Thông qua bài Hệ quản trị cơ sở dữ liệu HS nắm được các chức năng của hệ quản trị cơ sở dữ liệu (QTCSDL), nắm được thành phần cơ bản của hệ QTCSDL, biết được vai trò của con người trong từng nhiệm vụ cụ thể. Quý thầy cô cũng có thể tham khảo để có thêm tài liệu soạn giáo án.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài 2: Hệ quản trị cơ sở dữ liệu - Giáo án Tin học 12 - GV.Tr.T.Kiệt
- Giáo án Tin học 12
§ 2. HỆ QUẢN TRỊ CƠ SỞ DỮ LIỆU
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU
Qua bài học này học sinh cần:
Biết được chức năng của hệ QTCSDL;
Hoạt động của một hệ QTCSDL;
Biết vai trò của con người khi làm việc với h ệ CSDL: Ng ười qu ản tr ị
CSDL, người lập trình ứng dụng, người dùng;
Biết trình tự các bước để xây dựng một CSDL của một tổ chức nào đó.
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
• Sử dụng bảng.
III. NỘI DUNG
Hoạt động của giáo Hoạt động của HS Ghi bảng
viên
Hoạt động 1: Ổn định
tổ chức, kiểm tra bài
cũ
HS: lên bảng trả lời
GV: Nêu các yêu cầu cơ
câu hỏi giáo viên đưa
bản của hệ CSDL ? Lấy
ra.
ví dụ minh hoạ ?
- GV: Nhận xét, đánh giá
và cho điểm HS.
Hoạt động 2: Giảng bài
§ 2. HỆ QUẢN TRỊ CƠ
mới
SỞ DỮ LIỆU
Dẫn vấn đề: Ở bài 1
chúng ta đã có khái niệm
hệ QTCSDL, hôm nay
chúng ta sẽ tìm hiểu đầy
HS: ghi tựa đề bài mới
đủ hơn về hệ QTCSDL.
vào vở.
GV: Dựa vào khái niệm
của hệ QTCSDL ta thấy
hệ QTCSDL các các
chức năng để làm việc
1. Các chức năng của hệ
với CSDL.
QTCSDL:
GV: Trong Pascal để khai
báo biến i, j là kiểu số
nguyên, k là kiểu số thực a) Cung cấp môi trường
để dùng trong chương tạo lập CSDL:
trình em làm thế nào?
Thông qua ngôn ngữ định
GV: những thao tác trên HS: nghĩa dữ liệu, người dùng
là thao tác khai báo dữ Var i,j: integer; khai báo kiểu và các cấu
liệu. k: real; trúc dữ liệu thể hiện thông
tin, khai báo các ràng buộc
- trên dữ liệu được lưu trữ
trong CSDL.
GV: Cũng trong Pascal
để khai báo cấu trúc bản
ghi Học sinh có 9 trường:
hoten, ngaysinh, gioitinh, HS:
doanvien toan, ly, hoa, Type
van, tin ta khai báo như
Hocsinh = record;
thế nào?
Hoten: string[30];
GV: Khai báo như trên
thực chất là khai báo Ngaysinh: string[10];
kiểu dữ liệu cấu trúc và
Gioitinh: Boolean;
ràng buộc dữ liệu.
Doanvien: Boolean;
Toan, ly, hoa, van, tin:
GV: Trong CSDL người
real;
ta dùng ngôn ngữ thao tác
dữ liệu tác động trên các End;
mẩu tin (bản ghi) bao
b) Cung cấp môi trường
gồm:
cập nhật và khai thác
- Cập nhật: nhập, sửa, CSDL
xóa dữ liệu.
Thông qua ngôn ngữ thao
- Tìm kiếm, thống kê, tác dữ liệu, người ta thực
sắp xếp và kết xuất dữ HS: nghe giảng và ghi hiện được các thao tác sau:
liệu. bài.
- - Cập nhật: nhập, sửa, xóa
dữ liệu.
- Khai thác: Tìm kiếm,
thống kê, sắp xếp và kết
xuất báo cáo,…
c) Cung cấp công cụ kiểm
soát, điều khiển việc truy
cập vào CSDL
Để góp phần đảm bảo các
GV: Bằng ngôn ngữ điều
yêu cầu cơ bản của một hệ
khiển dữ liệu cho phép
CSDL, hệ QTCSDL cung
xác lập quyền truy cập
cấp các công cụ sau:
vào CSDL.
- Phát hiện và ngăn chặn
các truy cập không được
phép vào CSDL;
- Duy trì tính nhất quán của
dữ liệu;
- Tổ chức và điều khiển
HS: nghe giảng và ghi
các truy cập đồng thời;
bài.
- Khôi phục CSDL khi có
sự cố ở phần cứng hay
phần mềm;
- - Quản lí các mô tả dữ liệu.
2. Hoạt động của hệ
QTCSDL
GV: Chức năng nào của
hệ QTCSDL mà con Mỗi hệ QTCSDL là một
người sử dụng nhiều phần mềm phức tạp gồm
nhất trong công việc nhiều thành phần, trong đó
quản lý ? hai thành phần chính là:
GV: Người thác muốn có - Bộ xư lý truy vấn;
thông tin từ CSDL phải
HS: chức năng khai - Bộ quản lí dữ liệu.
đưa ra các yêu cầu (truy
thác CSDL. Ta có sơ đồ tương tác của
vấn) cho hệ QTCSDL vì
vậy hệ QTCSDL hoạt hệ QTCSDLvới người
động thông qua 2 thành dùng và với CSDL như sau:
phần chính là Bộ xư lý Con người
truy vấn và Bộ quản lí
dữ liệu.
Phần mềm ứng
dụng/Truy vấn
Hệ QTCSDL:
Bộ xử lý truy
vấn HS: nghe giảng và ghi
bài.
Bộ quản lí dữ
liệu
CSDL
- CSDL
HS: vẽ sơ đồ tương
tác vào vở.
3. Vai trò của con người
khi làm việc với hệ CSDL
a) Người quản trị CSDL:
Là một người hay một
nhóm người được trao
- GV: Một hệ CSDL muốn quyền điều hành hệ CSDL.
hoạt động được phải có Họ có chức năng:
nhiều người làm việc
- Thiết kế và cài đặt CSDL,
với nó. Mỗi người có
hệ QTCSDL, và các phần
chức năng khác nhau sẽ
mềm có liên quan;
có vai trò nhất định khi
làm việc với CSDL. - Cấp phát các quyền truy
cập CSDL;
- Duy trì các hoạt động hệ
thống.
b) Người lập trình ứng
HS: nghe giảng và ghi
dụng
bài.
GV: Muốn khai thác Khi CSDL đã được cài đặt,
CSDL người dùng phải cần phải có các chương
sử dụng các chương trình trình ứng dụng đáp ứng nhu
ứng dụng chứa các câu cầu khai thác của các nhóm
lệnh yêu cầu hệ người dùng. Đây là công
QTCSDL thực hiện một việc của người lập trình
số thao tác trên CSDL để ứng dụng.
đáp ứng các nhu cầu về
khai thác.
c) Người dùng
GV: Để khai thác được
CSDL cần phải có người Người dùng (hay còn gọi là
viết ra các chương trình người dùng đầu cuối) là tất
- ứng dụng. cả những người có nhu cầu
khai thác thông tin từ
GV: khi đã có hệ thống
CSDL.
quản lý CSDL thì tuỳ vào
nhu cầu và quyền hạn
nhất định sẽ có nhiều
4. Các bước xây dựng
nhóm người truy cập và HS: nghe giảng và ghi
CSDL
khai thác CSDL. bài.
Bước 1: Khảo sát hệ
thống
GV: Để xây dựng một
+ Tìm hiểu các yêu cầu của
hệ CSDL cho đáp ứng
công tác quản lí;
nhu cầu quản lý của một
tổ chức ta thực hiện + Xác định và phân tích mối
những công việc nào ? liên hệ giữa các dữ liệu
cần lưu trữ;
GV: Hệ thống lại mà
giải thích thêm một số + Phân tích các chức năng
công việc cho học sinh cần có của hệ thống;
hiểu. + Xác định khả năng phần
cúng và phần mềm có thể
HS: nghe giảng và ghi
khai thác và sử dụng CSDL.
bài.
Bước 2: Thiết kế hệ
thống
+ Thiết kế CSDL;
+ Lựa chọn hệ QTCSDL
- để triển khai;
+ Xây dựng hệ thống
chương trình ứng dụng.
HS: suy nghĩ, tham
khảo SGK trả lời câu Bước 3: Kiểm thử hệ
hỏi. thống
+ Nhập dữ liệu cho CSDL;
+ Chạy thử hệ thống.
IV. CỦNG CỐ
• Nhắc lại các kiến thức trọng tâm của bài học: Các chức năng của h ệ
QTCSDL; Hoạt động của hệ QTCSDL; Vai trò của con người khi làm
việc với hệ CSDL; Các bước để xây dựng hệ thống CSDL.
V. BÀI TẬP VỀ NHÀ
• Trả lời các câu hỏi và bài tập trong SGK và sách bài tập;
• Học kĩ lý thuyết chương I để tiết tiếp theo làm bài tập.
VI. RÚT KINH NGHIỆM
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
- BÀI TẬP
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU
• Học sinh nắm các khái niệm đã học: CSDL, sự cần thiết phải có CSDL l ưu
trên máy tính, hệ QTCSDL?, hệ CSDL?, mối tương tác giữa các thành ph ần
của hệ CSDL, các mức thể hiện của CSDL, các yêu cầu cơ bản của hệ
CSDL, các chức năng của hệ QTCSDL; Hoạt động của hệ QTCSDL, vai trò
của con người khi làm việc với hệ CSDL, các bước để xây dựng CSDL qua
hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan và tự luận..
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC
• Sử dụng phòng máy chiếu, bài tập được soạn bằng phần mềm Violet.
III. NỘI DUNG
A) Các câu hỏi trắc nghiệm:
Câu 1: Chức năng của hệ QTCSDL
a. Cung cấp cách tạo lập CSDL
b. Cung cấp cách cập nhật dữ liệu, tìm kiếm và kết xuất thông tin
c. Cung cấp công cụ kiểm soát điều khiển việc truy cập vào CSDL
d. Các câu trên đều đúng
Câu 2: Thành phần chính của hệ QTCSDL:
a. Bộ quản lý tập tin và bộ xử lí truy vấn
b. Bộ truy xuất dữ liệu và bộ bộ quản lý tập tin
c. Bộ quản lý tập tin và bộ truy xuất dữ liệu
d. Bộ xử lý truy vấn và bộ truy xuất dữ liệu
Câu 3: Ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu bao gồm các lệnh cho phép
a. Nhập, sửa, xóa dữ liệu
- b. Khai báo cấu trúc và kiểu dữ liệu
c. Khai báo cấu trúc
d. Khai báo kiểu, cấu trúc dữ liệu và các ràng buộc trên các dữ liệu
Câu 4: Ngôn ngữ thao tác dữ liệu là một ngôn ngữ không cho phép
a. Tìm kiếm dữ liệu
b. Kết xuất dữ liệu
c. Cập nhật dữ liệu
d. Phát hiện và ngăn chận sự truy cập không được phép
Câu 5: Ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu bao gồm các lệnh cho phép
a. Mô tả các đối tượng được lưu trữ trong CSDL
b. Đảm bảo tính độc lập dữ liệu
c. Khai báo kiểu, cấu trúc, các ràng buộc trên dữ liệu của CSDL
d. Phục hồi dữ liệu từ các lỗi hệ thống
Câu 6: Để thực hiện các thao tác trên dữ liệu, ta sử dụng:
a. Ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu
b. Ngôn ngữ thao tác dữ liệu
Câu 7: Ngôn ngữ thao tác dữ liệu bao gồm các lệnh cho phép
a. Khai báo kiểu, cấu trúc, các ràng buộc trên dữ liệu của CSDL
b. Nhập, sửa xóa dữ liệu
c. Cập nhật, dữ liệu
d. Câu b và c
- Câu 8: Hãy cho biết các loại thao tác trên CSDL
a. Thao tác trên cấu trúc dữ liệu
b. Thao tác trên nội dung dữ liệu
c. Thao tác tìm kiếm, tra cứu thông tin, kết xuất báo cáo
d. Cả ba câu trên
Câu 9: Trong một công ty có hệ thống mạng nội bộ để sử dụng chung CSDL,
nếu em được giao quyền tổ chức nhân sự, em có quyết định phân công một nhân
viên đảm trách cả 03 vai trò:là người QTCSDL, vừa là nguời lập trình ứng dụng,
vừa là người dùng không?
a. Không được
b. Không thể
c. Được
d. Không nên
Câu 10: Người nào có vai trò quan trọng trong vấn đề phân quy ền h ạn truy c ập
sử dụng CSDL trên mạng máy tính.
a. Người dùng cuối
b. Người lập trình
c. Nguời quản trị CSDL
d. Cả ba người trên
- Câu 11: Người nào có vai trò quan trọng trong vấn đề sử dụng phần mềm ứng
dụng phục vụ nhu cầu khai thác thông tin
a. Người lập trình
b. Người dùng cuối
c. Người QTCSDL
d. Cả ba người trên.
Câu 12: Người nào đã tạo ra các phần mềm ứng dụng đáp ứng nhu cầu khai
thác thông tin từ CSDL
a. Người lập trình ứng dụng c. Người QTCSDL
b. Người dùng cuối d. Cả ba người trên
Câu 13: Điểm khác biệt giữa CSDL và hệ QTCSDL
a. CSDL chứa hệ QTCSDL
b. CSDL là phần mềm máy tính, còn hệ QTCSDL là dữ liệu máy tính
c. Hệ QTCSDL là phần mềm máy tính, CSDL là dữ liệu máy tính
d. Các câu trên đều sai
Câu 14: CSDL và hệ QTCSDL giống nhau ở điểm
a. Đều lưu lên bộ nhớ trong của máy tính
b. Đều là phần mềm máy tính
c. Đều là phần cứng máy tính
d. Đều lưu lên bộ nhớ ngoài của máy tính
Câu 15: Cho biết phương tiện để đảm bảo việc chia sẻ CSDL có thể thực hiện
được
- a. Máy tính
b. Hệ QTCSDL
c. CSDL
d. Máy tính và phương tiện kết nối mạng máy tính
B) Các câu hỏi tự luận:
Câu 1: Cơ sở dữ liệu là gì?
Câu 2: Phân biệt CSDL trên giấy và CSDL lưu trên máy tính, nêu các ưu đi ểm
khi sử dụng CSDL lưu trên máy tính.
Câu 3: Hệ QTCSDL? Kể tên một vài hệ QTCSDL mà em có nghe đến
Câu 4: Hệ CSDL là gì?
Câu 5: Nêu các điểm giống nhau và khác nhau của CSDL và hệ QTCSDL :
Câu 6: Vai trò của phần mềm ứng dụng trong mối tương tác gi ữa các thành
phần hệ CSDL.
Câu 7: Vẽ sơ đồ tương tác chi tiết giữa các thành phần của hệ CSDL.
Câu 8: Vai trò của con người trong mối tương tác giữa các thành phần CSDL.
Em muốn giữ vai trò gì khi làm việc với các hệ CSDL? Vì sao?
Câu 9: Các yêu cầu cơ bản của hệ CSDL. Em hãy chọn một trong các yêu cầu
để cho ví dụ minh họa.
Câu 10: Nêu một số hoạt động có sử dụng CSDL mà em biết.
Câu 11: Xây dựng CSDL quản lý học sinh của lớp 12A… để dùng cho chương
II.
- C) Kiểm tra 15 phút
GV cho học sinh kiểm tra 15 phút trên máy bằng ph ần mêm Emp-Test,
thông qua hệ thống câu hỏi của chương I.
Câu 1:Cơ sở dữ liệu (CSDL) là :
a. Tập hợp dữ liệu có liên quan với nhau theo một chủ đề nào đó được lưu
trên máy tính điện tử để đáp ứng nhu cầu khai thác thông tin c ủa nhi ều
người.
b. Tập hợp dữ liệu có liên quan với nhau theo một chủ đề nào đó được ghi
lên giấy.
c. Tập hợp dữ liệu chứa đựng các kiểu dữ liệu: ký tự, s ố, ngày/gi ờ, hình
ảnh... của một chủ thể nào đó.
d. Tập hợp dữ liệu có liên quan với nhau theo một chủ đề nào đó được lưu
trên giấy để đáp ứng nhu cầu khai thác thông tin của nhiều người.
Câu 2: Hãy nêu các ưu điểm khi sử dụng CSDL trên máy tính điện tử:
a. Gọn, nhanh chóng
b. Gọn, thời sự (Cập nhật đầy đủ, kịp thời...)
c. Gọn, thời sự, nhanh chóng
d. Gọn, thời sự, nhanh chóng, nhiều nguời có thể sử dụng chung CSDL
Câu 3: Hoạt động nào sau đây có sử dụng CSDL
a. Bán hàng
- b. Bán vé máy bay
c. Quản lý học sinh trong nhà trường
d. Tất cả đều đúng
Câu 4: Hệ quản trị CSDL là:
a. Phần mềm dùng tạo lập CSDL
b. Phần mềm để thao tác và xử lý các đối tượng trong CSDL
c. Phần mềm dùng tạo lập, lưu trữ và khai thác một CSDL
d. Phần mềm dùng tạo lập, lưu trữ một CSDL
Câu 5: Các thành phần của hệ CSDL gồm:
a. CSDL, hệ QTCSDL
b. CSDL, hệ QTCSDL, con người
c. Con người, CSDL, phần mềm ứng dụng
d. Con người, phần mềm ứng dụng, hệ QTCSDL, CSDL
Câu 6: Các yêu cầu cơ bản của hệ CSDL.
a. Tính cấu trúc, tính toàn vẹn
b. Tính không dư thừa, tính nhất quán
c. Tính độc lập, tính chia sẻ dữ liệu, tính an toàn và bảo mật thông tin
d. Các câu trên đều đúng
Câu 7: Hãy chọn câu mô tả sự tương tác giữa các thành phần trong một h ệ
CSDL:
- Cho biết: Con người1, Cơ sở dữ liệu 2, Hệ QTCSDL 3, Phần mềm ứng
dụng 4
a. 2134
b. 1342
c. 1324
d. 1432
Câu 8: Chức năng của hệ QTCSDL
a. Cung cấp công cụ tạo lập CSDL và công cụ kiểm soát, điều khiển việc
truy cập vào CSDL.
b. Cung cấp cách cập nhật dữ liệu, tìm kiếm và kết xuất thông tin
c. Cung cấp cách khai báo dữ liệu
d. câu a và b
Câu 9: Thành phần chính của hệ QTCSDL:
a. Bộ quản lý tập tin và bộ xử lí truy vấn
b. Bộ truy xuất dữ liệu và bộ bộ quản lý tập tin
c. Bộ quản lý tập tin và bộ truy xuất dữ liệu
d. Bộ xử lý truy vấn và bộ truy xuất dữ liệu
Câu 10: Ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu bao gồm các lệnh cho phép
a. Mô tả các đối tượng được lưu trữ trong CSDL
b. Đảm bảo tính độc lập dữ liệu
c. Khai báo kiểu, cấu trúc, các ràng buộc trên dữ liệu của CSDL
d. Khai báo kiểu dữ liệu của CSDL
- Câu 11: Ngôn ngữ thao tác dữ liệu là một ngôn ngữ không cho phép
a. Hỏi đáp CSDL
b. Truy vấn CSDL
c. Thao tác trên các đối tượng của CSDL
d. Định nghĩa các đối tượng được lưu trữ trong CSDL
Câu 12: Ngôn ngữ điều khiển dữ liệu bao gồm các lệnh cho phép
a. Mô tả các đối tượng được lưu trữ trong CSDL
b. Đảm bảo tính độc lập dữ liệu
c. Phát hiện và ngăn chặn sự truy cập không được phép
d. Phục hồi dữ liệu từ các lỗi hệ thống
Câu 13: Ngôn ngữ thao tác dữ liệu bao gồm các lệnh cho phép
a. Khai báo kiểu, cấu trúc, các ràng buộc trên dữ liệu của CSDL
b. Nhập, sửa xóa dữ liệu
c. Cập nhật dữ liệu
d. Câu b và c
Câu 14: Hãy cho biết các loại thao tác trên CSDL
a. Thao tác trên cấu trúc dữ liệu
b. Thao tác trên nội dung dữ liệu
c. Thao tác tìm kiếm, tra cứu thông tin, kết xuất báo cáo
d. Cả ba câu trên
Câu 15: Người nào có vai trò quan trọng trong vấn đề phân quy ền h ạn truy c ập
sử dụng CSDL trên mạng máy tính.
- a. Người dùng cuối
b. Người lập trình
c. Nguời quản trị CSDL
d. Cả ba người trên
Câu 16: Người nào có vai trò quan trọng trong vấn đề sử dụng phần mềm ứng
dụng phục vụ nhu cầu khai thác thông tin
a. Người lập trình
b. Người dùng cuối
c. Người QTCSDL
d. Cả ba người trên.
Câu 17: Người nào đã tạo ra các phần mềm ứng dụng đáp ứng nhu cầu khai
thác thông tin từ CSDL
a. Người lập trình ứng dụng
b. Người dùng cuối
c. Người QTCSDL
d. Cả ba người trên
V. BÀI TẬP VỀ NHÀ
• Xem trước bài 3 chương II: HỆ QUẢN TRỊ CSDL MICROSOFT ACCESS
VI. RÚT KINH NGHIỆM
………………………………………………………………………………………
- ………………………………………………………………………………………
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
