intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

[Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 3

Chia sẻ: Danh Ngoc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:57

Thêm vào BST
Báo xấu
81
lượt xem 12
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Với tư cách một nhóm, những tác giả này đã được gọi là Trường phái Frankfurt. Trường phái tư tưởng của họ, được gọi là Lý thuyết Phê phán, đại diện cho một kiểu chỉ trích triết học và văn hoá Marxist có ảnh hưởng mạnh bởi Hegel, Freud, Nietzsche, và Max Weber.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: [Triết Học] Học Thuyết Chủ Nghĩa Karl Marx - Marx Engels tập 31 phần 3

  1. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 230 ¡ng-ghen göi M¸c, 4 th¸ng Giªng 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 5 th¸ng Giªng 1866 231 Tin Ra-c«-vi-x¬ chÕt v× bÖnh lao, ch¾c anh ®· biÕt. C« §uª-ni-ghÐt nh­ vËy lµ lÇn n÷a l¹i ®­îc chó ý, nÕu nh­ cã mét lóc nµo ®ã c« ta ®· biÕn mÊt khái con ng­êi nµy. Ng­êi ta còng cßn göi cho t«i lêi ph¸t biÓu cña ngµi Hen-®¬ tõ BÐc-lin. §óng lµ mét tªn tr¸o trë thùc sù ë BÐc-lin. N¨m 1866 Ngµi B«-na-p¸c-t¬ ®ang xuèng dèc kh«ng phanh. Nh÷ng vô x¶y ra trong qu©n ®éi cã liªn quan tíi Mª-hi-c« thËt nghiªm träng vµ t×nh tr¹ng lén xén trong sinh viªn ë Pa-ri còng thÕ186. §iÒu rÊt quan träng lµ sinh viªn Pa-ri ®øng vÒ phÝa giai cÊp v« s¶n, cho dï trong ®Çu ãc hä cã sù nhÇm lÉn g× ®i ch¨ng n÷a. Tr­êng b¸ch nghÖ 79 còng s¾p nhËp cuéc. ThËt lµ tuyÖt vêi, nÕu nh­ g· bÞp bîm Êy sèng ®­îc ®Õn ngµy sôp ®æ; cßn b©y giê toµn bé sù viÖc dån vµo h­íng ¡ng-ghen göi M¸c Êy. T×nh h×nh cña Bi-xm¸c ngµy cµng xÊu ®i, vµ nÕu nh­ bän lîn ë ë Lu©n §«n Khuªn kh«ng gióp h¾n ta gì ra, ch¾c h¾n ®· lµ mét kÎ tËn sè råi165. T«i nãng lßng chê ®îi nghÞ viÖn míi, chÝnh v× hiÖn nay cuéc khñng ho¶ng cña c¸c ®¶ng ph¸i cò ph¶i t¨ng tiÕn nhanh. Gi«n Man-se-xt¬, ngµy 4 th¸ng Giªng 1* Brai-t¬ râ rµng tranh ®­îc chøc trong néi c¸c - lêi ph¸t biÓu cña 1866 «ng ta h«m qua qu¶ thùc t«i ch­a ®äc189. B¹n ®· ®äc: "NhiÖt l­îng ®­îc xem nh­ mét lo¹i vËn ®éng" cña Mo-r¬ th©n mÕn! Tin-®an ch­a? NÕu ch­a th× nhÊt thiÕt ph¶i ®äc ®i. Trong lÜnh vùc T«i göi kÌm theo 10 p.xt. b»ng hai tê giÊy b¹c ng©n hµng Anh. ®ã ®· lµm ®­îc rÊt nhiÒu, vµ c«ng viÖc b¾t ®Çu cã vÎ hîp lý; lý Cßn kú phiÕu cho chñ nhµ thÕ nµo? H·y cho t«i biÕt tæng sè vµ thêi thuyÕt nguyªn tö ®¹t møc cùc ®oan ®Õn nçi nã s¾p bÞ ph¸ s¶n. h¹n, ®Ó t«i cßn cã thÓ ®Þnh liÖu. B¹n ®õng quªn göi cho t«i tê "Workman's Advocate" vµ "Free Press". Cho göi lêi chµo th©n ¸i vµ chóc mõng n¨m míi tíi toµn thÓ gia B¶n tin ®Çy vÎ tøc giËn vÒ c¸c vô lén xén cña "Social-Demokrat" ®×nh. trong cuèn s¸ch máng cña Sun-tx¬ - §ª-lÝt-x¬ t«i ®· nhËn ®­îc do Ph.¡. cña anh mét ng­êi v« danh ë BÐc-lin göi. Cã ®­îc nh÷ng b¶n tin víi nh÷ng ®o¹n trÝch kiÓu nh­ vËy thËt lµ tèt. Sun-tx¬ §ª-lÝt-x¬ cßn cho in C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay th«ng b¸o r»ng cã ý ®Þnh trong nh÷ng ngµy tíi sÏ c«ng bè tr¶ lêi "Der Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913; c«ng bè L¸t-xan, trong ®ã sÏ tiªu diÖt «ng nµy188. toµn v¨n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong ______________________________________________________________ C.M¸c vµ Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, t.XIII, 1930 1* Trong nguyªn b¶n viÕt nhÇm lµ: "1865".
  2. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 232 M¸c göi ¡ng-ghen, 15 th¸ng Giªng 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 15 th¸ng Giªng 1866 233 cña chóng ta (nh©n thÓ nãi thªm, nã ®· biÕn T«-lanh vµ Phri-bua thµnh ng­êi theo chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬), ph©n bé Lu©n §«n cho ®¨ng mét c­¬ng lÜnh g× ®ã, dù ¸n ®iÒu lÖ t­¬ng lai mµ hä, nh÷ng ng­êi ch©n chÝnh, cã ý ®Þnh tr×nh víi ®¹i héi191. 80 Ngßi næ thùc sù cña toµn bé cuéc tranh luËn lµ vÊn ®Ò Ba Lan. M¸c göi ¡ng-ghen C¸c ngµi ®ã ®· hïa theo chñ nghÜa Pru-®«ng GhÐt-xen M«-xc«-vÝt. ë Man-se-xt¬ Cho nªn t«i göi cho anh nh÷ng bµi b¸o tr­íc kia cña nh÷ng nhµ tiªn tri ®ã ë tê "Tribune du Peuple" chèng l¹i ng­êi Ba Lan; rÊt muèn anh viÕt bµi ph¶n kÝch l¹i cho c¸c [Lu©n §«n], ngµy 5 th¸ng Giªng 1* c¬ quan ("§øc") cña chóng ta ë Gi¬-ne-v¬ hoÆc cho tê "Workman's 1866 Advocate"192. C¸c ngµi ng­êi Nga ®· t×m ®­îc ®ång minh míi trong bé phËn bÞ Pru-®«ng hãa cña "n­íc Ph¸p trÎ". PhrÕt th©n mÕn! T«i rÊt véi. C.M. cña anh RÊt c¶m ¬n vÒ 10 p.xt.. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Thêi h¹n kú phiÕu hÕt vµo ngµy 18 th¸ng Hai, cßn tæng sè lµ 48 Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc p.xt.. T«i muèn chñ nhµ ®­a vµo tiÒn thuª chØ hai phÇn t­ chø K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 kh«ng ph¶i ba, v× phÇn thø ba m·i vµo cuèi th¸ng Giªng míi hÕt h¹n. Nh­ng «ng ta cø kh¨ng kh¨ng gi÷ ý kiÕn cña m×nh. Ng­êi ta ®· lËp m­u chèng l¹i Héi liªn hiÖp quèc tÕ, vµ t«i cÇn 81 cã sù gióp ®ì cña anh. Sau nµy t«i sÏ viÕt tØ mØ h¬n. T¹m thêi giíi M¸c göi ¡ng-ghen h¹n ë ®iÓm sau ®©y: ngµi L¬ Luy-b¬ vµ Vª-di-n¬ («ng nµy biÕt r»ng ë Man-se-xt¬ ng­êi ta ®ang thÈm tra vÒ qu¸ khø cña «ng ta; «ng Êy l¹i ë Bruy- xen) lËp ë ®©y ph©n bé Ph¸p 190 (thùc tÕ lµ ph©n bé ®èi lËp), trong ®ã cã c¶ L«ng-g¬, biªn tËp viªn tê "Rive gauche", vµ ph©n bé nµy [Lu©n §«n], ngµy 15 th¸ng Giªng 18662* còng cã liªn quan tíi toµn bé nhãm theo chñ nghÜa Pru-®«ng ë Bruy-xen. Tho¹t ®Çu Ve-di-n¬ cho ®¨ng trªn tê "Echo de Verviers" mét bµi gi¸o huÊn dµi chèng ______________________________________________________________ l¹i chóng ta, - ®­¬ng nhiªn lµ nÆc danh. Sau ®ã còng ë c¬ 1* - "Vorbote". quan nµy, c¬ quan tung ra lêi vu khèng vÒ Héi liªn hiÖp 2* T rong nguyªn b¶n viÕt nhÇm lµ "1865".
  3. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. PhrÕt th©n mÕn! "BÞ r¬i vµo ¶nh h­ëng tai h¹i" (c¸i con lõa ®ã t­ëng r»ng ®iÒu môc vÒ Ba Lan trong ch­¬ng tr×nh lµ xuÊt ph¸t tõ ®¹i biÓu Pa-ri, trong khi ®ã Ch¸u Lau-ra quªn biÕn göi cho anh nh÷ng sè b¸o cña tê "Tribune"1* mµ t«i ®· chuÈn bÞ cho anh tõ tuÇn tr­íc. H«m nay th× sè ng­êi nµy l¹i t×m mäi c¸ch cè g¾ng lo¹i bá môc nµy nh­ mét môc ch¸u cã söa ch÷a thiÕu sãt. Ditto2* ®èi víi nh÷ng sè b¸o "kh«ng phï hîp"). "Héi ®ång ®­a vµo ch­¬ng tr×nh nghÞ sù cña §¹i héi Gi¬-ne-v¬ nh÷ng vÊn ®Ò xa l¹ víi nh÷ng môc tiªu cña Héi liªn hiÖp vµ "Workman's Advocate". m©u thuÉn víi quyÒn h¹n, c«ng b»ng chÝnh nghÜa, tù do, b¸c ¸i, t×nh T«i göi kÌm theo bøc th­ nµy: ®oµn kÕt gi÷a c¸c d©n téc vµ chñng téc, ®¹i lo¹i nh­ vÊn ®Ò vÒ "viÖc xãa 1) Th­ cña nhµ xuÊt b¶n193 tõ Viªn (anh ph¶i göi tr¶ l¹i). bá ¶nh h­ëng cña Nga ë ch©u ¢u vµ v.v.", vµ ®iÒu ®ã ®Ò ra ®óng thêi 2) Th­ cña b¸c sÜ Cu-ghen-man. ®iÓm khi n­íc Nga gi¶i phãng nh÷ng n«ng n« Nga vµ Ba Lan, thÕ nh­ng 3) Th­ cña M©y-¬3* tõ BÐc-lin. (M·i h«m nay t«i míi tr¶ lêi «ng giíi quý téc vµ thÇy tu Ba Lan th­êng xuyªn tõ chèi trao tù do cho n«ng ta. Hoµn toµn kh«ng cã thêi gian). n« cña m×nh. CÇn ph¶i t¸n ®ång r»ng thêi ®iÓm lùa chän Ýt ra còng §ång thêi chóng t«i còng ®· chÊm døt ®­îc m­u m« hÌn h¹ cña kh«ng ®¹t. Tr­íc khi t¸n thµnh c ¸c ®iÒu môc Êy, c ¸c thµnh viªn ng­êi 191 Vª-di-n¬ ë BØ vµ cña L¬ Luy-b¬ ë Lu©n §«n . L«ng-g¬ - biªn tËp Anh cña héi ®ång ph¶i tù hái m×nh r»ng liÖu nhiÖm vô cÊp b¸ch ®Õn møc viªn tê "Rive gauche" vµ lµ b¹n cña R«-gia, sau ®ã lµ ngµi Crª- nh­ vËy cã ph¶i lµ viÖc chÊm døt ngay sù gia t¨ng khñng khiÕp cña sù 4* bÇn cïng hãa ë Anh, n¹n m¹i d©m cña n÷ c«ng nh©n vµ sù nghÌo ®ãi cña xpen - c¶ hai lµ nh÷ng uû viªn cã trÝ thøc h¬n c¶ cña ph©n bé do c«ng nh©n Anh, n¹n ®ãi vµ t×nh tr¹ng hoang v¾ng ë Ai-r¬-len v.v.! Cßn L¬ Luy-b¬ s¸ng lËp, ®· trë thµnh uû viªn Héi ®ång trung ­¬ng cña ®èi víi bé phËn §øc cña héi ®ång th× cø ®Ó cho hä tr¶ lêi chóng ta, liÖu chóng ta. Ph©n bé cña anh ta lªn tiÕng chèng l¹i anh ta vµ ñng hé viÖc lo¹i trõ ¶nh h­ëng ®­êng lèi cña ngµi Bi-xm¸c ë ch©u ¢u cã ph¶i lµ chóng ta. Héi ®ång trung ­¬ng yªu cÇu Vª-di-n¬ ph¶i "biÖn gi¶i cÇn thiÕt kh«ng; ph¶i ch¨ng Phæ vµ ¸ o kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ®ång sù cho nh÷ng lêi buéc téi do anh ta ®­a ra: nÕu anh ta kh«ng lµm ®iÒu trong viÖc ph©n chia Ba Lan vµ kh«ng cïng chÞu tr¸ch nhiÖm t­¬ng tù ®ã th× sÏ khai trõ anh ta". ThÕ nh­ng tay nµy l¹i tr¸ch chóng ta nh­ Nga vÒ téi ¸c chèng l¹i d©n téc bÊt h¹nh ®ã? Cßn vÒ c¸c vÞ ®¹i biÓu trªn tê "Echo de Verviers" nh­ sau: gi¶ dèi cña Pa-ri th× liÖu hä cã cßn cÇn ph¶i ®¶ ph¸ ¶nh h­ëng cña Nga "Héi ®ång nµy ®­îc phã th¸c nh÷ng lîi Ých lín lao nhÊt cña nh©n lo¹i, thÕ vµo ®óng lóc mµ qu©n lÝnh cña B«-na-p¸c-t¬ x©m chiÕm La M·, b¾n ph¸ nh­ng nã ®· nhÑ d¹ kh­íc tõ c¸i môc tiªu cao c¶ Êy ®Ó suy ®åi thµnh héi ®ång c¸c d©n téc b¸m ®u«i chñ nghÜa B«-na-p¸c-t¬." thµnh phè nµy, tµn s¸t nh÷ng chiÕn sÜ b¶o vÖ n­íc Céng hßa Mª-hi-c«, sau khi hä ®· huû diÖt nÒn céng hßa ngay ë chÝnh n­íc Ph¸p hay kh«ng. Vµ sù suy ®åi Êy cña chóng ta ®­îc thÓ hiÖn ë cuéc ®Êu tranh cña chóng ta nh»m b¶o vÖ Ba Lan, chèng l¹i n­íc Nga194. NÕu so s¸nh nh÷ng sai lÇm vµ téi ¸c do c¸c chÝnh phñ Êy g©y nªn th× cÇn ph¶i kÕt luËn r»ng kh«ng mét d©n téc nµo ph¶i chÞu sù nguyÒn rña ______________________________________________________________ cña nh©n lo¹i chØ v× nh÷ng téi ¸c cña nh÷ng kÎ ¸p bøc hä, vµ r»ng tr¸ch 1* - "Tribune du Peuple". nhiÖm cña Héi ®ång trung ­¬ng lµ trÞnh träng tuyªn bè t×nh ®oµn kÕt, 2* - C òng nh­ vËy. h÷u ¸i cña tÊt c¶ c¸c d©n téc, c hø kh«ng ph¶i lo¹i trõ mét trong sè h ä 3* - DÝch-phrÝt M©y-¬. 4* ra khái ch©u ¢u". - ph©n bé Pa-ri ë Lu©n §«n.
  4. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 234 M¸c göi ¡ng-ghen, 15 th¸ng Giªng 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 15 th¸ng Giªng 1866 235 Xin göi lêi chµo. Thªm vµo ®ã anh ta cßn ®­a ra lêi gi¶ dèi nh­ sau: " C¸i sai lÇm nghiªm träng Êy ®· kÐo theo nh÷ng hËu qu¶ nguy h¹i: C.M. cña anh hµng ®¸m ®«ng ng­êi Ba Lan yªu cÇu ph¶i kÕt n¹p hä vµo héi ®ång, vµ ch¼ng mÊy chèc hä sÏ chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè trong ®ã" (trong héi ®ång chØ C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong In theo b¶n viÕt tay cuèn s¸ch: "Der Briefwechsel Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc cã m ét n g­êi Ba Lan d uy nhÊt, ®¹i uý Bèp-xin-xki; cßn H«n-toãc-p¬ zwischen F. Engels und K. Marx". kh«ng tÝnh, b¶n th©n anh ta ho¹t ®éng bÝ mËt víi L¬ Luy-b¬). "Hä lîi Bd. III, Stuttgart, 1913; c«ng bè dông mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi tuyªn bè r»ng sö dông H éi liªn hiÖp ® Ó toµn v¨n trong Marx-Engels gióp cho viÖc kh«i phôc d©n téc m×nh, mµ kh«ng quan t©m tíi vÊn ®Ò gi¶i Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c vµ phãng c«ng nh©n". Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n Nh÷ng ng­êi Ba Lan - hä võa míi cö ®oµn ®¹i biÓu ®Õn chç lÇn thø nhÊt, t.XIII, 1930 chóng ta - c­êi ph¸ lªn, khi ®äc ®Õn nh÷ng chç ®ã. Ngµy 23 th¸ng Giªng chóng t«i kû niÖm c¸ch m¹ng cña hä195. Ch¾c lµ lêi cÇu nguyÖn kÕt thóc ®èi víi Pru-®«ng cña nhµ th«ng 82 th¸i §ª-ni196 lµm anh thÝch thó. "T¸c gi¶ giËt g©n Êy" víi tr×nh ®é ¡ng-ghen göi M¸c uyªn b¸c nöa vêi, víi tµi ve v·n kiÓu L¸t-xan b»ng sù th«ng th¸i, ë Lu©n §«n mµ anh ta hoµn toµn kh«ng am hiÓu, víi tÝnh ­u viÖt ®ét biÕn ¶o t­ëng cña anh ta ®èi víi nh÷ng ng­êi theo gi¸o ph¸i x· héi chñ nghÜa, ®· mang l¹i nhiÒu t¸c h¹i. Man-se-xt¬, ngµy 26 th¸ng Giªng 1866 L¬ Luy-b¬ - chØ lµ sè kh«ng. Phèc-x¬ thËt ®óng, khi mÖnh danh cho anh ta lµ "cha Êu trÜ"1*. Nh­ng Vª-ni-d¬ - th× l¹i hoµn toµn phï Mo-r¬ th©n mÕn! hîp ®èi víi ng­êi Nga. Víi t­ c¸ch nhµ v¨n th× anh ta ch¼ng ®¸ng §iÒu lµm t«i ph¶i dõng l¹i lµ thÕ nµy: t«i kh«ng cã mét tµi liÖu bao nhiªu, nh­ t¸c phÈm "Cuéc sèng cña Xª-da míi" vµ nh÷ng bµi nµo vµ hÇu nh­ kh«ng nhí tý g× cã liªn quan tíi viÖc rèt cuéc n«ng ch©m biÕm chèng B«-na-p¸c-t¬ ®· chøng minh. Nh­ng anh ta cã n« ë n­íc Nga ®· ®­îc gi¶i phãng b»ng c¸ch nµo - n«ng d©n ®· tµi, cã søc nãi khoa tr­¬ng lín, nhiÒu n¨ng lùc, nh­ng chñ yÕu lµ nhËn ®­îc bao nhiªu ruéng ®Êt, ai ®· tr¶ tiÒn ®Êt, t×nh tr¹ng de facto1* cña hä nh­ thÕ nµo ®èi víi ®Þa chñ v.v.. T«i ®· thÊy nh÷ng hoµn toµn v« l­¬ng t©m. dù ¸n tr­íc ®©y cña quý téc vµ Nga hoµng2*, nh­ng trªn thùc tÕ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* Ch¬i ch÷ trong nguyªn b¶n: "PÌre enfantin" - "cha Êu trÜ" còng cßn cã nghÜa 1* "cha An-phan-tanh" (¸m chØ L¬ Luy-b¬ b¾t ch­íc "cha" Xanh - Xi-m«ng An- - thùc tÕ. 2* phan-tanh). - A-lÕch-xan-®r¬ II.
  5. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 236 ¡ng-ghen göi M¸c, 26 th¸ng Giªng 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng Hai 1866 237 chóng ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo thÊy vµ vÉn cßn rÊt yÕu nh­ng thùc ra kh«ng ph¶i ®Çu ãc, mµ hai t«i kh«ng biÕt. Anh cã tµi liÖu vÒ viÖc Êy kh«ng1*? ®ïi vµ hai ch©n. C¸c b¸c sÜ nãi hoµn toµn ®óng: nguyªn nh©n chÝnh cña sù t¸i ph¸t nµy lµ lµm viÖc ®ªm qu¸ Ph.¡. cña anh nhiÒu. Nh­ng t«i kh«ng thÓ nãi víi c¸c ngµi Êy - mµ nãi ®iÒu nµy ra hoµn toµn v« Ých - vÒ nguyªn nh©n buéc t«i ph¶i lµm viÖc kú N. B2*. T«i sÏ kh«ng trùc tiÕp viÖn dÉn bµi b¸o trªn tê quÆc Êy. HiÖn nay trªn m×nh t«i vÉn cßn cã nh÷ng môn nhá; c¸i ®ã "Tribune"3* n¨m 1864 ®©u, ®iÒu ®ã sÏ lµ qu¸ nhiÒu vinh dù cho tê ®au, nh­ng hoµn toµn kh«ng nguy hiÓm. b¸o nµy192. §iÒu khã chÞu nhÊt ®èi víi t«i lµ ph¶i t¹m ngõng c«ng viÖc cña t«i1* c¸i c«ng viÖc mµ tõ mång 1 th¸ng Giªng ®· ®­îc tiÕn triÓn C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay tuyÖt vêi, khi t«i kh«ng cßn thÊy ®au ë gan n÷a. §­¬ng nhiªn lµ Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc kh«ng thÓ nãi ®Õn "chuyÖn ngåi" ®­îc. §èi víi t«i viÖc Êy hiÖn nay K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 vÉn cßn khã. T«i vÉn tiÕp tôc n»m lµm viÖc mét c¸ch cÇn cï, mÆc dï chØ ®«i lóc vµo ban ngµy. Riªng phÇn lý luËn t«i kh«ng thÓ lµm thªm ®­îc. §èi víi viÖc ®ã bé ãc t«i lµm viÖc cßn yÕu. V× vËy t«i ®· më réng phÇn nãi vÒ "ngµy lao ®éng" tõ quan ®iÓm lÞch sö, mµ viÖc 83 nµy kh«ng n»m trong kÕ ho¹ch ban ®Çu cña t«i. "Sù ®ãng gãp" cña t«i hiÖn nay lµ phÇn bæ sung (ph¸c th¶o) cho cuèn s¸ch cña anh2* M¸c göi ¡ng-ghen ®Õn tËn n¨m 1865 (t«i chØ dÉn ®iÒu nµy trong chó thÝch"197) vµ lµ ë Man-se-xt¬ sù biÖn gi¶i ®Çy ®ñ cho sù kh¸c nhau n¶y sinh gi÷a dù b¸o cña anh vÒ t­¬ng lai vµ nh÷ng g× ®ã cã trong thùc tÕ. V× vËy cÇn ph¶i cho [Lu©n §«n], ngµy 10 th¸ng Hai t¸i b¶n cuèn s¸ch cña anh ngay sau khi cuèn s¸ch cña t«i ®­îc 1866 ph¸t hµnh, khi ®ã lµm viÖc Êy th× dÔ. T«i sÏ cung cÊp phÇn cÇn thiÕt vÒ lý luËn. Cßn vÒ vÊn ®Ò bæ sung tiÕp vÒ mÆt lÞch sö mµ anh PhrÕt th©n mÕn! ph¶i lµm trong phÇn phô lôc cho cuèn s¸ch cña anh th× toµn bé tµi LÇn nµy xin nãi vÒ cuéc sèng. C¶ nhµ t«i kh«ng biÕt lµ tr­êng liÖu hiÖn cã hoµn toµn lµ ®å cò bá ®i, vµ kh«ng thÓ sö dông vÒ mÆt hîp nµy nghiªm träng nh­ thÕ nµo. NÕu nh­ viÖc nµy lÆp l¹i ë khoa häc, trõ "Nh÷ng b¶n phóc tr×nh cña thanh tra nhµ m¸y", d¹ng nh­ thÕ ba - bèn lÇn n÷a th× t«i chÕt mÊt. T«i gÇy ®i tr«ng "nh÷ng b¶n phóc tr×nh cña tiÓu ban kiÓm tra ®iÒu kiÖn lao ®éng trÎ em", vµ "Nh÷ng b¶n phóc tr×nh cña nha y tÕ"198. Víi kh¶ n¨ng lao ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* Xem tËp nµy, tr. 232. 2* 1* - Nota bene - H·y nhí lÊy. - viÕt bé "T­ b¶n". 3* 2* - P h.¡ng-ghen. "T×nh c¶nh giai cÊp lao ®éng ë Anh". - Ph.¡ng-ghen: "T×nh c¶nh giai cÊp lao ®éng ë Anh".
  6. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 238 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng Hai 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng Hai 1866 239 T«i sÏ viÕt cho Vin-hem1* mÊy dßng c¶nh c¸o vÒ tÝnh mÒm yÕu ® éng cña b¹n kh«ng bÞ môn nhät quÊy rÇy, anh dÔ dµng chØnh lý tµi liÖu Êy trong vßng ba th¸ng. cña anh ta. Chóng ta muèn g× - ®Êy chÝnh lµ sù diÖt vong cña tê "Social-Demokrat" vµ toµn bé c¸i lò L¸t-xan bÈn thØu201. Cßn vÒ n­íc Nga th× t«i kh«ng cã mét tý tµi liÖu nµo. ChØ khi nµo t×nh tr¹ng søc khoÎ cho phÐp, t«i sÏ tíi ViÖn b¶o tµng1* lµm Li-«ng (c«ng nh©n ë ®Êy) göi Héi ®ång cña Quèc tÕ 8 p.xt.. chuyÖn ®ã vµ nh©n tiÖn t×m ë nh÷ng ng­êi Ba Lan. Néi bé tê Xin göi lêi chµo. "Workman's Advocate" cã khñng ho¶ng lín, ngµy mai tê nµy sÏ Mo-r¬ cña anh xuÊt hiÖn víi tªn gäi "Commonwealth"; sù biÕn t­íng Êy do nh÷ng phÇn tö t­ s¶n thùc hiÖn vµ do sù v¾ng mÆt cña t«i trong Héi ®ång C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay n÷a. Nh­ng dï sao n»m trªn gi­êng bÖnh, b»ng nh÷ng th­ tõ h¨m Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc däa t«i ®· lµm tª liÖt ©m m­u ®Õn møc ph¶i ®Ó Õch-ca-ri-ót lµm chñ K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 bót thay v× mét ngµi nµo ®ã cña tê "Nonconformist", vµ cö ra mét t iÓu ban biªn tËp gi¸m s¸t p h¶i häp hµng tuÇn. TiÓu ban gåm cã t«i, Phèc-x¬, Hao-oen, OÐt-xt¬n vµ Mai-an (chñ xuÊt b¶n kiªm chñ bót cña tê "Nonconformist", - cßn b©y giê lµ biªn tËp viªn cña chóng 84 ta), - bèn ng­êi v« thÇn chèng l¹i mét tÝn ®å "C¬ ®èc"199. HiÖn nay Õch-ca-ri-ót téi nghiÖp cÇn gÊp bµi cña anh2* (bëi v× c¸c ©m m­u cã ¡ng-ghen göi M¸c tÝnh chÊt réng r·i, mµ t«i l¹i kh«ng hç trî ®­îc cho anh ta; thêi ë Lu©n §«n gian t«i cã ®Ó viÕt ph¶i dµnh toµn bé cho t¸c phÈm cña t«i3*). R­îu vang cña anh giê ®©y t¹o cho t«i ®iÒu kú diÖu. Khi bÖnh Man-se-xt¬, 10 th¸ng Hai 1866 cña t«i ph¸t m¹nh t«i ®· buéc ph¶i mua lo¹i r­îu vang tåi, v× trong t×nh tr¹ng môn nhät trÇm träng nh­ vËy chØ ®­îc dïng r­îu Êy Mo-r¬ th©n mÕn! th«i. T«i võa nãi chuyÖn ë ®©y víi Gum-pÐc-t¬ vµ bµn víi «ng Êy vÒ Nh©n tiÖn xin b¸o r»ng t«i thÊy mét trong nh÷ng "B¶n t­êng t×nh tr¹ng søc khoÎ hiÖn nay cña anh. ¤ng Êy døt kho¸t cho r»ng tr×nh cña thanh tra nhµ m¸y" gÇn ®©y nãi r»ng Gi«n O¸t-x¬ cho anh ph¶i uèng thuèc cã chÊt th¹ch tÝn. ¤ng Êy ®· dïng thuèc nµy trong tr­êng hîp ch÷a nh÷ng môn nhät vµ trong tr­êng hîp kh¸c lµ xuÊt b¶n cuèn s¸ch máng "Bµn vÒ m¸y mãc". Anh h·y thay mÆt t«i ®inh nhät nÆng vµ trong vßng kho¶ng ba th¸ng sÏ ch÷a khái hoµn ®Ò nghÞ anh ta göi cho t«i tµi liÖu Êy nhÐ200. toµn. HiÖn nay «ng dïng thuèc nµy cho ba phô n÷ vµ t¹m thêi ®¹t ______________________________________________________________ hiÖu qu¶ kh¶ quan: hä ®Éy ra vµ bÐo. ¤ng Êy cho uèng 1* - th­ viÖn ViÖn b¶o tµng Anh. ______________________________________________________________ 2* Ph.¡ng-ghen. "Giai cÊp c«ng nh©n liªn quan g× ®Õn Ba Lan?". 3* 1* - "T­ b¶n". - LÝp-nÕch.
  7. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 240 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng Hai 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng Hai 1866 241 d ung dÞch cña Phau-le-r¬ h×nh nh­ ngµy ba lÇn, ba giät (t«i kh«ng Nguyªn cí tiÕp cËn ®Çu tiªn, thËm chÝ chØ cÇn mét sù r¾c rèi nhí chÝnh x¸c ®iÒu nµy), nãi chung lµ gÇn mét gram th¹ch tÝn mét nghiªm träng vÒ Slª-d¬-vÝch - H«n-Stai-n¬ cã thÓ dÉn tíi ®ông ®é, ngµy cho mét bÖnh nh©n. CÇn l­u ý tíi t¸c ®éng ®Æc biÖt cña th¹ch nÕu nh­ qu©n ®éi ®· tËp trung ë biªn giíi, mÆc dï b¶n th©n t«i tÝn khi bÞ c¸c bÖnh ngoµi da, ë ®©y vÉn cã thÓ tin t­ëng vµo t¸c kh«ng nghÜ r»ng sÏ cã mét sù kiÖn g× x¶y ra, nÕu kh«ng cã mét c¸i ®éng tèt. Gum-pÐc-t¬ cho r»ng s¾t chØ cã thÓ g©y ¶nh h­ëng triÖu cí g× chung h¬n, nh­ng kh¶ n¨ng nh­ vËy dï sao còng cã. LiÖu cã chøng vµ t¨ng c­êng th«i. H¬n n÷a khi dïng thuèc cã chÊt th¹ch lîi Ých g×, gi¶ dô mét vµi ch­¬ng trong phÇn cuèi cuèn s¸ch cña anh tÝn kh«ng cÇn ph¶i theo chÕ ®é kiªng khem g×, chØ cÇn ¨n uèng tèt viÕt xong, nÕu nh­ kh«ng thÓ ®­a ®i in tËp ®Çu chØ v× nh÷ng sù kiÖn th«i. bÊt ngê x¶y ra? Hµng ngµy ë Ph¸p rÊt cã thÓ x¶y ra chuyÖn g× ®Êy, cßn ë ¸o th× ý ®å hßa ho·n víi Hung-ga-ri tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn viÖc Qu¶ thùc lµ anh cÇn ph¶i cã biÖn ph¸p g× hîp lý ®Ó chÊm døt c¸i lµm cho m©u thuÉn s©u s¾c h¬n203. n¹n môn nhät Êy ®i, thËm chÝ nÕu v× viÖc ®ã mµ ph¶i kÐo dµi viÖc kÕt thóc cuèn s¸ch1* thªm ba th¸ng n÷a. Qu¶ lµ t×nh h×nh trë nªn Facit1*. H·y cè b×nh phôc vµ ad hoc2* h·y thö uèng thuèc cã chÊt hÕt søc nghiªm träng, vµ nÕu nh­ theo anh nãi th× bé n·o cña anh th¹ch tÝn. kh«ng cßn ë tÇm cao ®Ó lµm c¸c c«ng viÖc mang tÝnh chÊt lý luËn, Ph.¡. cña anh vËy th× h·y ®Ó cho nã nghØ ng¬i ®«i chót khái ®ông vµo lý luËn cao siªu. Anh h·y t¹m thêi ngõng lµm viÖc vµo ban ®ªm vµ tu©n thñ Cho göi lêi chµo th©n ¸i tíi chÞ vµ c¸c ch¸u g¸i. mét chÕ ®é sinh ho¹t ®iÒu ®é h¬n mét chót. Khi nµo anh b×nh phôc h·y ®Õn ®©y vµi tuÇn hoÆc bao nhiªu tuú anh ®Ó thay ®æi kh«ng khÝ C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay vµ h·y mang theo ®ñ vë ghi chÐp ®Ó cã thÓ lµm viÖc mét chót ë ®©y, "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nÕu anh muèn. V¶ l¹i 60 tê giÊy còng ®· ®ñ cho hai tËp dÇy råi161. und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 LiÖu anh cã thÓ xÕp s¾p ®Ó tr­íc hÕt Ýt ra ®­a ®i in tËp mét, cßn tËp hai - muén h¬n vµi th¸ng ®­îc kh«ng? Nh­ vËy sÏ cã thÓ lµm tháa m·n c¶ nhµ xuÊt b¶n lÉn ®éc gi¶, mµ vÒ thùc chÊt viÖc ®ã hoµn 85 toµn kh«ng lµm phÝ mÊt thêi gian. M¸c göi ¡ng-ghen Anh h·y l­u ý thªm r»ng, trong t×nh h×nh hiÖn nay ë lôc ®Þa rÊt ë Man-se-xt¬ cã thÓ x¶y ra nh÷ng thay ®æi nhanh chãng. T×nh h×nh ë Phæ tiÕn triÓn nhanh kh«ng thÓ t­ëng. Bi-xm¸c ®ang ®Èy nhanh cuéc khñng ho¶ng. §Çu tiªn lµ quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n binh tèi cao 202 , [Lu©n §«n], ngµy 13 th¸ng Hai cßn b©y giê lµ nguy c¬ nhµ vua chÝnh thøc diÔn gi¶i hiÕn 1866 ph¸p. ¶ o t­ëng cuèi cïng cña ph¸i phi-li-xtanh vÒ sù ph¸t triÓn lÞch sö mét c¸ch hßa b×nh tan thµnh m©y khãi. ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* - Tãm l¹i. 1* 2* - "T­ b¶n". - ®Ó lµm viÖc ®ã.
  8. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 242 M¸c göi ¡ng-ghen, 13 th¸ng Hai 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 13 th¸ng Hai 1866 243 1850 205. PhrÕt th©n mÕn! Anh h·y b¸o hoÆc viÕt th­ cho Gum-pÐc-t¬ ®Ó «ng ta göi ®¬n vµ MÆc dï b¶n th¶o ®· hoµn thµnh, nh­ng víi d¹ng hiÖn nay th× chØ dÉn c¸ch dïng thuèc. V× t«i tin «ng Êy, cho nªn còng v× "Kinh tÕ nã qu¸ lín ®Õn møc kh«ng ai cã thÓ xuÊt b¶n nã ®­îc, ngoµi t«i vµ chÝnh trÞ häc" cña t«i «ng Êy ph¶i dÑp bá nghi thøc nghÒ nghiÖp ®i c¶ anh ra. vµ ch÷a cho t«i tõ Man-se-xt¬. T«i b¾t ®Çu chÐp l¹i tµi liÖu Êy vµ tu söa vÒ mÆt v¨n phong võa H«m qua t«i l¹i ph¶i n»m trªn gi­êng bÖnh, v× l¹i mäc thªm ®óng ®Õn 1 th¸ng Giªng, c«ng viÖc tiÕn triÓn rÊt nhanh, bëi v× mét c¸i nhät ¸c tÝnh ë ®ïi bªn tr¸i. NÕu nh­ t«i cã kh¸ tiÒn tøc lµ > ®­¬ng nhiªn lµ t«i rÊt thÝch thó vuèt ve ®øa con sau nh÷ng c¬n 0, cho gia ®×nh vµ nÕu nh­ cuèn s¸ch cña t«i ®· xong, th× t«i sÏ ®au ®Î kÐo dµi nh­ vËy. Nh­ng ®ét nhiªn l¹i xuÊt hiÖn môn nhät, hoµn toµn kh«ng quan t©m ®Õn viÖc h«m nay hoÆc ngµy mai bÞ cho nªn ®Õn tËn b©y giê t«i vÉn ch­a cã thÓ tiÕn thªm lªn, mµ trªn nÐm vµo lß mæ, alias1* t¾t thë. Nh­ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kÓ thùc tÕ ë tr¹ng th¸i chØ cã thÓ bæ sung nh÷ng g× ®· hoµn thµnh trªn th× ®iÒu ®ã t¹m thêi ch­a phï hîp. theo dµn ý. Cßn vÒ cuèn s¸ch "®¸ng nguyÒn rña" kia th× t×nh h×nh nh­ sau: VÒ nh÷ng g× cßn l¹i t«i hoµn toµn ®ång ý víi anh vµ göi tËp mét s¸ch hoµn thµnh vµo cuèi th¸ng Ch¹p. ChØ cã luËn v¨n vÒ ®Þa t«, cho Mai-xt¬ ngay sau khi tËp nµy hoµn thµnh1*. Nh­ng ®Ó chuÈn ch­¬ng gÇn cuèi, víi d¹ng hiÖn nay còng gÇn nh­ mét cuèn s¸ch bÞ nã, t«i Ýt ra còng ph¶i cã kh¶ n¨ng ngåi ®­îc. råi204. Ban ngµy t«i ë ViÖn b¶o tµng2*, cßn ®ªm th× viÕt. Ho¸ häc n«ng nghiÖp míi ë §øc, ®Æc biÖt lµ Li-bÝch vµ Suªn-b©y-n¬, ®èi víi viÖc Anh ®õng quªn viÕt th­ cho O¸t-x¬2* v× hiÖn nay t«i ®· viÕt tíi nµy cßn quan träng h¬n so víi tÊt c¶ c¸c nhµ kinh tÕ häc céng l¹i; ch­¬ng vÒ m¸y mãc206. LiÖu anh cã thÓ göi mét bµi ph¸c th¶o vÒ mÆt kh¸c, khèi l­îng tµi liÖu khæng lå do nh÷ng ng­êi Ph¸p s­u Phæ víi môc "BÐc-lin" cho tê "Commonwealth" ®­îc kh«ng? Anh tÇm kÓ tõ nh÷ng lÇn nghiªn cøu vÊn ®Ò nµy míi ®©y cña t«i - tÊt c¶ h·y suy nghÜ ®i, cñng cè ë Lu©n §«n quan träng ®èi víi chóng ta nh÷ng c¸i ®ã t«i ph¶i nghiÒn ngÉm vµ lµm viÖc nh­ tr©u bß. C«ng nh­ thÕ nµo. Nh÷ng bµi b¸o vÒ Ba Lan3* cã thÓ th­ th¶. Nh­ng ®èi tr×nh nghiªn cøu lý luËn cña m×nh vÒ ®Þa t« t«i ®· hoµn thµnh c¸ch víi c¸c tê b¸o §øc mµ anh n¾m ®­îc anh cã thÓ dÔ dµng viÕt mét ®©y hai n¨m tr­íc. §óng vµo kho¶ng thêi gian ®ã ®· xuÊt hiÖn bµi vÒ Phæ. ¶nh h­ëng cña t«i ë ®©y mét phÇn phô thuéc vµo chç, nhiÒu ®iÒu míi, vµ hoµn toµn cã thÓ kh¼ng ®Þnh lý thuyÕt cña t«i. cuèi cïng mäi ng­êi ph¶i thÊy t«i kh«ng hoµn toµn c« ®éc. Nh÷ng sè liÖu míi vÒ NhËt B¶n ë ®©y còng quan träng (th­êng th× T×nh h×nh chÝnh trÞ lµm t«i (kh«ng ph¶i c¸ nh©n t«i, mµ cã liªn quan t«i kh«ng bao giê ®äc s¸ch vÒ du lÞch, nÕu kh«ng cã nhu cÇu nghÒ tíi quyÓn s¸ch) lo l¾ng Ýt h¬n, so víi t×nh h×nh kinh tÕ ngµy cµng béc lé nghiÖp lµm chuyÖn ®ã). V× thÕ t«i tù øng dông cho m×nh "HÖ thèng nhiÒu h¬n ®Æc tÝnh nghiªm träng cña khñng ho¶ng. lu©n phiªn" ë d¹ng ®óng nh­ bän chñ xÝ nghiÖp chã m¸ ë Anh ®· ¸p ______________________________________________________________ dông ®èi víi cïng mét lo¹i c«ng nh©n trong suèt nh÷ng n¨m 1848 - ______________________________________________________________ 1* Xem tËp nµy, tr. 242. 2* 1* Xem tËp nµy, tr. 239. - nãi c¸ch kh¸c. 3* 2* P h.¡ng-ghen. "Giai cÊp c«ng nh©n liªn quan g× ®Õn Ba Lan?". - th­ viÖn cña ViÖn b¶o tµng Anh.
  9. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 46 ¡ng-ghen göi M¸c, 19 20 47 244 M¸c göi ¡ng-ghen, 13 th¸ng Hai 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 14 th¸ng Hai 1866 245 Xin göi lêi chµo. ë Phæ vÉn lén xén ghª gím. Nh­ng lßng kiªn tr× cña b¹n bÌ chóng ta còng to lín. NÕu Bi-xm¸c gi¶i t¸n cho hä vÒ nhµ th× vµo C.M. cña anh thêi ®iÓm nµy tÊt c¶ sÏ kÕt thóc b»ng yÕn tiÖc vµ theo c¸ch cña Cla-xen - Cap-pen-man153. Cßn ng­îc l¹i, nghÞ viÖn vÉn tiÕp tôc 1* Cho t«i göi lêi chµo tíi ng­êi b¹n g¸i "Ai-r¬-len" . Nh÷ng ng­êi häp th× cã thÓ dÉn ®Õn nh÷ng hËu qu¶ tåi tÖ208. b¹n g¸i Ai-r¬-len nota bene ¥ §«-n«-van - Rèt-sa v.v., c¶m ¬n vÒ lêi kªu gäi trªn tê b¸o cña chóng ta vµ nh÷ng bµi cña Phèc-x¬207. Xin göi lêi chµo. C.M. cña anh C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 86 M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ 87 ¡ng-ghen göi M¸c [Lu©n §«n], ngµy 14 th¸ng Hai ë Lu©n §«n 1866 PhrÕt th©n mÕn! Man-se-xt¬, ngµy 19 th¸ng Hai RÊt c¶m ¬n vÒ nöa sè tiÒn ®Çu cña tê ng©n phiÕu 50 pao. 1866 Cßn vÒ anh chµng ng­êi Viªn2* th× tõ l©u t«i ®· ®Ò nghÞ anh ta viÕt cho anh. T«i ®· bµy tá lu«n lu«n s½n sµng göi bµi cho sè ®Çu, Mo-r¬ th©n mÕn! nÕu nh­ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay193 cã kh¶ n¨ng lµm chuyÖn ®ã. Tê ng©n phiÕu m­êi pao göi kÌm theo ®©y vµ dµnh cho anh ®· Môn nhät ®¸ng nguyÒn rña ch­a khái, nh­ng t«i vÉn hy n»m s½n ë trong tói t«i, nh­ng h«m qua t«i kh«ng thÓ bµn chuyÖn väng lµ qua vµi ngµy n÷a sÏ tho¸t nî. riªng víi anh ®­îc209. T«i hy väng r»ng h¹n tr¶ cho kú phiÕu ngµy ______________________________________________________________ h«m nay ®· qua mét c¸ch su«n sÎ, kh«ng g©y phiÒn hµ g× v× cßn 1* thiÕu mét Ýt cho toµn bé sè tiÒn. - L i-di Bíc-x¬. 2* - ¸ c-n«n-®¬ Hin-bÐc.
  10. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 238 239 T«i bá quªn quyÓn "C« bÐ Xa-hª-x¬"1* ë phßng anh trong tñ s¸ch B¹n cã thÓ t­ëng t­îng ®­îc r»ng 10 p.xt. ®Õn kÞp thêi nh­ thÕ nµo kh«ng. C¨n nhµ cña t«i hai lÇn bÞ ®e däa tÞch thu gia s¶n: kª d­íi ch©n chiÕc ®i v¨ng trªn chång s¸ch cã "B¶n t­êng tr×nh cña v× ch­a nép thuÕ cho tßa thÞ chÝnh lµ 6 p.xt. 9s. vµ thuÕ nhµ n­íc lµ thanh tra nhµ m¸y" vµ b¸o "Commonwealth". Anh göi cho t«i sè 1 si-linh 16 pen-ni. Thêi h¹n nép hÕt vµo h«m thø s¸u. b¸o ®ã ®Ó t«i cã thÓ ®äc ®­îc bµi cña Phèc-x¬210. Cßn vÒ môn nhät th× nh­ thÕ nµy: vÒ c¸i nhät phÝa trªn t«i ®· T×nh tr¹ng c¸i nhät phÝa trªn vµ d­íi ®ïi thÕ nµo råi? T«i vÉn nãi víi anh trªn c¬ së thùc tiÔn nhiÒu n¨m cña t«i, nãi chung lµ cÇn ch­a gÆp ®­îc «ng Gum-pÐc-t¬. ph¶i trÝch nã ra. H«m nay (thø ba) khi nhËn ®­îc th­ cña anh t«i Ph.¡. cña anh ®· lÊy l­ìi dao c¹o s¾c, vËt kû niÖm cña Lu-pu-x¬1* th©n mÕn vµ tù tay m×nh r¹ch c¸i cña nî Êy. (T«i kh«ng thÓ cho phÐp b¸c sÜ sê vµo Cho göi lêi th¨m ch©n t×nh tíi giíi n÷ vµ lêi th¨m tíi Tót-xi cña khu vùc c¬ quan sinh dôc. H¬n n÷a, «ng A-len x¸c nhËn r»ng t«i lµ con h¾c tinh tinh cña ch¸u. ®èi t­îng tuyÖt vêi nhÊt ®Ó thùc hiÖn phÉu thuËt. T«i bao giê còng thó nhËn sù cÇn thiÕt.) C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay M¸u chÕt, nh­ bµ Lo-rmi-e th­êng nãi, øa ra, ®óng h¬n lµ phät Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ra thµnh tia, vµ t«i cho r»ng ®èi víi c¸i nhät nµy thÕ lµ xong, mÆc dï vÉn cßn ph¶i ch÷a nã. Cßn c¸i nhät ë phÝa d­íi th× nã trë nªn tai h¹i, n»m ngoµi sù kiÓm so¸t cña t«i vµ suèt ®ªm kh«ng cho t«i ngñ. NÕu nh­ t×nh tr¹ng d¬ bÈn nµy cßn tiÕp tôc, ®­¬ng nhiªn t«i buéc ph¶i cÇu viÖn «ng A-len, v× nã ë vÞ trÝ mµ t«i kh«ng thÓ theo dâi vµ tù ch÷a ®­îc. 88 Nh­ng râ rµng lµ vÒ c¨n bÖnh môn nhät nµy nãi chung t«i am hiÓu M¸c göi ¡ng-ghen h¬n so víi nhiÒu b¸c sÜ. ë Man-se-xt¬ Dï sao t«i vÉn gi÷ ý kiÕn mµ t«i ®· ph¸t biÓu víi Gum-pÐc-t¬ khi t«i ®Õn Man-se-xt¬ lÇn cuèi cïng, cô thÓ lµ bÞ ngøa ë bÑn trong suèt hai n¨m r­ìi vµ hËu qu¶ cña nã lµ trãc da lµm c¬ thÓ t«i kiÖt [Lu©n §«n], ngµy 20 th¸ng Hai 1866 quÖ h¬n bÊt kú bÖnh nµo kh¸c. BÖnh t×nh nµy b¾t ®Çu nöa n¨m tr­íc khi xuÊt hiÖn c¸i nhät ghª tëm ®Çu tiªn ë l­ng vµ c¸i nhät PhrÕt th©n mÕn! nµy ®Õn tËn b©y giê vÉn cßn. ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* 1* Hèp-man. "C« bÐ Xa-hª-x¬". - Vin-hem V«n-ph¬.
  11. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 248 250 M¸c göi ¡ng-ghen, 20 th¸ng Hai 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 22 th¸ng Hai 1866 Mng-ghen göi M¸c, 20 th¸ng Hai 1866 ¡ ¸c göi ¡ng-ghen, 22 th¸ng Hai 1866 249 251 B¹n th©n mÕn! trong nh÷ng t×nh c¶nh nh­ vËy ta míi c¶m vµ bÊt kú qu¸ tr×nh môc n¸t nµo còng lµ nguån gèc cña c¶ a xÝt thÊy h¬n lóc nµo hÕt lµ t×nh b¹n nh­ gi÷a hai chóng ta thËt lµ mét ni-t¬ lÉn a-m«-ni-¸c, vµ sù bèc h¬i b×nh th­êng cña n­íc lµ niÒm h¹nh phóc nh­ thÕ nµo. Nh­ anh biÕt ®Êy t«i ch­a ®¸nh gi¸ ph­¬ng thøc t¹o ra hai nguyªn tè dinh d­ìng cña thùc vËt. mét quan hÖ nµo cao nh­ vËy. Cuèi cïng lµ tiÕng "hoan h«" Li-bÝch nh©n ph¸t minh Êy. Mai t«i sÏ göi cho anh "Xa-hª-x¬"1* vµ "B¶n t­êng tr×nh cña "Khi ch¸y mét pao than ®¸ hoÆc gç kh«ng khÝ nhËn ®­îc kh«ng nh÷ng chØ thanh tra nhµ m¸y". nh÷ng thµnh tè cÇn thiÕt cho viÖc nhËn l¹i pao gç ®ã hoÆc trong nh÷ng ®iÒu kiÖn B¹n th©n mÕn, anh biÕt r»ng, trong mét t¸c phÈm nh­ cña t«i nhÊt ®Þnh lµ pao than ®¸, nh­ng qu¸ tr×nh ®èt ch¸y chuyÓn hãa néi t¹i "(h·y chó ý ®Õn ph¹m trï cña Hª-ghen)" mét sè l­îng ni-t¬ nhÊt ®Þnh trong kh«ng khÝ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vÒ chi tiÕt. Nh­ng bè côc, mèi 211 thµnh chÊt dinh d­ìng cÇn thiÕt ®Ó s¶n xuÊt ra lóa m× vµ thÞt" . liªn quan néi t¹i cña tæng thÓ lµ mét thµnh c«ng rùc rì cña nÒn T«i tù hµo vÒ ng­êi §øc. NghÜa vô cña chóng ta - gi¶i phãng cho khoa häc §øc mµ ng­êi §øc nµo còng cã thÓ hoµn toµn c«ng nhËn, c¸i d©n téc "suy t­" s©u s¾c Êy. bëi v× ®Êy kh«ng thÓ nµo lµ c«ng lao cña riªng anh ta, mµ ®óng ra lµ c«ng lao cña toµn d©n téc. Vµ ®iÒu ®ã cµng h©n hoan h¬n lµ C.M. cña anh trong nh÷ng vÊn ®Ò cßn l¹i, th× ®ã lµ mét d©n téc ngu xuÈn nhÊt d ­íi mÆt trêi. C«ng bè lÇn ®Çu In theo b¶n viÕt tay Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc HiÖn t­îng mµ Li-bÝch "ph¸t hiÖn" vµ ®· thóc ®Èy Suªn-b©y-n¬ nghiªn cøu cã néi dung nh­ sau: nh÷ng líp ®Êt phÝa trªn bao giê còng chøa a-m«-ni-¸c nhiÒu h¬n so víi nh÷ng líp d­íi, mÆc dï t­ëng nh­ chóng ph¶i chøa Ýt h¬n v× cã sù hÊp thô bëi c©y cá. HiÖn t­îng ®ã ®­îc tÊt c¶ c¸c nhµ hãa häc c«ng nhËn. ChØ cã nguyªn nh©n th× ch­a râ. 89 §Õn tËn b©y giê hiÖn t­îng r÷a n¸t vÉn ®­îc coi lµ nguån gèc ¡ng-ghen göi M¸c duy nhÊt cña a-m«-ni-¸c. TÊt c¶ c¸c nhµ hãa häc (kÓ c¶ L i-bÝch) ë Lu©n §«n phñ ®Þnh r»ng khÝ ni-t¬ cña kh«ng khÝ cã thÓ lµ chÊt dinh d­ìng cho c©y. Man-se-xt¬, ngµy 22 th¸ng Hai Suªn-b©y-n¬ (b»ng con ®­êng thùc nghiÖm) chøng minh r»ng 1866 bÊt kú ngän löa nµo trong kh«ng khÝ còng biÕn mét l­îng nhÊt ®Þnh ni-t¬ trong kh«ng khÝ thµnh khÝ a-m«-ni-¸c ni-t¬-r¸t, Mo-r¬ th©n mÕn! ______________________________________________________________ 1* Hèp-man. "C« bÐ Xa-hª-x¬".
  12. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 252 M¸c göi ¡ng-ghen, 2 th¸ng Ba 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 2 th¸ng Ba 1866 253 C¸m ¬n anh vÒ cuèn s¸ch "C« bÐ Xa-hª-x¬"1* vµ v.v. t«i Anh biÕt kh«ng, t«i s½n sµng lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ, vµ cho r»ng ®iÒu Êy chøng tá lµ anh nhËn ®­îc 10 p.xt.. trong tr­êng hîp cÊp b¸ch nµy, thËm chÝ cßn lµm nhiÒu h¬n so víi T«i võa míi ë chç Gum-pÐc-t¬ vÒ, v× t«i võa míi bÞ cóm vµ mÊy kh¶ n¨ng ®­îc phÐp hµnh ®éng m¹o hiÓm ë nh÷ng hoµn c¶nh lÇn kh«ng gÆp «ng ta ë nhµ, m·i chiÒu tèi nay míi gÆp ®­îc. ¤ng kh¸c. Nh­ng anh còng h·y tØnh t¸o mét chót vµ h·y lµm ¬n cho t«i Êy kh¨ng kh¨ng ®ßi anh ph¶i b¾t ®Çu dïng th¹ch tÝn ngay. §iÒu vµ gia ®×nh anh mét ©n huÖ duy nhÊt - cho phÐp m×nh ch÷a bÖnh. nµy hoµn toµn kh«ng lµm h¹i anh, mµ chØ cã lîi th«i. §iÒu mµ A- BiÕt lµm g× víi toµn bé phong trµo, nÕu nh­ cã ®iÒu g× x¶y ra víi len nãi r»ng thuèc nµy kh«ng hîp víi anh, lµ bËy, tiÕp n÷a «ng ta anh? NÕu anh cø xö sù nh­ vËy th× t×nh h×nh tÊt yÕu dÉn ®Õn chç còng cho viÖc dïng thuèc ®¾p lµ v« nghÜa; thuèc nµy chØ tæ lµm nh­ thÕ. Qu¶ thùc lµ t«i ngµy ®ªm kh«ng lóc nµo yªn t©m, chõng viªm da, mµ chÝnh ra nªn tr¸nh vµ hoµn toµn kh«ng gióp g× cho nµo ch­a l«i anh ra khái vô viÖc nµy; h»ng ngµy, khi ch­a nhËn viÖc hót mñ ra c¶. Tèt h¬n hÕt lµ ch­êm l¹nh, nh­ng t¹m thêi anh ®­îc th­ cña anh, t«i lo l¾ng vµ cø nghÜ r»ng t×nh tr¹ng anh l¹i tåi cßn ë trong tay A-len, nªn chØ cã thÓ thùc hiÖn ®­îc, nÕu nh­ «ng ®i. ta kª ®¬n. Nh­ng tr­íc hÕt anh cÇn kh«ng khÝ vïng biÓn ®Ó lÊy l¹i Nota bene. Tõ nay trë ®i kh«ng ®­îc ®Ó cho nhät ung mñ; chóng søc. CÇn ph¶i chän n¬i nµo ë bê biÓn phÝa nam, v× vµo mïa nµy cña n¨m thêi tiÕt ë ®Êy tèt h¬n so víi ë ®©y, nh­ng nÕu anh thÊy cÇn ph¶i ®­îc trÝch ra. C¸i nµy rÊt nguy hiÓm. ph¶i ë gÇn Gum-pÐc-t¬ th× ë ®©y còng cã ®ñ chç, t¹i bê biÓn c¸ch Xin göi lêi chµo th©n ¸i nhÊt tíi giíi n÷. Man-se-xt¬ kho¶ng mét tiÕng ®i xe. Ph.¡. cña anh Anh thÊy ®Êy, t«i ®· thuyÕt phôc ®­îc Gum-pÐc-t¬ ®Ó «ng Êy giê ®©y kiªn quyÕt b¾t anh ph¶i uèng thuèc cã chÊt th¹ch tÝn ngay C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay lËp tøc, thËm chÝ khi «ng A-len vÉn ch÷a cho anh ë phÝa ngoµi, thÕ Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc nh­ng vÉn nh­ tr­íc kia «ng ta kh«ng muèn nghe vÒ ®iÒu ®ã chØ v× K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 nh÷ng suy tÝnh nghi thøc. Nh­ng giê ®©y xin anh h·y lµm ¬n uèng th¹ch tÝn cho t«i vµ ®Õn ch¬i ®©y khi nµo t×nh tr¹ng søc khoÎ cña anh cho phÐp ®Ó cã thÓ b×nh phôc ®­îc. Víi viÖc kÐo dµi vµ tr× ho·n anh chØ lµm khæ b¶n th©n th«i, kh«ng mét ng­êi nµo cã kh¶ n¨ng 90 chÞu ®ùng l©u ®­îc c¸i bÖnh m·n tÝnh do môn nhät g©y ra ®©u, ®Êy M¸c göi ¡ng-ghen lµ ch­a nãi ®Õn tr­êng hîp cã thÓ mét lóc nµo ®ã xuÊt hiÖn c¸i nhät ë Man-se-xt¬ mµ v× nã anh ph¶i vÒ chÇu tæ tiªn. Lóc ®ã c¸i g× xÏ x¶y ra víi cuèn s¸ch1* cña anh vµ víi gia ®×nh anh? ______________________________________________________________ [Lu©n §«n], ngµy 2 th¸ng Ba 1866 1* Hèp-man. "C« bÐ Xa-hª-x¬". 1* - "T­ b¶n".
  13. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 254 ¡ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng Ba 1866 ¡ ng-ghen göi M¸c, 5 th¸ng Ba 1866 255 Tót-xi1* "göi lêi chµo th©n ¸i nhÊt tíi h¾c-tinh-tinh cña m×nh". PhrÕt th©n mÕn! HiÖn nay sù viÖc còng ®· gÇn kÕt thóc. T«i nghÜ r»ng ngµy mai, C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay chËm nhÊt lµ ngµy kia t«i kh«ng nh÷ng cã thÓ ngåi dËy ra khái Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc gi­êng bÖnh mµ thËm chÝ cã thÓ ®i ra ngoµi vµ nghÜ r»ng ®èi víi K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 mïa nµy th× ®ît næi môn nhät ®· kÕt thóc b»ng c¸i nhät tai ¸c kia. Nãi chung t«i c¶m thÊy khoÎ h¬n nhiÒu. C¬n bÖnh cuèi cïng Êy thËt kinh khñng. Nã kh«ng nh÷ng b¾t ph¶i ngõng mäi c«ng viÖc, mµ cßn ngõng h¼n viÖc ®äc s¸ch b¸o, trõ ®äc Oan-t¬ Xcèt. 91 Thø thuèc cã chÊt th¹ch tÝn tho¹t ®Çu (lóc chñ yÕu cã vÞ quÕ), ¡ng-ghen göi M¸c ®èi víi t«i kh«ng ®Õn nçi khã chÞu l¾m. Giê ®©y c¸i vÞ ®Æc biÖt Êy ë Lu©n §«n b¾t ®Çu lµm t«i thÊy kinh. Nh­ng t«i nghÜ r»ng t¸c dông cña nã cã Ých. Ngay tõ ®Çu mçi ngµy t«i uèng ba lÇn. T×nh h×nh mÊy bµi b¸o cña anh viÕt cho tê "Commonwealth"1* thÕ Man-se-xt¬, ngµy 5 th¸ng Ba nµo råi c¶ víi cuèn s¸ch máng "Bµn vÒ m¸y mãc" cña Gi«n - O¸t- 1866 x¬2* n÷a? Mo-r¬ th©n mÕn! ChiÕc ®i v¨ng, n¬i t«i n»m liÖt ®· tíi ngµy thø chÝn, vÉn kª ë Gum-pÐc-t¬ kiªn quyÕt gi÷ ý kiÕn cho r»ng chõng nµo t×nh trong phßng lµm viÖc cña t«i, nh­ng l¹i ngay c¹nh cöa sæ cho nªn tr¹ng søc khoÎ cña anh cho phÐp, anh ph¶i ra miÒn biÓn tèi thiÓu ban ngµy vµo mét thêi ®iÓm nhÊt ®Þnh, vÝ dô nh­ b©y giê ch¼ng lµ bèn tuÇn vµ thÕ nµo còng ph¶i thay ®æi kh«ng khÝ. Lµm thÕ nµo h¹n, t«i vÉn thë hÝt luång kh«ng khÝ rÊt trong lµnh. b©y giê? Anh cã muèn ®Õn ®©y kh«ng, ë mét n¬i t¾m biÓn nµo ®ã Anh kh«ng nªn lo l¾ng nhiÒu qu¸ ®Õn t«i lµm g×, vµ, nÕu nh­ gÇn ®©y (vÝ dô nh­ ë Li-tem, BlÕch-pun hoÆc bÖnh t×nh chØ liªn quan tíi nh÷ng c¬n thùc sù th× anh cã thÓ coi lµ Niu - Brai-t¬n), hoÆc cã thÓ ®Õn bê biÓn miÒn Nam? Anh h·y quyÕt bÖnh t×nh ®· khái. ®Þnh ®i vµ tr­íc hÕt ®Õn ®©y ®·. TiÒn chi cho viÖc Êy t«i sÏ kiÕm ra vµ nh­ ®· høa víi anh, thËm chÝ cßn nhiÒu h¬n n÷a Xin göi lêi chµo. c¬. Dï sao th× víi nh÷ng trËn môn nhät t¸i ph¸t dai d¼ng Êy cÇn C.M. cña anh ph¶i mét lóc nµo ®ã chÊm døt, nÕu kh«ng th× anh kh«ng thÓ lµm viÖc ®­îc vµ nãi chung kh«ng lµm ®­îc g× ®©u. Nh­ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* Ph.¡ng-ghen: "Giai cÊp c«ng nh©n liªn quan g× ®Õn Ba Lan?". 2* 1* Xem tËp nµy, tr. 239. - £-lª-«-n«-ra M¸c.
  14. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 256 M¸c göi ¡ng-ghen, 6 th¸ng Ba 1866 ¡ng-ghen göi M¸c, 10 th¸ng Ba 1866 257 vËy lµ anh h·y quyÕt ®Þnh ®i. Tù anh lµm háng nh÷ng bµi cña t«i viÕt cho tê "Commonwealth"1*, v× ngoµi nh÷ng vÊn ®Ò Ba Lan ra anh cßn muèn nhËn ®­îc g× kh¸c vÒ Phæ n÷a2*. Do ®ã t«i ®· t¹m g¸c l¹i mét 92 bµi, cßn bµi kh¸c th× kh«ng viÕt ®óng h¹n. TiÒn quyªn cho Héi Si- M¸c göi ¡ng-ghen l¬21 mµ t«i ®· tõng kÓ cho anh, bçng nhiªn déi xuèng ®Çu t«i, tuÇn ë Man-se-xt¬ tr­íc v× chuyÖn nµy mµ chiÒu tèi nµo t«i còng bËn, vµ ngay b©y giê t«i l¹i ph¶i ®i3*. T«i hy väng lµ qua hai tuÇn n÷a sÏ ®­îc gi¶i phãng khái viÖc nµy, nh­ng tuÇn nµy dï thÕ nµo ch¨ng n÷a t«i còng sÏ [Lu©n §«n], ngµy 6 th¸ng Ba göi b¹n mét bµi vÒ Ba Lan. 1866 Nh÷ng tè gi¸c vÒ Gia-mai-ca, vµ sù « nhôc cña tê "Times" trong vô nµy, vµ c¶ tuyªn bè tõ chøc cña Rít-xen n÷a rÊt hay. Tê b¸o PhrÕt th©n mÕn! ®ang xuèng dèc rÊt nhanh212. NÕu nh­ t«i buéc ph¶i ®i khái ®©y, theo t«i nghÜ th× tèt nhÊt lµ NÕu anh cã thÓ th× cè g¾ng ®äc lêi tuyªn bè cña anh qu¶n lý ®Õn M¸c-ghÐt. Kh«ng khÝ ë ®ã tuyÖt vêi. Ngoµi ra, l¹i gÇn Lu©n Khuªn-Min-®en vÒ hîp ®ång th¶m h¹i. Theo d­ luËn, chõng nµo §«n, phßng nÕu khi cã g× x¶y ra. MÆc dï c¸i nhät cuèi cïng kh«ng ban qu¶n lý tham gia vµo ®Êy th× viÖc ®ã chØ mang tÝnh chÊt ph¸p cßn n÷a, nh­ng vÕt sÑo vÉn ch­a lµnh, cho nªn cuéc hµnh tr×nh lý - riªng; nh­ng nÕu nh­ s¾p ®Õn nhµ vua4* p hª chuÈn hîp ®ång, trªn tµu háa qu¸ dµi sÏ rÊt mÖt mái ®èi víi t«i. th× «ng ta chØ ®­îc xem xÐt tõ khÝa c¹nh ph¸p lý nhµ n­íc cña vÊn ®Ò th«i. Nãi c¸ch kh¸c, b¶n th©n giíi t­ s¶n Khuªn kh«ng muèn C¸i g× t«i ®­îc "tù do" lµm b©y giê (?) theo ®óng lêi c¨n dÆn cña bÊt kú mét hiÕn ph¸p nµo213. Gum-pÐc-t¬. Cho göi lêi chµo th©n ¸i nhÊt tíi giíi n÷. H«m nay lÇn ®Çu tiªn t«i l¹i ®­îc d¹o ngoµi kh«ng khÝ trong lµnh. Ph.¡. cña anh Xin göi lêi chµo. C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay C.M. cña anh Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay ______________________________________________________________ Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc 1* K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 Ph.¡ng-ghen. "Giai cÊp c«ng nh©n cã liªn quan g× ®Õn Ba Lan?". 2* Xem tËp nµy, tr. 244. 3* Xem tËp nµy, tr. 827-833. 4* - V in-hem I.
  15. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 258 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng Ba 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 10 th¸ng Ba 1866 259 cña anh145. ®ã sau nµy lµm mÊt hÕt suy tÝnh §­¬ng nhiªn lµ anh s¾p nhËn ®­îc chøc vô tháa ®¸ng". T«i véi Ph.¡. cña anh 93 ¡ng-ghen göi M¸c C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: In theo b¶n viÕt tay ë Lu©n §«n "Der Briefwechsel zwischen F. Engels Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 [Man-se-xt¬, kho¶ng 10 th¸ng Ba 1866] MËt! §o¹n trÝch tõ th­ cña Phrai-li-gr¸t, ng­êi hái t«i vÒ mét th­¬ng 94 gia phi-li-xtanh vµ ®ång thêi bµy tá sù th«ng c¶m vÒ bÖnh t×nh cña M¸c göi ¡ng-ghen anh, cã nhËn xÐt thiÖn ý sau: ë Man-se-xt¬ "¤ng M¸c cÇn ®­îc nghØ ng¬i kh«ng lµm c«ng viÖc vÒ ®ªm vµ kh«ng bËn t©m vÒ bÊt cø ®iÒu g×, ®ång thêi cÇn kh«ng khÝ miÒn biÓn vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt. Nh÷ng viÖc ®ã sÏ nhanh chãng vùc [Lu©n §«n], ngµy 10 th¸ng Ba 1866 «ng Êy dËy. §èi víi bän thÞ d©n ph× nén nh­ Blin-®¬ th× kh«ng thÓ cã chuyÖn Êy ®­îc. Nh­ng ®èi víi kÎ ®¸ng th­¬ng ®ã th× bÊt h¹nh ë PhrÕt th©n mÕn! chç lµ bÊt kÓ mäi nç lùc vµ m­u mÑo ®· ®Æt ra, kh«ng ai thÌm nãi Anh cã nhËn ®­îc mÊy dßng cña t«i viÕt h«m thø ba tr­íc tíi Blin-®¬, ngoµi b¶n th©n anh ta ra. §èi víi nh÷ng kÎ nh­ vËy kh«ng1*. T«i cÇn ph¶i biÕt ®iÒu ®ã ®Ó x¸c ®Þnh lµ nh÷ng th­ tõ cña th× môn nhät sÏ mäc ë phÝa trong sä n·o. Nh­ng nãi vÒ "c¸i tªn dèi t«i cã bÞ kiÓm duyÖt kh«ng. Th­ göi cho bµ Bíc-x¬. tr¸ tr¬ trÏn" Êy thÕ ®ñ råi. NÕu nh­ nãi chung t«i cÇn ph¶i ®i nghØ ë biÓn th× cÇn ph¶i tiÕn D¹o nµy anh sèng ra sao? T«i nghe ®ån r»ng chi nh¸nh 1* hµnh ngay b©y giê, v× t«i kh«ng thÓ bá phÝ thêi gian. T«i ®· viÕt ë Lu©n §«n ®· ®ãng cöa. Nãi cho cïng th× viÖc ®ã cã ng©n hµng lîi cho anh, quan hÖ víi Pha-di vµ ®ång bän chØ cã thÓ mét lóc nµo cho anh ë bøc th­ míi ®©y r»ng trong tr­êng hîp ®ã t«i rÊt muèn ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* 1* - Ng©n hµng Thôy SÜ. Xem tËp nµy, tr. 256.
  16. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 248 249 Ph.¡ng-ghen, Toµn tËp, xuÊt b¶n ® Õn M¸c-ghÐt, vµ nh­ vËy cÇn ph¶i chuÈn bÞ mäi thø cÇn thiÕt cho lÇn thø nhÊt, t.XIII, 1930 viÖc Êy ngay tõ b©y giê. Trong bøc th­ ng¾n Êy t«i còng hái anh lµ Gum-pÐc-t¬ cã ý ®Þnh "ch÷a bÖnh" nh­ thÕ nµo? Cã cÇn ph¶i tiÕp tôc uèng thuèc cã chÊt th¹ch tÝn n÷a kh«ng vµ v.v. hay lµ c¸i g× kh¸c? T¹i Héi ®ång Quèc tÕ vµ ban trÞ sù tê b¸o1* mäi c¸i lén xén kh«ng thÓ t­ëng t­îng ®­îc, ng­êi ta còng thÊy ë ®ã nguyÖn väng thiÕt tha muèn vïng lªn chèng l¹i "tªn b¹o chóa" v¾ng mÆt, nh­ng cïng víi viÖc ®ã lµ ph¸ tan toµn bé c¸i tæ quû Êy2*. VÕt th­¬ng cña t«i (do c¸i nhät cuèi cïng ®Ó l¹i) ®· khái h¼n (vµ ®Õn tËn b©y giê ch­a xuÊt hiÖn c¸i míi) ®Õn møc thø hai tíi hoÆc thø ba t«i cã thÓ xuÊt hiÖn tr­íc mäi ng­êi; nh­ng mÆt kh¸c, t«i ch­a ch¾c cã thÓ chÞu ®ùng ®­îc nh÷ng cuéc häp muén ë ngâ hÎm ë phè Phlit214 vµ tåi h¬n lµ t«i d¹o nµy dÔ bùc tøc, ®Õn møc kh«ng biÕt liÖu cã thÓ kiÒm chÕ ®­îc tr­íc tÊt c¶ nh÷ng sãng giã Êy trong "ph¹m vi thuÇn tuý lý trÝ" kh«ng; ng­îc l¹i, ch¾c lµ t«i sÏ næi nãng rÊt ghª gím, mµ viÖc ®ã th× l¹i kh«ng cã lîi. Rèt cuéc bao giê th× bµi b¸o ®Çu tiªn vÒ Ba Lan3* tíi. C.M. cña anh C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong In theo b¶n viÕt tay cuèn s¸ch: "Der Briefwechsel Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc zwischen F. Engels und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913; c«ng bè toµn v¨n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte Abteilung, Bd. 3, 1930 vµ trong C.M¸c vµ ______________________________________________________________ 1* "Commonwealth". 2* Xem tËp nµy, tr. 262-265. 3* Trong lo¹t bµi cña Ph.¡ng-ghen "Giai cÊp c«ng nh©n liªn quan g× ®Õn Ba Lan?".
  17. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 260 M¸c göi ¡ng-ghen, 15 th¸ng ba 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 16 th¸ng Ba 1866 261 Abteilung, Bd. 3, 1930 95 M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬1* [Lu©n §«n], ngµy 15 th¸ng Ba 1866 Phrª-®ª-rÝch th©n mÕn! Ng­êi ®­a nh÷ng dßng nµy lµ c«ng nh©n Oãc-xi-ni, anh trai cña kÎ tuÉn tiÕt bÊt tö2* vµ thµnh viªn Héi liªn hiÖp chóng ta. ¤ng rêi n­íc Anh sang Hîp chóng quèc vµ sÏ trë vÒ sau mÊy th¸ng. Lêi khuyªn cña anh vÒ c«ng viÖc bu«n b¸n ch¾c sÏ cã lîi cho «ng ta. Dï thÕ nµo th× anh còng thó vÞ ®­îc lµm quen trùc tiÕp víi «ng Êy. B¹n trung thµnh cña anh. C. M¸c Göi Phri-®rÝch-¡ng-ghen, 7 Southgate, St. Mary's, Manchester. P.S. T«i biÕt Brª-®lau lµ mét ng­êi ®øng ®¾n vµ cã vÞ trÝ ®¸ng kÝnh ë Xi-ti víi t­ c¸ch båi thÈm. C«ng bè lÇn ®Çu cã l­îc bít trong In theo b¶n viÕt tay cuèn s¸ch: "Der Briefwechsel Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc zwischen F. Engels und K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913; c«ng bè b»ng tiÕng cña nguyªn b¶n trong Marx-Engels Gesamtausgabe. Dritte ______________________________________________________________ 1* Trªn bøc th­ cã dÊu h×nh bÇu dôc: "Héi liªn hiÖp c«ng nh©n Quèc tÕ. Héi ®ång trung ­¬ng. Lu©n §«n". 2* - P hª-lÝt-s¬ Oãc-xi-ni.
  18. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 260 M¸c göi ¡ng-ghen, 24 th¸ng ba 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 24 th¸ng ba 1866 261 97 96 M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ M¸c göi ¡ng-ghen ë Man-se-xt¬ M¸c-ghÐt, 24 th¸ng Ba 1866 5, Lansell's Place M¸c-ghÐt, [16 th¸ng Ba 1866] 5, Lansell's Place PhrÕt th©n mÕn! PhrÕt th©n mÕn! Sù chËm trÔ cña bøc th­ nµy sÏ lµm cho anh t­ëng r»ng t«i sèng ë ®©y nh­ lµ "mét bÖnh nh©n chuyªn nghiÖp". T«i kh«ng ®äc vµ T«i ®Õn ®©y chiÒu tèi h«m qua. H«m nay (sau khi t¾m n­íc biÓn viÕt l¸ch g× c¶. ChØ riªng viÖc uèng thuèc cã chÊt th¹ch tÝn ba lÇn Êm ¸p) t«i ®i d¹o ch¬i suèt c¶ ngµy ngoµi trêi vµ võa míi trë vÒ nhµ trong mét ngµy ®· buéc t«i ph¶i ph©n chia mét c¸ch nghiªm ngÆt (c¨n hé ë s¸t ngay biÓn) ®Ó kÞp göi cho anh ®Þa chØ cña t«i tr­íc khi thêi gian ¨n vµ ®i d¹o lang thang trªn bê biÓn vµ trªn c¸c ngän ®åi xe th­ ®i. Ngµy mai anh sÏ nhËn ®­îc th«ng tin chi tiÕt h¬n. Bµi gÇn ®ã, cho nªn "kh«ng cã thêi gian" lµm viÖc kh¸c. Cßn vÒ chiÒu b¸o thø nhÊt cña b¹n vÒ Ba Lan1* kh«ng ra m¾t tuÇn nµy ®©u, mµ tèi th× mÖt ®Õn møc kh«ng thiÕt lµm bÊt cø viÖc g× kh¸c ngoµi ®i ph¶i tuÇn sau. Kh«ng khÝ ë ®©y tuyÖt vêi. ngñ. Nãi chung thêi tiÕt ë ®©y cã phÇn kh¾c nghiÖt - th­êng xuyªn Xin göi lêi chµo. cã giã ®«ng kh¸ l¹nh, nh­ng còng chãng quen th«i. T«i ®· b×nh C.M. cña anh phôc tèt nh­ thÕ nµo anh cã thÓ thÊy qua viÖc h«m chñ nhËt võa qua t«i ®· ®i per pedes1* mét qu·ng ®­êng (dµi 17 dÆm) ®Õn Ken- C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay tíc-bª-ri mÊt ch­a ®Çy bèn tiÕng ®ång hå. Cßn vÒ hµng xãm ë ®©y Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®­¬ng nhiªn lµ kh«ng cã. T«i cã thÓ h¸t vang cïng víi «ng chñ cèi K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 xay tõ bê s«ng §i: "T«i ch¼ng liªn quan g× ®Õn hä, nÕu nh­ hä ch¼ng liªn quan g× ®Õn t«i"2*. Tèi ngµy thø ba t«i buéc ph¶i vÒ Lu©n §«n ®Ó tham dù "d¹ héi" ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* 1* - b¸ch bé. Trong lo¹t bµi cña Ph.¡ng-ghen "Giai cÊp c«ng nh©n liªn quan g× ®Õn Ba 2* Lan?". - lêi bµi d©n ca Anh.
  19. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 262 264 M¸c göi ¡ng-ghen, 24 th¸ng Ba 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 24 th¸ng Ba 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 24 th¸ng Ba 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 24 Ba 1866 263 265 cña mÊy ch¸u g¸i. ¤ng cËu t«i1* göi cho chóng nã quµ gi¸ng sinh lµ nh©n danh c¸ nh©n, M¸t-di-ni vµ ph©n héi I-ta-li-a13 long träng 5 p.xt. vµ ®· bÞ "vay" ngay ®Ó dïng cho nhu cÇu chung vµ tiÒn ®ã sÏ lªn tiÕng chèng l¹i bµi tr¶ lêi cho vô c«ng kÝch tr¶ l¹i chóng ngay sau khi nhËn ®­îc tiÒn cña anh. V× vËy chóng Vª-di-n¬, mµ I-¨ng ®· thay mÆt Héi ®ång trung ­¬ng göi cho tê "Echo de Verviers"191. ¤ng ta kÞch liÖt chØ trÝch I-¨ng vµ nã ®· tæ chøc "buæi chiªu ®·i" hµng n¨m cña m×nh vµ liªn tôc göi (implicite1*) c¶ t«i n÷a. Chñ nghÜa M¸t-di-ni cò rÝch cña èt-gie-r¬, th­ giôc t«i ®Õn møc t«i "®· nh¶y phèc" vÒ Lu©n §«n ®óng nh­ ngµi Nèt-i-ung vÉn thÝch nãi vËy. Nh­ng ngay s¸ng h«m sau (tøc Hao-oen, Cri-m¬ vµ v.v. ®· t×m ®­îc cho m×nh lèi tho¸t. L¬ Luy-b¬ chiÒu tèi) t«i ®· vÒ ®Õn ®©y, vÒ ®Õn chç Èn cò cña m×nh. thæi bïng ngän löa vµ nh­ vËy ng­êi ta ®· th«ng qua nghÞ quyÕt ë møc ®é nµo ®ã, ®· bµy tá lêi xin lçi ®èi víi M¸t-di-ni, V«n-ph¬ vµ Tr­íc khi ®Õn ®©y (tøc lµ vµo thø t­, ngµy 14 th¸ng Ba) mÆc dï v.v.. B¹n thÊy ®Êy, t×nh h×nh trë nªn nghiªm träng. (ChØ cã mét vµi t«i vÉn cßn trong t×nh tr¹ng rÊt tåi t«i ®· ph¶i dù liÒn mÊy cuéc "ng­êi n­íc ngoµi" tham dù vµ kh«ng mét ai trong sè hä biÓu häp tèi ngµy 12 vµ 13: lÇn ®Çu lµ cuéc häp cña c¸c cæ ®«ng quyÕt). §©y lµ mét n­íc cê kh«ng tåi cña M¸t-di-ni - cho phÐp t«i "Commonwealth" vµ lÇn thø hai, ngµy 13 - t¹i Héi ®ång trung ®¹t ®­îc cho Héi liªn hiÖp bao nhiªu thµnh tùu nh­ vËy, råi sau ®ã ­¬ng. h¾n v¬ vµo cho b¶n th©n. H¾n ta yªu cÇu ng­êi Anh c«ng nhËn h¾n Ngµi Cri-m¬ ®· chuÈn bÞ tÊt c¶ cho cuéc häp ®Çu ®Ó g¹t bá Õch- lµ thñ lÜnh cña ph¸i d©n chñ lôc ®Þa, d­êng nh­ c¸c ngµi ng­êi Anh ca-ri-ót, vµ nÕu nh­ kh«ng cã mÆt t«i th× sÏ x¶y ra nh­ vËy. cã quyÒn bæ nhiÖm thñ lÜnh cho chóng ta. Nh­ng kÕt qu¶ cuéc häp chØ lµ viÖc ngµi Cri-m¬ "tù nguyÖn" rót ra Vµo h«m thø bÈy (10 th¸ng Ba) c¸c bÝ th­ cña Héi liªn hiÖp phô khái ban biªn tËp. T«i kh«ng biÕt sù viÖc sÏ diÔn biÕn tiÕp thÕ nµo, tr¸ch c¸c n­íc kh¸c nhau ®· häp ë chç t«i ®Ó t­ vÊn vÒ qu©n sù v× mäi quyÕt ®Þnh vÉn chØ lµ "t¹m thêi" trong mét tuÇn, vµ cuéc häp (§uy-p«ng, I-¨ng, L«ng-g¬, La-ph¸c-g¬, Bèp-sin-xki). §· quyÕt chung cña c¸c cæ ®«ng ®· ho·n tíi ngµy 19 th¸ng Ba. Nh­ng ë ®©y ®Þnh lµ t«i nhÊt thiÕt ph¶i xuÊt hiÖn vµo h«m thø ba (ngµy 13) t¹i c©u beati possidentes2* tá ra ®óng, mµ kÕt qu¶ cña cuéc häp Êy lµ cuéc häp Héi ®ång vµ thay mÆt tÊt c¶ c¸c bÝ th­ phô tr¸ch c¸c n­íc chÝnh Õch-ca-ri-ót lµ possidens. lªn tiÕng ph¶n ®èi nh÷ng hµnh ®éng ®ã. Nh÷ng hµnh ®éng ®ã phi Gian kÕ trong Héi ®ång trung ­¬ng cã liªn quan chÆt chÏ víi sù ph¸p, v× V«n-ph¬ kh«ng cßn lµ héi viªn cña Héi2* n÷a, v× vËy víi sù ganh ®ua vµ ®è kþ lÉn nhau trong tê b¸o (ngµi Hao-oen muèn trë cã mÆt cña «ng ta kh«ng thÓ th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò mµ c¸ thµnh tæng biªn tËp, vµ ngµi Cri-m¬ ditto3*). Ngµi L¬ Luy-b¬ lîi nh©n «ng ta quan t©m. Sau ®ã t«i ph¶i lµm râ th¸i ®é cña M¸t-di- dông viÖc ®ã ®Ó lµm mÊt "¶nh h­ëng §øc", vµ ni ®èi víi Héi liªn t¹i cuéc häp ngµy 6 th¸ng Ba ®· x¶y ra mét mµn kÞch ®­îc chuÈn hiÖp chóng ta, còng nh­ ®èi víi c¸c ®¶ng c«ng nh©n ë lôc ®Þa vµ bÞ dÊm dói tr­íc. Cô thÓ lµ: thiÕu t¸ V«n-ph¬ bÊt ngê xuÊt hiÖn vµ v.v.. Cuèi cïng, ng­êi Ph¸p ph¶i dÉn Oãc-xi-ni Sª-da-r¬ ®Õn (tay nµy lµ b¹n riªng cña M¸t-di-ni ®Êy) ®Ó th«ng tin vÒ M¸t-di-ni, ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ 1* - L i-«n Phi-lÝp. 2* 1* - kÎ giÇu ngï ngê. - qua ®ã. 2* 3* - còng thÕ. Xem tËp nµy, tr. 144-145.
  20. Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software http://www.foxitsoftware.com For evaluation only. 266 ¡ng-ghen göi M¸c, 27 th¸ng Ba 1866 M¸c göi ¡ng-ghen, 2 th¸ng T­ 1866 267 V«n-ph¬ vµ t×nh h×nh "chñ nghÜa x· héi" ë I-ta-li-a. Ng­îc l¹i víi mäi dù ®o¸n, c«ng viÖc l¹i tr«i ch¶y215 chØ tiÕc r»ng thµnh phÇn Anh tá ra yÕu (v× lôc ®ôc víi Liªn minh c¶i c¸ch104). T«i ®· c¹o cho L¬ Luy-b¬ mét trËn. Dï sao th× ng­êi Anh (ë ®©y thùc tÕ chØ nãi tíi mét sè rÊt Ýt th«i) còng hiÓu râ lµ toµn bé thµnh 98 phÇn lôc ®Þa, mäi ng­êi nh­ mét ®øng vÒ phÝa t«i vµ ë ®©y kh«ng ¡ng-ghen göi M¸c thÓ nãi vÒ ¶nh h­ëng cña §øc ®­îc, nh­ tr×nh bµy trong nh÷ng lêi ë M¸c-ghÐt vu khèng cña ngµi Luy-b¬. Luy-b¬ cã ý ®å chøng minh cho hä r»ng t«i, víi t­ c¸ch thñ lÜnh cña bé phËn Anh trong Héi liªn hiÖp ®ang ®µn ¸p bé phËn lôc ®Þa cßn l¹i; ng­îc l¹i th× giê ®©y c¸c ngµi ng­êi Man-se-xt¬, ngµy 27 th¸ng Ba Anh ®· tin ch¾c r»ng khi hä võa míi lµm mét ®iÒu g× ®ã ngu ngèc 1866 th× t«i ph¶i, cïng víi sù hç trî cña bé phËn lôa ®Þa, gi÷ hä trong Mo-r¬ th©n mÕn! tay m×nh. Chi tiÕt vÒ chuyÖn ®ã ®Ó lÇn sau vËy. §óng lóc t«i ®Þnh viÕt cho anh bøc th­ chóc mõng nh©n dÞp anh Tr­íc khi lªn ®­êng tíi ®©y ®­¬ng nhiªn lµ ë nhµ t«i ®· tr¶ hÕt nh÷ng mãn nî kh«ng thÓ tr× ho·n l©u h¬n, v× nÕu kh«ng t«i ë ®©y tù nguyÖn ¨n kh«ng ngåi råi - vÒ ®iÒu ®ã t«i rót ra tõ sù im lÆng sÏ kh«ng an t©m lÊy mét giê. ThËt lµ hay nÕu nh­ anh cã thÓ göi cña anh - th× nhËn ®­îc th­ cña anh, th­ ®ã phÇn nµo lµm t«i yªn thªm cho t«i mét Ýt n÷a vµo cuèi th¸ng nµy. Trong khi ®ã giÊy ñy t©m, thÕ mµ t«i ®· b¾t ®Çu suy nghÜ cho r»ng: nguyªn nh©n cña sù nhiÖm tõ mòi H¶o Väng råi còng sÏ tíi vµ trong ng©n quü cña t«i im lÆng kiªn gan Êy cã thÓ lµ mét chiÕc nhät nµo míi ch¨ng. Anh sÏ cã thªm mét mãn g× ®ã, mÆc dï kh«ng lín. h·y ®i d¹o ch¬i ngoµi kh«ng khÝ trong lµnh nhiÒu vµo vµ tiÕp tôc Cho göi lêi th¨m chÞ Li-di. per pedes1* tíi th¨m ngµi tæng gi¸m môc Ken-tíc-bª-ri; ®iÒu ®ã sÏ triÖt ¸c tÝnh ®Õn tËn gèc. Trong viÖc nµy còng nh­ mäi viÖc kh¸c, C.M. cña anh ®iÒu quan träng nhÊt lµ ph¶i chÞu ®ùng ®­îc l©u h¬n cuéc sèng ®¬n C«ng bè lÇn ®Çu trong cuèn s¸ch: "Der In theo b¶n viÕt tay ®iÖu, tÎ nh¹t cña miÒn biÓn, anh ph¶i cè g¾ng ë ®Êy hÕt th¸ng T­ Briefwechsel zwischen F. Engels und Nguyªn v¨n lµ tiÕng §øc ®Ó ch÷a triÖt ®Ó hÕt c¸i bÖnh qu¸i ¸c Êy. K. Marx". Bd. III, Stuttgart, 1913 ¤ng giµ Hin-l¬ võa ®Õn vµ quÊy rÇy t«i. Nh­ vËy lµ h«m nay t«i ph¶i dõng bót ë ®©y. T«i göi kÌm theo 10 p.xt.. ______________________________________________________________ 1* - ®i bé.
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2