Bài giảng Quản trị sản xuất và dịch vụ: Chương 2 - Nguyễn Văn Minh

Chia sẻ: Gdfb Gdfb | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:26

Thêm vào BST

Báo xấu

102
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Trong chương 2 Dự báo trong kinh doanh thuộc bài giảng Quản trị sản xuất và dịch vụ nhằm giới thiệu chung về dự báo kinh doanh, làm thế nào để dự báo, đánh giá và sử dụng công cụ dự báo kinh doanh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Quản trị sản xuất và dịch vụ: Chương 2 - Nguyễn Văn Minh

D BÁO TRONG KINH DOANH TS. Nguy n Văn Minh, Khoa Qu n tr Kinh doanh i h c Ngo i thương. GI I THI U CHUNG làm Là gì? gì? D báo C n cái Làm như gì? th nào? ánh giá và s d ng? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 2 D báo là gì? D tính và báo trư c các s vi c s di n ra trong tương lai, m t cách có cơ s . Cơ s : kinh nghi m; k t qu phân tích, suy di n khoa h c, s li u trong quá kh , ý ki n ch quan. D báo là gì? D báo v a là khoa h c, v a là ngh thu t. Phân lo i D báo •Mu n d báo thì ph i ch p nh n gi thi t. •D báo d a trên kh o sát nhóm i tư ng càng r ng càng t t • chính xác c a d báo t l ngh ch v i TG d báo. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 3 1
Phân lo i d báo D báo ng n h n Theo th i Phân lo i gian D báo trung h n D báo Dài h n D báo kinh t Theo n i dung D báo k thu t công ngh D báo nhu c u tiêu dùng © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 4 D báo làm gì? Có k Tham kh o Thích nghi ho ch V i thay ng phó Tăng l i nhu n, NL c nh tranh i bi t Gi m thi u r i ro làm gì? hành ng Nâng cao Hi u qu © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 5 Mu n d báo thì c n cái gì? T có hay i thuê? C n cái Năng l c chuyên môn? Con gì? ngư i tin c y, trung thành? Ti n – hi u qu ? Tài chính Ngu n ti n? Ai qu n lý ti n? Th i gian Th i gian d báo? Th i gian th c hi n? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 6 2
Làm như th nào? Phương pháp d H i Ban Qu n báo nh ih i lý tính Ngư i Làm như khác th nào? H i nhân H i viên Chuyên T h i gia mình Còn có th H i H i ai n a? Kinh Khách Nghi m hàng H i chính i tư ng S li u Kh o sát Trong quá X lý Phương pháp d báo nh i tư ng Kh S li u lư ng T nói d D a báo Qui lu t Phát D báo d a vào qui lu t phát tri n tri n c a i tư ng © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. Quantum D báo trong kinh doanh Economic Analysis (QEA) 7 H i ý ki n Ban qu n lý S d ng và phát huy t i a kinh nghi m c a cán b tr c ti p làm qu n lý Ưu i m H i Ban nh hư ng m nh m c a ngư i có quy n l c Qu n lý Như c Th ng nh t ý ki n cao ->vô hi u hóa d báo i m Ý ki n c a 1 c ng ng có chung c i m. Thông thư ng là: thi u th i gian, l i, i khái. Kh c ???????? Ph c? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 8 H i ý ki n Nhân viên Phát huy t i a ưu th c a ngư i tr c ti p n m nhu c u c a khách hàng Ưu i m H i ý ki n Nh m l n trong xác nh nhu c u Nhân viên Như c Ho c nâng cao l y thành tích i m Ho c h th p m b o ch tiêu Kh c ???????? Ph c? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 9 3
H i ý ki n Chuyên gia Dùng phương pháp Delphi Cách làm Qui trình làm theo phương pháp Delphi H i ý ki n Không ti p xúc tr c ti p, khách quan Chuyên gia Ưu i m Có chính xác cao c bi t hi u qu trong d báo công ngh Như c i m Ph thu c vào trình nhóm i u ph i viên Ph thu c vào chuyên gia Kh c Ph c ???? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 10 H i ý ki n Khách hàng Ph ng v n, i u tra, tiêu dùng th Cách làm K thu t l p b ng i u tra ý ki n khách hàng K thu t phân tích ý ki n khách hàng H i ý ki n Tr c ti p n m ư c nhu c u c a khách hàng Khách hàng Ưu i m K t qu chính xác, cơ s cho d báo chính xác Ph thu c hoàn toàn vào trình c a ngư i Như c ti n hành kh o sát. i m Khách hàng d n d b nh hư ng c a hi u ng ám ông Kh c Ph c ???? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 11 Qui trình phương pháp chuyên gia (Delphi) 1. L p ban ra quy t nh, nhóm i u ph i viên 2. Xác nh m c ích, nhi m v , ph m vi, th i gian c a d báo 3. Ch n nhóm chuyên gia 4. Xây d ng b ng câu h i l n 1 5. G i – nh n – ánh giá – so n th o b n câu h il n2 6. Ti p t c g i - nh n – i u ch nh câu h i 7. Ch d ng l i khi k t qu t yêu c u. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 12 4
K thu t l p phi u i u tra Nhi m v 4 M C ÍCH Nhi m v 3 KH O Nhi m v 2 SÁT i tư ng Nhi m v 1 Kh o sát Con ư ng n ích Ph n m u Ph n n i dung Ph n k t Gi i thi u i Nhóm câu h i th c hi n các nhi m v . lu n tư ng, ngư i Tương ng v i nhi m v nào thì s có nhóm câu h i ó. Thông tin th c hi n, m c Câu h i trong nhóm cũng chia làm các c p: hư ng d n, c a ngư i ích kh o sát hâm nóng, c thù, câu h i b sung ư ch i © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 13 K thu t phân tích ý ki n khách hàng Ma tr n tri n khai ti p thu ý ki n khách hàng Yêu c u k thu t Yêu c u 1 Yêu c u 2 Yêu c u 3 i v i SP T m quan tr ng Yêu c u C a khách hàng Yêu c u 1 0,3 Yêu c u 2 O,5 Ma tr n các m i quan h Yêu c u 3 0,2 © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 14 K thu t phân tích ý ki n khách hàng Θ R t ch t Ο ch t Tương i Θ XR ir c Ο Ο YCKT YC 1 YC 2 YC 3 YC 4 YC 5 Năng l c c nh tranh H s A – chúng ta B – i th YCKH YC 1 3 Ο Θ 1 2 3 4 5 YC 2 2 X Θ Ο A B YC 3 1 Ο X YC 4 2 Θ Ο M c 24 30 39 quan tr ng TCKT M c tiêu TC 1 TC 2 TC 3 ΘT t–9 i m ph n u Ο Khá – 3-- ánh giá A Trung bình – 1 k thu t © Nguy n Văn Minh, XY u–0 i m Hà n i, 2006-2007. 15 B D báo trong kinh doanh 5
Th c hành L p sơ (sơ tư duy – mindmap) miêu t công vi c d báo t i doanh nghi p ang công tác (ho c d báo m t v n mà b n quan tâm). L p phi u i u tra ý ki n khách hàng gi i quy t v n d báo trên. V Ngôi nhà ch t lư ng d a trên k t qu i u tra (l y ý ki n c a theo nhóm). © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 16 X lý s li u d báo -Giá tr trung bình; M t s KH -Kho ng bi n thiên; X lý Th ng kê S li u - l ch chu n; d -Phân b chu n. báo Phương -Trung bình ơn gi n; pháp -Trung bình trư t (di ng); TB -Trung bình trư t có tr ng s ; -San b ng hàm s mũ. Phân tích -Phân tích tương quan; Nhân qu -H i qui tuy n tính. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 17 S li u trong quá kh D li u trong quá kh ư c s p x p theo th i gian ư c g i là: chu i th i gian. S li u Trong quá Tháng, t 1 2 3 4 5 Kh M c bán th c t , Dt 100 110 120 115 125 Tính ch t c a chu i th i gian: ng d ng - xu hư ng; chu kỳ; th i v ; bi n ng ng u nhiên © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 18 6
ng d ng tính ch t c a chu i th i gian d báo Tháng, t 1 2 3 4 5 M c bán th c t , Dt 100 110 120 115 125 ng d ng V th , bi u di n m i quan h , d a vào th ưa ra d báo. N u chu i th i gian có tính xu hư ng s tìm cách xác l p xu hư ng (h i qui – s tìm hi u ph n sau). N u chu i th i gian có tính chu kỳ thì xác nh chu kỳ ưa ra d báo: Chu kỳ kinh t l n 30-50 năm (Kondratieff); Chu kỳ nh 5-10 năm; Chu kỳ s ng c a s n ph m t 3tháng-3 năm; Chu kỳ công ngh , t ng công ngh . N u chu i th i gian có tính th i v : Xác nh ch s th i v M c cơ s (giá tr trung bình)=∑Dt/n Ch s th i v c a kỳ ti = ti/mcs=ti/(∑Dt/n) V i VD trên thì: ch s th i v c a tháng 3=120/114=1.05 © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 19 M t s khái ni m th ng kê cơ b n 1. Giá tr trung bình Giá tr trung bình c a m t t p h p các giá tr ư c tính b ng cách l y t ng t t c các giá tr chia cho s giá tr trong t p h p. Th i gian 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Doanh s 154 144 153 152 140 150 146 164 147 154 Tính giá giá tr trung bình: x=1504/10=150,4SP Ý nghĩa c a giá tr trung bình là gì? M c bình quân theo th i gian. Như c i m l n nh t – ch nghĩa bình quân © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 20 M t s khái ni m th ng kê cơ b n 2. Kho ng bi n thiên Kho ng bi n thiên c a m t t p h p các giá tr b ng giá tr l n nh t tr i giá tr nh nh t (max-min). KBT= 164-140=24. Kho ng bi n thiên kh c ph c ư c như c i m bình quân c a giá tr trung bình, cho ta th y l n kho ng dao ng c a các s li u. Kho ng bi n thiên có như c i m gì? Th i gian 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Doanh s 154 144 153 152 140 150 146 164 147 154 © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 21 7
M t s khái ni m th ng kê cơ b n 2. Kho ng bi n thiên H n ch r t l n c a kho ng bi n thiên là ch c n m t giá tr riêng l bi n ng l n s làm thay i hoàn toàn k t qu . Ví d : Cho t p h p s như sau: (101, 102, 99, 101, 4 102, 102, 99, 101) D dàng nh n th y kho ng bi n thiên c a t p h p s trên là: 102- 4=98. Tuy nhiên, n u ta không tính giá tr 4, thì kho ng bi n thiên l i là: 102-99 = 3. Nghĩa là, t t c các con s u n m trong kho ng bi n thiên b ng 3 tr con s 4. ây là như c i m l n nh t c a kho ng bi n thiên. Làm gì kh c ph c như c i m này? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 22 M t s khái ni m th ng kê cơ b n 3. l ch chu n Dùng kh c ph c như c i m c a kho ng bi n thiên. Cách tính l ch chu n Cho t p h p các giá tr : 123, 128, 113, 127, 125 1. Tính giá tr trung bình c a t p h p các giá tr : Xtb: X = 616/5=123,2 2. Tính l ch c a t ng giá tr so v i giá tr trung bình: (Xi-X): -0,2; 4,8; -10,2; 3,8; 1,8 3. Bình phương giá tr chênh l nh (làm m t d u) (Xi-X)2: 0,04; 23,04; 104,04; 14,44; 3,24 4. Tính phương sai (t ng các giá tr BP chia cho s giá tr ) σ2: ∑ (Xi-X)2/n: (0,04+23,04+104,04+14,44+3,24)/5 =144,8/5=28,96 5. Khai căn b c hai phương sai ư c là l ch chu n: σ=5,38cm. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 23 M t s khái ni m th ng kê cơ b n 4. Phân b chu n i v i t p h p m t d li u chúng ta có th tính ư c giá tr trung bình, kho ng bi n thiên và l ch chu n. D a vào ba giá tr này li u ta có th ch ra ư c s phân b các d li u hay không? Xét t p h p s li u v th i gian v n chuy n (phút) c a các xe ch nguyên v t li u gi a hai i m A và B (xem b ng). © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 24 8
M t s khái ni m th ng kê cơ b n 4. Phân b chu n 32 27 28 26 31 29 26 31 23 27 26 28 22 23 25 25 30 21 27 26 27 25 24 29 22 20 23 28 28 26 24 24 33 19 25 27 26 25 29 22 27 25 30 29 21 26 24 25 24 28 23 27 25 30 27 28 26 26 24 Giá tr trung bình: x=1534/59=26phút Kho ng bi n thiên: 33-19=14 phút Xét t n su t xu t hi n c a các con s (th i gian) © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 25 M t s khái ni m th ng kê cơ b n 4. Phân b chu n T n su t xu t hi n T 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 G T 1 1 2 3 4 6 8 9 8 6 4 3 2 1 1 S / / /// /// /// / / / // /// //// //// //// //// //// //// //// /// // / / © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 26 M t s khái ni m th ng kê cơ b n 4. Phân b chu n Bi u t n su t 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 • nh c a ư ng 10 cong là 26phút=x. 9 • Bi u có d ng 8 hình chuông. 7 6 • S li u ư cl a 5 ch n minh h a cho 4 khái ni m: ư ng 3 phân b chu n. 2 1 0 © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 27 9
M t s khái ni m th ng kê cơ b n 4. Phân b chu n ư ng phân b chu n (d ng t ng quát) 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 • ư ng phân b chu n i x ng qua giá tr trung bình. T 10 Giá tr trung bình 9 • Bi u có d ng hình 8 n 7 chuông, r ng hay là s 6 phân b c a hình chuông S 5 4 ư c o b ng l ch chu n u 3 c a d li u. N u giá tr c a σ 2 l n -> phân b r ng (d li u t 1 phân tán). N u σ nh -> s 0 phân b h p (d li u t p Kho ng phân b = 6 sigma trung). © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 28 M t s khái ni m th ng kê cơ b n 4. Phân b chu n ư ng phân b chu n là ư ng cong c bi t b i có tính ch t sau: n u ta l y m t kh i lư ng l n ngư i hay v t và o m t c i m nào ó, d li u thu ư c s phân b theo qui t c c a ư ng phân b chu n. Khi giá tr trung bình thay i, ư ng phân b chu n s d ch chuy n: x tăng -> d ch sang ph i; x gi m -> d ch sang trái. ư ng phân b chu n s tr nên th p hơn và r ng hơn khi l ch chu n tăng và ngư c l i. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 29 M t s khái ni m th ng kê cơ b n 4. Phân b chu n X=20 X=10 X=20 X=30 σ=2 σ=3 σ=5 © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 30 10
M t s khái ni m th ng kê cơ b n 4. Phân b chu n Qua th nghi m th ng kê, ngư i ta ch ng minh ư c r ng: m t t p h p d li u tuân theo qui lu t phân b chu n thì h u h t các d li u u n m trong kho ng giá tr trung bình c ng và tr 3 l n l ch chu n, t c: (x±3σ). Ý nghĩa c a phân b chu n -1σ +1σ • 68,26% s d li u n m +2σ trong kho ng x±1σ. -2σ • 95,44% s d li u n m trong kho ng x±2σ. +3σ • 99,72% s d li u n m -3σ trong kho ng x±3σ. • ng d ng k t qu này ki m soát quá trình ch t lư ng như th nào? x © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 31 D báo b ng phương pháp trung bình 1. Phương pháp d báo gi n ơn • Ví d : N u s lư ng nhu c u tu n trư c là 50 sp, thì phương pháp gi n ơn s d báo lư ng c u tu n này cũng s là 50. • N i dung: D báo nhu c u kỳ ti p theo (t) s b ng chính nhu c u c a kỳ trư c ó (t-1). Công th c: Ft = Dt-1 (1) Trong ó: Ft - m c d báo kỳ t; Dt-1 – yêu c u th c t c a kỳ t-1 Ưu i m: ơn gi n n m c “ngây thơ” và r . Có th ng d ng hi u qu trong trư ng h p dòng yêu c u có xu hư ng rõ ràng. Như c i m: M c chính xác c a d báo th p. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 32 D báo b ng phương pháp trung bình 2. Phương pháp trung bình ơn gi n • N i dung: D báo nhu c u c a kỳ ti p theo d a trên k t qu trung bình c a các kỳ trư c ó. • Ví d : Hãy d báo nhu c u tháng t i d a trên m c bán hàng th c t c a các tháng trư c: Tháng M c bán th c t (Dt) D báo (Ft) 1 100 -- 2 110 F2=D2=100 3 120 F3=(D1+D2)/2=105 4 115 F4=110 5 F5=? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 33 11
D báo b ng phương pháp trung bình 2. Phương pháp trung bình ơn gi n • Công th c: t −1 ∑D i =1 i Ft = , (2) n Trong ó: Ft – là nhu c u d báo cho giai o n t; Di - là nhu c u th c t c a giai o n i; n – s giai o n có nhu c u th c t dùng quan sát (n=t-1). Ưu i m: Chính xác hơn phương pháp gi n ơn Phù h p v i nh ng dòng yêu c u u có xu hư ng n nh. Như c i m: Ph i lưu tr m t s lư ng d li u khá l n. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 34 D báo b ng phương pháp trung bình 3. Phương pháp trung bình ng (TB trư t) • Ví d : D báo nhu c u cho các tháng t i b ng phương pháp trung bình ng, v i n=3. Tháng M c bán th c t (Dt) D báo (Ft) 1 100 2 110 3 120 4 115 F4=(120+110+100)/3 5 125 F5=(115+120+110)/3 6 F6=? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 35 D báo b ng phương pháp trung bình 3. Phương pháp trung bình ng (TB trư t) • N i dung: • ưa ra d báo cho giai o n ti p theo d a trên cơ s k t qu trung bình c a các kỳ trư c ó thay i (trư t) trong m t gi i h n th i gian nh t nh. • Công th c: n ∑i =1 D t−i Ft = • Trong ó: n (3) Ft – là nhu c u d báo cho giai o n t; Dt-i – là nhu c u th c t c a giai o n t-i; n – s giai o n quan sát. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 36 12
D báo b ng phương pháp trung bình 4. Phương pháp trung bình ng có tr ng s Ví d 3: D a vào s li u trong ví d 2, tính theo PPTB CTS v i giá tr c a tr ng s gi m d n theo th i gian: tháng v a qua αt-1=0.5, hai tháng trư c αt-2=0.3, ba tháng trư c αt-3=0.2 Tháng Nhu c u th c Nhu c u d báo (Ft) i t (Dt) 1 100 2 110 3 120 4 115 F4=120*0.5+110*0.3+100*0.2= 5 125 F5=115*0.5+120*0.3+110*0.2= 6 F6=? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 37 D báo b ng phương pháp trung bình 4. Phương pháp trung bình ng có tr ng s • N i dung: Là phương pháp trung bình ng có tính n nh hư ng c a t ng giai o n khác nhau n nhu c u thông qua s d ng tr ng s . Công th c: n Ft = ∑ Dt −i ⋅ α t −i (4) i =1 Trong ó: Dt-i – là m c nhu c u th c giai o n t-i αt-i – là tr ng s c a giai o n t-i v i ∑ αt-i = 1 và 0≤αt-i≤1. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 38 D báo b ng phương pháp trung bình 4. Phương pháp trung bình ng có tr ng s Lưu ý: Trư ng h p ang xét v i ∑α=1 là m t trư ng h p riêng c a công th c t ng quát: n ∑D t −i ⋅ α t −i i =1 (5) Ft = n ∑α i =1 t −i © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 39 13
D báo b ng phương pháp trung bình 5. Phương pháp san b ng hàm s mũ N i dung: Nh m kh c ph c như c i m c a phương pháp trư c, PP san b ng mũ cho r ng d báo m i b ng d báo c a giai o n trư c ó c ng v i t l chênh l ch gi a nhu c u th c và d báo c a giai o n ó qua, có i u ch nh cho phù h p. Công th c: Ft = Ft −1 + α (Dt −1 − Ft −1 ) = αDt −1 + (1− α )Ft −1 (6) Trong ó: Ft – D báo nhu c u giai o n t Ft-1 - D báo nhu c u giai o n t-1 Dt-1 – Nhu c u th c c a giai o n t-1 α- H s san b ng mũ © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 40 D báo b ng phương pháp trung bình 5. Phương pháp san b ng hàm s mũ Vì sao l i g i là pp san b ng hàm s mũ? tìm câu tr l i ta vi t l i biê th c (3-5) dư i d ng: Ft = αDt −1 + (1 − α )Ft −1 ⇔ Ft = αDt −1 + (1 −α )[αDt −2 + (1 − α )Ft −2 ] 7 2 3 ⇔ Ft = αDt −1 + α (1 −α )Dt −2 + α (1 −α ) Dt −3 + α (1 − α ) Dt −4 + Λ Nh n xét: nh hư ng c a các s li u trong quá kh i v i k t qu d báo có giá tr gi m d n v i m t tr ng s như nhau là (1-α) -> α - ư c g i là h s san b ng hàm s mũ. Trong bi u th c (6) ti m n d li u c a quá kh . © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 41 D báo b ng phương pháp trung bình 5. Phương pháp san b ng hàm s mũ Ví d 4: D báo v i s li u trong b ng Tháng Nhu c u Nhu c u d báo (Ft) i th c t (Dt) α=0.10 α=0.40 Ft,0.1 Sai s Ft,0.4 Sai s 1 100 - - - - 2 110 3 120 4 115 5 125 6 Ft = Ft −1 + α (Dt −1 − Ft −1 ) = αDt −1 + (1 − α )Ft −1 © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 42 14
D báo b ng phương pháp trung bình 5. Phương pháp san b ng hàm s mũ Ví d 4: D báo v i s li u trong Ví d 2 Tháng Nhu c u Nhu c u d báo (Ft) i th c t (Dt) α=0.10 α=0.40 Ft,0.1 Sai s Ft,0.4 Sai s 1 100 - - - - 2 110 100 10 100 10 3 120 101 19 104 16 4 115 102.9 12.1 110.4 4.6 5 125 104.11 20.89 112.24 12.76 6 106.20 117.34 61.99 43.36 © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 43 D báo b ng phương pháp trung bình 5. Phương pháp san b ng hàm s mũ Ch n α như th nào? Ch s α th hi n nh y c m c a sai s d báo, nên ph thu c nhi u vào lo i hình s n ph m và kinh nghi m c a ngư i kh o sát; 0≤ α ≤1, ngư i ta thư ng ch n α [0.05-0.5]; Cũng có th tính α theo công th c: α =2/(n+1) v i n là s giai o n kh o sát trung bình; có α phù h p ph i dùng phương pháp th nghi m và ch n k t qu có sai s nh nh t. Thông thư ng ngư i ta dùng các ph n m m như MINITAB, EXCEL… làm vi c này. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 44 D báo b ng phương pháp nhân qu Phương pháp d báo nhân qu là phương pháp d báo d a trên vi c xác nh m i quan h gi a các i lư ng (bi n), r i d a vào ó ưa ra d báo. Ví d : Doanh thu & chi phí; qu ng cáo & l i nhu n; giá c & ti n lương. Ta s tìm hi u hai phương pháp cơ b n: h i qui tuy n tính và phân tích tương quan. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 45 15
D báo b ng phân tích tương quan 1. Phân tích tương quan N u có s li u v hai i lư ng x, y. ánh giá m c quan h gi a hai i lư ng này, ngư i ta s d ng h s tương quan r, ư c tính như sau rЄ(-1≤r≤1): n n n n ∑ x i y i − ∑ xi ∑ y i i =1 i =1 i =1 r= 2 2 n  n  n  n  n ∑ x i2 −  ∑ x i  • n ∑ y i2 −  ∑ y i  i =1  i =1  i =1  i =1  © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 46 D báo b ng phân tích tương quan 2. Phân tích tương quan Ví d 8. N u ta có s li u th ng kê v s lư ng s n ph m tiêu th ư c c a công ty Nh t Vi t và t l th t nghi p c a dân cư trên a bàn ho t ng c a doanh nghi p (xem b ng). Làm th nào ki m ch ng m i quan h gi a hai i lư ng này như th nào? t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 TN x, % 1,3 2,0 1,7 1,5 1,6 1,2 1,6 1,4 1,0 1,1 Q, y nghìn SP 10 6 5 12 10 15 5 12 17 20 © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 47 D báo b ng phân tích tương quan 2. Phân tích tương quan 25 Cách làm: 20 1. D ng th bi u di n 15 m i quan h 10 5 0 1 1. 2 1. 4 1. 6 1. 8 2 2. 2 T l t h t n gh i p , % © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 48 16
D báo b ng phân tích tương quan 2. Phân tích tương quan X Y XY X2 Y2 Cách làm: 1 1.3 10 13 1.69 100 2 2.0 6 12 4.00 36 Tính h s r. 3 1.7 5 8.5 2.89 25 L p b ng tính -> 4 1.5 12 18.0 2.25 144 Tính theo công thưc 5 1.6 10 16.0 2.56 100 6 1.2 15 18.0 1.44 225 n ∑ XY − (∑ X )(∑ Y ) 7 1.6 5 8.0 2.56 25 r= = n ∑ X − (∑ X ) × n ∑ Y − (∑ Y ) 2 2 2 2 8 1.4 12 16.8 1.96 144 10 × 149,3 − 14, 4 × 112 − 119,8 9 1.0 17 17.0 1.00 289 = = = −0,86 10 × 21,56 − 14, 4 2 × 10 × 1488 − 112 2 138,7 10 1.1 20 22.0 1.21 400 T ng c ng: 14.40 112 149,3 21.56 1488 n=10 - K t lu n gì? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 49 D báo b ng h i qui 3. H i qui tuy n tính ơn Bi u di n m i quan h gi a hai i lư ng thông qua phương trình tuy n tính: yc=ax + b (10) Trong ó: y là bi n ph thu c (giá tr c n d báo) x là bi n c l p a h s góc c a ư ng tuy n tính b giá tr c a y khi x=0 (toà i m ư ng tuy n tính c t tr c tung ) xác nh h s a&b cho phương trình (10) ta dùng phương pháp bình phương nh nh t. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 50 D báo b ng h i qui Phương pháp bình phương nh nh t Gi s ta có m t t p h p n i m to (x1,y1), (x2,y2)…(xn,yn) bi u di n m i quan h gi a hai i lư ng X và Y. N u hai i lư ng này có quan h tuy n tính, nhi m v c a chúng ta: ph i tìm ư c ư ng th ng yc=ax+b i qua n i m, sao cho kho ng cách t ng kho ng cách t n i m này t i ư ng th ng trên là bé nh t. Do i m (xi,yi) có th n m trên ho c dư i ư ng h i qui, nên cho tránh phi n hà v d u ngư i ta ã tính t ng bình phương kho ng cách c a chúng. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 51 17
D báo b ng h i qui 3. H i qui tuy n tính ơn Phương pháp bình phương nh nh t 25 20 15 10 (xi, yi) yc= axi+b 5 yc = ax + b 0 1 1.2 1.4 1.6 1.8 2 2.2 T l t h t nghi p, % n 2 (11) ∑ [ y − (ax i =1 i i + b )]  → min © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 52 D báo b ng h i qui 3. H i qui tuy n tính ơn Có th th y r ng (11) t giá tr nh nh t khi a và b tho mãn i u ki n sau:  n n n  n ∑ xi yi − ∑ xi ∑ yi  n n a = i =1 n i =1 i =1 ∑ xi yi = a ∑ xi + b∑ xi 2 2   n   n  3-8  i =1 i =1 i =1  n ∑ x 2  −  ∑ xi  n n ⇔  i =1   i =1   y = a x + nb  ∑ i ∑ i n n   i =1 i =1  ∑ yi − a ∑ xi i =1 i =1 b = = y − ax  n • Làm th nào ch ng minh? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 53 D báo b ng h i qui 3. H i qui tuy n tính ơn Ví d 9. Ti p t c v i s li u trong ví d 8. n∑ XY − ∑ X ∑ Y 10 × 149,3 − 14,4 × 112 − 119,2 a= = = = −14,54; n∑ X 2 − (∑ X ) 2 10 × 21,56 − 14,4 2 8,24 b= ∑ Y − a∑ X = 112 − ( −14,54) × 14,4 321,4 = = 32,14. n 10 10 K t lu n: ư ng h i qui c n tìm có d ng: Yc = -14,54x + 32,14 ng d ng k t qu như th nào? N u x tăng lên 2% thì y? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 54 18
D báo b ng h i qui 3. H i qui tuy n tính ơn Sai s c a hàm h i qui: n n n n ∑ (y i − y ci ) 2 ∑y i =1 i 2 − b∑ y i − a ∑ xi yi i =1 i =1 s y,x = i =1 hay s y,x = n−2 n−2 Áp d ng cho ví d 2.9, ta có: 1488 − 32,14 × 112 − ( −14,54) × 149,3 59,14 s y,x = = = 2,72 8 8 Ý nghĩa c a giá tr này như th nào? © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 55 D báo b ng h i qui 3. H i qui tuy n tính ơn Các bư c d ng ư ng h i qui tuy n tính ơn: 1. v th xác nh m i tương quan gi a hai i lư ng kh o sát x, y; 2. n u th bi u di n m i tương quan này tương i t p trung và có tính xu hư ng thì ti n hành l p b ng tính các giá tr : x, y, xy, x2, , y2; ∑ ∑ ∑ ∑ ∑ 3. áp d ng công th c tính giá tr a và b; 4. l p phương trình h i qui tuy n tính d ng: y = ax + b; 5. tính sai s chu n c a hàm h i qui sxy; 6. d a vào phương trình h i qui ưa ra d báo; 7. nh n xét, ánh giá v k t qu d báo. ? Tìm cách s d ng phương pháp tương quan và h i qui trong MINITAB. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 56 D báo b ng h i qui 3. H i qui tuy n tính ơn Bài t p: Có m i quan h gi a doanh s bán hàng và l i nhu n c a m t công ty (tính b ng tri u VND) như sau: Doanh thu 7 2 6 4 14 15 16 12 14 20 15 7 X L i nhu n, 0.15 0.1 0.13 0.15 0.25 0.27 0.24 0.2 0.27 0.44 0.34 0.17 y Yêu c u: Phân tích tương quan gi a hai i lư ng trên. D ng ư ng h i qui cho hai i lư ng trên n u có. D báo giá tr l i nhu n khi doanh thu t 10 tri u VND. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 57 19
o lư ng và ki m soát sai s d báo 1. o lư ng sai s d báo Sai s c a d báo = Nhu c u th c – nhu c u d báo, hay: et = Dt - Ft; Trong ó: e –sai s c a d báo;Dt – nhu c u th c; Ft – nhu c u d báo. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 58 o lư ng và ki m soát sai s d báo 1. o lư ng sai s d báo Sai s c a d báo = Nhu c u th c – nhu c u 1 n 1 n d báo, MAD = ∑ Dt − Ft = ∑ e , n i =1 n i =1 hay: et = Dt - Ft; 1 n 1 n MSE = ∑ (Dt − Ft ) = ∑ e 2 2 Trong ó: e –sai s c a d báo;Dt – nhu n i =1 n i =1 c u th c; Ft – nhu c u d báo. tính sai s c a d báo thông thư ng ngư i ta s d ng các ch s : MAPE = ∑ 1 n Dt − Ft , l ch tuy t i trung bình MAD (Mean n i =1 Dt Absolute Deviation); 1 n (D − Ft ) l ch bình phương trung bình MSE MPE = ∑ t , (Mean Squared Error); n i =1 Dt Ph n trăm sai s tuy t i trung bình MPE (Mean Absolute Percentage); Ph n trăm sai s trung bình MPE (Mean Percentage Error) © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 59 o lư ng và ki m soát sai s d báo 2. Ki m soát sai s c a d báo Ý tư ng Giá tr c n Sai s , e ki m soát, + Gi i h n ki m tra trên, UCL TS 0 - Gi i h n ki m tra dư i, LCL Th i gian Có 2 cách th c hi n ý tư ng này: 1) dùng tín hi u c nh báo; 2) dùng th ki m soát. © Nguy n Văn Minh, Hà n i, 2006-2007. D báo trong kinh doanh 60 20