghĩa vụ và hưởng quyền lợi theo quy định của pháp luật. 1.2.2. Lập dự toán thu BHXH bắt buộc - Dự toán thu BHXH bắt buộc là nhiệm vụ trọng tâm trong công tác xây dựng kế hoạch hằng năm của BHXH các địa phương và BHXH Việt Nam; Việc hoàn thành dự toán thu BHXH bắt buộc là nhiệm vụ chính trị hàng đầu của cơ quan BHXH các cấp. - Việc xây dựng dự toán thu BHXH bắt buộc tại BHXH quận Liên Chiểu được tiến hành trên cơ sở căn cứ tình hình thực hiện của năm trước và khả năng phát triển, mở rộng đối tượng người lao động
9 tham gia BHXH bắt buộc trên địa bàn quận của năm sau để thiết lập dự toán thu BHXH bắt buộc gửi về BHXH thành phố Đà Nẵng chậm nhất vào ngày 15 tháng 7 hằng năm. 1.2.3. Công tác thu BHXH bắt buộc Công tác thu BHXH bắt buộc là việc tổ chức quản lý các doanh nghiệp thực hiện các quy định pháp luật về BHXH và dựa trên nguyên tắc thu đúng, thu đủ và thu kịp thời nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người tham gia BHXH, đảm bảo nguồn quỹ BHXH được bảo toàn và phát triển. Gắn với yêu cầu thực hiện các chức năng quản lý thu BHXH bắt buộc bao gồm các khâu cơ bản sau: a. Quản lý phát triển đối tượng Hằng tháng cán bộ chuyên quản thu BHXH bắt buộc ngoài xử lý nghiệp vụ của đơn vị đã tham gia BHXH, còn phải phối hợp với cơ quan quản lý lao động, xác định doanh nghiệp tăng mới đăng ký sản xuất, kinh doanh trên địa bàn, lập danh sách các doanh nghiệp thuộc đối tượng tham gia BHXH, gửi thông báo, hướng dẫn các doanh nghiệp kịp thời đăng ký tham gia BHXH cho người lao động theo quy định của pháp luật. b. Quản lý mức đóngBHXH Cơ quan BHXH căn cứ hồ sơ của đơn vị và người tham gia để xác định đối tượng đóng, mức đóng và số tiền phải đóng BHXH theo quy định. Mức tiền lương tháng đóng BHXH của người lao động đảm bảo không được thấp hơn mức mức lương tối thiểu vùng do Chính phủ quy định hằng năm. c. Quản lý đơn vị nợ tiền đóng BHXH Đơn vị tham gia BHXH nợ đến 03 tháng tiền đóng đối với đơn vị đóng hằng tháng, 06 tháng đối với đơn vị đóng hằng quý, 09 tháng đối với đơn vị đóng 6 tháng một lần thì cán bộ chuyên quản thu liên hệ và trực tiếp đến đơn vị để đôn đốc, đối chiếu thu nộp và lập Biên
10 bản đối chiếu thu nộp. Sau đó tiếp tục gửi văn bản đôn đốc đơn vị, 15 ngày gửi văn bản đôn đốc một lần; đồng thời lập danh sách đơn vị nợ gửi về Phòng khai thác thu hồi nợ của BHXH thành phố phối hợp thực hiện cho đến khi thu nợ xong. d. Quản lý tiền thu BHXH Tiền thu BHXH bắt buộc được quản lý tập trung tại BHXH Việt Nam. Hằng ngày, khi các đơn vị chuyển tiền nộp BHXH bắt buộc vào tài khoản chuyên thu của BHXH quận mở tại các ngân hàng, kho bạc cấp quận thì các ngân hàng, kho bạc sẽ tự động chuyển toàn bộ số tiền thu BHXH về BHXH thành phố và thực hiện quyết toán vào cuối quý theo quy định. 1.2.4. Thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BHXH bắt buộc Hằng năm BHXH quận đã xây dựng kế hoạch và tham mưu cho Ủy ban nhân dân quận, phối hợp với các cơ quan liên quan trong việc tổ chức thanh tra, kiểm tra các đơn vị trên địa bàn quản lý. Công tác kiểm tra, thanh tra BHXH chủ yếu nhằm vào mục tiêu phát hiện các trường hợp vi phạm pháp luật về BHXH để từ đó có biện pháp xử lý kịp thời những đơn vị đăng ký tham gia BHXH không đúng số lao động, kê khai mức tiền lương, tiền công đóng BHXH thấp hơn hợp đồng lao động, kiểm tra tình hình trích nộp và giải quyết chế độ, chính sách BHXH cho người lao động. 1.3. NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC 1.3.1. Chính sách pháp luật Chính sách tiền lương và chính sách BHXH nói chung, thu BHXH bắt buộc nói riêng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, chính sách tiền lương làm tiền đề và cơ sở cho việc thực hiện chính sách BHXH.
11 1.3.2. Công tác tổ chức bộ máy quản lý thu BHXH bắt buộc Công tác tổ chức bộ máy quản lý thu BHXH bắt buộc rất quan trọng trong quá trình quản lý điều hành thu BHXH, cán bộ chuyên quản thu đòi phải thật sự có năng lực, kỹ năng giao tiếp, kỹ năng tổng hợp, kỹ năng xử lý thông tin… Việc điều động, bố trí cán bộ thu ảnh hưởng rất lớn đến công tác thu BHXH. 1.3.3. Nhận thức của ngƣời lao động và ngƣời sử dụng lao động Nhận thức của người lao động và người sử dụng lao động có tác động rất lớn đến công tác thu BHXH. Nếu người lao động không hiểu hoặc hiểu không đầy đủ về BHXH thì sẽ không đấu tranh với người sử dụng lao động để đòi hỏi quyền lợi của mình. Ngược lại nếu người lao động mà hiểu biết pháp luật về BHXH họ sẽ đấu tranh để đòi quyền lợi chính đáng của mình buộc người sử dụng lao động phải tham gia BHXH cho họ. 1.4. KINH NGHIỆM THU BHXH Ở MỘT SỐ ĐỊA PHƢƠNG 1.4.1. Kinh nghiệm thu BHXH của quận Hải Châu, Đà Nẵng 1.4.2. Kinh nghiệm của thị xã Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh 1.4.3. Bài học kinh nghiệm cho BHXH quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng - Một là, phối hợp với cơ quan quản lý lao động để nắm tình hình tăng, giảm lao động trong các doanh nghiệp; tình hình hoạt động và doanh nghiệp đăng ký mới để khai thác đối tượng tham gia BHXH. - Hai là, thực hiện tốt công tác hướng dẫn nghiệp vụ, đặc biệt đối với các đơn vị đăng ký mới, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho các đơn vị làm thủ tục tham gia để đơn vị không cảm thấy khó khăn khi tham gia BHXH. - Ba là, tăng cường công tác phối hợp với cơ quan chức năng, tổ chức thanh tra, kiểm tra, tuyên truyền chính sách BHXH đến với người lao động.
12 - Bốn là, không ngừng đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính, ứng dựng công nghệ thông tin trong quản lý nghiệp vụ, nâng cao ý thức, trách nhiệm, tác phong phục vụ của cán bộ trong cơ quan nói chung và các bộ làm công tác thu BHXH nói riêng. - Năm là, chỉ đạo cán bộ chuyên quản thu BHXH phải bám sát cơ sở, kịp thời đối chiếu xác định số phải nộp BHXH bắt buộc của đơn vị, thường xuyên đôn đốc đơn vị thực hiện nghĩa vụ trích nộp BHXH. KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC CÁC DN TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LIÊN CHIỂU, TP ĐÀ NẴNG 2.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI 2.1.1. Đặc điểm điều kiện tự nhiên Quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng là một quận công nghiệp trẻ, nằm dọc theo quốc lộ 1A và có đường sắt Bắc Nam đi qua, có ưu thế về vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, thuận lợi phát triển giao thông vận tải, du lịch và là nơi tập trung 3 khu công nghiệp lớn của thành phố Đà Nẵng và là điều kiện đặc biệt thuận lợi cho việc giao lưu với các tỉnh và khu vực xung quanh, trong nước và quốc tế. 2.1.2. Đặc điểm tình hình kinh tế - Kinh tế quận Liên Chiểu phát triển theo cơ cấu: công nghiệp - dịch vụ - nông nghiệp. Trong đó, công nghiệp và tiểu thủ công nghiệp giữ vai trò chủ đạo, thương mại và dịch vụ giữ vị trí quan trọng, nông nghiệp sẽ giảm dần tỷ trọng. Mục tiêu trong những năm đến là "Xây dựng quận Liên Chiểu trở thành đô thị lớn phía Tây Bắc của thành phố Đà Nẵng, là trọng điểm phát triển công nghiệp, du
13 lịch, dịch vụ và là cửa ngõ, đầu mối giao thông quan trọng; một trong những trung tâm giáo dục - đào tạo, triển khai tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất; là địa bàn giữ vị trí chiến lược quan trọng về quốc phòng, an ninh. 2.1.3. Đặc điểm tình hình xã hội Quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng được thành lập theo Nghị định số 07/CP ngày 23 tháng 01 năm 1997 của Thủ tướng Chính phủ. Trên địa bàn quận được thành lập gồm 05 phường: Hòa Minh, Hòa Hiệp Bắc, Hòa Hiệp Nam, Hòa Khánh Bắc và Hòa Khánh Nam. Quận Liên Chiểu có phía Đông giáp quận Thanh Khê, phía Tây giáp huyện Hòa Vang, phía Nam giáp quận Cẩm Lệ, phía Bắc giáp huyện Phú Lộc (tỉnh Thừa Thiên Huế), có diện tích hơn 7.912 ha với số dân 167.000 người, cung cấp khoản 35.000 lao động cho 3 khu công nghiệp: Khu công nghiệp Liên Chiểu, khu công nghiệp Hòa Khánh và khu công nghiệp Hoà Khánh mở rộng. 2.2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC 2.2.1. Thực trạng công tác tuyên truyền phổ biến các văn bản quy phạm pháp luật về BHXH BHXH quận Liên Chiểu xác định công tác tuyên truyền chính sách BHXH là nhiệm vụ trọng tâm của Ngành. Ngay từ đầu năm, BHXH quận đã tổ chức thực hiện ký Hợp đồng với Đài truyền thanh quận phát sóng nội dung tuyên truyền các chế độ BHXH, BHYT. Treo băng rôn, phát tờ rơi đến các đơn vị sử dụng lao động, Ủy ban nhân dân phường, các trường học, trung tâm y tế, trạm y tế, nơi công cộng có đông người qua lại... Phối hợp với Công đoàn Khu công nghiệp và chế xuất trên địa bàn quận tư vấn đối thoại chính sách tại các doanh nghiệp tham gia BHXH.
14 2.2.2. Thực trạng công tác lập dự toán thu BHXH bắt buộc Sau khi dự toán năm, dự toán quý, dự toán tháng được giao BHXH quận đã chỉ đạo chuyên quản thu tiến hành đồng bộ các biện pháp nghiệp vụ, kiểm tra nắm chắc tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của từng đơn vị. Tuy nhiên công tác lập dự toán hiện nay vẫn chưa được chặt chẽ, vẫn còn tồn tại một số nội dung sau: - Việc khai thác phát triển số doanh nghiệp chưa tham gia BHXH để đưa vào lập dự toán thu BHXH bắt buộc hằng năm vẫn còn bất cập, chưa có phương án cụ thể, công tác khai thác tình hình doanh nghiệp đăng ký tăng mới hoạt động kinh doanh vẫn còn gặp nhiều khó khăn, chưa liên thông được cơ sở dữ liệu giữa các cơ quan ban ngành. - Công tác giao dự toán cho chuyên quản thu BHXH vẫn còn chung chung, chưa chi tiết. Hàng tháng chưa đánh giá mức độ hoàn thành kế hoạch thu của từng chuyên quản thu để tổng hợp đánh giá, bình xét thi đua khen thưởng hằng quý. 2.2.3. Thực trạng công tác thu BHXH bắt buộc - BHXH quận Liên Chiểu chưa thực hiện tốt việc thu BHXH bắt buộc theo tháng như trong quy định của luật BHXH, vẫn còn tình trạng để dồn vào các tháng cuối quý mới thực hiện đốn đốc thu. - Mặc dù trong các văn bản pháp luật đã quy định rõ nghĩa vụ của các đơn vị sử dụng lao động về việc nộp BHXH hàng tháng, nhưng tình trạng nợ đọng BHXH còn nhiều. - Việc trốn đóng BHXH đang diễn ra chủ yếu ở các doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Hình thức trốn tránh BHXH chủ yếu là đóng không đủ số lao động thuộc đối tượng phải đóng, mức tiền lương đóng BHXH thấp hơn mức tiền lương, tiền công người lao động được hưởng, cố tình chậm đóng, chiếm
15 dụng tiền đóng BHXH để phục vụ cho mục đích kinh doanh. - Công tác mở rộng đối tượng tham gia BHXH chưa được chú trọng đúng mức. Số đơn vị và số lao động tham gia BHXH vẫn ở mức thấp, chưa xứng chưa tương xứng với tiềm năng của quận. 2.2.4. Thực trạng công tác thanh tra, kiểm tra về BHXH Công tác thanh tra, kiểm tra BHXH là một biện pháp quan trọng trong việc ngăn ngừa, phát hiện và xử lý những hành vi vi phạm pháp luật về BHXH. Ngoài ra thanh tra, kiểm tra còn có tác dụng hạn chế, răn đe những hành vi vi phạm pháp luật về BHXH. Mặt khác, các giải pháp được đưa ra từ hoạt động thanh tra, kiểm tra không chỉ hướng vào việc xử lý mà còn có tác dụng khắc phục các kẽ hở của chính sách, pháp luật, ngăn ngừa tận gốc mầm mống phát sinh những vi phạm pháp luật về BHXH. Công tác thanh tra chuyên ngành đóng BHXH của cơ quan BHXH đã được triển khai một cách quyết liệt. Tuy nhiên đang trong giai đoạn bước đầu còn phải hoàn thiện. Lực lượng làm công tác thanh tra, kiểm tra của cơ quan BHXH và các sở, ngành phối hợp còn mỏng so với số doanh nghiệp nợ BHXH đang quản lý trên địa bàn quận. 2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC CÁC DN TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LIÊN CHIỂU, TP ĐÀ NẴNG 2.3.1. Những thành tích đạt đƣợc - Với kết quả đã đạt được trong những năm qua, công tác quản lý thu BHXH bắt buộc ngày một nâng cao dần dần hình thành và đi vào ổn định. - Chính sách BHXH theo cơ chế mới dựa trên nguyên tắc đóng – hưởng, cộng đồng chia sẻ rủi ro đã làm thay đổi nhận thức của hàng triệu người lao động và chủ sử dụng lao động trong việc thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH,
16 - Ngành BHXH đã xây dựng và hoàn chỉnh được hệ thống báo biểu, thống kê số liệu, tình hình quản lý thu BHXH áp dụng trong toàn quốc. - Đội ngũ cán bộ BHXH nói chung và bộ phận cán bộ làm công tác thu BHXH nói riêng đã từng bước được rèn luyện và trưởng thành hơn về phẩm chất chính trị, am hiểu chính sách liên quan đến chế độ BHXH; trình độ chuyên môn, nghiệp vụ được nâng cao và tích luỹ được những kinh nghiệm quản lý nhất định đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác quản lý thu BHXH. 2.3.2. Những hạn chế Bên cạnh những thành tích đã đạt được, trong công tác quản lý thu BHXH của BHXH quận Liên Chiểu trong thời gian qua còn một số mặt hạn chế, bất cập cần nghiêm túc rút kinh nghiệm và sớm có biện pháp khắc phục, cụ thể: - Đối tượng tham gia BHXH còn chưa mở rộng, một số đơn vị sử dụng lao động thuộc diện bắt buộc tham gia BHXH (nhất là khối doanh nghiệp) còn chưa thực hiện đăng ký đóng BHXH theo quy định. Bên cạnh đó, cũng có không ít doanh nghiệp dù sản xuất kinh doanh thuận lợi nhưng vẫn cố tình trốn tránh không chịu tham gia nhằm chiếm dụng khoản tiền này; hoặc chỉ đóng BHXH cho rất ít người; đóng không đúng mức lương thực trả cho người lao động; nhiều chủ sử dụng lao động còn thỏa thuận trái pháp luật với người lao động không đóng BHXH; hầu hết các doanh nghiệp chưa lập sổ quản lý lao động, sổ lương; không xây dựng thang bảng lương và thỏa ước lao động tập thể theo quy định của Bộ luật Lao động. - Chưa có biện pháp hữu hiệu để ngăn ngừa rủi ro, mất cân đối thu, chi quỹ BHXH cũng như công tác đầu tư tăng trưởng quỹ; chưa phân tích, đánh giá tình hình để kịp thời đưa ra các biện pháp hữu hiệu ngăn ngừa rủi ro, đồng thời làm cho công tác kiểm tra, giám sát, hạch toán thu, chi quỹ gặp không ít khó khăn.
17 2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế - Trình độ chuyên môn cán bộ thu BHXH quận Liên Chiểu còn chưa đồng đều, việc am hiểu các chế độ chính sách BHXH chưa cao. - Công tác tuyên truyền về BHXH trên địa bàn quận đã được tổ chức thực hiện nhưng hình thức chưa đa dạng, chưa chuyển tải hết được thông tin đến mọi tầng lớp nhân dân. - Công tác khởi kiện các đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN do tổ chức công đoàn đảm nhận, muốn khởi kiện đơn vị theo quy định phải có đơn đề nghị của người lao động, do vậy việc khởi kiện đơn vị nợ đọng gặp khó khăn. - Công tác giám sát và tổ chức thực hiện quản lý thu BHXH duy trì thường xuyên song chưa triệt để, còn có một số cán bộ làm công tác thu chưa thực hiện hết chức trách, nhiệm vụ được giao, còn có nhiều đơn vị tham gia BHXH khai chưa trung thực về số lượng lao động. - Công tác phối hợp với các ban, ngành có liên quan trong khi thực hiện công tác thu BHXH còn chưa đồng bộ, chưa kịp thời. KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 CHƢƠNG 3 GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BHXH BẮT BUỘC TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN LIÊN CHIỂU TP ĐÀ NẴNG 3.1. CĂN CỨ ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP 3.1.1. Triển vọng phát triển của các DN tham gia BHXH trên địa bàn quận Liên Chiểu, TP Đà Nẵng trong thời gian đến Hiện nay, trên địa bàn quận Liên Chiểu có hơn 1.500 doanh nghiệp với hơn 35.000 lao động. Đối chiếu với số doanh nghiệp đã tham gia BHXH bắt buộc tại quận Liên Chiểu cho thấy, số doanh
18 nghiệp tham gia BHXH còn rất thấp chiếm 64,8%. Như vậy còn khoảng 35,2 % số doanh nghiệp chưa tham gia BHXH. 3.1.2. Quan điểm, mục tiêu, phƣơng hƣớng quản lý thu BHXH bắt buộc a. Quan điểm quản lý thu BHXH bắt buộc Phấn đấu hoàn thành cơ bản các chương trình cải cách hiện đại hóa quản lý thu BHXH phù hợp, đặt ra trong tổng thể chung và tiến tới BHXH toàn dân. b. Mục tiêu quản lý thu BHXH bắt buộc Mục tiêu công tác quản lý thu BHXH bắt buộc nhằm hạn chế và ngăn chặn những rủi ro trong quản lý thu BHXH, hạn chế tình trạng thất thu quỹ BHXH, thực hiện thu đúng, thu đủ, thu kịp thời các khoản thu phát sinh, hạn chế đến mức thấp nhất tình trạng nợ đọng, trốn đóng BHXH, tiết kiệm các khoản chi phí và thời gian cho công tác quản lý thu BHXH. Bởi lẽ, mục tiêu của cơ chế tự khai, tự nộp BHXH là nhằm nâng cao ý thức trách nhiệm của đơn vị sử dụng lao động và người lao động trong việc thực thi chính sách pháp luật về BHXH. c. Phương hướng quản lý thu BHXH bắt buộc - Đẩy mạnh công tác tuyên truyền chính sách BHXH đến với người lao động và người sử dụng lao động trong các doanh nghiệp. - Phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan BHXH với các cơ quan ban ngành có liên quan trong việc thực hiện BHXH cho lao động trong các doanh nghiệp. - Mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, hạn chế tình trạng nợ đóng BHXH, có chế tài đủ mạnh để thực hiện nghiêm Luật BHXH. - Ứng dụng công nghệ thông tin, liên thông dữ liệu giữa các cơ quan, ban ngành để thuận tiện cho việc khai thác thông tin phục vụ