TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN - HỆ THỐNG CÂU HỎI – ĐÁP ÁN GỢI MỞ - 1

Chia sẻ: Muay Thai | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:49

Thêm vào BST

Báo xấu

238
lượt xem 66
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Theo Ph.Bêcơn, triết học mới cần phải được coi là khoa học của mọi khoa học, hoặc là cơ sở của mọi khoa học. Mục đích của triết học và khoa học mới là xây dựng các tri thức lý luận chặt chẽ đầy tính thuyết phục về mọi lĩnh vực nghiên cứu như: Thượng đế, giới tự nhiên, con người, chứ không phải là củng cố các đức tin mù quáng. Nhiệm vụ của triết học mới là đại phục hồi cho khoa học hay xây dựng khoa học mới bằng cách cải tạo toàn bộ tri thức hiện...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN - HỆ THỐNG CÂU HỎI – ĐÁP ÁN GỢI MỞ - 1

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH BAN TRIẾT HỌC – XÃ HỘI HỌC BỘ MÔN TRIẾT HỌC TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN (HỆ THỐNG CÂU HỎI – ĐÁP ÁN GỢI MỞ & HƯỚNG DẪN VIẾT TIỂU LUẬN) Page 1 of 487
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH 2005 Page 2 of 487
TRIẾT HỌC MÁC – LÊNIN (HỆ THỐNG CÂU HỎI – ĐÁP ÁN GỢI MỞ VÀ HƯỚNG DẪN VIẾT TIỂU LUẬN) Bộ môn Triết học Chịu trách nhiệm xuất bản: PGS.TS NNGUYỄN QUANG ĐIỂN Biên tập : Sửa bản in : Trình bày : Bìa : Page 3 of 487
NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP. HỒ CHÍ MINH Địa chỉ: Điện thoại: Fax: Email: In 1000 cuốn, Khổ 14,5 x 20,5 cm, tại công ty in Page 4 of 487
Giấp phép số: /XB-QLXB, ngày tháng năm 2005 In xong và nộp lưu chiểu tháng 9 năm 2005 Page 5 of 487
Lời Giới Thiệu Để triển khai thực hiện tốt việc giảng dạy và học tập môn Triết học Mác – Lênin trong Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh theo tinh thần công văn số 11089/CTCT của vụ Công tác Chính trị Bộ Giáo dục & Đào tạo ký ngày 9/12/2002, được sự đồng ý của BCN Ban Triết học – Xã hội học và BGH Trường đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, Bộ môn Triết học đã tiến hành biên soạn, hội thảo khoa học và xuất bản cuốn sách: Triết học Mác - Lênin (Hệ thống câu hỏi - đáp án gợi mở và hướng dẫn viết tiểu luận) dùng làm tài liệu hỗ trợ việc giảng dạy và học tập môn này cho các hệ đào tạo trong trường. Tham gia biên soạn cuốn sách này gồm: TS Trần Nguyên Ký biên soạn các câu 1→ 5 và Hướng dẫn viết tiểu luận ThS Bùi Xuân Thanh biên soạn các câu 16→ 19 TS Bùi Văn Mưa biên soạn các câu 6→ 15, 20→ 22 và 32→ 36 TS Lê Thanh Sinh biên soạn các câu 23→ 25 TS Bùi Bá Linh, biên soạn các câu 26→ 31 và 50→ 51 Page 6 of 487
TS Nguyễn Thanh biên soạn các câu 37→ 40 TS Lưu Hà Vỹ biên soạn các câu 41→ 44 TS Hoàng Trung biên soạn các câu 45→ 49 ThS Vũ Thị Kim Liên biên soạn các câu 52→ 53 TS Nguyễn Ngọc Thu biên soạn các câu 54→ 58 Trong quá trình biên soạn cuốn sách này, một mặt, chúng tôi căn cứ vào nội dung của các cuốn giáo trình: Triết học Mác - Lênin của Hội đồng Chỉ đạo biên soạn giáo trình quốc gia các môn khoa học Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia phát hành năm 1999; Triết học Mác - Lênin (dùng trong các trường đại học và cao đẳng) của Bộ GD&ĐT, do Nhà xuất bản Chính trị quốc gia phát hành năm 2002. Mặt khác, chúng tôi cũng tham khảo các tài liệu trong các sách chuyên khảo về triết học của các tác giả trong và ngoài nước. Mặc dù tập thể tác giả rất cố gắng, song cuốn sách này chắc chắn vẫn còn nhiều hạn chế, Bộ môn Triết học của trường rất mong nhận được những ý kiến đóng góp chân thành, sâu sắc của các đồng nghiệp, các sinh viên, bạn đọc để kịp thời sửa chữa, bổ sung trong lần Page 7 of 487
tái bản sau. Thư từ, ý kiến trao đổi, đăng ký phát hành xin vui lòng liên hệ với Bộ môn Triết học, Triết học hội học, Trường Đại học Ban – Xã Kinh tế TP Hồ Chí Minh - Địa chỉ: 59 C Nguyễn Đình Chiểu, Quận 3, TP HCM (Phòng A 216); : (08)8.242.677. Xin chân thành cảm ơn. TP. Hồ Chí Minh, tháng 8 năm 2005 Bộ môn Triết học Trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh Page 8 of 487
MỤC LỤC HỆ THỐNG CÂU HỎI - ĐÁP ÁN GỢI MỞ  Câu 1: Triết học là gì? Trình bày nguồn gốc, đặc điểm và đối tượng của triết học.  Câu 2: Vấn đề cơ bản của triết học. Cơ sở để phân biệt chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa duy tâm trong triết học? Giữa phương pháp biện chứng và phương pháp siêu hình có sự khác biệt căn  Câu 3: bản gì? Vai trò của triết học trong đời sống xã hội. Vai trò của triết học Mác – Lênin  Câu 4: đối với hoạt động nhận thức và thực tiễn của con người. Vì sao sự ra đời của triết học Mác là một tất yếu lịch sử và là một cuộc cách  Câu 5: mạng trên lĩnh vực triết học?  Câu 6: Trình bày những tư tưởng triết học cơ bản của Phật giáo nguyên thủy.  Câu 7: Trình bày quan niệm về đạo đức – chính trị – xã hội của Nho gia nguyên thủy Page 9 of 487
 Câu 8: Trình bày những tư tưởng triết học cơ bản của Đạo gia  Câu 9: Trình bày những tư tưởng pháp trị của Hàn Phi  Câu 10: Trình bày những nội dung cơ bản của triết học Đêmôcrít  Câu 11: Trình bày những nội dung cơ bản của triết học Platông  Câu 12: Trình bày những nội dung cơ bản của triết học Ph. Bêcơn  Câu 13: Trình bày những nội dung cơ bản của triết học R. Đềcáctơ  Câu 14: Trình bày khái quát về hệ thống triết học của Ph. Hêghen  Câu 15: Trình bày những nội dung cơ bản của triết học L. Phoiơbắc Trình bày các quan niệm cơ bản của triết học duy vật về vật chất?  Câu 16: Trình bày quan niệm duy vật biện chứng về vận động và không gian, thời  Câu 17: gian? Trình bày quan niệm duy vật biện chứng về nguồn gốc, bản chất và kết cấu  Câu 18: của ý thức? Page 10 of 487
Phân tích vai trò và tác dụng của ý thức. Trình bày tóm tắt nội dung nguyên lý  Câu 19: về tính thống nhất vật chất của thế giới và nguyên tắc khách quan mácxít? Nêu định nghĩa, nguồn gốc, chức năng và phân loại nguyên lý, quy luật và  Câu 20: phạm trù. Phân tích nội dung nguyên lý về mối liên hệ phổ biến. Ý nghĩa phương pháp  Câu 21: luận của nguyên lý này. Phân tích nội dung nguyên lý về sự phát triển. Ý nghĩa phương pháp luận của  Câu 22: nguyên lý này? Phân tích nội dung qui luật chuyển hóa từ những thay đổi về lượng thành  Câu 23: những sự thay đổi về chất và ngược lại. Ý nghĩa phương pháp luận của quy luật này? Phân tích nội dung qui luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập. Ý  Câu 24: nghĩa phương pháp luận của quy luật này? Page 11 of 487
Phân tích nội dung qui luật phủ định của phủ định. Ý nghĩa phương pháp luận  Câu 25: của quy luật này? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa cái riêng và cái chung. Ý nghĩa phương  Câu 26: pháp luận của cặp phạm trù này? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả. Ý nghĩa  Câu 27: phương pháp luận của cặp phạm trù này? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa tất nhiên và ngẫu nhiên. Ý nghĩa  Câu 28: phương pháp luận của cặp phạm trù này? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa nội dung và hình thức. Ý nghĩa phương  Câu 29: pháp luận của cặp phạm trù này? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa bản chất và hiện tượng. Ý nghĩa  Câu 30: phương pháp luận của cặp phạm trù này? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa khả năng và hiện thực. Ý nghĩa  Câu 31: phương pháp luận của cặp phạm trù này? Page 12 of 487
Trình bày các quan niệm khác nhau về bản chất của nhận thức?  Câu 32: Thực tiễn là gì? Phân tích vai trò của thực tiễn đối với nhận thức?  Câu 33: Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa các giai đoạn, cấp độ của quá trình  Câu 34: nhận thức? Chân lý là gì? Các đặc tính cơ bản và tiêu chuẩn của chân lý?  Câu 35:  Câu 36: Phương pháp là gì? Hãy trình bày các phương pháp nhận thức khoa học. Sản xuất vật chất và vai trò của nó đối với sự tồn tại và phát triển của xã hội  Câu 37: loài người? Phân tích nội dung quy luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình độ phát  Câu 38: triển của lực lượng sản xuất. Sự vận dụng quy luật này trong công cuộc đổi mới ở nước ta? Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa cơ sở hạ tầng và kiến trúc thượng  Câu 39: tầng? Sự vận dụng mối quan hệ này trong công cuộc đổi mới ở nước ta? Page 13 of 487
Hình thái kinh tế - xã hội là gì? Vì sao nói sự phát triển của các hình thái kinh tế  Câu 40: - xã hội là một quá trình lịch sử - tự nhiên? Phân tích các đặc trưng cơ bản trong định nghĩa giai cấp của V.I.Lênin?  Câu 41: Phân tích nguồn gốc, kết cấu của giai cấp ?  Câu 42: Đấu tranh giai cấp là gì ? Tại sao nói đấu tranh giai cấp là động lực phát triển  Câu 43: chủ yếu của xã hội có giai cấp ? Phân tích mối quan hệ giai cấp - dân tộc và mối quan hệ giai cấp – nhân loại ?  Câu 44: Phân tích nguồn gốc, bản chất, đặc trưng và chức năng cơ bản của nhà nước.  Câu 45: Trình bày các kiểu và hình thức nhà nước đã có trong lịch sử. Nêu đặc điểm  Câu 46: của Nhà nước CHXHCN Việt Nam.  Câu 47: Cách mạng xã hội là gì? Vai trò của nó trong sự phát triển của xã hội? Tính chất, lực lượng và động lực của cách mạng xã hội là gì. Phân tích điều  Câu 48: kiện khách quan và nhân tố chủ quan của cách mạng xã hội? Bạo lực cách mạng là gì? Vai trò của nó trong cách mạng xã hội.  Câu 49: Page 14 of 487
Khái niệm tồn tại xã hội? Khái niệm và kết cấu của ý thức xã hội?  Câu 50: Mối quan hệ biện chứng giữa tồn tại xã hội và ý thức xã hội?  Câu 51: Phân tích nội dung hình thái ý thức chính trị, ý thức pháp quyền và ý thức đạo  Câu 52: đức. Phân tích nội dung hình thái ý thức thẩm mỹ, ý thức tôn giáo và ý thức khoa  Câu 53: học. Trình bày các quan niệm khác nhau về con người trong triết học trước Mác?  Câu 54: Phân tích vấn đề bản chất con người theo quan niệm của triết học Mác –  Câu 55: Lênin. Phân tích mối quan hệ giữa cá nhân - tập thể – xã hội. Ý nghĩa của vấn đề này  Câu 56: ở nước ta hiện nay? Trình bày vai trò của quần chúng nhân dân và lãnh tụ trong lịch sử. Ý nghĩa của  Câu 57: vấn đề này trong việc quán triệt bài học “Lấy dân làm gốc”. Page 15 of 487
Tại sao nói quần chúng nhân dân là lực lượng sáng tạo chân chính ra lịch sử?  Câu 58: Phê phán những quan điểm sai lầm về vấn đề này? HƯỚNG DẪN VIẾT TIỂU LUẬN TRIẾT HỌC Page 16 of 487
HỆ THỐNG CÂU HỎI - ĐÁP ÁN GỢI MỞ  Câu 1: Triết học là gì? Trình bày nguồn gốc, đặc điểm và đối tượng của triết học. 1. Triết học là gì? Triết học ra đời ở cả phương Đông và phương Tây gần như cùng một thời gian (khoảng từ thế kỉ VIII đến thế kỉ VI trước CN). - Ở phương Đông, theo quan niệm của người Trung Quốc, thuật ngữ triết học có gốc là chữ “triết”, dựa theo từ nguyên chữ Hán có nghĩa là trí, ám chỉ sự hiểu biết, nhận thức sâu sắc của con người về thế giới và về đạo lý làm người. Còn theo quan niệm của người An Độ, triết học được gọi là Darshara, có nghĩa là chiêm ngưỡng, nhưng với hàm ý là sự hiểu biết dựa trên lý trí, là con đường suy ngẫm để dẫn dắt con người đến lẽ phải. - Ở phương Tây, thuật ngữ “triết học” có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp được gọi là philosophia, có nghĩa là yêu mến (philo) sự thông thái (sophia). Ở đây, khi nói tới triết học, tới philosophia, người Hy Lạp cổ đại không chỉ muốn nói tới sự hiểu biết sâu sắc về nhiều lĩnh vực tri thức ở tầm cao nhất (tức sự thông thái) mà còn thể hiện khát vọng vươn tới tầm Page 17 of 487
cao nhận thức đó. Đối với người Hy Lạp cổ đại, triết học chính là hình thái cao nhất của tri thức. Nhà triết học là nhà thông thái, là người có khả năng tiếp cận chân lý, làm sáng tỏ bản chất của sự vật. Có thể thấy rằng, khái niệm “triết”, “triết học” dù ở phương Đông hay phương Tây đều bao hàm hai yếu tố: đó là yếu tố nhận thức (sự hiểu biết về vũ trụ và con người, sự giải thích thế giới bằng một khả năng tư duy lôgic nhất định) và yếu tố nhận định (sự đánh giá về mặt đạo lý để có thái độ và hành động tương ứng). - Theo quan điểm của triết học Mác - Lênin: Triết học là hệ thống tri thức lý luận chung nhất của con người về thế giới, về vị trí và vai trò của con người trong thế giới. 2. Nguồn gốc và đặc điểm của triết học a) Nguồn gốc Nguồn gốc nhận thức: Để tồn tại và thích nghi với trong thế giới, con người cần phải có hiểu biết về thế giới xung quanh cũng như về bản thân. Xuất phát từ yêu cầu khách quan đó, những câu hỏi như: Thế giới xung quanh ta là gì? Nó có bắt đầu và kết thúc hay không? Sức mạnh nào chi phối thế giới? Con người là gì? Nó được sinh ra như thế nào và có quan hệ như thế nào với thế giới bên ngoài? Bản chất đích thực của cuộc sống nằm ở đâu? v.v. Page 18 of 487
đã được đặt ra ở một mức độ nhất định, dưới hình thức nhất định, và đã được đặt ra ngay từ thời nguyên thủy. Tuy nhiên, chỉ đến thời kỳ cổ đại, khi mà tri thức của con người về thế giới đã tích lũy tới một mức độ cho phép, khả năng tư duy của con người đã được “mài sắc” và nâng cao tới mức cho phép đủ để diễn tả thế giới một cách trừu tượng bằng hệ thống phạm trù, khái niệm trừu tượng, thì lúc đó, những câu hỏi trên mới được trả lời một cách sâu sắc. Nói cách khác, khi con người đạt tới trình độ phát triển tư duy trừu tượng, chỉ tới lúc đó, triết học với tính cách là lý luận, là hệ thống quan niệm chung nhất về thế giới và cuộc sống con người mới ra đời. Nguồn gốc xã hội: Thứ nhất, đó là sự phát triển của sản xuất vật chất và quá trình phân công lao động xã hội. Để triết học ra đời cần phải có những người chuyên lao động trí óc. Bởi vì, chỉ có họ mới có thể khái quát những tri thức mà nhân loại đã tích lũy được thành hệ thống các quan niệm có tính chỉnh thể về thế giới - tức tri thức triết học. Sự phát triển của sản xuất vật chất đến mức nào đó sẽ dẫn tới sự phân công lao động xã hội, phân chia thành Page 19 of 487
hai loại lao động: lao động chân tay và lao động trí óc. Chính sự xuất hiện lao động trí óc, biểu hiện ở sự ra đời tầng lớp trí thức đã tạo điều kiện cho triết học ra đời. Thứ hai, cùng với quá trình phát triển sản xuất và phân công lao động xã hội, sự phân chia giai cấp trong xã hội thành thống trị và bị trị, bóc lột và bị bóc lột, cũng như sự xuất hiện quá trình đấu tranh giai cấp của giai cấp bị trị, bị bóc lột chống giai cấp thống trị, bóc lột cũng là nguồn gốc xã hội của sự ra đời triết học. Bởi vì, nhằm để bảo vệ quyền lợi của giai cấp mà mình đại diện,các nhà tư tưởng đã xây dựng các học thuyết triết học khác nhau, với những quan điểm chính trị khác nhau. Trên thực tế, từ khi ra đời, triết học luôn mang tính giai cấp, nghĩa là nó luôn phục vụ cho lợi ích của những giai cấp, những lực lượng xã hội nhất định. Điều đó cũng góp phần lý giải vì sao triết học không ra đời ở thời kỳ cộng sản nguyên thuỷ mà chỉ đến thời kỳ chiếm hữu nô lệ, với việc xã hội xuất hiện phân chia giai cấp và sự ra đời bộ phận lao động trí óc thì triết học mới ra đời. b) Đặc điểm - Tính hệ thống: Triết học bao giờ cũng là một hệ thống các quan niệm chung về thế giới. Không giống các khoa học cụ thể chỉ xem xét thế giới trên từng phương diện cụ thể, Page 20 of 487