Xây dựng và sử dụng hệ thống câu hỏi TNKQ chương trình hoá học lớp 10 – THPT- Ban cơ bản

Chia sẻ: Nguyễn Văn Quang | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:181

Thêm vào BST

Báo xấu

86
lượt xem 19
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong sự nghiệp đổi mới toàn diện của đất nước, đổi mới nền giáo dục và đào tạo là một trong những trọng tâm của sự phát triển. Để đáp ứng nhu cầu nguồn lực con người là yếu tố quyết định sự phát triển của đất nước

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Xây dựng và sử dụng hệ thống câu hỏi TNKQ chương trình hoá học lớp 10 – THPT- Ban cơ bản

TRƯỜNG……………………… KHOA…………………… BÁO CÁO TỐT NGHIỆP ĐỀ TÀI: Xây dựng và sử dụng hệ thống câu hỏi TNKQ chương trình hoá học lớp 10 – THPT- Ban cơ bản
Lêi c¶m ¬n Sau mét thêi gian nghiªn cøu, ®Ò tµi “X©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ch-¬ng tr×nh ho¸ häc líp 10 – THPT- Ban c¬ b¶n” ®· hoµn thµnh. §Ó hoµn thµnh ®-îc luËn v¨n nµy cã sù h-íng dÉn trùc tiÕp cña PGS- TS §Æng ThÞ Oanh, sù gióp ®ì tËn t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong tæ ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y Ho¸ häc vµ toµn thÓ c¸c thÇy c« gi¸o cña khoa ho ¸ Tr-êng §¹i häc S- ph¹m Hµ Néi. Ngoµi ra cßn cßn cã sù gióp ®ì, ñng hé nhiÖt t×nh cña c¸c thÇy c« gi¸o trong tæ ho¸ häc, c¸c em häc sinh tr-êng THPT TrÇn Phó, THPT Yªn Hoµ, THPT NguyÔn Gia ThiÒu – Thµnh phè Hµ Néi. T«i xin tr©n träng bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c vµ ch©n thµnh nhÊt ®Õn PGS- TS §Æng ThÞ Oanh vÒ sù h-íng dÉn tËn t×nh vµ ®µy t©m huyÕt trong suèt qu¸ tr×nh x©y dùng vµ hoµn thµnh luËn v¨n . T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n tíi c¸c thµy c« gi¸o trong tæ ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y Ho¸ häc – Tr-êng §¹i häc S- Ph¹m Hµ Néi , tíi c¸c thµy c« gi¸o, c¸c em häc sinh tr-êng THPT TrÇn Phó, THPT Yªn Hoµ, THPT NguyÔn gia ThiÒu – Thµnh phè Hµ Néi vµ c¸c b¹n bÌ ®ång nghiÖp gÇn xa ®· gióp ®ì t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. T«i còng xin ch©n thµnh göi lêi c¶m ¬n ®Õn Phßng Qu¶n lý khoa häc - Tr-êng §¹i häc S- Ph¹m Hµ Néi, Ban chñ nhiÖm khoa Ho¸ häc - Tr-êng §¹i häc S- ph¹m Hµ Néi. Ban gi¸m ®èc Së Gi¸o dôc vµ §µo t¹o Hµ Néi, Ban Gi¸m hiÖu c¸c tr-êng THPT TrÇn Phó, THPT Yªn Hoµ, THPT NguyÔn Gia ThiÒu ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy. Hµ Néi 10/2006 Hoµng ThÞ Dung
PhÇn I: Më ®Çu I. Lý do chän ®Ò tµi Trong sù nghiÖp ®æi míi toµn diÖn cña ®Êt n-íc, ®æi míi nÒn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng träng t©m cña sù ph¸t triÓn. Trong b¸o c¸o chÝnh trÞ cña §¹i héi §¶ng lÇn thø 9 vÒ chiÕn l-îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc ®· ghi râ: " Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc quan träng thóc ®Èy sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ lµ ®iÒu kiÖn ph¸t huy nguån lùc con ng-êi - yÕu tè ®Ó ph¸t triÓn x· héi, t¨ng tr-ëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng". §Ó ®¸p øng nhu cÇu vÒ con ng-êi nguån nh©n lùc lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn cña ®Êt n-íc cÇn ph¶i t¹o søc chuyÓn biÕn c¬ b¶n toµn diÖn vÒ gi¸o dôc vµ ®µo t¹o. §ã lµ "§æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y vµ häc, ph¸t huy t- duy s¸ng t¹o vµ n¨ng lùc tù ®µo t¹o cña ng-êi häc, coi träng thùc hµnh, thùc nghiÖm, lµm chñ kiÕn thøc, tr¸nh nhåi nhÐt, häc vÑt, häc chay. §æi míi vµ tæ chøc thùc hiÖn nghiªm minh chÕ ®é thi cö". (TrÝch NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø IX) Muèn n©ng cao chÊt l-îng gi¸o dôc, chóng ta ph¶i ®æi míi néi dung vµ ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc ë c¸c m«n häc, c¸c cÊp bËc häc. Trong ®ã viÖc ®æi míi ph-¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc kü n¨ng cña häc sinh lµ mét kh©u quan träng, nã ch¼ng nh÷ng lµ kh©u cuèi cïng ®¸nh gi¸ ®é tin cËy cao vÒ s¶n phÈm ®µo t¹o mµ nã cßn cã t¸c dông ®iÒu tiÕt trë l¹i hÕt søc m¹nh mÏ ®èi víi qu¸ tr×nh ®µo t¹o. Th«ng qua kiÓm tra ®¸nh gi¸ ng-êi gi¸o viªn biÕt ®-îc tr×nh ®é, kh¶ n¨ng kiÕn thøc cña häc sinh, viÖc kiÓm tra - ®¸nh gi¸ còng gióp gi¸o viªn rót kinh nghiÖm vÒ x¸c ®Þnh môc ®Ých yªu cÇu, lùa chän ph-¬ng ph¸p vµ nh÷ng néi dung cÇn chó ý ®i s©u h¬n trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y cña m×nh. Thùc chÊt c¸c vÊn ®Ò ®ã lµ thu ®-îc c¸c tÝn hiÖu ph¶n håi, c¸c liªn hÖ ng-îc lµm cho mèi quan hÖ thÇy trß trong qu¸ tr×nh d¹y häc trë thµnh mét hÖ kÝn, hÖ ®iÒu khiÓn… 1
Thùc tÕ, tõ tr-íc ®Õn nay viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ c¸c m«n häc nãi chung vµ m«n ho¸ häc nãi riªng vÉn ®-îc tiÕn hµnh chñ yÕu theo ph-¬ng ph¸p truyÒn thèng nh- kiÓm tra miÖng, kiÓm tra viÕt (15 phót, 45 phót, kiÓm tra häc kú) b»ng h×nh thøc tr¾c nghiÖm tù luËn. Khi sö dông ph-¬ng ph¸p nµy ®Ó kiÓm tra ®¸nh gi¸ gi¸o viªn ph¶i ®Æt ra c©u hái phï hîp víi ®èi t-îng, thêi gian, néi dung kiÕn thøc, häc sinh ph¶i sö dông nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, ph¶i ph©n tÝch, tæng hîp, so s¸nh ®Ó lý gi¶i, biÖn luËn tr¶ lêi c©u hái. Ph-¬ng ph¸p nµy cã -u ®iÓm lµ cho phÐp kiÓm tra kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, chñ ®éng, tr×nh ®é tæng hîp kiÕn thøc còng nh- ph-¬ng ph¸p t- duy, suy luËn, gi¶i thÝch, chøng minh cña häc sinh khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, cã thÓ kiÓm tra s©u mét vÊn ®Ò nµo ®ã trong néi dung ch-¬ng tr×nh, gãp phÇn ph¸t triÓn ng«n ng÷ nãi vµ viÕt cña häc sinh vµ nhÊt lµ phï hîp víi nhiÒu ®èi t-îng häc sinh. Tuy nhiªn ph-¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm tù luËn vÉn béc lé nhiÒu nh-îc ®iÓm c¬ b¶n nh-: kh«ng thÓ kiÓm tra ®-îc nhiÒu kiÕn thøc trong ch-¬ng tr×nh häc v× vËy khã tr¸nh ®-îc viÖc häc tñ, ®èi phã cña häc sinh, thiÕu tÝnh kh¸ch quan chÝnh x¸c; tèn thêi gian, c«ng søc; kh«ng sö dông ®-îc ph-¬ng ph¸p hiÖn ®¹i trong viÖc chÊm bµi. §Ó kh¾c phôc nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng ph¸p kiÓm tra truyÒn thèng, viÖc nghiªn cøu sö dông ph-¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan trong kiÓm tra ®¸nh gi¸ lµ mét vÊn ®Ò cÇn thiÕt vµ phï hîp víi ®Þnh h-íng ®æi míi néi dung, ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc ë c¸c bËc häc mµ Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®· ®Ò ra. §Æc trong thêi ®iÓm hiÖn nay ngµnh gi¸o dôc b¾t ®Çu tiÕn hµnh d¹y ch-¬ng tr×nh ph©n ban míi trong toµn quèc cho líp 10 THPT. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn chóng t«i m¹nh d¹n nghiªn cøu ®Ò tµi: "X©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ch-¬ng tr×nh ho¸ häc líp 10 THPT- ban c¬ b¶n". II. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu vµ ®èi t-îng nghiªn cøu II.1. Kh¸ch thÓ nghiªn cøu Qu¸ tr×nh kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh trong gi¶ng d¹y m«n ho¸ häc líp 10 ë tr-êng THPT - Ban c¬ b¶n. 2
II.2. §èi t-îng nghiªn cøu. X©y dùng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan trong ch-¬ng tr×nh ho¸ häc líp 10 THPT- ban c¬ b¶n. III. Môc ®Ých vµ nhiÖm vô III.1. Môc ®Ých cña ®Ò tµi X©y dùng vµ sö dông c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ch-¬ng tr×nh ho¸ häc líp 10 THPT Ban c¬ b¶n nh»m gãp phÇn ®æi míi ph-¬ng ph¸p kiÓm tra ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh. III.2. NhiÖm vô ®Ò tµi 1. Nghiªn cøu c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn vÊn ®Ò kiÓm tra ®¸nh gi¸ vµ tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. 2. Nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña viÖc x©y dùng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. 3. X©y dùng, lùa chän, s¾p xÕp hÖ thèng c©u hái TNKQ theo c¸c d¹ng:  D¹ng c©u tr¾c nghiÖm ®iÒn khuyÕt.  D¹ng c©u tr¾c nghiÖm ®óng, sai.  D¹ng c©u tr¾c nghiÖm ghÐp ®«i.  D¹ng c©u tr¾c nghiÖm nhiÒu lùa chän c©u tr¶ lêi ®Ò.  D¹ng c©u tr¾c nghiÖm b»ng h×nh vÏ. 4. B-íc ®Çu nghiªn cøu viÖc sö dông trong kiÓm tra, ®¸n h gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh. 5. TiÕn hµnh thùc nghiÖm s- ph¹m ë tr-êng THPT TrÇn Phó, THPT Yªn Hoµ, THPT NguyÔn Gia ThiÒu (Thµnh phè Hµ Néi) x¸c ®Þnh hiÖu qu¶ cña ®Ò tµi. 6. §Ò xuÊt viÖc sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan trong kiÓm tra, ®¸nh gi¸ häc sinh THPT. IV. Gi¶ thuyÕt khoa häc NÕu viÖc x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan vµo viÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ kiÕn thøc häc tËp líp 10 THPT ®-îc ¸p dông th× gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ph-¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp vµ chÊt l-îng d¹y, häc ë bËc THPT. 3
V. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu ®Ò tµi chóng t«i ®· sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu sau: 1. Nghiªn cøu lý luËn - Nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò lý luËn cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi - Nghiªn cøu tµi liÖu lý luËn d¹y häc cã liªn quan ®Õn ph-¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸. - Lý luËn vÒ ph-¬ng ph¸p kiÓm tra, ®¸nh gi¸; ®i s©u vÒ ph-¬ng ph¸p kiÓm tra tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. - Quy tr×nh kiÓm tra, ®¸nh gi¸ vµ ph-¬ng ph¸p x©y dùng c©u hái TNKQ. - Nghiªn cøu néi dung, cÊu tróc ch-¬ng tr×nh líp 10 THPT. 2. §iÒu tra c¬ b¶n - §iÒu tra, tæng hîp ý kiÕn cña c¸c nhµ nghiªn cøu gi¸o dôc. - Trao ®æi ý kiÕn víi c¸c gi¸o viªn d¹y ho¸ häc ë c¸c tr-êng THPT vÒ néi dung, h×nh thøc diÔn ®¹t, sè l-îng c©u hái vµ kh¶ n¨ng sö dông hÖ thèng bµi tËp TNKQ ®· so¹n th¶o dïng ®Ó kiÓm tra qu¸ tr×nh thùc nghiÖm. - Th¨m dß ý kiÕn cña häc sinh sau khi sö dông hÖ thèng bµi tËp tr¾c nghiÖm kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh thùc nghiÖm. 3. Thùc nghiÖm s- ph¹m vµ xö lý kÕt qu¶ - X¸c ®Þnh néi dung, kiÕn thøc, kü n¨ng cÇn kiÓm tra, ®¸nh gi¸, x©y dùng vµ sö dông hÖ thèng c©u hái TNKQ trong ch-¬ng tr×nh líp 10 - Ban c¬ b¶n. - Thùc nghiÖm kiÓm tra, ®¸nh gi¸ chÊt l-îng hÖ thèng c©u hái TNKQ ®· ®-îc chuÈn bÞ cho viÖc kiÓm tra kiÕn thøc cña häc sinh líp 10 - Ban C¬ b¶n. - Xö lý kÕt qu¶ b»ng ph-¬ng ph¸p thèng kª to¸n häc trong khoa häc gi¸o dôc. VI. §iÓm míi cña luËn v¨n 1. X©y dùng hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan dïng cho líp 10 THPT - Ban c¬ b¶n. 2. Sö dông hÖ thèng c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan vµo kiÓ m tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh. 4
PhÇn II. Néi dung Ch-¬ng i. Tæng quan vÒ c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi i. C¬ së lý luËn vÒ kiÓm tra, ®¸nh gi¸. I.1. Kh¸i niÖm chøc n¨ng cña kiÓm tra, ®¸nh gi¸. a) Kh¸i niÖm kiÓm tra - ®¸nh gi¸: Trong qu¸ tr×nh d¹y häc, kiÓm tra - ®¸nh gi¸ lµ giai ®o¹n kÕt thóc mét qu¸ tr×nh d¹y häc, ®¶m nhËn mét chøc n¨ng lý luËn d¹y häc c¬ b¶n, chñ yÕu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc cña qu¸ tr×nh nµy. KiÓm tra lµ theo dâi, sù t¸c ®éng cña ng-êi kiÓm tra ®èi víi ng-êi häc nh»m thu ®-îc nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt cho viÖc ®¸nh gi¸. KiÓm tra cã 3 chøc n¨ng bé phËn liªn kÕt, thèng nhÊt, th©m nhËp vµo nhau vµ bæ sung cho nhau ®ã lµ: ®¸nh gi¸, ph¸t hiÖn lÖch l¹c vµ ®iÒu chØnh. VÒ mÆt lý luËn d¹y häc, kiÓm tra cã vai trß liªn hÖ nghÞch trong qu¸ tr×nh d¹y häc. KiÓm tra biÕt nh÷ng th«ng tin, kÕt qu¶ vÒ qu¸ tr×nh d¹y cña thÇy vµ qu¸ tr×nh häc cña trß ®Ó tõ ®ã cã nh÷ng quyÕt ®Þnh cho sù ®iÒu khiÓn tèi -u cña c¶ thÇy lÉn trß. Häc sinh sÏ häc tèt h¬n nÕu th-êng xuyªn ®-îc kiÓm tra vµ ®-îc ®¸nh gi¸ mét c¸ch nghiªm tóc, c«ng b»ng víi kü thuËt cao vµ ®¹t kÕt qu¶ tèt. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp lµ qu¸ tr×nh ®o l-êng møc ®é ®¹t ®-îc cña häc sinh vÒ c¸c môc tiªu vµ nhiÖm vô cña qu¸ tr×nh d¹y häc. M« t¶ mét c¸ch ®Þnh tÝnh vµ ®Þnh l-îng: tÝnh ®Çy ®ñ, tÝnh ®óng ®¾n, tÝnh chÝnh x¸c, tÝnh v÷ng ch¾c cña kiÕn thøc, mèi liªn hÖ cña kiÕn thøc víi ®êi sèng, c¸c kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc vµo thùc tiÔn, møc ®é th«ng hiÓu, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t b»ng lêi nãi, b»ng v¨n viÕt, b»ng chÝnh ng«n ng÷ chuyªn m«n cña häc sinh … vµ c¶ th¸i ®é cña häc sinh trªn c¬ së ph©n tÝch c¸c th«ng tin ph¶n håi tõ viÖc quan s¸t, kiÓm tra, ®¸nh gi¸ møc ®é hoµn thµnh nhiÖm vô ®-îc giao, ®èi chiÕu víi nh÷ng chØ tiªu, yªu cÇu dù kiÕn, mong muèn ®¹t ®-îc cña m«n häc. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p vµ c«ng phu. V× vËy ®Ó viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp ®¹t kÕt qu¶ tèt th× quy tr×nh ®¸nh gi¸ gåm nh÷ng c«ng ®o¹n sau: 5
 Ph©n tÝch môc tiªu häc tËp thµnh c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng.  §Æt ra c¸c yªu cÇu vÒ møc ®é ®¹t ®-îc c¸c kiÕn thøc, kü n¨ng dùa trªn nh÷ng dÊu hiÖu cã thÓ ®o l-êng hoÆc quan s¸t ®-îc.  TiÕn hµnh ®o l-êng c¸c dÊu hiÖu ®ã ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é ®¹t ®-îc vÒ c¸c yªu cÇu ®Æt ra, biÓu thÞ b»ng ®iÓm sè.  Ph©n tÝch, so s¸nh c¸c th«ng tin nhËn ®-îc víi c¸c yªu cÇu ®Ò ra råi ®¸nh gi¸, xem xÐt kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh, møc ®é thµnh c«ng cña ph-¬ng ph¸p gi¶ng d¹y cña thÇy… ®Ó tõ ®ã cã thÓ c¶i tiÕn, kh¾c phôc nh-îc ®iÓm.  Trong ®¸nh gi¸ ph¶i qu¸n triÖt nguyªn t¾c võa søc, b¸m s¸t yªu cÇu cña ch-¬ng tr×nh. b) Chøc n¨ng cña kiÓm tra - ®¸nh gi¸: KiÓm tra gåm 3 chøc n¨ng bé phËn liªn kÕt thèng nhÊt víi nhau ®ã lµ: ®¸nh gi¸, ph¸t hiÖn lÖch l¹c vµ ®iÒu chØnh. §¸nh gi¸ Ph¸t hiÖn lÖch l¹c §iÒu chØnh H×nh 1: CÊu tróc chøc n¨ng cña kiÓm tra. Môc tiªu Tr×nh ®é xuÊt Nghiªn cøu tµi KT-§G kÕt qu¶ ®µo t¹o ph¸t cña HS liÖu míi häc tËp H×nh 2: VÞ trÝ cña KT-§G trong qu¸ tr×nh d¹y häc Tõ ®ã ta thÊy: 6
Nhê ®¸nh gi¸ sÏ ph¸t hiÖn ra c¶ nh÷ng mÆt tèt lÉn mÆt ch-a tèt trong tr×nh ®é ®¹t tíi cña häc sinh, trªn c¬ së ®ã t×m hiÓu kü nguyªn nh©n cña nh÷ng lÖch l¹c, vÒ phÝa d¹y còng nh- phÝa häc, hoÆc cã thÓ tõ kh¸ch quan. Ph¸t hiÖn ra lÖch l¹c, t×m ra nguyªn nh©n cña lÖch l¹c lµ rÊt quan träng. V× sù thµnh ®¹t trong kÕt qu¶ lµ ®iÒu ®· dù kiÕn trong môc tiªu, cßn nh÷ng lÖch l¹c th-êng bÞ bá qua, mµ nÕu söa ch÷a lo¹i trõ chóng th× chÊt l-îng sÏ ®-îc tèt lªn. Tõ ®¸nh gi¸ vµ ph¸t hiÖn lÖch l¹c ng-êi thÇy ®iÒu chØnh, uèn n¾n, lo¹i trõ nh÷ng lÖch l¹c ®ã, th¸o gì nh÷ng khã kh¨n trë ng¹i, thóc ®Èy chÊt l-îng d¹y häc lªn rÊt nhiÒu. I.2. ý nghÜa, b¶n chÊt cña viÖc KT-§G. I.2.1. ý nghÜa cña viÖc KT-§G. Víi häc sinh: ViÖc kiÓm tra ®¸nh gi¸ cã hÖ thèng sÏ th-êng xuyªn cung cÊp kÞp thêi nh÷ng th«ng tin "liªn hÖ ng-îc trong" gióp ng-êi häc tù ®iÒu chØnh ho¹t ®éng häc. Nã gióp cho häc sinh kÞp thêi nhËn thÊy møc ®é ®¹t ®-îc nh÷ng kiÕn thøc cña m×nh, cßn lç hæng kiÕn thøc nµo cÇn ®-îc bæ sung tr-íc khi b-íc vµo phÇn míi cña ch-¬ng tr×nh häc tËp, cã c¬ héi ®Ó n¾m ch¾c nh÷ng yªu cÇu cô thÓ ®èi víi tõng phÇn cña ch-¬ng tr×nh. Ngoµi ra th«ng qua KT-§G häc sinh cã ®iÒu kiÖn tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng trÝ tuÖ nh-: ghi nhí, t¸i hiÖn, chÝnh x¸c ho¸, kh¸i qu¸t ho¸, hÖ thèng ho¸ kiÕn thøc. ViÖc KT-§G ph¸t huy trÝ th«ng minh, linh ho¹t vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng t×nh huèng thùc tÕ. NÕu viÖc KT-§G ®-îc tæ chøc nghiªm tóc, c«ng b»ng sÏ gióp häc sinh n©ng cao tinh thÇn tr¸ch nhiÖm trong häc tËp; cã ý chÝ v-¬n lªn ®¹t kÕt qu¶ cao h¬n, cñng cè lßng tin vµo kh¶ n¨ng cña m×nh, n©ng cao ý thøc tù gi¸c, kh¾c phôc tÝnh chñ quan tù m·n. Víi gi¸o viªn: ViÖc KT-§G häc sinh cung cÊp cho gi¸o viªn nh÷ng th«ng tin "liªn hÖ ng-îc ngoµi", qua ®ã cã biÖn ph¸p ®iÒu chØnh kÞp thêi ho¹t ®éng d¹y cña m×nh. 7
KT-§G kÕt hîp víi viÖc theo dâi th-êng xuyªn gióp cho gi¸o viªn n¾m ®-îc mét c¸ch cô thÓ vµ kh¸ chÝnh x¸c n¨ng lùc vµ tr×nh ®é mçi häc sinh trong líp, tõ ®ã cã biÖn ph¸p cô thÓ, thÝch hîp båi d-ìng cô thÓ riªng cho tõng nhãm häc sinh, n©ng cao chÊt l-îng häc tËp chung cho c¶ líp. Qua KT-§G gi¸o viªn xem xÐt hiÖu qu¶ cña nh÷ng c¶i tiÕn trong néi dung, ph-¬ng ph¸p, h×nh thøc tæ chøc d¹y häc mµ m×nh ®· thùc hiÖn. I.2.2. B¶n chÊt cña viÖc kiÓm tra - ®¸nh gi¸. VÒ mÆt lý luËn d¹y häc th× kiÓm tra thuéc ph¹m trï ph-¬ng ph¸p, nã gi÷ vai trß liªn hÖ nghÞch trong qu¸ tr×nh d¹y häc. Tõ nh÷ng th«ng tin vÒ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng c«ng t¸c trong hÖ d¹y häc mµ gãp phÇn quan träng quyÕt ®Þnh cho sù ®iÒu khiÓn tèi -u ho¹t ®éng cña hÖ d¹y (cho c¶ ng-êi d¹y vµ ng-êi häc). Trong d¹y häc - ®¸nh gi¸ lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc t¹p, nÕu kh«ng cÈn thËn dÔ dÉn ®Õn sai lÇm. V× vËy ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc nhÊt thiÕt ph¶i ®æi míi c¶i c¸ch KT-§G, sö dông kü thuËt ngµy cµng tiªn tiÕn, cã ®é tin cËy cao, bªn c¹nh ®ã cßn cã c«ng cô KT-§G cho häc sinh ®Ó hä tù KT-§G kÕt qu¶ lÜnh héi kiÕn thøc cña b¶n th©n m×nh, tõ ®ã ®iÒu chØnh uèn n¾n viÖc häc tËp cña b¶n th©n. Nh- vËy sù KT-§G cña ng-êi d¹y ph¶i g©y ra vµ thóc ®Èy ®-îc sù tù KT-§G cña ng-êi häc. Hai mÆt nµy ph¶i thèng nhÊt biÖn chøng víi nhau. KT - §G ph¶i cã t¸c dông lµm cho häc sinh thi ®ua häc tèt víi chÝnh m×nh chø kh«ng ph¶i ®Ó ganh ®ua víi ng-êi kh¸c. I.3. Tiªu chÝ ®¸nh gi¸ I.3.1. Môc tiªu d¹y häc, môc ®Ých häc tËp - c¬ së cña viÖc ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp. * Môc tiªu d¹y häc lµ nh÷ng g× mµ häc sinh cÇn ®¹t ®-îc sau khi häc xong m«n ho¸ häc ®ã lµ: - HÖ thèng c¸c kiÕn thøc khoa häc vµ c¶ ph-¬ng ph¸p nhËn thøc chóng. - HÖ thèng c¸c kü n¨ng vµ kh¶ n¨ng vËn dông vµo thùc tÕ. - Th¸i ®é, t×nh c¶m ®èi víi khoa häc vµ x· héi. * Môc ®Ých häc tËp cña häc sinh: 8
- Ph¶i lÜnh héi ®-îc néi dung kiÕn thøc ®· häc nh»m ®¸p øng ®-îc nhu cÇu nhËn thøc thÕ giíi tù nhiªn vµ x· héi. - KiÕn thøc ®-îc trang bÞ nh»m ®¸p øng yªu cÇu vÒ thi tuyÓn, nghÒ nghiÖp vµ cuéc sèng. * Môc tiªu d¹y häc, môc ®Ých häc tËp chÝnh lµ c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh néi dung ch-¬ng tr×nh, ph-¬ng ph¸p vµ quy tr×nh d¹y häc, häc tËp do ®ã nã còng lµ c¬ së ®Ó lùa chän ph-¬ng ph¸p vµ quy tr×nh KT-§G kÕt qu¶ häc tËp. §¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp dùa trªn c¸c môc tiªu d¹y häc sÏ nhËn ®-îc nh÷ng th«ng tin ph¶n håi chÝnh x¸c nh»m bæ sung, hoµn thiÖn qu¸ tr×nh d¹y häc. I.3.2. Nh÷ng nguyªn t¾c lý luËn d¹y häc cÇn tu©n thñ khi kiÓm tra ®¸nh gi¸. 1. KiÓm tra - ®¸nh gi¸ ph¶i xuÊt ph¸t tõ môc tiªu d¹y häc. NghÜa lµ x¸c ®Þnh râ môc tiªu cÇn ®¹t ®-îc ph¶i lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt cña viÖc ®¸nh gi¸. 2. H×nh thøc kiÓm tra - ®¸nh gi¸ ph¶i cã tÝnh hiÖu lùc, ®¶m b¶o møc ®é chÝnh x¸c nhÊt ®Þnh. 3. Ph¶i ®¶m b¶o ®é tin cËy, ®é bÒn v÷ng cña sù ®¸nh gi¸. 4. §¶m b¶o tÝnh thuËn tiÖn cña c¸c h×nh thøc KT-§G. 5. B¶o ®¶m tÝnh kh¸ch quan cña ®¸nh gi¸: ®©y lµ yªu cÇu kh«ng thÓ thiÕu ®-îc, nã ¶nh h-ëng tíi toµn bé qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp. §¸nh gi¸ kh¸ch quan kÕt qu¶ häc tËp cña ng-êi häc sÏ gióp cho gi¸o viªn thu ®-îc tÝn hiÖu ng-îc trong qu¸ tr×nh d¹y häc mét c¸ch chÝnh x¸c, tõ ®ã ®iÒu chØnh c¸ch d¹y cña gi¸o viªn, c¸ch häc cña häc sinh nh»m n©ng cao chÊt l-îng d¹y vµ häc. §ång thêi ®¸nh gi¸ kh¸ch quan t¹o ra yÕu tè t©m lý tÝch cùc cho ng-êi ®-îc ®¸nh gi¸, ®éng viªn khuyÕn khÝch hä häc tËp, ng¨n ngõa nh÷ng biÓu hiÖn tiªu cùc trong KT-§G, thi cö. 6. Ph¶i ®¶m b¶o tÝnh ®Æc thï cña m«n häc kÕt hîp ®¸nh gi¸ lý thuyÕt vµ ®¸nh gi¸ thùc hµnh; ®¶m b¶o tÝnh kÕ thõa vµ ph¸t triÓn. 7. Ph¶i dùa vµo nh÷ng môc tiªu cô thÓ trong mét bµi, mét ch-¬ng hay sau mét häc kú… víi nh÷ng kiÕn thøc, kü n¨ng, th¸i ®é cô thÓ t-¬ng øng víi néi dung vµ ph-¬ng ph¸p d¹y häc cña tõng líp häc, cÊp häc. 8. Ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng xu h-íng ®æi míi trong d¹y häc ë tr-êng THPT. ViÖc ®¸nh gi¸ ph¶i gióp cho viÖc häc tËp mét c¸ch tÝch cùc, chñ ®éng, gióp häc sinh cã n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch linh ho¹t vµ s¸ng t¹o. 9
I.3.3. C¸c tiªu chuÈn vÒ nhËn thøc ¸p dông cho bµi kiÓm tra - ®¸nh gi¸. Cã 6 tiªu chuÈn vÒ qu¸ tr×nh nhËn thøc ®-îc ¸p dông cho KT -§G: ®ã lµ c¸c møc ®é nhËn thøc ®i tõ thÊp ®Õn cao cña ho¹t ®éng t- duy. - BiÕt (hay cßn gäi lµ nhí l¹i): ®©y lµ kh¶ n¨ng thÊp nhÊt trong lÜnh vùc kiÕn thøc. - HiÓu: lµ kü n¨ng häc sinh hiÓu ®-îc vÊn ®Ò hä biÕt, cã kh¶ n¨ng ¸p dông nh÷ng kiÕn thøc ®· biÕt vµo viÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò míi. - øng dông: lµ kh¶ n¨ng vËn dông c¸c kiÕn thøc quy luËt, kh¸i niÖm, ®Þnh luËt… nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò cô thÓ. Häc sinh cã kh¶ n¨ng t- duy tèt sÏ vËn dông kiÕn thøc tèt. - Ph©n tÝch: lµ kh¶ n¨ng t¸ch ra tõng phÇn ®Ó nghiªn cøu, ®Ó t×m hiÓu râ ®èi t-îng hay hiÖn t-îng. Ph©n tÝch cßn lµ sù ph©n biÖt c¸c dÊu hiÖu, c¸c ®Æc tÝnh riªng biÖt cña ®èi t-îng hay hiÖn t-îng ®ã theo mét hÖ thèng nhÊt ®Þnh. - Tæng hîp: Lµ kü n¨ng kÕt hîp c¸c yÕu tè riªng biÖt ®Ó rót ra nh÷ng c¸i chung, c¸c b¶n chÊt nhÊt cña ®èi t-îng hay hiÖn t-îng, tøc lµ nh÷ng dÊu hiÖu trong mét tæng thÓ ph©n tÝch vµ tæng hîp cã sù liªn kÕt mËt thiÕt víi nhau lµ hai mÆt cña mét qu¸ tr×nh t- duy thèng nhÊt, nã cã t¸c dông quan träng trong viÖc lÜnh héi c¸c kh¸i niÖm khoa häc. - §¸nh gi¸: Cã thÓ coi lµ møc ®é cao nhÊt cña sù ph¸t triÓn c¸c k ü n¨ng vÒ trÝ tuÖ. Dùa trªn sù hiÓu biÕt nh÷ng ph©n tÝch vµ tæng hîp ®Ó rót ra kÕt luËn ®óng nhÊt, chÝnh x¸c nhÊt, xem xÐt kÕt luËn nµy cã -u nh-îc ®iÓm g×, cã vai trß ra sao, tiÕn hµnh ¸p dông nã thÕ nµo. §ã chÝnh lµ kü n¨ng mµ cã thÓ ®Ò xuÊt viÖc nhËn ®Þnh chÊt l-îng häc tËp cña häc sinh. I.3.4. Quy tr×nh cña viÖc kiÓm tra - ®¸nh gi¸. VÒ c¬ b¶n quy tr×nh nµy gåm 5 b-íc. B-íc 1: X©y dùng hÖ thèng chØ tiªu vÒ néi dung ®¸nh gi¸ vµ tiªu chÝ ®¸nh gi¸ (®¸nh gi¸ c¸i g×? vµ cho ®iÓm sè thÕ nµo?) t-¬ng øng víi hÖ thèng môc tiªu d¹y häc ®· ®-îc cô thÓ ho¸ ®Õn chi tiÕt. B-íc 2: ThiÕt kÕ c«ng cô ®¸nh gi¸ (hay lùa chän h×nh thøc KT -§G) vµ kÕ ho¹ch sö dông chóng, tuú theo môc ®Ých KT-§G mµ cã thÓ lùa chän c¸c d¹ng kiÓm tra (kiÓm tra s¬ bé, kiÓm tra th-êng ngµy, kiÓm tra ®Þnh kú vµ kiÓm tra tæng kÕt); hoÆc c¸c h×nh thøc kiÓm tra (kiÓm tra miÖng, viÕt 15', 45', 90'…). 10
B-íc 3: Thu nhËp sè liÖu ®¸nh gi¸: theo ®¸p ¸n, b¶ng ®Æc tr-ng, gi¸o viªn chÊm bµi kiÓm tra, thèng kª ®iÓm kiÓm tra. B-íc 4: Xö lý sè liÖu B-íc 5: H×nh thµnh hÖ thèng kÕt luËn vÒ viÖc KT-§G vµ ®-a ra nh÷ng ®Ò xuÊt ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh d¹y häc. I.4. C¸c h×nh thøc kiÓm tra - ®¸nh gi¸. Ta cã thÓ tãm t¾t c¸c h×nh thøc tæ chøc kiÓm tra ®¸nh gi¸ theo 2 b¶ng sau: B¶ng 1: Nh÷ng c«ng cô ®Ó kiÓm tra - ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp. Ph©n lo¹i c¸c kiÓu c«ng cô kiÓm tra VÒ néi dung a) Theo bµi häc b) Theo ch-¬ng c) Theo vÊn ®Ò lín d) S¬ kÕt häc kú KiÓu Test e) Tæng kÕt n¨m C©u hái KT VÒ tæ chøc a) §Þnh kú cã b¸o tr-íc b) BÊt th-êng c) VÊn ®¸p trªn líp Theo néi dung d¹y häc a) ThÝ nghiÖm thùc hµnh Bµi lµm b) Bµi to¸n kiÓm tra c) §äc s¸ch, tµi liÖu, lµm ®Ò c-¬ng. ViÕt b¸o c¸o khoa häc a) C¸ nh©n Ho¹t ®éng chuyªn ®Ò b) Nhãm cã h-íng dÉn c) C¶ líp Nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc (quan s¸t, thu thËp d÷ liÖu, lµm b¸o c¸o, thuyÕt tr×nh). 11
B¶ng 2: Ph©n lo¹i c¸c kiÓu Test kiÓm tra C¸c kiÓu Test kiÓm tra Test cã ®Ó Tr¶ lêi b»ng mét tõ chç trèng HS tr¶ lêi Tr¶ lêi b»ng c©u ng¾n Bµi to¸n Gi¶i tù do ho¸ häc Häc sinh chän: - §óng hoÆc sai - Cã hoÆc kh«ng Test kÌm nhiÒu Häc sinh chän mét c©u tr¶ lêi so¹n lêi gi¶i s½n Cã thÓ phèi hîp xen kÏ 2 kiÓu I.4.1. KiÓm tra miÖng. KiÓm tra miÖng lµ kiÓm tra vÊn ®¸p, lµ h×nh thøc kiÓm tra th-êng xuyªn, nã ®-îc thùc hiÖn qua c¸c kh©u «n tËp, cñng cè bµi cò, tiÕp thu bµi míi, vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn. Víi ph-¬ng ph¸p kiÓm tra miÖng gi¸o viªn cã thÓ KT-§G ®-îc møc ®é thu nhËn kiÕn thøc cña ng-êi häc, biÕt ®-îc kh¶ n¨ng t- duy, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t tr×nh bµy vÊn ®Ò ph¸t hiÖn ngay ®-îc lÖch l¹c cña hä, tõ ®ã ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh d¹y häc cña thÇy vµ trß. Nh÷ng yªu cÇu ®èi víi h×nh thøc kiÓm tra miÖng. - X¸c ®Þnh thËt chÝnh x¸c c¸c kiÕn thøc cÇn kiÓm tra, qua ®ã chÝnh x¸c ho¸, cñng cè kiÕn thøc ®· thu nhËn ®-îc, rÌn luyÖn kü n¨ng tr× nh bµy m¹ch l¹c vµ chuÈn bÞ ®Ó tiÕp thu kiÕn thøc míi. 12
- C©u hái ®Æt ra ph¶i chÝnh x¸c, râ rµng tr¸nh t×nh tr¹ng häc sinh cã thÓ hiÓu theo nhiÒu nghÜa kh¸c nhau dÉn ®Õn l¹c ®Ò. - Nh÷ng c©u hái, bµi tËp gi¸o viªn nªu ra kÝch thÝch tÝch cùc t- duy cña häc sinh. - C©u hái nªu lªn ph¶i phï hîp víi tõng ®èi t-îng häc sinh. Gi¸o viªn cÇn theo dâi l¾ng nghe c©u tr¶ lêi cña häc sinh, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä béc lé mét c¸ch tù nhiªn, ®Çy ®ñ nhÊt nh÷ng hiÓu biÕt cña hä. Sau khi häc sinh tr¶ lêi, gi¸o viªn ph¶i uèn n¾n, bæ sung kiÕn thøc, h-íng dÉn häc sinh c©u tr ¶ lêi ng¾n gän, xóc tÝch. I.4.2. KiÓm tra viÕt. - KiÓm tra viÕt lµ h×nh thøc kiÓm tra 15 phót, 45 phót, kiÓm tra häc kú d-íi h×nh thøc tù luËn. I.4.2.a) ChuÈn bÞ tæ chøc bµi kiÓm tra viÕt (víi bµi kiÓm tra 15 phót gi¸o viªn cã thÓ b¸o tr-íc hoÆc kh«ng b¸o tr-íc. Bµi kiÓm tra 45 phót ph¶i b¸o tr-íc ®Ó häc sinh chuÈn bÞ). - Lùa chän nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n nhÊt trong nh÷ng bµi, ch-¬ng ®· häc. - ChuÈn bÞ 2, 3 ®Ò cã néi dung, khèi l-îng, møc ®é khã cña kiÕn thøc, kü n¨ng t-¬ng ®-¬ng víi nhau. - Trong mçi ®Ò cÇn cã nhiÒu lo¹i c©u hái kh¸c nhau, c¸c c©u hái, bµi to¸n hÕt søc râ rµng vµ x¸c ®Þnh thang ®iÓm cho hîp lý. - ChÊm, tr¶ bµi ®óng quy ®Þnh. I.4.2.b) Nh÷ng -u, nh-îc ®iÓm cña bµi kiÓm tra viÕt. ¦u ®iÓm: 1. Trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh cã thÓ kiÓm tra tÊt c¶ c ¸c häc sinh trong líp. 2. ViÖc chuÈn bÞ c©u hái Ýt tèn thêi gian, c«ng søc 3. Ph¸t huy ®-îc ®éc lËp t- duy s¸ng t¹o cña häc sinh 4. Qua bµi lµm cña häc sinh gi¸o viªn cã thÓ ®¸nh gi¸ ®-îc tr×nh ®é kiÕn thøc, kü n¨ng, sù ph¸t triÓn ng«n ng÷, c¸ch diÔn ®¹t v Ên ®Ò cña häc sinh. 13
5. KÕt qu¶ bµi kiÓm tra gióp gi¸o viªn ®¸nh gi¸ ®-îc t×nh h×nh tiÕp thu chung cña c¶ líp vÒ mét vÊn ®Ò, mét néi dung nµo ®ã. Nh-îc ®iÓm: Víi kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh kh«ng bao qu¸t ®-îc toµn bé kiÕn thøc ®· häc cña häc sinh mµ chØ kiÓm tra ®-îc mét phÇn kiÕn thøc nhÊt ®Þnh nµo ®ã: khiÕn cho häc sinh dÔ cã chiÒu h-íng häc tñ. Kh«ng kiÓm tra ®-îc kü n¨ng thùc hµnh vµ kh¶ n¨ng tæ chøc lao ®éng cña häc sinh. KÕt qu¶ bµi kiÓm tra cßn mang tÝnh chñ quan cña ng-êi chÊm vµ phô thuéc vµo tæ chøc kiÓm tra, mÊt thêi gian, c«ng søc trong viÖc chÊm bµi. I.4.3. Bµi kiÓm tra tr¾c nghiÖm kh¸ch quan HiÖn nay ta ®· sö dông ph-¬ng ph¸p tr¾c nghiÖm kh¸ch quan ®Ó kiÓm tra kiÕn thøc kü n¨ng cña häc sinh ®¹t ®-îc b»ng hÖ thèng c¸c c©u hái vµ c¸c c©u tr¶ lêi ng¾n, yªu cÇu häc sinh ph¶i lùa chän c©u tr¶ lêi vµ dïng ký hiÖu quy -íc ®Ó hoµn thµnh. Víi d¹ng kiÓm tra nµy c¸ch cho ®iÓm hoµn toµn kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ng-êi chÊm vµ cã thÓ sö dông ph-¬ng tiÖn kü thuËt trong kiÓm tra. §©y còng lµ ph-¬ng h-íng ®æi míi ph-¬ng ph¸p KT-§G trong d¹y häc, ta sÏ xem xÐt cô thÓ ph-¬ng ph¸p nµy trong néi dung d-íi ®©y. II. C©u hái, bµi tËp tr¾c nghiÖm. II.1. Kh¸i niÖm. Tr¾c nghiÖm (Test) lµ h×nh thøc ®o ®¹c ®-îc "tiªu chuÈn ho¸"cho mçi c¸ nh©n häc sinh b»ng "®iÓm". Môc tiªu cña tr¾c nghiÖm lµ ®¸nh gi¸ kiÕn thøc vµ kü n¨ng cña häc sinh. Tiªu chuÈn vÒ nhËn thøc ¸p dông cho tr¾c nghiÖm lµ: 1. BiÕt 2. HiÓu 3. øng dông 4. Ph©n tÝch 14
5. Tæng hîp 6. §¸nh gi¸ C¸c c©u hái tr¾c nghiÖm cã thÓ chia lµm 2 lo¹i lµ c©u hái tr¾c nghiÖm t ù luËn vµ c©u hái tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. II.2. Tr¾c nghiÖm tù luËn. II.2.1. Kh¸i niÖm. Tr¾c nghiÖm tù luËn lµ ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp b»ng viÖc sö dông c«ng cô ®o l-êng lµ c¸c c©u hái, häc sinh tr¶ lêi d-íi d¹ng bµi viÕt trong mét kho¶ng thêi gian ®· ®Þnh tr-íc. Tr¾c nghiÖm tù luËn ®ßi hái häc sinh ph¶i nhí l¹i kiÕn thøc, ph¶i biÕt s¾p xÕp vµ diÔn ®¹t ý kiÕn cña m×nh mét c¸ch chÝnh x¸c râ rµng. Bµi TNTL trong mét chõng mùc nµo ®ã ®-îc chÊm ®iÓm mét c¸ch chñ quan, ®iÓm bëi nh÷ng ng-êi chÊm kh¸c nhau cã thÓ kh«ng thèng nhÊt. Mét bµi tù luËn th-êng cã Ýt c©u hái v× ph¶i mÊt nhiÒu thêi gian ®Ó viÕt c©u tr¶ lêi. Khi viÕt c©u hái tù luËn, gi¸o viªn cÇn ph¶i diÔn ®¹t c©u hái mét c¸ch râ nghÜa, ®Çy ®ñ, cÇn lµm râ nh÷ng yªu cÇu trong c©u tr¶ lêi c¶ vÒ ®é dµi cña nã; viÖc chÊm bµi tèn thêi gian. II.2.2. C¸c d¹ng c©u hái TNTL. a) C©u hái tù luËn cã sù tr¶ lêi më réng: lo¹i c©u nµy cã ph¹m vi t-¬ng ®èi réng vµ kh¸i qu¸t häc sinh ®-îc tù do diÔn ®¹t t- t-ëng vµ kiÕn thøc trong c©u tr¶ lêi nªn cã thÓ ph¸t huy ãc s¸ng t¹o vµ suy luËn. Lo¹i c©u tr¶ lêi nµy ®-îc gäi lµ tiÓu luËn. b) C©u tù luËn víi sù tr¶ lêi cã giíi h¹n. Lo¹i nµy th-êng cã nhiÒu c©u hái víi néi dung t-¬ng ®èi hÑp. Mçi c©u tr¶ lêi lµ mét ®o¹n ng¾n nÕu viÖc chÊm ®iÓm dÔ h¬n. Cã 3 lo¹i c©u tr¶ lêi cã giíi h¹n.  Lo¹i c©u ®iÒn thªm vµ tr¶ lêi ®¬n gi¶n. §ã lµ mét nhËn ®Þnh viÕt d-íi d¹ng mÖnh ®Ò kh«ng ®Çy ®ñ hay mét c©u hái ®-îc ®Æt ra mµ häc sinh ph¶i tr¶ lêi b»ng mét c©u hay mét tõ (trong TNKQ ®-îc gäi lµ c©u ®iÒn khuyÕt). 15
 Lo¹i c©u tõ tr¶ lêi ®o¹n ng¾n trong ®ã häc sinh cã thÓ tr¶ lêi b»ng hai hoÆc 3 c©u trong giíi h¹n cña gi¸o viªn.  Gi¶i bµi to¸n cã liªn quan tíi trÞ sè cã tÝnh to¸n sè häc ®Ó ra mét kÕt qu¶ cô thÓ ®óng theo yªu cÇu cña ®Ò bµi. II.2.3. ¦u nh-îc ®iÓm cña TNTL. a) ¦u ®iÓm: - Cho phÐp kiÓm tra ®-îc nhiÒu ng-êi trong mét thêi gian ng¾n, tèn Ýt thêi gian vµ c«ng søc cho viÖc chuÈn bÞ cña gi¸o viªn. - RÌn cho häc sinh kh¶ n¨ng tr×nh bµy , diÔn t¶ c©u tr¶ lêi b»ng chÝnh ng«n ng÷ cña hä, ®o ®-îc møc ®é t- duy (kh¶ n¨ng ph©n tÝch, tæng hî p, so s¸nh); TNTL kh«ng nh÷ng kiÓm tra ®-îc møc ®é chÝnh x¸c cña kiÕn thøc mµ cßn kiÓm tra ®-îc kü n¨ng gi¶i bµi ®Þnh tÝnh còng nh- ®Þnh l-îng cña häc sinh. - Cã thÓ KT-§G c¸c môc tiªu liªn quan ®Õn th¸i ®é, sù hiÓu biÕt nh÷ng ý niÖm, së thÝch vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t t- t-ëng cña häc sinh. - H×nh thµnh cho häc sinh kü n¨ng s¾p ®Æt ý t-ëng, suy diÔn, ph©n tÝch, tæng hîp kh¸i qu¸t ho¸… ph¸t huy tÝnh ®éc lËp t- duy s¸ng t¹o cña häc sinh. ; b) Nh-îc ®iÓm: - Bµi kiÓm tra theo kiÓu tù luËn khã ®¹i diÖn ®Çy ®ñ cho néi dung m«n häc do sè l-îng néi dung Ýt. - V× l-îng c©u hái Ýt nªn kh«ng thÓ kiÓm tra hÕt c¸c néi dung trong ch-¬ng tr×nh häc. - ViÖc chÊm ®iÓm phô thuéc vµo ng-êi ®Æt thang ®iÓm vµ chñ quan cña ng-êi chÊm. - §iÓm sè cã ®é tin cËy thÊp vµ nhiÒu nguyªn nh©n n h-: phô thuéc vµo tÝnh chÊt chñ quan, tr×nh ®é ng-êi chÊm, häc sinh cã thÓ häc tñ, häc lÖch. 16
II.3. Tr¾c nghiÖm kh¸ch quan. II.3.1. Kh¸i niÖm. TNKQ lµ ph-¬ng ph¸p KT-§G kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh b»ng hÖ thèng c©u hái TNKQ gäi lµ "kh¸ch quan" v× hÖ thèng cho ®iÓm hoµn toµn kh¸ch quan kh«ng phô thuéc vµo ng-êi chÊm. Mét bµi TNKQ gåm nhiÒu c©u hái víi néi dung kiÕn thøc kh¸ réng, mçi c©u tr¶ lêi th-êng chØ thÓ hiÖn b»ng mét dÊu hiÖu ®¬n gi¶n. Néi dung bµi TNKQ còng cã phÇn chñ quan v× kh«ng khái bÞ ¶nh h-ëng tÝnh chñ quan cña ng-êi so¹n c©u hái. II.3.2. C¸c d¹ng c©u hái TNKQ. C©u hái TNKQ cã thÓ chia lµm 5 lo¹i chÝnh sau: II.3.2.a) C©u tr¾c nghiÖm "®óng, sai": C©u nµy ®-îc tr×nh bµy d-íi d¹ng c©u ph¸t biÓu vµ häc sinh tr¶ lêi b»ng c¸ch lùa chän mét trong hai ph-¬ng ¸n ®óng hoÆc sai. * Nh÷ng l-u ý khi x©y dùng d¹ng c©u ®óng, sai: - §óng còng ph¶i ®óng hoµn toµn, sai còng ph¶i sai hoµn toµn. - Tr¸nh nh÷ng ®iÒu ch-a thèng nhÊt. * ¦u ®iÓm: Cña tr¾c nghiÖm ®óng sai lµ lo¹i c©u ®¬n gi¶n dïng ®Ó tr¾c nghiÖm kiÕn thøc vÒ nh÷ng sù kiÖn, v× vËy so¹n lo¹i c©u hái nµy t-¬ng ®èi dÔ dµng, Ýt ph¹m lçi, mang tÝnh kh¸ch quan khi chÊm. * Nh-îc ®iÓm: Häc sinh cã thÓ ®o¸n mß v× vËy ®é tin cËy thÊp, dÔ t¹o ®iÒu kiÖn cho häc sinh häc thuéc lßng h¬n lµ hiÓu, Ýt phï hîp víi ®èi t-îng häc sinh giái. II.3.2.b) C©u tr¾c nghiÖm cã nhiÒu c©u ®Ó lùa chän: C©u t¾c nghiÖm cã nhiÒu c©u tr¶ lêi ®Ó lùa chän (hay c©u hái nhiÒu lùa chän) lµ lo¹i c©u ®-îc dïng nhiÒu nhÊt vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt. Mét c©u hái nhiÒu c©u tr¶ lêi (c©u dÉn) ®ßi hái häc sinh t×m ra c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt trong nhiÒu 17
kh¶ n¨ng tr¶ lêi cã s½n, c¸c kh¶ n¨ng, c¸c ph-¬ng ¸n tr¶ lêi kh¸c nhau nh-ng ®Òu cã vÎ hîp lý (hay cßn gäi lµ c¸c c©u nhiÔu). * ¦u ®iÓm: Gi¸o viªn cã thÓ dïng lo¹i c©u hái nµy ®Ó KT-§G nh÷ng môc tiªu d¹y häc kh¸c nhau. Ch¼ng h¹n nh-: + X¸c ®Þnh mèi t-¬ng quan nh©n qu¶. + NhËn biÕt c¸c ®iÒu sai lÇm + GhÐp c¸c kÕt qu¶ hay c¸c ®iÒu quan s¸t ®-îc víi nhau + §Þnh nghÜa c¸c kh¸i niÖm + T×m nguyªn nh©n cña mét sè sù kiÖn + NhËn biÕt ®iÓm t-¬ng ®ång hay kh¸c biÖt gi÷a hai hay nhiÒu vËt + X¸c ®Þnh nguyªn lý hay ý niÖm tæng qu¸t tõ nh÷ng sù kiÖn + X¸c ®Þnh thø tù hay c¸ch s¾p ®Æt gi÷a nhiÒu vËt + XÐt ®o¸n vÊn ®Ò ®ang ®-îc tranh luËn d-íi nhiÒu quan ®iÓm.  §é tin cËy cao h¬n kh¶ n¨ng ®o¸n mß hay may rñi Ýt h¬n so víi c¸c lo¹i c©u hái TNKQ kh¸c khi sè ph-¬ng ¸n lùa chän t¨ng lªn, häc sinh buéc ph¶i xÐt ®o¸n, ph©n biÖt kü tr-íc khi tr¶ lêi c©u hái.  TÝnh gi¸ trÞ tèt h¬n víi bµi tr¾c nghiÖm cã nhiÒu c©u tr¶ lêi ®Ó chän cã thÓ ®o ®-îc c¸c kh¶ n¨ng nhí, ¸p dông c¸c nguyªn lý, ®Þnh l uËt… tæng qu¸ , ho¸…rÊt cã hiÖu qu¶.  ThËt sù kh¸ch quan khi chÊm bµi. §iÓm sè bµi TNKQ kh«ng phô thuéc vµo ch÷ viÕt, kh¶ n¨ng diÔn ®¹t cña häc sinh hoÆc chñ quan cña ng-êi chÊm. * Nh-îc ®iÓm:  Lo¹i c©u nµy khã so¹n vµ ph¶i t×m cho ®-îc c©u tr¶ lêi ®óng nhÊt, cßn nh÷ng c©u cßn l¹i gäi lµ c©u nhiÔu th× còng cã vÎ hîp lý. Ngoµi ra ph¶i so¹n c©u hái sao cho cã thÓ ®o ®-îc c¸c møc trÝ n©ng cao h¬n møc biÕt, nhí, hiÓu.  Kh«ng tho¶ m·n víi nh÷ng häc sinh cã ãc s¸ng t¹o, t- duy tèt cã thÓ t×m ra nh÷ng c©u tr¶ lêi hay lín h¬n ®¸p ¸n. 18