Bài giảng Triết học (sau đại học): Học thuyết hình thái kinh tế - xã hội - Dr. Vũ Tình

Chia sẻ: Na Na | Ngày: | Loại File: PPT | Số trang:32

Thêm vào BST

Báo xấu

312
lượt xem 62
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài giảng Triết học (sau đại học): Học thuyết hình thái kinh tế - xã hội (học thuyết về những quy luật chung nhất của sự vận động và phát triển xã hội) trình bày các nội dung về tiền đề xuất phát để xây dựng học thuyết hình thái kinh tế – xã hội, khái niệm “hình thái kinh tế - xã hội”, cấu trúc của xã hội, phương thức sản xuất, biện chứng giữa lực lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng Triết học (sau đại học): Học thuyết hình thái kinh tế - xã hội - Dr. Vũ Tình

VIETNAM NATIONAL UNIVERSITY – HCM CITY UNIVERSITY 0F SOCIAL SCIENCES AND HUMANITIES Assos.Prof.Dr. Vũ Tình
́ ̣ TRIÊT HOC Chương trinh dung cho ̀ ̀ hoc viên cao hocvà nghiên cứu sinh ̣ ̣ ̣ ̀ ́ không thuôc chuyên nganh Triêt hoc ̣
HỌC THUYẾT HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI Học thuyết về những quy luật chung nhất của sự vận động và phát triển xã hội
I. TIÊN ĐỀ XUÂT PHAT ĐỂ XÂY DỰNG ̀ ́ ́ HOC THUYÊT HINH THAI KINH TẾ – XÃ HÔI ̣ ́ ̀ ́ ̣ Nghiên cứu về xã hôi, Marx xuât phat từ cuôc sông cua ̣ ́ ́ ̣ ́ ̉ con người hiên thực. Marx nhân thây, trong tât cả cac ̣ ̣ ́ ́ ́ hoat đông cua con người, hoat đông san xuât vât chât ̣ ̣ ̉ ̣ ̣ ̉ ́ ̣ ́ giữ vai trò quyêt đinh. Xuât phat từ hoat đông nay, ́ ̣ ́ ́ ̣ ̣ ̀ Marx phân tich cac môi quan hệ giữa cac linh vực ́ ́ ́ ́ ̃ trong đời sông và phat hiên ra những quy luât chi phôi ́ ́ ̣ ̣ ́ sự vân đông và phat triên cua xã hôi. Từ đo, Ông khai ̣ ̣ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ́ quat nên hoc thuyêt Hinh thai kinh tế – xã hôi. ́ ̣ ́ ̀ ́ ̣
II. KHAI NIÊM “HÌNH THÁI KINH TẾ - XÃ HỘI”. ́ ̣ CÂU TRUC CUA XÃ HÔI ́ ́ ̉ ̣ 1. Khai niêm “Hinh thai kinh tế – xã hôi” ́ ̣ ̀ ́ ̣ Hinh thai kinh tế – xã hôi là pham trù dung để ̀ ́ ̣ ̣ ̀ chỉ môt xã hôi tron ven trong từng giai đoan lich ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ ̣ sử cụ thê; có những quan hệ san xuât bị trinh độ ̉ ̉ ́ ̀ cua lực lượng san xuât quy đinh, những quan hệ ̉ ̉ ́ ̣ san xuât nay tao nên kêt câu kinh tế (cơ sở hạ ̉ ́ ̀ ̣ ́ ́ tâng) cua xã hôi và trên nó được xây dựng nên ̀ ̉ ̣ môt kiên truc thượng tâng. ̣ ́ ́ ̀
2. Câu truc cua xã hôi ́ ́ ̉ ̣ Xã hôi có câu truc phức tap song được khai quat thanh 3 linh ̣ ́ ́ ̣ ́ ́ ̀ ̃ vực cơ ban : ̉ 1. Lực lượng san xuât; ̉ ́ 2. Quan hệ san xuât; (Những QHSX nay tao nên ̉ ́ ̀ ̣ kêt câu kinh tế hay cơ sở hạ tâng cua xã hôi); ́ ́ ̀ ̉ ̣ 3. Kiên truc thượng tâng. ́ ́ ̀ Trong đo, LLSX & QHSX câu thanh phương thức san xuât. ́ ́ ̀ ̉ ́
III. PHƯƠNG THỨC SAN XUÂT. ̉ ́ BIÊN CHỨNG GIỮA LỰC LLSX VÀ QHSX ̣ 1. Phương thức san xuât ̉ ́ 1.1. Khai niêm “Phương thức san xuât” ́ ̣ ̉ ́ PTSX là cach thức san xuât ra cua cai vât chât cua con ́ ̉ ́ ̉ ̉ ̣ ́ ̉ người trong môi giai đoan lich sử nhât đinh. ̃ ̣ ̣ ́ ̣ PTSX quyêt đinh cac măt cua đời sông XH; môi XH được ́ ̣ ́ ̣ ̉ ́ ̃ đăc trưng băng môt PTSX nhât đinh. ̣ ̀ ̣ ́ ̣
1.2. Câu truc cua phương thức san xuât ́ ́ ̉ ̉ ́ Bât kỳ môt PTSX nao cung gôm LLSX và QHSX. ́ ̣ ̀ ̃ ̀ - LLSX là toan bộ cac yêu tố tham gia vao quá trinh san ̀ ́ ́ ̀ ̀ ̉ xuât; nó biêu hiên môi quan hệ giữa người với giới tự ́ ̉ ̣ ́ nhiên trong quá trinh san xuấ t. ̀ ̉ t - QHSX là quan hệ giữa người với người trong quá trinh ̀ ̉ ́ san xuât.
a. Lực lượng san xuât ̉ ́ a.1. ́ ́ ̉ Câu truc cua LLSX LLSX gom: Người lao đông & Tư liêu san xuât. ̀ ̣ ̣ ̉ ́ Tư liêu san xuât gôm: ̣ ̉ ́ ̀ Tư liêu lao đông & Đôi tượng lao đông. ̣ ̣ ́ ̣ Tư liêu lao đông gôm: ̣ ̣ ̀ Công cụ lao đông & Phương tiên lao đông. ̣ ̣ ̣
a.2. Vai trò cua cac yêu tố câu thanh LLSX ̉ ́ ́ ́ ̀ Trong cac yêu tố câu thanh LLSX thi: ́ ́ ́ ̀ ̀ - - Người lao đông giữ vai trò quyêt đinh vì ̣ ́ ̣ người lao đông là chủ thể cua cac yêu tố con lai. ̣ ̉ ́ ́ ̀ ̣ - Công cụ lao đông là yêu tố cực kỳ quan trong vì ̣ ́ ̣ CCLĐ quyêt đinh năng suât lao đông và biêu hiên ́ ̣ ́ ̣ ̉ ̣ khả năng chinh phuc giới tự nhiên cua con người. ̣ ̉
a.3. ́ ́ ̉ Tinh chât cua LLSX LLSX là thường xuyên biên đôi theo chiêu ́ ̉ ̀ hướng phat triên nên nó là yêu tố đông, mang ́ ̉ ́ ̣ ́ ́ ̣ tinh cach mang.
b. Quan hệ san xuât ̉ ́ b.1. Những biêu hiên cơ ban cua QHSX ̉ ̣ ̉ ̉ - Quan hệ sở hữu tư liêu san xuât; ̣ ̉ ́ - Quan hệ quan lý & phân công lao đông; ̉ ̣ - Quan hệ phân phôi san phâm. ́ ̉ ̉
b.2. Vai trò cua cac quan hệ trong QHSX ̉ ́ Cac quan hệ cua QHSX có môi quan hệ mât thiêt với ́ ̉ ́ ̣ ́ nhau, trong đó quan hệ sở hữu TLSX giữ vai trò quyêt đinh đôi với 2 quan hệ con lai. ́ ̣ ́ ̀ ̣ ́ ́ ̉ b.3. Tinh chât cua QHSX QHSX it thay đôi; nó là yêu tố tinh, mang tinh bao thu. ́ ̉ ́ ̃ ́ ̉ ̉
2. Biên chứng giữa LLSX và QHSX ̣ Biên chứng giữa LLSX và QHSX thể hiên qua ̣ ̣ quy luât “QHSX phù hợp với trinh độ phat triên cua ̣ ̀ ́ ̉ ̉ LLSX”. Trinh độ cua LLSX được xet ở: ̀ ̉ ́ - Sức khoe và trí tuệ cua người lao đông; ̉ ̉ ̣ - Ham lượng khoa hoc trong CCLĐ & PTLĐ. ̀ ̣ - Tinh chât hợp lý trong khai thac ĐTLĐ. ́ ́ ́
2.1. Nôi dung cua quy luât QHSX phù hợp với ̣ ̉ ̣ trinh độ phat triên cua LLSX ̀ ́ ̉ ̉ ́ ́ ̣ ̣ Tom tăt nôi dung quy luât: Là yêu tố đông, mang tinh cach mang, trinh độ cua LLSX ́ ̣ ́ ́ ̣ ̀ ̉ thường xuyên phat triên; song, khi nó phat triên đên môt mức ́ ̉ ́ ̉ ́ ̣ độ nhât đinh thì QHSX phai thay đôi cho phù hợp với ́ ̣ ̉ ̉ trinh độ ̀ mới cua LLSX. Khi đo, PTSX mới ra đời. Trong toan ̉ ́ ̀ bộ quá rinh nay, nêu QHSX phù hợp với trinh độ cua LLSX ̀ ̀ ́ ̀ ̉ thì nó sẽ ́ ̉ ́ ̉ ́ ̉ ́ huc đây LLSX phat triên, SX phat triên, XH phat triên; nêu không, ̉ ́ nó sẽ kim ham toan bộ sự phat triên ây. ̀ ̃ ̀ ́ ̉ ́
a. Trinh độ cua LLSX quyêt đinh QHSX ̀ ̉ ́ ̣ - Trinh độ cua LLSX như thế nao thì QHSX phai như thế ̀ ̉ ̀ ̉ vây, tức là nó phai tương ứng với trinh độ cua LLSX. ̣ ̉ ̀ ̉ - Trinh độ cua LLSX thường xuyên phat triên; khi nó ̀ ̉ ́ ̉ phat triên đên môt mức độ nhât đinh thì QHSX phai ́ ̉ ́ ̣ ́ ̣ ̉ thay đôi theo cho phù hợp với trinh độ mới cua LLSX. ̉ ̀ ̉ b. QHSX tac đông trở lai LLSX ́ ̣ ̣ - Nêu QHSX phù hợp với trinh độ cua LLSX nó sẽ thuc ́ ̀ ̉ ́ ̉ ́ ̉ ́ đây LLSX phat triên, SX phat triên.̉ - Nêu QHSX không phù hợp với trinh độ cua LLSX nó sẽ ́ ̀ ̉ kim ham sự phat triên cua LLSX, kim ham SX. ̀ ̃ ́ ̉ ̉ ̀ ̃
2.2. Ý nghia phương phap luân ̃ ́ ̣ Để SX phat triên, XH phat triên: ́ ̉ ́ ̉ - Phai đâu tư vao sự phat triên cua LLSX; trong đo, ̉ ̀ ̀ ́ ̉ ̉ ́ trước hêt và quan trong nhât phai đâu tư vao sự phat ́ ̣ ́ ̉ ̀ ̀ ́ triên cua người lao đông và công cụ lao đông. ̉ ̉ ̣ ̣ - Phai từng bước hoan thiên tât cả cac quan hệ cua ̉ ̀ ̣ ́ ́ ̉ QHSX (đăc biêt là quan hệ sở hữu TLSX) để QHSX ̣ ̣ có thể tac đông tich cực trở lai LLSX. ́ ̣ ́ ̣
IV. BIÊN CHỨNG GIỮA CƠ SỞ HẠ TÂNG VÀ ̣ ̀ KIÊN TRUC THƯỢNG TÂNG ́ ́ ̀ 1. Khai niêm “Cơ sở tạ tâng” ́ ̣ ̀ và “Kiên truc thượng tâng” ́ ́ ̀ 1.1. Cơ sở hạ tâng ̀ CSHT là toan bộ những QHSX tao nên kêt câu kinh ̀ ̣ ́ ́ tế cua xã hôi. ̉ ̣
Toan bộ những QHSX đó gôm: ̀ ̀ ́ ̣ - QHSX thông tri. - QHSX tan dư. ̀ ̀ - QHSX mâm mông. ́ Trong 3 loai QHSX trên, QHSX thông trị giữ vai trò thông ̣ ́ ́ ̣ tri.
1.2. Kiên truc thượng tâng ́ ́ ̀ KTTT là hệ tư tưởng cua XH và những thiêt chế tương ứng với ̉ ́ hệ tư tưởng đo.́ - Hệ tư tưởng: Cac hoc thuyêt, hệ thông cac quan điêm,v.v. ́ ̣ ́ ́ ́ ̉ - Thiêt chế tương ứng: Cac tổ chức và cac công cụ vât chât ́ ́ ́ ̣ ́ mà cac tổ chức ây sử dung để thực hiên hệ tư tưởng. ́ ́ ̣ ̣ Trong môi giai đoan lich sử khac nhau, vai trò cua cac yêu tố ̃ ̣ ̣ ́ ̉ ́ ́ trong KTTT được thể hiên khac nhau. ̣ ́