Bài giảng Ngữ văn lớp 11: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - Trường THPT Bình Chánh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:20

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng "Ngữ văn lớp 11: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc" cung cấp cho người học các kiến thức: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc, tác giả Nguyễn Đình Chiểu, hình tượng người nghĩa sĩ nông dân, phong cách nghệ thuật, sự nghiệp sáng tác, tìm hiểu văn bản,... Hi vọng đây sẽ là một tài liệu hữu ích dành cho các bạn sinh viên đang theo học môn dùng làm tài liệu học tập và nghiên cứu. Mời các bạn cùng tham khảo chi tiết nội dung tài liệu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Ngữ văn lớp 11: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc - Trường THPT Bình Chánh

TRƯỜNG THPT BÌNH CHÁNH TỔ NGỮ VĂN VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC   ibaotucom  NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU
A.TÁC GIẢ NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU I. CUỘC ĐỜI II. SỰ NGHIỆP VĂN TẾ    B.TÁC PHẨM ibaotucom NGHĨA SĨ VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC CẦN GIUỘC I. TÌM HIỂU CHUNG II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN III. TỔNG KẾT IV. BÀI TẬP
A. TÁC GIẢ NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU II.SỰ NGHIỆP THƠ VĂN 3. Nghệ thuật thơ ca 1. Những tác phẩm chính - Văn chương trữ tình đạo đức. a) Trước khi Pháp xâm lược - Bút pháp trữ tình xuất phát từ cõi tâm trong sáng,  Truyện Lục Vân Tiên nhiệt thành.  Dương Từ - Hà Mậu - Đậm đà sắc thái Nam Bộ. b) Sau khi Pháp xâm lược  Chạy giặc    ibaotucom  Văn tế Trương Định  Ngư tiều y thuật vấn đáp - Cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu là tấm gương  Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc… sáng cao đẹp về nhân cách, ý chí và nghị lực, lòng yêu nước, thương dân, kiên trung, bất khuất. 2. Nội dung thơ văn - Thơ văn là bài ca đạo đức, nhân nghĩa, tiếng - Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa nói chiến đấu chống quân xâm lược, là thành - Lòng yêu nước, thương dân tựu nghệ thuật mang đạm sắc thái Nam Bộ.
I. TÌM HIỂU CHUNG 1. Hoàn cảnh sáng tác - Bài văn viết theo yêu cầu của Đỗ Quang, tuần phủ Gia Định, để tế những nghĩa sĩ đã hy sinh trong trận tập kích đồn quân Pháp ở Cần Giuộc đêm 16/12/1861.    ibaotucom - Nghĩa quân giết được tên hai Pháp và một số lính thuộc địa, làm chủ đồn hai ngày rồi bị phản công và thất bại. Nghĩa quân hy sinh khoảng 20 người. Chùa Tôn Thạnh ở ấp Thanh Ba xã Mỹ Lộc, huyện Cần Giuộc, tỉnh Long An
I. TÌM HIỂU CHUNG 2. Thể loại và bố cục a. Thể loại Văn tế: là một loại văn thường gắn với phong tục tang lễ, nhằm bày tỏ lòng tiếc thương đối với người đã mất. b. Bố cục 4 phần   ibaotucom  - Phần 1 (Lung khởi) câu 1-2: Khái quát  bối cảnh thời đại và hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ. - Phần 2 (Thích thực) câu 3-15: Cuộc đời, cảnh chiến đấu anh dũng của nghĩa quân. - Phần 3 ( Ai vãn) câu 16-23: Lòng thương tiếc và cảm phục trước sự hy sinh của nghĩa quân. Nông dân nghĩa sĩ đánh giặc - Phần 4 (Kết) câu 24-30: Ca ngợi linh hồn bất tử của người nghĩa sĩ.
II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN PHẦN 1 Khái quát bối cảnh thời đại PHẦN 2 và hình ảnh người nông dân Cuộc đời, cảnh    nghĩa sĩ chiến đấu anh dũng ibaotucom của nghĩa quân. PHẦN 4 PHẦN 3 Ca ngợi linh hồn bất Lòng thương tiếc và cảm phục tử của người nghĩa sĩ. trước sự hy sinh của nghĩa quân.
1. PHẦN 1: Khái quát bối cảnh thời đại và hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ - Súng giặc đất rền:thực dân Pháp Bối cảnh thời đại: xâm lược. Hỡi ôi! - Lòng dân trời tỏ: tinh thần Súng giặc đất rền; lòng dân chiến đấu của nhân dân ta.    ibaotucom Với thủ pháp đối lập : súng giặc >< trời tỏ. lòng dân, Nguyễn Đình Chiểu đã khái quát bối cảnh thời đại khốc liệt: Mười năm công vỡ ruộng,…tuy Thực dân Pháp xâm lược nước ta, nhân dân ta đứng lên chống giặc là mất tiếng vang như mõ. bằng cả tấm lòng, bằng sức mạnh tinh thần.
1. PHẦN 1: Khái quát bối cảnh thời đại và hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ - Mười năm vỡ ruộng / không ai Hình ảnh người nông dân nghĩa sĩ biết đến . - Một trận đánh Tây / nhiều người biết  ý nghĩa sống-chết; nhục-vinh   ibaotucom  được thể hiện rõ qua các vế câu, từ Mười năm công vỡ ruộng, chưa đó khẳng định quan niệm sống cao ắt còn danh nổi như phao; một cả của nghĩa quân : Chết vinh còn trận nghĩa đánh Tây, tuy là mất MM hơn sống nhục. tiếng vang như mõ. - Khắc hoạ vẻ đẹp của bức chân dung người nghĩa sĩ Cần Giuộc xuất thân từ nông dân và khẳng định sự hy sinh cao cả của họ.
2. PHẦN 2: Cuộc đời, cảnh chiến đấu anh dũng của nghĩa quân . 2a. Nguồn gốc xuất thân: - Xuất thân của nghĩa sĩ là những người nông Nhớ linh xưa: dân cần cù, nhỏ bé. Họ vốn chỉ quen với việc Cui cút làm ăn; toan lo nghèo    ruộng đồng. khó. ibaotucom Chưa quen cung ngựa, đâu tới - Họ hoàn toàn xa lạ với trận mạc binh đao, trường nhung; chỉ biết ruộng những việc đòi hỏi học hành, rèn luyện công trâu, ở trong làng bộ. phu. Việc cuốc, việc cày, việc bừa,  Nhấn mạnh sự chọn lựa oanh liệt sẵn sàng việc cấy, tay vốn quen làm; tập khiên, tập súng, tập mác, tập cờ, chiến đấu của người nông dân trước quân mắt chưa từng ngó. xâm lược bạo tàn để bảo vệ quê hương.
2. PHẦN 2: Cuộc đời, cảnh chiến đấu anh dũng của nghĩa quân . 2b. Tình cảm, nhận thức: - Bắt đầu với tâm trạng lo âu, hồi hộp, chờ đợi : “Tiếng phong hạc phập phồng hơn mươi tháng, trông tin quan như trời hạn trông mưa…”; sau đó là căm ghét tận xương tủy đến nỗi “muốn tới ăn gan, muốn ra cắn cổ”.    ibaotucom - Họ đã có nhận thức đúng đắn về quân thù: “chém rắn đuổi hươu, treo dê bán chó…” và từ đó đã đi đến quyết tâm hành động đúng đắn: “xin ra sức đoạn kình, chẳng thèm trốn ngược trốn xuôi, chuyến này dốc ra tay bộ hổ”. => Diễn biến tâm trạng cũng như quá trình nhận thức sâu sắc thành hành động đúng đắn của người nông dân đã được tác giả thể hiện rất sinh động, súc tích và ấn tượng, khiến chúng ta thêm hiểu và yêu quý người nghĩa sĩ nông dân nhiều hơn.
2.PHẦN 2: Cuộc đời, cảnh chiến đấu anh dũng của nghĩa quân . 2c.Trang bị của nghĩa quân khi Ngoài cật có một manh áo vải, vào trận: nào đợi mang bao tấu, bầu ngòi; +…manh áo vải…   ibaotucom  trong tay cầm một ngọn tầm +…ngọn tầm vông... vông, chi nài sắm dao tu, nón +… rơm con cúi... gõ. +…lưỡi dao phay… Hỏa mai đánh bằng rơm con  Đó là những vật dụng nghèo cúi, cũng đốt xong nhà dạy đạo nàn, thô sơ trong cuộc sống lao kia, gươm đeo dung bằng lưỡi động hàng ngày đã trở thành vũ dao phay, cũng chém rớt đầu khí để nghĩa quân đánh giặc. quan hai họ.
2. PHẦN 2: Cuộc đời, cảnh chiến đấu anh dũng của nghĩa quân . 2d.Tinh thần chiến đấu của nghĩa sĩ: Chi nhọc quan quản gióng trống kì …đạp rào lướt tới… trống giục, đạp rào lướt tới, coi giặc …xô cửa xông vào … …đâm ngang…chém ngựơc cũng như không; nào sợ thằng Tây bắn  Đoạn văn đặc tả khí thế chiến đấu mạnh   ibaotucom  đạn nhỏ, đạn to, xô cửa xông vào, liều mẽ, quyết liệt và hy sinh quên mình của mình như chẳng có. nghĩa sĩ trong trận công đồn. Kẻ đâm ngang, người chém ngược, làm Từ đó, nhà thơ đã tạc lên một bức tượng đài cho mã tà ma ní hồn kinh, bọn hè trước, nghệ thuật về vẻ đẹp hiên ngang, bất khuất, kiên cường của người nông dân Nam Bộ trong lũ ó sau, trối kệ tàu sắt tàu đồng súng buổi đầu kháng Pháp. nổ.
2. PHẦN 2: Cuộc đời, cảnh chiến đấu anh dũng của nghĩa quân .  Sự tương phản giữa vũ khí, trang bị và tinh thần chiến đấu của người nông dân khi ra trận với súng to, đạn nhỏ của kẻ thù càng làm tăng thêm vẻ đẹp tráng ca của người nghĩa quân áo vải .    ibaotucom  Với hình tượng người nông dân nghĩa sĩ, Nguyễn Đình Chiểu đã phát hiện và ngợi ca bản chất cao quý tiềm ẩn sau manh áo vải, sau cuộc đời lam lũ, vất vả của người nông dân chính là lòng yêu nước và ý chí quyết tâm bảo vệ Tổ quốc của họ.
3. PHẦN 3: Lòng thương tiếc và cảm phục trước sự hy sinh của nghĩa quân. 3a. Đối với người nghĩa sĩ - Tỏ ra thông cảm với cuộc đời lao động âm thầm Ôi! vất vả của họ trước ngày giặc đến. Những lăm lòng nghĩa lâu dung; - Nhiệt liệt biểu dương tấm lòng “mến nghĩa làm đâu biết xác phàm vội bỏ. quân chiêu mộ” của họ.    ibaotucom …Đau đớn bấy! Mẹ già ngồi khóc - Đầy hào hứng khi miêu tả chiến công của họ trẻ, ngọn đèn khuya leo lét trong trong trận đánh. lều; não nùng thay! Vợ yếu chạy tìm - Đầy xót thương, nuối tiếc khi miêu tả cảnh hy chồng, cơn bóng xế dật dờ trước sinh. ngõ. - Khẳng định sự bất tử, trường tồn của những người anh hùng nghĩa sĩ.
3. PHẦN 3: Lòng thương tiếc và cảm phục trước sự hy sinh của nghĩa quân. 3b. Đối với những người thân của nghĩa sĩ - Những người nghĩa sĩ mất đi để lại khoảng trống vắng trong trời đất và trong lòng người   ibaotucom  - Mẹ già khóc trẻ thấm vẻ hắt hiu, lều quạnh vắng, ngọn đèn khuya thêm chập chờn, leo lét. - Người vợ yếu đầy xót xa, dật dờ “ như cơn bóng xế”. => Câu văn giàu tính gợi hình, gợi cảm, tác giả như hình ảnh hóa, cụ thể hóa nỗi đau đớn, mất mát của gia đình tử sĩ để ta dễ dàng đồng cảm cùng cảm xúc và tâm trạng của họ.
4.PHẦN 4: Ca ngợi linh hồn bất tử của người nghĩa sĩ. • Nguyễn Đình Chiểu thông cảm sâu sắc với Ôi! sự mất mát to lớn của nghĩa sĩ. Một trận khói tan, nghìn năm tiết rỡ. Binh tướng nó hãy đóng sông Bến  ibaotucom • Sự mất mát đó càng có giá trị sâu sắc khi tố  Nghé, ai làm nên bốn phía mây đen… cáo tội ác chiến tranh mạnh mẽ. Hỡi ôi thương thay! • Sự cảm phục và ngợi ca trước ý chí chiến Có linh xin hướng. đấu và hy sinh của người nông dân nghĩa sĩ. • Khẳng định sự bất tử của người nghĩa sĩ trong lòng dân tộc.
III. TỔNG KẾT 1. Nội dung: - Tiếng khóc bi tráng cho một thời kì lịch sử đau 2. Nghệ thuật: thương nhưng vĩ đại của dân tộc. - Bài văn tế là một thành tựu xuất sắc về nghệ - Xây dựng nên bức tượng đài bất tử về người thuật xây dựng hình tượng nhân vật.    ibaotucom nông dân nghĩa sĩ Cần Giuộc. - Kết hợp nhuần nhuyễn chất trữ tình và tính - Lần đầu tiên trong nền văn học Việt Nam người hiện thực. nông dân có mặt ở vị trí trung tâm với tất cả vẻ - Ngôn ngữ vừa trang trọng vừa dân dã, bình đẹp bi tráng của tấm lòng dũng cảm chiến đấu hy dị, mang đậm sắc thái Nam Bộ. sinh vì Tổ quốc.
IV. BÀI TẬP    Đề 1: Anh/ chị hãy phân tích vẻ đẹp của hình ibaotucom tượng người nông dân nghĩa sĩ trong Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu.
IV. BÀI TẬP Đề 2a: Bức ảnh này gợi cho anh/chị nhớ đến câu chuyện bi hùng nào trong lịch sử dân tộc? Hãy chia sẻ ngắn   ibaotucom  gọn bằng lời câu chuyện đó.
IV. BÀI TẬP Đề 2b: Cũng như người nghĩa sĩ nông dân Cần Giuộc anh hùng trong trận công đồn năm xưa, những người lính trong bức tượng đài này đã cùng nắm chặt tay nhau bảo vệ lá cờ Tổ quốc thiêng liêng của dân tộc. Họ đã tạc nên “Vòng tròn bất tử” trong lòng Mẹ Việt Nam.    ibaotucom Câu chuyện của người nông dân nghĩa sĩ buổi đầu chống Pháp trong bài Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc và hành động của những người lính quả cảm, anh hùng mà bức tượng đài trên khắc tạc đã gợi cho anh/chị cảm xúc và suy nghĩ gì? Hãy chia sẻ điều đó bằng một đoạn văn.