Bài giảng Kinh tế học: Chương 8 - TS. Trần Văn Hòa

Thất bại của thị trường<br /> <br /> Chương 8<br /> Những thất bại của thị trường<br /> <br /> Chuẩn mực chung là hiệu quả Pareto<br /> Một sự phân bố là hiệu quả Pareto, đối với<br /> một tập hợp nhất định các sở thích của<br /> người tiêu dùng, các nguồn lực và công<br /> nghệ, nếu không có khả năng dịch chuyển<br /> tới một sự phân bố khác có thể làm cho<br /> một số người giàu lên mà không có ai<br /> nghèo đi.<br /> <br /> • Thế nào là sự thất bại (trục trặc) của thị<br /> trường?<br /> Sự thất bại của thị trường là thuật ngữ để<br /> chỉ các tình huống trong đó, điểm cân<br /> bằng trên các thị trường tự do cạnh tranh<br /> không đạt được sự phân bố hiệu quả.<br /> Hay nói cách khác, ngăn cản “bàn tay vô<br /> hình” phân bố các nguồn lực có hiệu quả.<br /> <br /> Các nguyên nhân<br /> 1. Tình trạng cạnh tranh không hoàn hảo,<br /> độc quyền và sức mạnh thị trường<br /> 2. Các ngoại ứng<br /> 3. Việc cung cấp các sản phẩm công cộng<br /> 4. Việc bảo đảm sự công bằng xã hội<br /> <br /> 1<br /> <br /> 1. Tình trạ<br /> trạng cạnh tranh không hoà<br /> hoàn hảo,<br /> độc quyề<br /> quyền và sức mạnh thị<br /> thị trườ<br /> trường<br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> Cạnh tranh hoàn<br /> hảo<br /> P = MC<br /> Cạnh tranh không<br /> hoàn hảo<br /> P > MR = MC<br /> <br /> 2. Ảnh hưở<br /> hưởng của các ngoạ<br /> ngoại ứng<br /> <br /> DWL<br /> MC<br /> PM<br /> Pc<br /> D<br /> <br /> MR<br /> <br /> QM<br /> <br /> Qc<br /> <br /> Q<br /> <br /> • Một ngoại ứng xuất hiện khi nào một quyết định<br /> sản xuất hoặc tiêu dùng của cá nhân này, ảnh<br /> hưởng trực tiếp đến việc sản xuất hoặc tiêu<br /> dùng của những người khác mà không thông<br /> qua giá cả thị trường<br /> • Một ngoại ứng có thể phát sinh giữa người sản<br /> xuất với nhau; giữa người tiêu dùng với nhau;<br /> hoặc giữa người sản xuất với người tiêu dùng<br /> • Ví dụ:<br /> – Một nhà máy đổ chất thải xuống sông<br /> – Một hộ gia đình xây bồn hoa làm đẹp khu phố<br /> <br /> MSC = MPC + MEC<br /> MSC<br /> $<br /> <br /> • Ngoại ứng tiêu cực – khi hành động của<br /> bên này gây chi phí cho bên kia<br /> • Ngoại ứng tích cực – khi hành động của<br /> bên này đem lại lợi ích cho bên kia<br /> <br /> Ngoại ứng<br /> tiêu cực<br /> <br /> F<br /> E’<br /> MPC<br /> <br /> DWL<br /> E<br /> <br /> MB<br /> <br /> Q’<br /> <br /> Q*<br /> <br /> Q<br /> <br /> 2<br /> <br /> 3. Cung cấp các hàng hoá<br /> hoá công cộng<br /> Ngoạ<br /> Ngoại ứng<br /> tích cực<br /> <br /> •<br /> <br /> Mất<br /> <br /> F không<br /> <br /> MPC,MSC<br /> <br /> E’<br /> <br /> E<br /> MSB<br /> <br /> Các đặc tính của hàng hoá<br /> 1. Tính cạnh tranh: sự hưởng thụ của người này<br /> làm giảm khả năng hưởng thụ của người<br /> khác<br /> •<br /> <br /> MPB<br /> <br /> Q<br /> <br /> Q’<br /> <br /> Không có tính cạnh tranh: sự hưởng thụ của<br /> người này không làm giảm khả năng hưởng thụ<br /> của người khác<br /> <br /> 2. Tính loại trừ: Người ta có ngăn ngừa người<br /> khác hưởng thụ một hàng hoá nào đó<br /> •<br /> <br /> Tính không loại trừ: Không có khả năng ngăn<br /> ngừa người khác hưởng thụ một hàng hoá nào đó<br /> <br /> Hàng hoá<br /> 1. Hàng hoá công cộng: không có tính cạnh<br /> tranh & không có tính loại trừ<br /> 2. Hàng hoá cá nhân: có tính cạnh tranh &<br /> có tính loại trừ<br /> 3. Tài sản chung: có tính cạnh tranh &<br /> không có tính loại trừ<br /> 4. Độc quyền tự nhiên: có tính loại trừ &<br /> không có tính cạnh tranh<br /> <br /> CC & LT<br /> <br /> HH<br /> công cộng<br /> <br /> KCC & KLT<br /> <br /> HH<br /> cá nhân<br /> <br /> CC & KLT<br /> <br /> Tài sản<br /> chung<br /> <br /> KCC & LT<br /> <br /> Độc quyền<br /> tự nhiên<br /> <br /> 3<br /> <br /> 4. Bảo đảm công bằng xã hội<br /> MC<br /> <br /> •<br /> <br /> P = P1 + P2<br /> <br /> P1<br /> D<br /> P2<br /> D1<br /> D2<br /> Q<br /> <br /> Q*<br /> <br /> Q<br /> <br /> Lưu ý: Cộng theo chiều dọc của đồ thị!<br /> <br /> •<br /> <br /> Công bằng XH gắn với phân phối thu nhập, với<br /> mục tiêu làm cho mỗi thành viên trong XH có mức<br /> thoả dụng hợp lý<br /> Bốn quan điểm về công bằng<br /> 1. Bình quân chủ nghĩa - tất cả các thành viên trong xã hội<br /> nhận được số lượng hàng hoá bằng nhau<br /> 2. Rawls - tối đa hoá thoả dụng của người thiệt thòi nhất<br /> 3. Vị lợi - tối đa hoá tổng độ thoả dụng của cả xã hội<br /> 4. Định hướng thị trường - kết cục của thị trường là công<br /> bằng nhất<br /> <br /> P<br /> <br /> S’<br /> E’<br /> <br /> • Để khắc phục, phải tiến hành phân phối lại<br /> thu nhập của cải thông qua thuế, trợ cấp<br /> và thừa kế hoặc các phúc lợi khác<br /> • Tuy nhiên, nó lại tạo ra sự méo mó<br /> <br /> S<br /> PE’<br /> E<br /> PE<br /> PF<br /> F<br /> <br /> D<br /> <br /> Q<br /> <br /> CP phải tính đến điểm “tốt thứ nhì”<br /> <br /> 4<br /> <br /> 5. Khả<br /> Khả năng bảo đảm phá<br /> phát triể<br /> triển các thị<br /> thị trườ<br /> trường (có<br /> kỳ hạn, giao sau),<br /> sau), thị<br /> thị trườ<br /> trường bất trắ<br /> trắc, bảo hiể<br /> hiểm<br /> • Thị trường kỳ hạn (forward mảket) giải quyết<br /> những hợp đồng được ký hôm nay thoả thuận<br /> giao hàng vào một ngày cụ thể trong tương lai<br /> với mức giá thoả thuận hôm nay.<br /> • Các hình thức bảo hiểm phát huy tác dụng bằng<br /> cách góp chung những rủi ro và bằng cách dàn<br /> trải bất kỳ sự rủi ro còn dư nào cho một số<br /> lượng người đông đảo với lệ phí nhỏ có thể chịu<br /> đựng được<br /> <br /> S<br /> E<br /> <br /> 1. Các chức năng kinh tế chủ yếu của CP<br /> <br /> P<br /> E’<br /> P’<br /> D<br /> F<br /> D’<br /> <br /> Q<br /> <br /> • Khả năng xử lý các mối nguy tinh thần<br /> • Sự lựa chọn đối nghịch<br /> • Bảo đảm thông tin chính xác nhất là thông tin về<br /> chất lượng<br /> • An toàn<br /> • Bảo đảm sức khoẻ<br /> <br /> II. Vai trò của chí<br /> chính phủ<br /> phủ trong nền<br /> kinh tế thị<br /> thị trườ<br /> trường<br /> <br /> Giá<br /> <br /> Q’<br /> <br /> • Tuy nhiên, nền kinh tế thị trường có<br /> những yếu tố ngăn cản sự phát triển của<br /> các thị trường bất trắc và thị trường kỳ<br /> hạn:<br /> <br /> 1. Xây dựng pháp luật, các quy định và quy<br /> chế điều tiết<br /> 2. Ổn đinh và cải thiện các hoạt động kinh tế<br /> 3. Tác động đến việc phân bổ các nguồn lực<br /> 4. Quy hoạch và tổ chức thu hút các nguồn<br /> đầu tư về kết cấu hạ tầng<br /> <br /> Số lượng<br /> <br /> 5<br /> <br />