intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Bài giảng Kinh tế vi mô - CĐ Công nghiệp và xây dựng

Chia sẻ: Ochuong_999 Ochuong_999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:45

Thêm vào BST
Báo xấu
69
lượt xem 8
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

(NB) Bài giảng Kinh tế vi mô gồm các nội dung chính như sau: Kinh tế học vi mô và những vấn đề cơ bản của doanh nghiệp, cung - cầu, lý thuyết hành vi người tiêu dùng, lý thuyết hành vi doanh nghiệp, cấu trúc thị trường, thị trường lao động, những thất bại của thị trường,...Mời các em cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Kinh tế vi mô - CĐ Công nghiệp và xây dựng

  1. BỘ CÔNG THƯƠNG TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG NGHIỆP & XÂY DỰNG  BÀI GIẢNG MÔN HỌC KINH TẾ VI MÔ Dùng cho hệ: Cao đẳng chuyên nghiệp Chuyên ngành: (Lưu hành nội bộ) Người biên soạn: Bùi Thị Nhiễu Người phản biện: Hoàng Thị Nguyên Uông Bí, năm 2010
  2. Môc lôc Trang Lêi nãi ®Çu 4 Ch­¬ng I: kinh tÕ häc vi m« vµ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n cña doanh nghiÖp.................................................................................. 5 1.1 §èi t­îng, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu kinh tÕ häc vi m«........ 5 1.1.1 Kinh tÕ häc vi m« vµ mèi quan hÖ víi kinh tÕ häc vÜ m«................................ 5 1.1.2 §èi t­îng vµ néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc vi m«...................................... 6 1.1.3 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu kinh tÕ vi m«........................................................... 6 1.2 Doanh nghiÖp vµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña doanh nghiÖp........................ 6 1.2.1 Doanh nghiÖp vµ chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp.................................. 6 1.2.2 Nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n cña doanh nghiÖp.............................................. 6 1.3 Sù lùa chän kinh tÕ tèi ­u cña doanh nghiÖp.............................................. 7 1.3.1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña lý thuyÕt lùa chän.................................................. 7 1.3.2 B¶n chÊt vµ ph­¬ng ph¸p lùa chän kinh tÕ tèi ­u............................................ 7 1.4 ¶nh h­ëng cña quy luËt khan hiÕm, lîi suÊt gi¶m dÇn, chi phÝ c¬ héi ngµy cµng t¨ng vµ hiÖu qu¶ ®Õn viÖc lùa chän kinh tÕ tèi ­u.................... 8 1.4.1 T¸c ®éng cña quy luËt khan hiÕm................................................................... 8 1.4.2 T¸c ®éng cña quy luËt lîi suÊt gi¶m dÇn......................................................... 9 1.4.3 T¸c ®éng cña quy luËt chi phÝ c¬ héi ngµy cµng t¨ng..................................... 9 1.4.4 HiÖu qu¶ kinh tÕ.............................................................................................. 9 Ch­¬ng II: Cung – cÇu.................................................................................... 10 2.1 CÇu.................................................................................................................. 10 2.1.1 Kh¸i niÖm........................................................................................................ 10 2.1.2 CÇu c¸ nh©n..................................................................................................... 10 2.1.3 LuËt cÇu........................................................................................................... 11 2.1.4 C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh cÇu vµ hµm sè cÇu........................................................... 11 2.1.5 Sù vËn ®éng däc theo ®­êng cÇu vµ sù dÞch chuyÓn däc theo ®­êng cÇu....... 13 2.2 Cung................................................................................................................ 13 2.2.1 Kh¸i niÖm........................................................................................................ 13 2.2.2 BiÓu cung vµ ®­êng cung................................................................................ 13 2.2.3 LuËt cung......................................................................................................... 14 2.2.4 C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh cung vµ hµm sè cung...................................................... 14 2.2.5 Sù vËn ®éng däc theo ®­êng cung vµ sù dÞch chuyÓn ®­êng cung................. 15 2.3 C©n b»ng cung cÇu........................................................................................ 16 2.3.1 Tr¹ng th¸i c©n b»ng cung cÇu.......................................................................... 16 2.3.2 Tr¹ng th¸i dù thõa vµ thiÕu hôt trªn thÞ tr­êng................................................ 16 2.3.3 Sù thay ®æi cña tr¹ng th¸i c©n b»ng................................................................. 17 2.3.4 KiÓm so¸t gi¸................................................................................................... 17 Ch­¬ng III: Lý thuyÕt ng­êi tiªu dïng............................................. 19 3.1 Lý thuyÕt vÒ lîi Ých........................................................................................ 19 3.1.1 Kh¸i niÖm vÒ lîi Ých vµ lîi Ých cËn biªn.......................................................... 19 3.1.2 Quy luËt lîi Ých cËn biªn gi¶m dÇn.................................................................. 19 1
  3. 3.1.3 Lîi Ých cËn biªn vµ ®­êng cÇu......................................................................... 19 3.1.4 ThÆng d­ tiªu dïng.......................................................................................... 20 3.2 Sù co d·n cña cÇu.......................................................................................... 20 3.2.1 Kh¸i niÖm vÒ co d·n cña cÇu........................................................................... 20 3.2.2 C¸ch tÝnh hÖ sè co d·n..................................................................................... 20 3.2.3 Ph©n lo¹i co d·n.............................................................................................. 21 3.3 Lùa chän s¶n phÈm vµ tiªu dïng tèi ­u...................................................... 22 3.3.1 Tèi ®a ho¸ lîi Ých cña ng­êi tiªu dïng............................................................ 22 3.3.2 Gi¶i thÝch b»ng ®­êng ng©n s¸ch vµ ®­êng bµng quan................................... 23 Ch­¬ng IV. Lý thuyÕt vÒ hµng vi cña doanh nghiÖp................ 25 4.1 Lý thuyÕt vÒ s¶n xuÊt.................................................................................... 25 4.1.1 C«ng nghÖ vµ hµm s¶n xuÊt............................................................................. 25 4.1.2 S¶n xuÊt víi mét ®Çu vµo biÕn ®æi................................................................... 25 4.1.3 S¶n xuÊt víi hai ®Çu vµo biÕn ®æi.................................................................... 26 4.2 Lý thuyÕt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt....................................................................... 27 4.2.1 ý nghÜa vµ kh¸i niÖm....................................................................................... 27 4.2.2 Chi phÝ ng¾n h¹n.............................................................................................. 27 4.2.3 Chi phÝ dµi h¹n................................................................................................ 28 4.3 Lý thuyÕt vÒ lîi nhuËn vµ quyÕt ®Þnh cung cÊp.......................................... 28 4.3.1 Doanh thu vµ tèi ®a ho¸ doanh thu.................................................................. 28 4.3.2 Lîi nhuËn vµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn................................................................... 29 Ch­¬ng V: c¹nh tranh vµ ®éc quyÒn.................................................. 31 5.1 C¸c lo¹i thÞ tr­êng......................................................................................... 31 5.1.1 Kh¸i niÖm........................................................................................................ 31 5.1.2 Ph©n lo¹i thÞ tr­êng......................................................................................... 31 5.2 C¹nh tranh hoµn h¶o.................................................................................... 31 5.2.1 §Æc ®iÓm......................................................................................................... 31 5.2.2 Doanh nghiÖp c¹nh tranh hoµn h¶o................................................................. 31 5.2.3 S¶n l­îng cña doanh nghiÖp c¹nh tranh hoµn h¶o........................................... 32 5.2.4 §­êng cung ng¾n h¹n cña doanh nghiÖp c¹nh tranh hoµn h¶o....................... 32 5.2.5 §­êng cung ng¾n h¹n cña thÞ tr­êng.............................................................. 32 5.2.6 Lùa chän s¶n l­îng trong dµi h¹n................................................................... 32 5.2.7 C©n b»ng c¹nh tranh dµi h¹n........................................................................... 32 5.3 §éc quyÒn....................................................................................................... 33 5.3.1 §éc quyÒn b¸n................................................................................................. 33 5.3.2 §éc quyÒn mua................................................................................................ 33 5.4 C¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o......................................................................... 34 5.4.1 C¹nh tranh ®éc quyÒn...................................................................................... 34 5.4.2 §éc quyÒn tËp ®oµn......................................................................................... 35 Ch­¬ng VI: ThÞ tr­êng yÕu tè s¶n xuÊt............................................ 36 6.1 Nh÷ng vÊn ®Ò chung...................................................................................... 36 6.1.1 Gi¸ vµ thu nhËp c¸c yÕu tè s¶n xuÊt................................................................ 36 6.2.2 CÇu ®èi víi c¸c yÕu tè s¶n xuÊt....................................................................... 36 2
  4. 6.2 ThÞ tr­êng lao ®éng....................................................................................... 37 6.2.1 CÇu vÒ lao ®éng............................................................................................... 37 6.2.2 Cung øng víi lao ®éng.................................................................................... 37 6.2.3 C©n b»ng thÞ tr­êng lao ®éng.......................................................................... 39 6.2.4 TiÒn c«ng tèi thiÓu vµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ tiÒn c«ng tèi thiÓu......................... 39 6.3 Cung vµ cÇu vÒ vèn........................................................................................ 39 6.3.1 TiÒn thuª, l·i suÊt vµ gi¸ c¶ cña tµi s¶n........................................................... 39 6.3.2 CÇu vÒ vèn....................................................................................................... 39 6.3.3 Cung vÒ vèn..................................................................................................... 39 6.3.4 C©n b»ng vµ sù ®iÒu chØnh trªn thÞ tr­êng vèn................................................ 39 Ch­¬ng Vii: Vai trß cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng x· héi chñ nghØa................................... 40 7.1 Nh÷ng trôc trÆc cña thÞ tr­êng vµ nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng......................... 40 7.1.1 T×nh tr¹ng c¹nh tranh kh«ng hoµn h¶o, ®éc quyÒn vµ søc m¹nh thÞ tr­êng.... 40 7.1.2 ¶nh h­ëng cña c¸c ngo¹i øng......................................................................... 40 7.1.3 ViÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm c«ng céng.......................................................... 41 7.1.4 ViÖc ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi...................................................................... 41 7.2 Vai trß cña chÝnh phñ trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng................................... 41 7.2.1 C¸c chøc n¨ng kinh tÕ chñ yÕu cña chÝnh phñ................................................ 41 7.2.2 C¸c c«ng cô chñ yÕu cña chÝnh phñ t¸c ®éng vµo kinh tÕ............................... 42 7.2.3 C¸c ph­¬ng ph¸p ®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ........................................................ 42 7.3 Nhµ n­íc sö dông hÖ thèng kinh tÕ nhµ n­íc vµ doanh nghiÖp nhµ n­íc ®Ó qu¶n lý nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng theo ®Þnh h­íng XHCN ë ViÖt Nam.................................................................................................................. 42 7.3.1 Vai trß cña kinh tÕ nhµ n­íc vµ hÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam................................................................................................................... 42 7.3.2 HÖ thèng doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam.................................................. 42 7.3.3 Ph­¬ng thøc ®æi míi doanh nghiÖp nhµ n­íc ë ViÖt Nam trong thêi gian tíi....................................................................................................................... 43 Tµi liÖu tham kh¶o.......................................................................................... 44 3
  5. lêi nãi ®Çu §Ó ®¸p øng kÞp thêi cho nhu cÇu vÒ tµi liÖu gi¶ng d¹y còng nh­ häc tËp cña tr­êng Bé m«n kÕ to¸n ®· tæ chøc biªn so¹n bµi gi¶ng "Kinh tÕ vi m«”. Trong khi biªn so¹n, c¸c gi¸o viªn ®· tiÕp thu nghiªm tóc nh÷ng ®ãng gãp cña ng­êi ®äc vÒ nh÷ng ®iÓm cÇn chØnh lý vµ bæ sung ®¶m b¶o tÝnh c¬ b¶n, hiÖn ®¹i, chÝnh x¸c, khoa häc vµ cËp nhËt ®­îc nhiÒu th«ng tin, nh÷ng thay ®æi cña m«n kinh tÕ vi m«. Bµi gi¶ng "Kinh tÕ vi m«" lµ tµi liÖu gi¶ng d¹y chÝnh thèng cho chuyªn ngµnh h¹ch to¸n kÕ to¸n cña Tr­êng Cao ®¼ng C«ng nghiÖp vµ X©y dùng ®ång thêi bµi gi¶ng lµ tµi liÖu tèt cho c¸c b¹n ®äc quan t©m kh¸c. Bµi gi¶ng "Kinh tÕ vi m«" lµ phÇn kiÕn thøc c¬ b¶n nh»m trang bÞ cho ng­êi ®äc, ng­êi häc nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n, ®èi t­îng nghiªn cøu, chøc n¨ng vµ t×nh h×nh cung cÇu cña s¶n phÈm trªn thÞ tr­êng, vµ thùc hiÖn c¸c bµi to¸n tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, lùa chän, sö dông c¸c bµi to¸n tèi ­u ®Ó ph©n tÝch kinh tÕ. Bµi gi¶ng lµ nÒn t¶ng cÇn cã tr­íc ®Ó tiÕp tôc häc c¸c chuyªn ngµnh nh­, thèng kª doanh nghiÖp, tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ kÕ to¸n doanh nghiÖp, c¸c m«n kinh tÕ c¬ së kh¸c. Mong r»ng bµi gi¶ng sÏ lµ tµi liÖu h÷u Ých trong c«ng t¸c gi¶ng d¹y vµ nghiªn cøu cña häc sinh trong vµ ngoµi tr­êng. Tuy nhiªn trong qu¸ tr×nh biªn so¹n vµ xuÊt b¶n kh«ng tr¸nh khái nh÷ng sai sãt, rÊt mong ng­êi ®äc ®ãng gãp ý kiÕn ®Ó hoµn thiÖn h¬n cho lÇn xuÊt b¶n sau. Ng­êi biªn so¹n Bïi ThÞ NhiÔu 4
  6. Ch­¬ng I: Kinh tÕ vi m« vµ nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n cña doanh nghiÖp 1.1 §èi t­îng, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu kinh tÕ häc vi m« 1.1.1 Kinh tÕ häc vi m« vµ mèi quan hÖ víi kinh tÕ häc vÜ m« NÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· chøng kiÕn sù ph¸t triÓn v« cïng m¹nh mÏ trong suèt thÕ kû qua. Thùc tÕ kinh tÕ lu«n tån t¹i ë mäi n¬i vµ mäi lóc ®ã lµ sù khan hiÕm Sù khan hiÕm lµ viÖc x· héi víi c¸c nguån lùc h÷u h¹n kh«ng thÓ tho¶ m·n tÊt c¶ mäi nhu cÇu v« h¹n vµ ngµy cµng t¨ng cña con ng­êi. Kinh tÕ häc gióp chóng ta hiÓu vÒ c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò khan hiÕm ®ã trong c¸c c¬ chÕ kinh tÕ kh¸c nhau. a. C¸c kh¸i niÖm: Kh¸i niÖm kinh tÕ häc: lµ mét m«n khoa häc nghiªn cøu c¸ch thøc vËn hµnh cña toµn bé nÒn kinh tÕ nãi chung vµ c¸ch thøc øng xö cña tõng thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ nãi riªng. - VËn hµnh nÒn kinh tÕ: Kinh tÕ vi m«. - øng xö cña tõng thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ: Kinh tÕ vÜ m«. Kh¸i niÖm kinh tÕ häc vi m«: Lµ mét m«n khoa häc nghiªn cøu c¸ch thøc ra quyÕt ®Þnh cña hé gia ®×nh vµ h·ng kinh doanh còng nh­ sù t­¬ng t¸c cña hä trªn thÞ tr­êng cô thÓ hay nãi c¸ch kh¸c kinh tÕ vi m« nghiªn cøu hµnh vi cña c¸c thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ ®ã lµ hé gia ®×nh, h·ng kinh doanh vµ sù ®iÒu tiÕt cña chÝnh phñ. VD: Ng­êi tiªu dïng sÏ sö dông thu nhËp cña m×nh nh­ thÕ nµo? T¹i sao hä thÝch hµng ho¸ nµy h¬n hµng ho¸ kh¸c? HoÆc doanh nghiÖp sÏ s¶n xuÊt bao nhiªu s¶n phÈm? Kh¸i niÖm Kinh tÕ vÜ m«: lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ häc nh»m ph©n tÝch c¸c xu h­íng ph¸t triÓn vµ sù vËn ®éng cña mét nÒn kinh tÕ. b. Mèi quan hÖ víi kinh tÕ häc vÜ m«: Kinh tÕ vÜ m« gåm c¸c vÊn ®Ò: + Xu h­íng ph¸t triÓn vµ sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. + L¹m ph¸t. + ThÊt nghiÖp. + §Çu t­. + C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ. * Mèi quan hÖ cña kinh tÕ vi m« vµ kinh tÕ vÜ m«: - Kinh tÕ vÜ m« t¹o hµnh lang ph¸p lý cho kinh tÕ vi m« ph¸t triÓn. - Kinh tÕ vi m« lµ c¸c ®¬n vÞ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch cña kinh tÕ vÜ m«. - C¶ hai m«n kinh tÕ häc vi m« vµ kinh tÕ häc vÜ m« ®Òu lµ nh÷ng n«i dung quan träng cña kinh tÕ häc, hai bé phËn nµy cã mèi quan hÖ h÷u c¬ t¸c ®éng qua l¹i lÉn nhau, kh«ng thÓ chia c¾t, mµ bæ sung cho nhau t¹o thµnh hÖ thèng kiÕn thøc cña kinh tÕ thÞ tr­êng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ n­íc. - NÕu ta h×nh dung nªn kinh tÕ nh­ mét bøc tranh lín th× kinh tÕ vi m« nghiªn cøu nh÷ng vÊn ®Ò chung cña bøc tranh lín ®ã trong ®ã c¸c thµnh viªn kinh tÕ lµ nh÷ng tÕ bµo, chi tiÕt cña bøc tranh. 5
  7. * Theo c¸ch thøc sö dông kinh tÕ häc ®­îc chia thµnh 2 d¹ng: + Kinh tÕ häc thùc chøng: m« t¶ ph©n tÝch sù kiÖn nh÷ng mèi quan hÖ trong nÒn kinh tÕ hay gi¶i thÝch sù ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ 1 c¸ch kh¸ch quan vµ khoa häc? Cho biÕt lý do t¹i sao nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng nh­ thÕ. + Kinh tÕ häc chuÈn t¾c: ®­a ra nh÷ng quan ®iÓm ®¸nh gi¸ hoÆc lùa chän c¸ch thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kinh tÕ. VD: Cã nªn dïng thuÕ ®Ó lÊy bít thu nhËp ng­êi giµu cho ng­êi nghÌo kh«ng? Nh­ vËy, chøng thùc ®ßi hái gi¶i thÝch vµ dù ®o¸n cßn chuÈn t¾c ®­a ra c¸c lêi khuyªn vµ quyÕt ®Þnh. Nh­ vËy, vÊn ®Ò thùc chøng ®ßi hái gi¶i thÝch vµ dù ®o¸n cßn vÊn ®Ò chuÈn t¾c ®­a ra c¸c lêi khuyªn vµ quyÕt ®Þnh 1.1.2 §èi t­îng vµ néi dung c¬ b¶n cña kinh tÕ häc vi m« - §èi t­îng nghiªn cøu: lµ nghiªn cøu c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n cña tõng ®¬n vÞ kinh tÕ, nghiªn cøu tÝnh qui luËt vµ xu h­íng vËn ®éng tÊt yÕu cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vi m«, nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng vµ vai trß cña chÝnh phñ. - Néi dung c¬ b¶n: Ch­¬ng I: Kinh tÕ vi m« vµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña doanh nghiÖp Ch­¬ng II: Cung vµ CÇu Ch­¬ng III: Lý thuyÕt vÒ hµnh vi ng­êi tiªu dïng Ch­¬ng IV: Lý thuyÕt vÒ doanh nghiÖp Ch­¬ng V: C¹nh tranh vµ ®éc quyÒn Ch­¬ng VI: ThÞ tr­êng vµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt Ch­¬ng VII: Nh÷ng h¹n chÕ cña kinh tÕ thÞ tr­êng vµ sù can thiÖp cña chÝnh phñ 1.1.3 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu kinh tÕ häc vi m« Sö dông ph­¬ng ph¸p: quan s¸t kinh tÕ, x©y dùng lý thuyÕt råi tiÕp tôc quan s¸t ®Ó ®iÒu chØnh lý thuyÕt nh­ ph­¬ng ph¸p m« h×nh ho¸, ph­¬ng ph¸p so s¸nh tÜnh vµ quan hÖ nh©n qu¶. 1.2 Doanh nghiÖp vµ nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña doanh nghiÖp. 1.2.1 Doanh nghiÖp vµ chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp. - Kh¸i niÖm: Doanh nghiÖp lµ ®¬n vÞ kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng vµ x· héi ®Ó ®¹t ®­îc lîi nhuËn tèi ®a vµ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ – x· héi cao nhÊt. - Chu kú kinh doanh cña doanh nghiÖp: Lµ kho¶ng thêi gian tõ lóc b¾t ®Çu kh¶o s¸t nghiªn cøu thÞ tr­êng, nhu cÇu vÒ hµng ho¸ cña doanh nghiÖp ®Õn lóc b¸n xong hµng ho¸ vµ thu tiÒn vÒ. 1.2.2 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña doanh nghiÖp. NÒn kinh tÕ lµ mét c¬ chÕ ph©n bæ c¸c nguån lùc khan hiÕm cho c¸c môc ®Ých sö dông kh¸c nhau. C¬ chÕ nµy nh»m gi¶i quyÕt 3 vÊn ®Ò: - S¶n xuÊt c¸i g×? - QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo? - QuyÕt ®Þnh s¶n xuÊt cho ai? - C¸c thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ t­¬ng t¸c víi nhau trªn hai thÞ tr­êng yÕu tè s¶n xuÊt vµ thÞ tr­êng yÕu tè. Tham gia vµo thÞ tr­êng s¶n phÈm, c¸c hé gia 6
  8. ®×nh cung cÊp c¸c nguån lùc nh­ lao ®éng, ®Êt ®ai vµ vèn cho doanh nghiÖp ®Ó ®æi lÊy thu nhËp mµ doanh nghiÖp tr¶ cho viÖc sö dông c¸c nguån lùc ®ã. - C¸c doanh nghiÖp tham gia vµo hai thÞ tr­êng nµy ®Ó mua hoÆc thuª c¸c yÕu tè s¶n xuÊt. - ChÝnh phñ tham gia vµo hai thÞ truêng nµy ®Ó cung cÊp hµng ho¸ vµ ®iÒu tiÕt thu nhËp th«ng qua thuÕ vµ trî cÊp. 1.3 Lùa chän kinh tÕ tèi ­u cña doanh nghiÖp. 1.3.1 Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña lý thuyÕt lùa chän. a. Lý thuyÕt lùa chän. - T¹i sao l¹i ph¶i lùa chän kinh tÕ v× tån t¹i sù khan hiÕm: nguån lùc cã h¹n trong khi nhu cÇu c¸ nh©n vµ x· héi lµ v« h¹n nh­ hé gia ®×nh h¹n chÕ vÒ ng©n s¸ch... VD: mét ng­êi nhµ n«ng: ®Êt ®ai cã thÓ bÞ h¹n chÕ ®· sö dông trång mét lo¹i c©y nµy th× kh«ng thÓ sö dông ®Ó trång mét lo¹i c©y kh¸c. - T¹i sao sù lùa chän cã thÓ thùc hiÖn ®­îc: v× mét nguån lùc khan hiÕm cã thÓ sö dông vµo môc ®Ých nµy hay môc ®Ých kh¸c. VD: mét häc sinh quyÕt ®Þnh ®i häc ®¹i häc lîi Ých thu ®­îc lµ lµm giµu kiÕn thøc vµ cã c¬ héi t×m ®­îc mét c«ng viÖc tèt nh­ng chi phÝ mµ nã bá ra nh­ s¸ch vë, nhµ ë, ¨n uèng...kh¸i niÖm h÷u Ých nhÊt trongý thuyÕt lùa chän lµ kh¸i niÖm chi phÝ c¬ héi. - Kh¸i niÖm: Chi phÝ c¬ h«i cña ph­¬ng ¸n lµ gi¸ trÞ cña ph­¬ng ¸n tèt nhÊt bÞ bá qua khi tiÕn hµnh lùa chän. - Chi phÝ c¬ h«i bÞ bá qua cña sù tiªu dïng lµ tËp hîp hµng ho¸ kh¸c hÊp dÉn h¬n ®èi víi ng­êi tiªu dïng sau mét tËp hîn hµng ho¸ ®· chän. + Chi phÝ c¬ héi cña viÖc s¶n xuÊt thªm mét ®¬n vÞ hµng ho¸ lµ sè l­îng hµng ho¸ kh¸c cÇn tõ bá. + Kh«ng cã c¸c c¬ héi kh¸c nhau th× kh«ng cã chi phÝ c¬ héi. b. Môc tiªu cña sù lùa chän. Môc tiªu cña sù lùa chän lµ nh»m chän ra ®­îc c¸c môc tiªu mµ nã t×m c¸ch tèi ®a ho¸ (hay cã thÓ thu nhiÒu lîi Ých nhÊt) trong ®iÒu kiÖn cã nh÷ng giíi h¹n vÒ nguån lùc. - §èi víi doanh nghiÖp: tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. - §èi víi hé gia ®×nh: tèi ®a ho¸ lîi Ých. - §èi víi chÝnh phñ: tèi ®a ho¸ phóc lîi x· héi. 1.3.2 B¶n chÊt vµ ph­¬ng ph¸p lùa chän kinh tÕ tèi ­u. a. B¶n chÊt cña sù lùa chän kinh tÕ tèi ­u. Lµ c¨n cø vµo nhu cÇu v« h¹n cña con ng­êi, cña x· héi, cña thÞ tr­êng ®Ó ra quyÕt ®Þnh tèi ­u vÒ s¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh­ thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai trong giíi h¹n cho phÐp cña nguån lùc hiÖn cã. b. Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh lùa chän tèi ­u: Ph­¬ng ph¸p tiÕn hµnh lùa chän tèi ­u trong kinh tÕ hay dïng lµ th«ng qua ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. §­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cho biÕt c¸c møc ®é phèi hîp tèi ®a cña s¶n l­îng mµ nÒn kinh tÕ cã thÓ s¶n xuÊt ®­îc khi sö dông toµn bé nguån lùc s¶n cã (s¶n xuÊt hµng ho¸ nµy t¨ng lªn th× hµng ho¸ kia gi¶m xuèng). 7
  9. §­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt: QX1 40 B §­êng giíi h¹n 30 kh¶ n¨ng s¶n xuÊt A 25 C 20 25 40 QX2 H×nh 1.1: §­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt Tõ ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cho ta thÊy: - C¸c ®iÓm n»m ngoµi ®­êng giíi h¹n (B) lµ nh÷ng ®iÓm kh«ng thÓ ®¹t ®­îc v× chóng ®ßi hái ph¶i ®Çu t­ nhiÒu nguån lùc h¬n so víi nguån lùc s½n cã trong nÒn kinh tÕ . - C¸c ®iÓm n»m trong ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt (A) lµ nh÷ng ®iÓm kh«ng tËn dông hÕt nguån lùc s½n cã vµ kh«ng ®¹t hiÖu qu¶ - C¸c ®iÓm n»m trªn ®­êng giíi h¹n (C) lµ nh÷ng ®iÓm tËn dông c¸c nguån lùc nÒn kinh tÕ, ®¹t hiÖu qu¶ cao, doanh nghiÖp cã thÓ tËn dông hÕt n¨ng lùc s¶n xuÊt. * Ph­¬ng ph¸p lùa chän tèi ­u lµ ph©n tÝch cËn biªn: Mäi thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ ®Òu mong muèn tèi ®a ho¸ lîi Ých rßng. Lîi Ých rßng = Tæng lîi Ých – Tæng chi phÝ NSB = TU – TC = f(Q) – g(Q). NSB max th× (NSB)Q' = 0 tøc lµ MU = MC quy m« ho¹t ®éng tèi ­u + MU > MC më réng quy m« ho¹t ®éng + MU < MC thu hÑp quy m« ho¹t ®éng Trong ®ã: MU – lîi Ých cËn biªn thu ®­îc khi s¶n xuÊt hoÆc tiªu dïng thªm mét ®¬n vÞ hµng ho¸. MC – chi phÝ cËn biªn bá ra ®Ó s¶n xuÊt ®Ó s¶n xuÊt hoÆc tiªu dïng thªm mét ®¬n vÞ hµng ho¸. 1.4 ¶nh h­ëng cña quy luËt khan hiÕm, lîi suÊt gi¶m dÇn, chi phÝ c¬ héi ngµy cµng t¨ng vµ hiÖu qu¶ ®Õn viÖc lùa chän kinh tÕ tèi ­u. 1.4.1 T¸c ®éng cña quy luËt khan hiÕm. Mäi ho¹t ®éng cña con ng­êi trong ®ã cã ho¹t ®éng kinh tÕ tèi ­u ®Òu sö dông c¸c nguån lùc. 8
  10. C¸c nguån lùc ®Òu khan hiÕm, cã giíi h¹n ®Æc biÖt lµ c¸c nguån lùc tù nhiªn khã hoÆc kh«ng thÓ t¸i sinh. Sù khan hiÕm nguån lùc lµ do: + D©n sè t¨ng (sö dông nguån lùc t¨ng) + Do c¹nh tranh ®¸p øng nhu cÇu míi. T¸c ®éng: doanh nghiÖp lùa chän nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ c¬ b¶n cña m×nh trong giíi h¹n cho phÐp cña kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hiÖn cã mµ x· héi ph©n bæ. 1.4.2 T¸c ®éng cña quy luËt lîi suÊt gi¶m dÇn. - Kh¸i niÖm: Lµ quy luËt ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt víi c¸c ®Çu ra mµ nã gãp phÇn t¹o ra. - Néi dung: Khèi l­îng ®Çu ra cã thªm ngµy cµng gi¶m khi ta liªn tiÕp bá ra nh÷ng ®¬n vÞ b»ng nhau cña mét ®Çu vµo biÕn ®æi ( lao ®éng) vµ mét ®Çu vµo kh¸c cè ®Þnh. - T¸c ®éng: nghiªn cøu quy luËt gióp doanh nghiÖp tÝnh to¸n lùa chän ®Çu t­ c¸c yÕu tè ®Çu vµo cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mét c¸ch tèi ­u nhÊt. 1.4.3 T¸c ®éng cña chi phÝ c¬ héi ngµy cµng t¨ng: - Néi dung: §Ó cã thªm mét sè l­îng b»ng nhau vÒ mét mÆt hµng x· héi ph¶i hi sinh ngµy cµng nhiªï sè l­îng mÆt hµng kh¸c. - Néi dung: Khi nguån lùc sö dông hÕt vµ cã hiÖu qu¶ th× nÒn kinh tÕ n»m trªn ®­êng giíi h¹n kh¶ n¨ng s¶n xuÊt. - T¸c ®éng: Quy luËt nµy gióp chung ta tÝnh to¸n vµ lùa chän s¶n xuÊt c¸i g×, nh­ thÕ nµo lµ cã lîi nhÊt. 1.4.4. HiÖu qu¶ kinh tÕ: - S¶n xuÊt tèi ®a hµng ho¸ theo nhu cÇu cña thÞ tr­êng. - Sö dông hiÖu qu¶ n¨ng lùc s¶n xuÊt. - HiÖu qu¶ kinh tÕ lµ kh«ng l·ng phÝ: TÊt c¶ nh÷ng quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt c¸i g× trªn ®­êng giíi h¹n lµ cã hiÖu qu¶ v× nã tËn dông hÕt nguån lùc. 9
  11. CH¦¥NG II: Cung - cÇu Ch­¬ng nµy sÏ nghiªn cøu lý thuyÕt cung cÇu mét trong nh÷ng néi dung quan träng nhÊt cña kinh tÕ vi m«. 2.1 CÇu 2.1.1 Kh¸i niÖm cÇu - CÇu lµ sè l­îng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ ng­êi tiªu dïng muèn mua vµ cã kh¶ n¨ng mua ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh víi c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi. - Nhu cÇu: lµ sù ham muèn cña con ng­êi trong viÖc tiªu dïng s¶n phÈm vµ trong c¸c ho¹t ®éng diÔn ra hµng ngµy. Quan hÖ gi÷a cÇu vµ nhu cÇu: + CÇu lµ nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thanh to¸n + CÇu vµ nhu cÇu cã kh¶ n¨ng thay thÕ + CÇu lµ mèi quan t©m trong ng¾n h¹n, nhu cÇu lµ mèi quan t©m trong dµi h¹n. - L­îng cÇu: lµ sè l­îng hµng ho¸ hay dÞch vô mµ ng­êi mua s½n sµng mua vµ cã kh¶ n¨ng mua ë møc gi¸ ®· cho trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh. Nh­ vËy cÇu thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a gi¸ vµ l­îng cÇu cßn l­îng cÇu thÓ hiÖn mèi quan hÖ víi mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh. 2.1.2 CÇu c¸ nh©n L­îng hµng ho¸ ng­êi tiªu dïng muèn mua phô thuéc vµo gi¸ c¶ cña nã, gi¸ cao ng­êi tiªu dïng mua Ýt hµng ho¸ ®i vµ ng­îc l¹i. Mèi quan hÖ gi÷a gi¸ hµng ho¸ vµ l­îng cÇu hµng ho¸ ng­êi tiªu dïng s½n sµng mua ®­îc biÓu thÞ qua biÓu cÇu vµ ®­êng cÇu. a. BiÓu cÇu BiÓu cÇu: lµ mét b¶ng m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a sè l­îng hµng ho¸ mµ ng­êi tiªu dïng muèn mua vµ cã kh¶ n¨ng mua ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau víi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng ®æi. b. §­êng cÇu §­êng cÇu: lµ ®­êng m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a sè l­îng hµng ho¸ mµ ng­êi tiªu dïng muèn mua vµ cã kh¶ n¨ng mua ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau víi c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c kh«ng ®æi. P: Gi¸ hµng ho¸ Q: S¶n l­îng hµng ho¸ (D): §­êng cÇu hµng ho¸ Quy luËt ®­êng cÇu dèc xuèng: Gi¸ hµng ho¸ t¨ng lªn, c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi, kh¸ch hµng cã xu h­íng mua Ýt hµng ho¸ ®i vµ ng­îc l¹i. Cã hai lý do cho thÊy l­îng cÇu cã xu h­íng gi¶m khi gi¸ c¶ t¨ng: + HiÖu øng thay thÕ: Khi P mét hµng ho¸ t¨ng ng­êi tiªu dïng sÏ thay nã b»ng hµng ho¸ kh¸c + HiÖu øng thu nhËp: Khi gi¸ hµng ho¸ t¨ng ng­êi tiªu dïng ph¶i c¾t gi¶m viÖc tiªu thô hµng ho¸ ®ã §­êng cÇu hµng ho¸ ®­îc thÓ hiÖn nh­ sau: 10
  12. P P2 P1 (D) Q 0 Q2 Q1 H×nh 2.1: §­êng cÇu hµng hãa c. CÇu thÞ tr­êng: Lµ tæng hîp tÊt c¶ c¸c cÇu c¸ nh©n, l­îng cÇu trªn thÞ tr­êng lµ tæng l­îng cÇu cña mäi ng­êi mua. 2.1.3 LuËt cÇu Sè l­îng hµng ho¸ vµ dÞch vô ®­îc mua trªn thÞ tr­êng sÏ t¨ng lªn khi gi¸ cña hµng ho¸ hoÆc dÞch vô ®ã gi¶m xuèng vµ ng­îc l¹i. P t¨ng  QD gi¶m P gi¶m  QD t¨ng P, QD cã quan hÖ tû lÖ nghÞch 2.1.4 C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh cÇu vµ hµm sè cÇu Ngoµi gi¸ cña hµng ho¸ dÞch vô ¶nh h­ëng tíi cÇu th× cßn cã mét sè yÕu tè kh¸c ¶nh h­ëng ®Õn l­îng hµng ho¸ mµ ng­êi mua cã kh¶ n¨ng mua vµ s½n sµng mua. a. C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh cÇu (1) Thu nhËp ng­êi tiªu dïng (I) Khi thu nhËp nguêi tiªu dïng t¨ng lªn cÇu vÒ hµng ho¸ t¨ng hay gi¶m? Cã hai lo¹i hµng ho¸: - Hµng ho¸ th«ng th­êng: + Hµng ho¸ xa xØ: Lµ hµng ho¸ cã gi¸ cao vµ ng­êi mua kh«ng dÔ dµng g× mua ®­îc lo¹i hµng ho¸ ®ã VÝ dô: «t«, biÖt thù... + Hµng ho¸ thiÕt yÕu: Lµ nh÷ng hµng ho¸ phôc vô cho nhu cÇu thiÕt yÕu hµng ngµy cña con nguêi VÝ dô nh­ l­¬ng thùc, thùc phÈm + TÝnh chÊt: Khi thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng t¨ng lªn th× cÇu vÒ hµng ho¸ th«ng th­êng t¨ng, ®­êng cÇu dÞch chuyÓn sang ph¶i vµ ng­îc l¹i. - Hµng ho¸ thø cÊp: Lµ hµng ho¸ cã gi¸ rÎ, chÊt l­îng thÊp VÝ dô: nh­ ng«, khoai, s¾n, v¶i rÎ tiÒn... TÝnh chÊt: Khi thu nhËp cña ng­êi tiªu dïng t¨ng lªn th× cÇu vÒ hµng ho¸ thø cÊp gi¶m, ®­êng cÇu dÞch chuyÓn sang bªn tr¸i vµ ng­îc l¹i. (2) Gi¸ hµng ho¸ liªn quan (Py): X,Y lµ hµng ho¸ liªn quan, cã hai lo¹i hµng ho¸ liªn quan:DX 11
  13. - Hµng ho¸ thay thÕ: lµ cÆp hµng ho¸ ®­îc sö dông thay thÕ cho nhau cïng ®¸p øng mét nhu cÇu vµ cã gi¸ trÞ sö dông t­¬ng ®­¬ng VÝ dô: chÌ - cµ phª, kem - s÷a chua... Nã cã tÝnh chÊt khi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ thay thÕ nµy t¨ng th× l­îng cÇu ®èi víi hµng ho¸ thay thÕ kia t¨ng, ®­êng cÇu dÞch sang ph¶i vµ ng­îc l¹i. - Hµng ho¸ bæ sung: lµ cÆp hµng ho¸ ®­îc sö dông cïng víi nhau ®Ó ph¸t huy gi¸ trÞ sö dông cña hµng ho¸ ®ã tøc lµ sö dông hµng ho¸ nµy b¾t buéc ph¶i sö dông hµng ho¸ kia VÝ dô: x¨ng - xe m¸y, ga - bÕp ga. TÝnh chÊt: khi gi¸ cña hµng ho¸ bæ sung nµy t¨ng lªn th× l­îng cÇu ®èi víi hµng ho¸ bæ sung kia sÏ gi¶m, ®­êng cÇu dÞch sang tr¸i vµ ng­îc l¹i. (3) ThÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng (T) - Kh¸i niÖm: Lµ së thÝch, ý thÝch hay sù ­u tiªn cña ng­êi tiªu dïng ®èi víi tõng lo¹i hµng ho¸ hay dÞch vô. VÝ dô t«i thÝch uèng s÷a, t«i sÏ tiªu dïng nhiÒu s÷a h¬n. C¸c nhµ kinh tÕ gi¶ ®Þnh r»ng thÞ hiÕu kh«ng phô thuéc vµo gi¸ c¶ hµng ho¸ hay thu nhËp. Nã phô thuéc vµo tËp qu¸n tiªu dïng, t©m lý løa tuæi, giíi tÝnh, t«n gi¸o... §Æc biÖt chÞu ¶nh h­ëng lín cña qu¶ng c¸o. Khi ng­êi tiªu dïng thay ®æi ý thÝch th× quyÕt ®Þnh mua còng thay ®æi. (4) D©n sè (N) Mét thÞ tr­êng cã nhiÒu ng­êi tiªu dïng th× cÇu sÏ lín h¬n vµ ng­îc l¹i. VÝ dô râ nhÊt ë thÞ tr­êng Trung quèc víi h¬n 1 tû ng­êi lu«n lµ thÞ tr­êng tiÒm n¨ng cña c¸c h·ng s¶n xuÊt trªn thÕ giíi. (5) Kú väng (E) - Khi ng­êi mua kú väng vÒ gi¸ cña 1 mÆt hµng nµo ®ã sÏ t¨ng trong t­¬ng lai th× t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i cÇu vÒ hµng ho¸ sÏ t¨ng vµ ng­îc l¹i. - Con ng­êi cã sù kú väng vÒ sù thay ®æi c¸c yÕu tè nh­ gi¸, thu nhËp. ThÞ hiÕu hay c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ ®Òu ¶nh h­ëng tíi hµnh vi mua cña ng­êi tiªu dïng. b. Hµm sè cÇu: Qua ph©n tÝch thÊy l­îng cÇu cña ng­êi tiªu dïng vÒ mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã cã mèi quan hÖ vµ chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè. Chóng ta cã thÓ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a sè l­îng hµng ho¸ ®­îc cÇu vµ c¸c yÕu tè trªn d­íi d¹ng mét hµm sè cÇu: QDX = f (PX , I , Py, T, N, E...) Trong ®ã: QDX : L­îng cÇu hµng ho¸ X PX : Gi¸ hµng ho¸ X I: Thu nhËp ng­êi tiªu dïng PY: Gi¸ c¶ hµng ho¸ liªn quan T : ThÞ hiÕu ng­êi tiªu dïng N : D©n sè E : Kú väng 12
  14. Trong c¸c chØ tiªu trªn th× chØ tiªu gi¸ hµng ho¸ vµ thu nhËp ng­êi tiªu dïng lµ hai chØ tiªu quan träng nhÊt ¶nh h­ëng nhiÒu nhÊt tíi cÇu vÒ s¶n phÈm cña ng­êi tiªu dïng. 2.1.5 Sù vËn ®éng däc theo ®­êng cÇu vµ sù dÞch chuyÓn ®­êng cÇu - C¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi khi gi¸ c¶ cña hµng ho¸ thay ®æi sÏ g©y ra sù vËn ®éng däc ®­êng cÇu vµ ¶nh h­ëng ®Õn l­îng cÇu hµng ho¸, gi¸ t¨ng l­îng cÇu hµng ho¸ gi¶m vµ ng­îc l¹i. - Khi gi¸ c¶ cña 1 hµng ho¸ kh«ng ®æi. Do cã sù t¸c ®éng cña 1 trong c¸c nh©n tè nh­ thu nhËp ng­êi tiªu dïng, gi¸ hµng ho¸ liªn quan, thÞ hiÕu, d©n sè. Kú väng ¶nh h­ëng ®Õn cÇu hµng ho¸ vµ lµm cho ®­êng cÇu dÞch chuyÓn sang ph¶i khi cÇu t¨ng vµ ng­îc l¹i ®­êng cÇu dÞch chuyÓn sang tr¸i khi cÇu gi¶m. * Hµm sè cÇu ®­îc biÓu diÔn d­íi d¹ng thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a gi¸ vµ l­îng cÇu: Q a    Q  a0 D 0  1    D QD= a1P + a0 => P = a 1  a1  a1 Hµm cÇu ng­îc: P = b1QD + b0 (b1 < 0) Trong ®ã: QD l­îng cÇu PD: Gi¸ cÇu a0: hÖ sè biÓu hiÖn l­îng cÇu khi gi¸ b»ng 0 a1: HÖ sè biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a gi¸ vµ l­îng cÇu, a1 < 0 VÝ dô: QD= 2 - 4P , P = 10 - 6QD 2.2 Cung 2.2.1 Kh¸i niÖm - Cung lµ sè l­îng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ ng­êi s¶n xuÊt muèn b¸n vµ cã kh¶ n¨ng b¸n ë c¸c møc gi¸ kh¸c nhau trong kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh víi c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi. - L­îng cung lµ sè l­îng hµng ho¸ mµ c¸c h·ng muèn b¸n t¹i mét møc gi¸ ®· cho víi c¸c yÕu tè kh¸c kh«ng ®æi. V× vËy cung vµ l­îng cung lµ hai kh¸i niÖm kh¸c nhau. 2.2.2 BiÓu cung vµ ®­êng cung - BiÓu cung: lµ mét b¶ng m« t¶ mèi quan hÖ gi÷a sè l­îng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ c¸c doanh nghiÖp s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng cung cÊp ë mçi møc gi¸ trªn thÞ tr­êng. - §­êng cung: lµ ®­êng biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a gi÷a sè l­îng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ c¸c doanh nghiÖp s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng cung cÊp ë mçi møc gi¸ trªn thÞ tr­êng. P: Gi¸ hµng ho¸ Q: S¶n l­îng hµng ho¸ (S): §­êng cung hµng ho¸ P1, P2: Gi¸ hµng ho¸ 1 vµ hµng ho¸ 2 13
  15. P (S) P2 P1 0 Q1 Q2 Q H×nh 2.2: §­êng cung hµng hãa - Cung thÞ tr­êng: Lµ tæng hîp c¸c l­îng cung cña tÊt c¶ c¸c ng­êi b¸n. 2.2.3 LuËt cung Cho biÕt sè l­îng hµng ho¸ hay dÞch vô ®­îc cung øng trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh sÏ t¨ng lªn khi gi¸ c¸c hµng ho¸ hoÆc dÞch vô ®ã t¨ng lªn vµ ng­îc l¹i. P t¨ng  QS t¨ng P gi¶m  QS gi¶m P, QS cã quan hÖ tû lÖ thuËn 2.2.4 C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh cung vµ hµm sè cung a. C¸c yÕu tè x¸c ®Þnh cung (1) C«ng nghÖ s¶n xuÊt (Te): cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sè l­îng hµng ho¸ ®­îc s¶n xuÊt ra. - Khi DN ¸p dông CNSX hiÖn ®¹i sÏ lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, cung vÒ s¶n phÈm ®ã trªn thÞ tr­êng t¨ng, ®­êng cung dÞch chuyÓn sang ph¶i. - Khi DN ¸p dông CNSX l¹c hËu sÏ lµm gi¶m n¨ng suÊt lao ®éng, cung vÒ s¶n phÈm ®ã trªn thÞ tr­êng gi¶m, ®­êng cung dÞch chuyÓn sang tr¸i. (2) Gi¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo (Pi): t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt - Pi t¨ng => CPSX t¨ng => lîi nhuËn gi¶m => doanh nghiÖp sÏ s¶n xuÊt Ýt ®i => Cung gi¶m => ®­êng cung dÞch chuyÓn sang tr¸i. - Ng­îc l¹i khi gi¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo gi¶m lµm chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m, lîi nhuËn t¨ng, doanh nghiÖp sÏ s¶n xuÊt nhiÒu h¬n, cung t¨ng vµ ®­êng cung dÞch sang ph¶i. (3) ChÝnh s¸ch thuÕ (T) Lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt cña nhµ n­íc, thuÕ lµ chi phÝ doanh nghiÖp ph¶i chÞu. Khi chÝnh phñ gi¶m thuÕ, miÔn thuÕ hoÆc trî cÊp thuÕ sÏ cã thÓ khuyÕn khÝch s¶n xuÊt lµm cung t¨ng. §¸nh thuÕ vµo hµng ho¸ cao sÏ cã thÓ h¹n chÕ s¶n xuÊt lµm cho cung gi¶m. 14
  16. (4) Gi¸ c¶ hµng ho¸ liªn quan (Py) - Gi¸ hµng ho¸ thay thÕ nµy t¨ng th× cung cña c¸c hµng ho¸ thay thÕ kh¸c sÏ t¨ng vµ ng­îc l¹i. VÝ dô nh­ khi gi¸ chÌ t¨ng lªn, ng­êi tiªu dïng sÏ mua Ýt chÌ h¬n vµ chuyÓn sang dïng cµ phª, n¾m b¾t ®­îc t©m lý ng­êi tiªu dïng c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cµ phª sÏ s¶n xuÊt nhiÒu h¬n. - Gi¸ hµng ho¸ bæ sung nµy t¨ng th× cung hµng ho¸ bæ sung kh¸c sÏ gi¶m vµ ng­îc l¹i. Nh­ khi gi¸ ga t¨ng mét sè ng­êi tiªu dïng kh«ng sö dông bÕp ga løc ®ã c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt bÕp ga h¹n chÕ s¶n xuÊt. (5) Sè l­îng ng­êi s¶n xuÊt (N) Cã ¶nh h­ëng trùc tiÕp ®Õn sè l­îng hµng ho¸ ®­îc b¸n ra trªn thÞ tr­êng. Cµng nhiÒu ng­êi s¶n xuÊt th× l­îng hµng ho¸ cµng nhiÒu vµ ng­îc l¹i. (6) Kú väng (E) Khi ng­êi b¸n kú väng vµo gi¸ cña 1 mÆt hµng sÏ t¨ng trong t­¬ng lai th× ë thêi ®iÓm hiÖn t¹i cung vÒ mÆt hµng ®ã gi¶m vµ ng­îc l¹i. Mäi mong ®în vÒ sù thay ®æi cña hµng ho¸, gi¸ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, chÝnh s¸ch thuÕ ®Òu cã ¶nh h­ëng ®Õn cung hµng ho¸. NÕu c¸c kú väng thuËn lîi ®èi víi s¶n xuÊt th× cung sÏ ®­îc më réng. b. Hµm sè cung Qua ph©n tÝch thÊy l­îng cung cña c¸c doanh nghiÖp vÒ mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã cã mèi quan hÖ vµ chÞu ¶nh h­ëng cña nhiÒu nh©n tè vµ ®­îc biÓu diÔn d­íi d¹ng mét hµm sè cung: QSX = f (PX , Te , Pi, Py, T, N, E...) Trong ®ã: QSX : L­îng cung hµng ho¸ X PX : Gi¸ hµng ho¸ X Te: C«ng nghÖ s¶n xuÊt Pi : Gi¸ c¸c yÕu tè ®Çu vµo Py: Gi¸ hµng ho¸ liªn quan N : Sè l­îng ng­êi s¶n xuÊt E : Kú väng * Hµm sè cung th­êng ®­îc biÓu hiÖn ë d¹ng tuyÕn tÝnh: QS = c1P + c0 Q c    Q  c0 S 0 1   S =>P = c 1  c1  c1 (Hµm cung ng­îc) hay P = d1QS + d0 Trong ®ã: QS l­îng cung PS: Gi¸ cung c0: hÖ sè biÓu hiÖn l­îng cung khi gi¸ b»ng 0 c1: HÖ sè biÓu thÞ mèi quan hÖ gi÷a gi¸ vµ l­îng cung 15
  17. 2.2.5 Sù vËn ®éng däc theo ®­êng cung vµ sù dÞch chuyÓn cña ®­êng cung - Mét sù thay ®æi cña bÊt cø yÕu tè nµo nªu trªn sÏ lµm thay ®æi l­îng cung ë mäi møc gi¸ vµ nã lµm thay ®æi cung g©y ra sù dÞch chuyÓn ®­êng cung vÒ phÝa bªn ph¶i nÕu cung t¨ng vµ dÞch chuyÓn sang bªn tr¸i nÕu cung gi¶m. - Khi gi¸ b¶n th©n hµng ho¸ ®ã thay ®æi lµm l­îng cung thay ®æi g©y ra sù vËn ®éng däc theo ®­êng cung. 2.3 C©n b»ng cung cÇu 2.3.1 Tr¹ng th¸i c©n b»ng cung cÇu - Kh¸i niÖm: Lµ tr¹ng th¸i mµ ë ®ã l­îng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ ng­êi mua s½n sµng mua vµ cã kh¶ n¨ng mua ®óng b»ng l­îng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô mµ ng­êi b¸n s½n sµng vµ cã kh¶ n¨ng b¸n hay c©n b»ng cung cÇu xuÊt hiÖn khi t¹i møc gi¸ t¹i ®ã l­îng cung b»ng l­îng cÇu. Møc gi¸ c©n b»ng: Po S¶n l­îng c©n b»ng: Qo Gäi ph­¬ng tr×nh hµm cung: QS = f(Q) Ph­¬ng tr×nh hµm cÇu: QD = g(Q) T¹i ®iÓm c©n b»ng (E): f(Q) = g(Q) hay P0 = PD = PS Q0 = QD = QS P (S) E P0 (D) 0 Q0 Q H×nh 2.3: C©n b»ng cung cÇu 2.3.2 Tr¹ng th¸i d­ thõa vµ thiÕu hôt cña thÞ tr­êng - X¶y ra khi gi¸ c¶ hµng ho¸ hoÆc dÞch vô kh«ng b»ng víi møc gi¸ c©n b»ng. - Tr¹ng th¸i d­ thõa x¶y ra khi QD < QS (PthÞ tr­êng > P0) tøc lµ theo luËt cung khi gi¸ thÞ tr­êng lín h¬n gi¸ c©n b»ng th× ng­êi s¶n xuÊt sÏ mong muèn s¶n xuÊt nhiÒu h¬n, cung t¨ng lªn nh­ng theo luËt cÇu ng­êi tiªu dïng sÏ mong muèn mua Ýt hµng ho¸ h¬n  xuÊt hiÖn d­ thõa hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng mét l­îng Q = QS - QD . 16
  18. P (S) D­ thõa E P0 ThiÕu hôt (D) 0 Q0 Q H×nh 2.4: Tr¹ng th¸i kh«ng c©n b»ng cung cÇu - Tr¹ng th¸i d­ thõa x¶y ra khi QD > QS (PthÞ tr­êng < P0)  xuÊt hiÖn thiÕu hôt hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng mét l­îng Q = QD - QS . 2.3.3 Sù thay ®æi cña tr¹ng th¸i c©n b»ng Khi c¸c yÕu tè cña cung vµ cÇu thay ®æi sÏ lµm dÞch chuyÓn ®­êng cung vµ ®­êng cÇu thiÕt lËp nªn tr¹ng th¸i c©n b»ng míi. - Sù thay ®æi cña cÇu (cung kh«ng ®æi): + CÇu t¨ng gi¸ vµ l­îng c©n b»ng t¨ng. + CÇu gi¶m gi¸ vµ l­îng c©n b»ng gi¶m. - Sù thay ®æi cña cung (cÇu kh«ng ®æi): + Cung t¨ng gi¸ c©n b»ng gi¶m vµ l­îng c©n b»ng t¨ng. + Cung gi¶m gi¸ c©n b»ng t¨ng vµ l­îng c©n b»ng gi¶m. - Sù thay ®æi cña c¶ cung vµ cÇu: + Cung t¨ng, cÇu t¨ng gi¸ c©n b»ng ch­a x¸c ®Þnh, l­îng c©n b»ng t¨ng. + Cung t¨ng, cÇu gi¶m gi¸ c©n b»ng gi¶m, l­îng c©n b»ng ch­a x¸c ®Þnh. + Cung gi¶m, cÇu t¨ng gi¸ c©n b»ng t¨ng, l­îng c©n b»ng ch­a x¸c ®Þnh. + Cung gi¶m, cÇu gi¶m gi¸ c©n b»ng ch­a x¸c ®Þnh, l­îng c©n b»ng gi¶m. 2.3.4 KiÓm so¸t gi¸ ChÝnh phñ th­êng can thiÖp vµo thÞ tr­êng th«ng qua viÖc ®Þnh ra c¸c møc gi¸ trÇn (gi¸ cao nhÊt) vµ møc gi¸ sµn (gi¸ thÊp nhÊt). - Gi¸ trÇn lµ møc gi¸ cao nhÊt trªn thÞ tr­êng, b¶o hé cho mét sè ng­êi tiªu dïng cã thu nhËp thÊp, nªn gi¸ trÇn nhá h¬n gi¸ c©n b»ng nªn xuÊt hiÖn sù thiÕu hôt hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng, t¸c ®éng tiªu cùc tíi doanh nghiÖp. - Gi¸ sµn lµ møc gi¸ thÊp nhÊt trªn thÞ tr­êng, nã b¶o hé cho c¸c nhµ s¶n xuÊt nªn gi¸ sµn cao h¬n gi¸ c©n b»ng g©y ra sù d­ thõ hµng ho¸ trªn thÞ tr­êng, thõa lao ®éng vµ thÊt nghiÖp nhiÒu. - ThuÕ ®¸nh vµo hµng ho¸ lµm cho cung gi¶m, gi¸ c©n b»ng t¨ng vµ l­îng c©n b»ng gi¶m lµm ®­êng cung dÞch lªn trªn mét l­îng ®óng b»ng thuÕ. Ta cã ®­êng cung míi: PS' = PS + t (thuÕ). 17
  19. - Trî cÊp cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm lµm cho cung t¨ng vµ ta cã ®­êng cung míi PS' = PS - a (trî cÊp). VÝ dô1: C¸c t×nh huèng sau ¶nh h­ëng ®Õn cÇu vµ l­îng cÇu vÒ xe m¸y nh­ thÕ nµo? VÏ h×nh. a. Gi¸ x¨ng t¨ng 20% b. Gi¸ «t« cã xu h­íng gi¶m c. ChÝnh phñ ¸p dông chÝnh s¸ch gi¶m gi¸ xe m¸y trªn thÞ tr­êng xuèng 10%. Gi¶i: a. X¨ng vµ xe m¸y lµ 2 lo¹i hµng ho¸ bæ sung nªn khi gi¸ x¨ng t¨ng th× cÇu vÒ xe m¸y cã xu h­íng gi¶m, ®­êng cÇu vÒ xe m¸y dÞch tr¸i. b. ¤t« vµ xe m¸y lµ hµng ho¸ thay thÕ khi gi¸ «t« gi¶m th× cÇu vÒ xe m¸y cã xu h­íng gi¶m, ®­êng cÇu vÒ xe m¸y dÞch tr¸i. c. Gi¸ xe m¸y gi¶m ¶nh h­ëng ®Õn l­îng cÇu vÒ xe m¸y vµ l­îng cÇu vÒ xe m¸y t¨ng g©y ra sù vËn ®éng däc theo ®­êng cÇu vÒ xe m¸y theo chiÒu h­íng ®i xuèng. VÝ dô 2: C¸c t×nh huèng sau ¶nh h­ëng ®Õn cung vµ l­îng cung vÒ xe m¸y nh­ thÕ nµo? a. ChÝnh phñ Ên ®Þnh gi¶m gi¸ xe m¸y b. Cã hai doanh nghiÖp xe m¸y rêi khái ngµnh c. Gi¸ nhËp phô tïng s¶n xuÊt xe m¸y cã xu h­íng t¨ng d. Cã th«ng tin cho r»ng trong thêi gian s¾p tíi sÏ cã nhiÒu chÝnh s¸ch cña nhµ n­íc hç trî cho viÖc ph¸t triÓn ngµnh xe m¸y 18
  20. CH¦¥NG III: Lý thuyÕt ng­êi tiªu dïng Ch­¬ng nµy sÏ ph©n tÝch hµnh vi cña ng­êi tiªu dïng hîp lý trªn thÞ tr­êng hµng ho¸. 3.1 Lý thuyÕt vÒ lîi Ých 3.1.1 Kh¸i niÖm vÒ lîi Ých vµ lîi Ých cËn biªn - Lîi Ých (U): Lµ sù hµi lßng vµ sù tho¶ m·n do tiªu dïng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô trªn thÞ tr­êng mang l¹i. Sù hµi lßng g¾n liÒn víi së thÝch cña ng­êi tiªu dïng. Së thÝch vµ sù s½n sµng chi tr¶ cho mét lo¹i hµng ho¸ nµo dã cã quan hÖ thuËn chiÒu. Sù hµi lßng tho¶ m·n cµng cao th× lîi Ých tõ tiªu dïng cµng cao. - Tæng lîi Ých (TU): Lµ tæng thÓ sù hµi lßng sù tho¶ m·n do tiªu dïng toµn bé hµng ho¸ hoÆc dÞch vô kh¸c nhau trªn thÞ tr­êng mang l¹i. - Lîi Ých cËn biªn (MU): Lµ sù thay ®æi cña tæng lîi Ých do tiªu dïng thªm mét ®¬n vÞ hµng ho¸ hoÆc dÞch vô. Sù thay ®æi cña tæng lîi Ých MU = = TU'Q S ù thay ®æi vÒ l­îng VÝ dô: CÇu vÒ n­íc cam cña mét ng­êi tiªu dïng: B¶ng 3.1: Tæng lîi Ých vµ lîi Ých cËn biªn khi tiªu dïng hµng ho¸ Sè l­îng (Q) Lîi Ých (U) Lîi Ých cËn biªn (MU) Tæng lîi Ých (TU) 1 10.000 10.000 10.000 2 6.000 6.000 16.000 3 4.000 4.000 20.000 4 1.000 1.000 21.000 5 0 0 21.000 6 - 2.000 - 2.000 19.000 3.1.2 Quy luËt lîi Ých cËn biªn gi¶m dÇn Néi dung: Lîi Ých cËn biªn cña mét hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cã xu h­íng gi¶m ®i khi l­îng hµng ho¸ ®ã ®­îc tiªu dïng nhiÒu h¬n trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. - Mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých cËn biªn vµ tæng lîi Ých: Khi s¶n l­îng t¨ng th× lîi Ých cËn biªn sÏ gi¶m dÇn: + MU > 0 th× TU t¨ng + MU < 0 th× TU gi¶m + MU = 0 th× TUmax - Mèi quan hÖ gi÷a lîi Ých cËn biªn vµ s¶n l­îng: lµ mèi quan hÖ tû lÖ nghÞch, khi sè l­îng hµng ho¸ tiªu dïng t¨ng lªn th× lîi Ých cËn biªn gi¶m dÇn vµ ng­îc l¹i. 3.1.3 Lîi Ých cËn biªn vµ ®­êng cÇu Lîi Ých cËn biªn cµng lín th× ng­êi tiªu dïng s½n sµng tr¶ gi¸ cao h¬n vµ lîi Ých cËn gi¶m dÇn th× sù s½n sµng chi tr¶ còng gi¶m dÇn. Nh­ vËy Èn chøa sau ®­êng cÇu chÝnh lµ ®­êng lîi Ých cËn biªn cña ng­êi tiªu dïng. Do vËy ®­êng cÇu dèc xuèng v× quy luËt lîi Ých cËn biªn gi¶m dÇn. 3.1.4 ThÆng d­ tiªu dïng - Kh¸i niÖm: lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a lîi Ých cËn biªn cña ng­êi tiªu dïng 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
2=>2