Báo cáo tóm tắt đề tài khoa học và công nghệ cấp Đại học Đà Nẵng: Nghiên cứu xây dựng chương trình môn học Ngữ âm tiếng Việt phục vụ dạy học tăng cường tiếng Anh tại Đại học Đà Nẵng

Chia sẻ: Thảo Lê91 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:14

Thêm vào BST

Báo xấu

95
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Với kết cấu nội dung gồm 3 chương, báo cáo tóm tắt đề tài khoa học và công nghệ cấp Đại học Đà Nẵng: Nghiên cứu xây dựng chương trình môn học Ngữ âm tiếng Việt phục vụ dạy học tăng cường tiếng Anh tại Đại học Đà Nẵng trình bày về chương trình đào tạo môn học Ngữ âm tiếng Việt, ma trận kiến thức môn học Ngữ âm tiếng Việt, xây dựng giáo trình Ngữ âm tiếng Việt theo hướng tăng cường tiếng Anh cho sinh viên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo tóm tắt đề tài khoa học và công nghệ cấp Đại học Đà Nẵng: Nghiên cứu xây dựng chương trình môn học Ngữ âm tiếng Việt phục vụ dạy học tăng cường tiếng Anh tại Đại học Đà Nẵng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ Ẵ G BÁO CÁO TÓM TẮT ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔG GHỆ CẤP ĐẠI HỌC ĐÀ ẴG GHIÊ CỨU XÂY DỰG CHƯƠG TRÌH MÔ HỌC GỮ ÂM TIẾG VIỆT PHỤC VỤ DẠY HỌC TĂG CƯỜG TIẾG AH TẠI ĐẠI HỌC ĐÀ ẴG Mã số: Đ2013-03-47-BS Chủ nhiệm đề tài: PGS.TS. TRƯƠG THN DIỄM Đà ẵng, 11-2014
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC ĐÀ Ẵ G BÁO CÁO TÓM TẮT ĐỀ TÀI KHOA HỌC VÀ CÔG GHỆ CẤP CƠ SỞ DO ĐẠI HỌC ĐÀ ẴG QUẢ LÝ GHIÊ CỨU XÂY DỰG CHƯƠG TRÌH MÔ HỌC GỮ ÂM TIẾG VIỆT PHỤC VỤ DẠY HỌC TĂG CƯỜG TIẾG AH TẠI ĐẠI HỌC ĐÀ ẴG Mã số: Đ2013-03-47-BS Chủ nhiệm đề tài: PGS.TS. TRƯƠG THN DIỄM Đà ẵng, 11-2014
24 1 Đây là đề tài có tính đặc thù, mang tính ứng dụng. Toàn bộ nội MỞ ĐẦU dung công trình bao gồm: 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu thuộc lĩnh vực đề tài ở - Đề cương chi tiết môn học, bài giảng Ngữ âm tiếng Việt biên trong và ngoài nước soạn bằng tiếng Việt và tiếng Anh (văn bản và file Word); Các vấn đề về ngữ âm học đã được nghiên cứu, thiết kế và có mặt trong hầu hết các chương trình đào tạo thuộc - Một bài giảng điện tử môn Ngữ âm tiếng Việt được biên soạn lĩnh vực ngôn ngữ học. Để thực hiện đề tài, chúng tôi đã bằng tiếng Việt và tiếng Anh. tham khảo các các công trình chuyên về ngữ âm hoặc có liên - Một đĩa phần mềm hệ thống bài tập củng cố môn Ngữ âm quan đến ngữ âm học của nhiều tác giả trong và ngoài nước. tiếng Việt được đánh thành đĩa CD. Về các tác giả nước ngoài, có thể kể tên các công Chúng tôi hy vọng rằng sản phNm của công trình nghiên cứu trình sau: Hai công trình có tính kinh điển là cuốn gữ âm này sẽ giúp sinh viên tiếp thu có hiệu quả hơn những kiến thức môn học đại cương, N xb Giáo dục, Hà N ội, 1964 của Zinder. L.R N gữ âm tiếng Việt và tăng cường năng lực tiếng Anh, đáp ứng yêu và cuốn Principles of Phonology, University of California cầu đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đại học Việt N am. Press, US, 1969 của tác giả Trubetzkoy N . S. Bên cạnh đó, KIẾ GHN SỬ DỤG các công trình liên quan đến giảng dạy bộ môn N gữ âm học là Dictionary of Language Teaching & Applied Linguistics 1. Sau khi nghiệm thu, kết quả đề tài có thể được nhân đĩa (Second Edition), Longman, England, 1992 của Jack C. làm tài liệu giảng dạy cho các khoa N gữ Văn, N goại ngữ, Giáo dục Richards; hay The Study of Language (Second Edition), Tiểu học Giáo dục Mầm non, Giáo dục đặc biệt và Việt N am học… Cambridge University Press, England, 1996 của tác giả của các trường đại học. George Yule cũng đã trình bày những quan niệm về nghiên 2. Trên cơ sở hệ thống tài liệu này, người dạy có thể bổ sung cứu và giảng day ngữ âm học. N ăm 2002, hai công trình của các nội dung khác cho phù hợp với đối tượng giảng dạy, mục đích Peter Roach về ngữ âm tiếng Anh cũng đã được giới thiệu giảng dạy và thực tiễn giảng dạy của mình. với bạn đọc Việt N am là: English Phonetics and Phonology (Third Edition) và A Little Encyclopaedia of Phonetics. Ở Việt N am, các vấn đề về N gữ âm tiếng Việt đã có nhiều công trình nghiên cứu được công bố, một số giáo trình
2 23 đã được in. Có thể kể đến một số công trình tiêu biểu như: tinh thần chủ đạo sau: Giáo trình không chủ trương đưa ra những Đoàn Thiện Thuật: gữ âm tiếng Việt, N xb Đại học và Trung kiến giải khác nhau mà trình bày cụ thể, ngắn gọn, đi ngay vào những học chuyên nghiệp, 1997; Mai N gọc Chừ, Vũ Đức N ghiệu, kiến thức cơ bản nhất có tính hợp lý, tính nhất quán cao nhất. Cuối Hoàng Trọng Phiến: Cơ sở ngôn ngữ học và tiếng Việt, N xb mỗi phần lý thuyết, giáo trình đều có phần những nội dung chính cần Giáo dục, HN , 1997; N guyễn Quang Hồng: Âm tiết và loại nắm vững, câu hỏi và hệ thống bài tập nhằm củng cố những kiến thức hình ngôn ngữ, N xb ĐHQGHN , HN , 2002; N guyễn Thiện lý thuyết. Giáp (chủ biên), Đoàn Thiện Thuật, N guyễn Minh Thuyết: Trong giáo trình này, ngoài việc vận dụng những kinh nghiệm Dẫn luận ngôn ngữ học, N xb Giáo dục, HN , 1996; Vương bản thân trong nhiều năm phụ trách giảng dạy phần N gữ âm tiếng Việt, Hữu Lễ, Hoàng Dũng: gữ âm tiếng Việt, N xb Giáo dục, chúng tôi tiếp thu các thành tựu khoa học của các nhà ngôn ngữ học đi HN , 1994. trước. Điều chúng tôi làm được ở đây là cố gắng đáp ứng yêu cầu tinh Các công trình kể trên là cơ sở lý luận quan trọng giản, phù hợp với việc giảng dạy song ngữ Việt - Anh. cho đề tài chúng tôi. 3.2. Thiết kế giáo trình môn &gữ âm tiếng Việt Tại Đại học Đà N ẵng, giáo trình của tác giả N gũ 3.2.1. Giáo trình môn gữ âm tiếng Việt (bản tiếng Việt) Thiện Hùng (2004): English Phonetics & Phonology được sử dụng giảng dạy tại Đại học N goại ngữ Đà N ẵng, cũng là một 3.2.2 Giáo trình môn gữ âm tiếng Việt (bản tiếng Anh) tài liệu bổ ích cho chúng tôi trong việc dịch thuật các từ ngữ (mời xem bản chính văn) chuyên môn về ngữ âm học. KẾT LUẬ Bản thân chúng tôi cũng đã có các công trình sau đây Chương trình và giáo trình môn N gữ âm tiếng Việt song ngữ đã công bố có liên quan đến đề tài: được thiết kế phù hợp với trình độ và thời lượng giảng dạy 2 tín chỉ cho [1] Xây dựng phần mềm tin học hỗ trợ giảng dạy sinh viên người Việt các ngành sư phạm N gữ Văn, cử nhân Văn học, môn N gữ âm tiếng Việt, mã số B2006-ĐN 03-12, Đề tài N goại ngữ, Giáo dục tiểu học, Giáo dục Mầm non, Văn hóa học…và KH&CN cấp Bộ, 2007; sinh viên nước ngoài học tiếng Việt nâng cao hoặc học cử nhân Việt N am học. Phần bài tập cũng bám sát phần lý thuyết và có thể dùng để thực hành nhằm củng cố kiến thức của bài học.
22 3 (4) Vận dụng cấp độ cao đòi hỏi người học phải biết vận [2] Biên soạn ngân hàng đề thi trắc nghiệm một số dụng kiến thức, biết sử dụng ý tưởng, phương pháp, nguyên lý hay học phần thuộc Tổ N gôn ngữ - Khoa N gữ Văn, mã số các định luật đã học để giải quyết một vấn đề phức tạp nào đó. T2011-ĐN 03-19, Đề tài KH&CN cấp Trường, 2007; [3] Hòa phối ngữ âm trong từ láy hoàn toàn tiếng N gười học không chỉ phải nắm vững các kiến thức liên quan Việt, Tạp chí Khoa học và Công nghệ Đại học Đà N ẵng, số 8 đến tình huống mà còn phải vận dụng quá trình tư duy để đưa ra (49), 2011, tr. 161-169. những phán đoán, suy lý, đặc biệt là sử dụng thành thạo các thao tác tư duy. [4] Một số đặc trưng ngôn ngữ Việt ảnh hưởng đến Ma trận kiến thức này sẽ là tiền đề cho việc xây dựng ngân việc nhận thức tiếng Việt của sinh viên nước ngoài, Kỷ yếu gữ hàng đề thi tương ứng với yêu cầu về nội dung kiến thức và mức độ, học trẻ, 2007, tr.183-188. mục tiêu nhận thức. Trong thời gian thực hiện đề tài này, chúng tôi cũng đã 2.2. Ma trận kiến thức môn &gữ âm tiếng Việt có 01 bài báo được đăng tải: 2.2.1. Ma trận kiến thức môn gữ âm tiếng Việt (bản tiếng Việt) [5] Hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ thông tin (mời xem bản chính văn) trong giảng dạy N gữ âm tiếng Việt, Kỷ yếu Hội thảo khoa học 2.2.2. Ma trận kiến thức môn gữ âm tiếng Việt (bản tiếng Anh) toàn quốc Ứng dụng công nghệ thông tin trong giáo dục và dạy (mời xem bản chính văn) học, 4/2014, tr.30-35. 2. Tính cấp thiết của đề tài CHƯƠ&G 3 N gữ âm là âm thanh của ngôn ngữ, là hình thức tồn XÂY DỰ&G GIÁO TRÌ&H &GỮ ÂM TIẾ&G VIỆT THEO tại đầu tiên và quan trọng nhất của ngôn ngữ. N gữ âm học là HƯỚ&G TĂ&G CƯỜ&G TIẾ&G A&H CHO SI&H VIÊ& bộ môn khoa học chuyên nghiên cứu ngữ âm, là một phân 3.1. Giới thiệu tổng quan về việc xây dựng giáo trình &gữ âm ngành cơ sở của ngôn ngữ học. N hững hiểu biết sâu sắc về tiếng Việt theo hướng tăng cường tiếng Anh cho sinh viên các đơn vị ngữ âm, về chính âm, về mối quan hệ giữa âm Giáo trình nhằm cung cấp những kiến thức cơ bản nắm được thanh với chữ viết là hết sức cần thiết với sinh viên Việt N am những vấn đề cơ bản về đặc điểm ngữ âm tiếng Việt, góp phần giúp học các ngành Khoa học xã hội và nhân văn (như N gôn ngữ, sinh viên nói và viết đúng tiếng Việt. Giáo trình này được viết trên Văn học, Văn hóa học, Việt N am học, N goại ngữ) - những
4 21 người sẽ dùng tiếng Việt không chỉ như tiếng mẹ đẻ mà còn Chúng tôi đã chọn cách làm ma trận kiến thức theo bốn mức như là một công cụ nghề nghiệp; và các lưu học sinh - những độ như sau: người cần nghe tốt và phát âm chính xác tiếng Việt. N hững (1) N hận biết (mức Biết), bao gồm việc có thể thuộc lòng, kiến thức về ngữ âm cũng sẽ góp phần lý giải một số vấn đề nhận lại hay nhớ lại các điều đặc biệt hoặc tổng quát, nhớ lại các của ngữ pháp và từ vựng. phương pháp và quá trình, hoặc nhớ lại một dạng thức, một cấu trúc, Đại học Đà N ẵng với tầm nhìn 2020 đạt trình độ phát một mô hình mà người học đã có lần gặp trong quá khứ ở lớp học, triển ngang tầm các đại học trong khu vực và thế giới, không trong sách vở, hoặc ngoài thực tế. thể không phát triển các chương trình đào tạo theo hướng Đây là mức thấp nhất, chỉ đòi hỏi học sinh vận dụng trí nhớ. tiếp cận trình độ đào tạo quốc tế với việc sử dụng phổ biến (2) Thông hiểu (mức Hiểu) bao gồm cả kiến thức (nhớ), tiếng Anh trong dạy học. N hu cầu xây dựng các chương trình nhưng ở mức cao hơn là trí nhớ. N ó có liên quan đến ý nghĩa và các môn học theo hướng tăng cường tiếng Anh cho sinh viên là mối liên hệ của những gì người học đã biết, đã học. thực sự cấp bách. Các chuyên luận về N gữ âm tiếng Việt đã có nhiều, Ở mức nhận thức này không những người học có thể nhớ lại tuy nhiên một nghiên cứu chuyên biệt nhằm xây dựng và trình bày lại nguyên dạng vấn đề đã học, mà còn có thể chuyển đổi chương trình môn học với thời lượng 2 tín chỉ ở các trường vấn đề đã học sang một dạng khác tương đương nhưng có ý nghĩa đại học kèm theo một bài giảng bằng tiếng Anh trên cả bản hơn đối với người học. Word và bản điện tử là chưa có. Đề tài nghiên cứu này nhằm (3) Vận dụng cấp độ thấp đòi hỏi người học phải biết vận phục vụ cho công tác đổi mới phương pháp giảng dạy, nâng dụng kiến thức, biết sử dụng ý tưởng, phương pháp, nguyên lý hay cao chất lượng dạy và học môn N gữ âm tiếng Việt trong nhà các định luật đã học để giải quyết một vấn đề đơn giản nào đó. trường; giúp sinh viên yêu thích hơn và tiếp thu một cách nhẹ N gười học phải quyết định các kiến thức, nguyên lý nào cần nhàng, có hiệu quả những kiến thức của môn N gữ âm tiếng được áp dụng và áp dụng như thế nào trong tình huống đó. Để thực Việt và cả kiến thức tiếng Anh chuyên ngành. hiện được điều này, người học cần phải biết chuyển di kiến thức từ Vì những lý do trên, việc xây dựng chương trình hoàn cảnh quen thuộc sang hoàn cảnh mới. môn học N gữ âm tiếng Việt theo hướng tăng cường tiếng Anh cho sinh viên Đại học Đà N ẵng là thực sự cấp bách.
20 5 4.2.1. Elegance Là một giảng viên đại học, nhiều năm giảng dạy bộ 4.2.2. Taboo môn N gữ âm học, việc xây dựng một chương trình môn học 4.2.3. Criticism N gữ âm tiếng Việt theo hướng tăng cường tiếng Anh, kèm 4.2.4. Making Slang theo bài giảng Word và bài giảng điện tử được soạn thảo cả 4.2. Form of Teaching: (Please see the main report) bằng tiếng Việt và tiếng Anh; xây dựng một hệ thống bài tập 5. Reference: (Please see the main report) ngữ âm chạy trên các phần mềm tin học ứng dụng là công việc mà chúng tôi quan tâm, đeo đuổi thực hiện nhiều năm 6. Evaluation (Please see the main report) nay. Hơn nữa, việc kết hợp các kiến thức từ vựng học, văn hóa học và xã hội học với kiến thức ngữ âm tiếng Việt trong CHƯƠ&G 2 hệ thống bài tập là sự thể hiện của tinh thần tích hợp trong MA TRẬ KIẾ THỨC MÔ GỮ ÂM TIẾG VIỆT giảng dạy - một xu hướng đang được khuyến khích hiện nay. 2.1. Giới thiệu chung về ma trận kiến thức môn học &gữ 3. Mục tiêu nghiên cứu âm tiếng Việt Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: N ghiên cứu xây Từ Chương trình môn học, chúng tôi cụ thể hóa nội dung dựng chương trình môn học N gữ âm tiếng Việt phục vụ dạy kiến thức môn N gữ âm tiếng Việt ra thành ma trận kiến thức môn học tăng cường tiếng Anh tại Đại học Đà N ẵng. học. Mục đích của chúng tôi là hướng sinh viên đến từng đơn vị kiến Cụ thể, đề tài sẽ giới thiệu những kiến thức chung thức của môn học, xác định được tiêu điểm kiến thức cần nắm vững nhất về Ngữ âm tiếng Việt qua ngôn ngữ Việt và Anh; giới để tiếp thu có hiệu quả nhất. thiệu một hệ thống bài tập thực hành nhằm phục vụ việc tiếp Trước hết, chúng tôi tiến hành phân tích nội dung môn học, thu bài học một cách hiệu quả. Đề tài góp phần đổi mới xác định nội dung chi tiết các kiến thức và kỹ năng cần thiết, quan phương pháp đào tạo, nâng cao chất lượng dạy và học môn trọng của môn học mà người học phải lĩnh hội; đưa ra một bảng liệt N gữ âm tiếng Việt trong nhà trường. kê những trọng tâm kiến thức; chỉ ra những tri thức và kỹ năng mà Chủ trương của chúng tôi khi biên soạn chương trình người học phải đạt được sau quá trình học tập (họ cần biết gì, hiểu và và soạn giáo trình này là giảm thiểu phần lý thuyết, tăng trình bày thế nào, thực hiện đạt kết quả gì, v.v...) chứ không phải là cường phần bài tập thực hành và tăng tính đa dạng, tính hấp những điều giáo viên đã giảng giải trên lớp hay cho bài tập về nhà.
6 19 dẫn trong giảng dạy. Chúng tôi mong sản phNm của công 3.3.4. The Relationship between N uclear and Initial, Prevocalic trình nghiên cứu này sẽ giúp sinh viên yêu thích hơn và tiếp and Coda thu một cách nhẹ nhàng, có hiệu quả hơn những kiến thức 3.3.5. Rules of Distribution của môn N gữ âm tiếng Việt đồng thời với việc nâng cao 3.4. Coda năng lực tiếng Anh. 3.4.1. General Phonetic Features 3.4.2. Classification and Description 4. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 3.4.3. Representation in Writing 4.1. Cách tiếp cận 3.4.4. The Relationship between N uclear and Coda Cách tiếp cận được sử dụng trong xây dựng chương 3.4.5. Rules of Distribution trình môn học N gữ âm tiếng Việt là tiếp cận phát triển 3.5. Tone (Developmental Apporoach). Cách tiếp cận này tập trung vào 3.5.1. General Phonetic Features tổ chức hoạt động dạy-học với nhiều hình thức linh hoạt và 3.5.2. Classification and Description đa dạng, tạo cơ hội cho người học tìm kiếm, thu thập thông 3.5.3. The Relationship between Tone and Coda tin và chiếm lĩnh tri thức v.v... 3.5.4. Rules of Distribution 4.2. Phương pháp nghiên cứu 3.6. Practice the exercises of phonological transcription Đề tài sử dụng các phương pháp sau đây: phân tích, tổng hợp, phân loại và hệ thống hóa lý thuyết trong tất cả các Chapter 4. Sound Change Phenomenon in Vietnamese (4 class khâu của thiết kế chương trình đào tạo. periods) 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Sound Change in Utterance 5.1. Đối tượng nghiên cứu 4.1.1. Assimilation Chương trình môn học và bài giảng N gữ âm tiếng 4.1.2. Dissimilation Việt phục vụ dạy học tăng cường tiếng Anh tại ĐH Đà N ẵng 4.1.3. Contraction 5.2. Phạm vi nghiên cứu 4.1.4. Epenthesis 4.1.5. Metathesis Chương trình môn học N gữ âm tiếng Việt xây dựng 4.2. Cultural Sound Change theo hướng đại cương, nội dung môn học được thể hiện bằng
18 7 Chương 2. Vietnamese Syllables (5 class periods) tiếng Anh. Chương trình thuộc khối kiến thức đại cương, hướng đến phục vụ đa số sinh viên Đại học Đà N ẵng. Hiện 2.1. The Characteristics of Vietnamese Syllables kiến thức của môn học này đang được giảng dạy tại các lớp 2.1.1. Independence sư phạm N gữ văn, cử nhân Văn học, cử nhân Văn hóa học, 2.1.2. Syllables and Morphemes: the Same sư phạm Mầm non, sư phạm Tiểu học thuộc ĐHSP-ĐHĐN ; 2.1.3. Phonemes Extracted from Syllables một phần trong môn Tiếng Việt của các ngành thuộc Đại học 2.2. The Structure of Vietnamese Syllables N goại ngữ, ĐHĐN . 2.2.1. Components 2.2.2. The Stratum of Syllables 6. &ội dung nghiên cứu 2.4. The Classification of Vietnamese Syllables N ội dung nghiên cứu cụ thể của đề tài là: Chapter 3. Vietnamese Phoneme System (15 class periods) [1] Chương trình đào tạo môn N gữ âm tiếng Việt 3.1. Initial [1.1] Giới thiệu tổng quan về chương trình đào tạo môn N gữ 3.1.1. General Phonetic Features âm tiếng Việt 3.1.2. Classification and Description 3.1.3. Representation in Writing [1.2] Thiết kế chương trình đào tạo môn N gữ âm tiếng Việt 3.2. Prevocalic [2] Ma trận kiến thức môn ngữ âm tiếng Việt 3.2.1. General Phonetic Features [2.1] Giới thiệu tổng quan về ma trận kiến thức môn N gữ âm 3.2.2. Description tiếng Việt 3.2.3. Representation in Writing 3.2.4. Distribution [2.2] Thiết kế ma trận kiến thức môn N gữ âm tiếng Việt 3.3. N uclear [3] Xây dựng giáo trình N gữ âm tiếng Việt theo hướng tăng 3.3.1. General Phonetic Features cường tiếng Anh 3.3.2. Classification and Description 3.3.3. Representation in Writing [3.1] Giáo trình N gữ âm tiếng Việt (bản tiếng Việt) [3.2] Giáo trình N gữ âm tiếng Việt (bản tiếng Anh)
8 17 CHƯƠ&G 1 - Positively apply knowledge of Vietnamese phonetics into CHƯƠG TRÌH ĐÀO TẠO comparative study about the similarities and differences between MÔ GỮ ÂM TIẾG VIỆT Vietnamese phonetics and those of a foreign language to enhance the acquisition of that language. 1.1. Giới thiệu tổng quan về chương trình đào tạo môn &gữ âm 3.2. Another Objectives: tiếng Việt - Develope teamwork skill N gữ âm, từ vựng và ngữ pháp là ba mặt cơ bản của ngôn ngữ. Trong đó, ngữ âm là hình thức tồn tại đầu tiên và quan trọng - Develope creative thinking nhất của ngôn ngữ. N gữ âm học là bộ môn khoa học chuyên nghiên - Develope critical ability cứu ngữ âm, là một phân ngành cơ sở của ngôn ngữ học. N hững kiến 4. Content and Form of Teaching: thức về ngữ âm cũng sẽ góp phần lý giải một số vấn đề của ngữ pháp và từ vựng. 4.1. Specific Contents: Môn học gữ âm tiếng Việt là một môn khoa học ngôn ngữ Chapter 1. An Overview of Speech Sounds, Phonetics and Phonetic cung cấp cho sinh viên các vấn đề cơ bản về ngữ âm nói chung và Units (6 class periods) ngữ âm tiếng Việt nói riêng. 1.1. Speech Sounds Tuy thời lượng lên lớp lý thuyết khá khiêm tốn nhưng môn 1.1.1. Definition N gữ âm tiếng Việt phải đáp ứng yêu cầu khá cao là cung cấp cho 1.1.2. The Backgrounds of Speech Sounds sinh viên những kiến thức cơ bản, nền tảng về ngữ âm tiếng Việt, về 1.2. Phonetics cấu trúc âm tiết tiếng Việt. N hững kiến thức của môn học này so với 1.2.1. Definition các phân môn ngôn ngữ học khác cũng không kém phần quan trọng. 1.2.2. Phonetics and Phonology N ó có tính chất nền, giúp cho việc lĩnh hội các kiến thức của các 1.3. Phonetic Units phân môn ngôn ngữ học khác như ngữ pháp, từ vựng và phong cách 1.3.1. Segmental Units: Phone, Syllable học tiếng Việt hiệu quả hơn. Vì vậy, theo chúng tôi, việc thiết kế 1.3.2. Suprasegmental Units: Tone, Stress, Intonation chương trình môn học một cách khoa học, hợp lý và xây dựng một 1.3.3. Phoneme
16 9 3.1. General Objectives: giáo trình theo hướng đại cương có thể áp dụng cho cả khối ngành Khoa học Xã hội và nhân văn và việc biên soạn một giáo trình môn * Knowledge: học N gữ âm tiếng Việt bằng tiếng Anh là một việc làm cần thiết. Master the basic knowledge of phonetics in general and Thêm nữa, môn học này thuộc vào loại "ít chữ", không quá Vietnamese phonetics in particular as follow: phức tạp như những môn ngôn ngữ học khác (N gữ pháp tiếng Việt, - Concepts of speech sounds and phonetics; the backgrounds Từ vựng tiếng Việt, Phong cách học và N gữ dụng học tiếng Việt), vì of speech sounds; phonetic units; the differences between phonetics vậy mà chúng tôi đã chọn nó để khởi đầu cho việc giảng dạy các môn and phonology. chuyên ngành bằng tiếng Anh. Chúng tôi chủ trương cung cấp lượng - Vietnamese phonetic characteristics in typology. từ vựng vừa phải với hệ thống bài tập kèm theo để có thể giúp sinh - Vietnamese syllables and their features. viên tự học, tự rèn luyện một cách có hiệu quả, tiết kiệm thời gian cùng làm việc với giáo viên trên lớp. Điều này cũng phù hợp với chủ - Vietnamese phoneme system: initial, prevocalic, nuclear, trương đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập ở đại học hiện nay. coda and tone. 1.2. Thiết kế chương trình đào tạo môn &gữ âm tiếng Việt - Sound change phenomenon in Vietnamese. 1.2.1. Chương trình môn gữ âm tiếng Việt (bản tiếng Việt) * Skills: Tên học phần: &GỮ ÂM TIẾ&G VIỆT - Distinguish the similarities and differences between Vietnamese and other languages. Số tín chỉ: 02 - Acquire knowledge and use it to do exercise of analysing (16 tiết lí thuyết, 05 tiết thảo luận, 09 tiết bài tập, thực hành) and classifying Vietnamese syllables, exercise of phonological Khoa phụ trách: transcription, etc. Khoa N gữ Văn - Trường Đại học Sư phạm - ĐHĐN * Attitude: Mã số học phần: 317256 - Actively participate in seminars and positively do exercises. Dạy cho các ngành: Sư phạm N gữ văn, Văn học, Báo chí.
10 15 1. Mô tả học phần: gữ âm tiếng Việt là một môn khoa học 1.2.2. Chương trình môn gữ âm tiếng Việt (bản tiếng Anh) ngôn ngữ cung cấp cho sinh viên các vấn đề cơ bản về ngữ âm nói VIET&AMESE PHO&ETICS chung và ngữ âm tiếng Việt nói riêng. Môn học được thiết kế dành cho đối tượng là sinh viên các ngành sư phạm N gữ văn (bắt buộc), cử N umber of credits: 02 (30 class periods consist of 14 for lecture, 07 for nhân Văn học (bắt buộc) và Báo chí (tự chọn) ở học kỳ 2 năm thứ 1 seminar and 09 for practice) trong chương trình đào tạo. Department: Department of Linguistics and Literature Môn học cung cấp cho sinh viên kiến thức và kỹ năng thực College of Education - The University of Danang hành phân tích, giải quyết các bài tập về ngữ âm, tập trung vào 4 Code: 317256 nhóm vấn đề chính: (1) Khái quát về ngữ âm, ngữ âm học và các đơn vị ngữ âm; (2) Âm tiết tiếng Việt; (3) Hệ thống âm vị tiếng Việt; (4) For majors: BA of Linguistics and Literature, BA of Journalism Các hiện tượng biến âm tiếng Việt. 1. Description: Vietnamese Phonetics is a scientific subject 2. Điều kiện tiên quyết: đã học xong học phần Dẫn luận ngôn ngữ. providing students with the basic knowledge of phonetics in general and Vietnamese phonetics in particular. This subject is compiled to 3. Mục tiêu môn học: teach students majoring in Linguistics and Literature (compulsory) 3.1. Mục tiêu chung: and Journalism (elective) in the 2nd semester of first-year program. * Về kiến thức: This subject provides students with knowledge and skills to N ắm được những kiến thức cơ bản về ngữ âm học nói chung deal with exercises of phonetics, focuses on 4 issues: 1) An Overview và ngữ âm học tiếng Việt nói riêng. Cụ thể: of Speech Sounds, Phonetics and Phonetic Units; 2) Vietnamese Syllables; Vietnamese Phoneme System; 4) Sound Change - Hiểu được khái niệm ngữ âm và ngữ âm học; các cơ sở của Phenomenon in Vietnamese. ngữ âm; các đơn vị ngữ âm; phân biệt được sự khác biệt giữa ngữ âm học và âm vị học. 2. Precondition: Students must complete the subject Introduction to Linguistics first. - Hiểu được các đặc điểm của ngữ âm tiếng Việt. 3. Objectives: - N hận diện âm tiết và đặc điểm của âm tiết tiếng Việt.
14 11 3.4.3. Sự thể hiện của âm cuối trên chữ viết - N ắm được hệ thống âm vị tiếng Việt: các tiểu hệ thống âm 3.4.4. Quan hệ giữa âm chính và âm cuối đầu, âm đệm, âm chính, âm cuối và thanh điệu. 3.4.5. Quy luật phân bố của âm cuối - N ắm được hệ thống âm chuNn và biến thể địa phương của 3.5. Thanh điệu các tiểu hệ thống âm vị tiếng Việt. 3.5.1. Đặc trưng ngữ âm tổng quát của thanh điệu - N ắm được các vấn đề về hiện tượng biến âm, vấn đề chính 3.5.2. Phân loại và miêu tả thanh điệu âm, chính tả và chữ viết tiếng Việt. 3.5.3. Quan hệ giữa thanh điệu và âm cuối 3.5.4. Quy luật phân bố của thanh điệu * Kĩ năng: 3.6. Thực hành phiên âm âm vị học - So sánh được những điểm tương đồng và khác biệt giữa Chương 4. Hiện tượng biến âm trong tiếng Việt (4 tiết) ngữ âm tiếng Việt và một ngôn ngữ khác (cùng hoặc khác loại hình). 4.1. Biến âm ngữ lưu - Vận dụng được kiến thức đã học để làm các bài tập thực 4.1.1. Đồng hóa hành ngữ âm tiếng Việt: bài tập về phân tích cấu trúc và phân loại âm 4.1.2. Dị hóa tiết tiếng Việt, phiên âm âm vị học, xác định các đặc trưng khu biệt 4.1.3. Bớt âm của các âm vị tiếng Việt, các bài tập về vấn đề biến âm, chính âm, 4.1.4. Thêm âm chính tả và chữ viết tiếng Việt. 4.1.5. Đảo âm * Thái độ: 4.2. Biến âm văn hóa - Hào hứng với môn học, chủ động tham gia các bài tập thảo 4.2.1. Biến âm do sự trang nhã luận và tích cực giải quyết các bài tập thực hành. 4.2.2. Biến âm do kiêng kỵ 4.2.3. Biến âm do dụng ý chê bai - Chủ động vận dụng các kiến thức đã học về ngữ âm tiếng 4.2.4. Biến âm để tạo tiếng lóng Việt để liên hệ với thực tế ngữ âm ở địa phương cũng như so sánh 4.2. Hình thức tổ chức dạy học (mời xem bản chính văn) những điểm tương đồng và khác biệt giữa những đặc điểm của ngữ 5. Tài liệu tham khảo: (mời xem bản chính văn) âm tiếng Việt với những đặc điểm ngữ âm của một ngoại ngữ khác để nâng cao tính hiệu quả trong việc học tập ngoại ngữ đó. 6. Phương pháp đánh giá học phần: (mời xem bản chính văn)
12 13 3.2. Mục tiêu khác: 2.1.3. Âm tiết tiếng Việt là điểm xuất phát để phân tích âm vị học 2.2. Cấu trúc âm tiết tiếng Việt - Góp phần phát triển kỹ năng cộng tác, làm việc nhóm 2.2.1. Các thành tố của âm tiết - Góp phần phát triển kỹ năng tư duy sáng tạo, khám phá 2.2.2. Các tầng bậc trong cấu trúc âm tiết - Góp phần trau dồi, phát triển năng lực đánh giá 2.4. Phân loại âm tiết tiếng Việt 4. N ội dung chi tiết môn học và hình thức dạy học: Chương 3. Hệ thống âm vị tiếngViệt (15 tiết) 4.1. ội dung cụ thể: 3.1. Âm đầu Chương 1. Khái quát về ngữ âm, ngữ âm học và các đơn vị ngữ âm 3.1.1. Đặc trưng ngữ âm tổng quát của âm đầu (6 tiết) 3.1.2. Phân loại và miêu tả âm đầu 3.1.3. Sự thể hiện của âm đầu trên chữ viết 1.1. N gữ âm 3.2. Âm đệm 1.1.1. Khái niệm ngữ âm 3.2.1. Đặc trưng ngữ âm tổng quát của âm đệm 1.1.2. Các cơ sở ngữ âm 3.2.2. Miêu tả âm đệm 1.2. N gữ âm học 3.2.3. Sự thể hiện của âm đệm trên chữ viết 1.2.1. Khái niệm ngữ âm học 3.2.4. Mối quan hệ giữa âm đầu và âm đệm 1.2.2. N gữ âm học và âm vị học 3.3. Âm chính 1.3. Các đơn vị ngữ âm 3.3.1. Đặc trưng ngữ âm tổng quát của âm chính 1.3.1. Các đơn vị ngữ âm đoạn tính: âm tố, âm tiết 3.3.2. Phân loại và miêu tả âm chính 1.3.2. Các đơn vị ngữ âm siêu đoạn tính: thanh điệu, trọng âm, ngữ điệu 3.3.3. Sự thể hiện của âm chính trên chữ viết 1.3.3. Âm vị 3.3.4. Quan hệ của âm chính với âm đầu, âm đệm và âm cuối Chương 2. Âm tiết tiếng Việt (5 tiết) 3.3.5. Quy luật phân bố của âm chính 3.4. Âm cuối 2.1. Đặc điểm âm tiết tiếng Việt 3.4.1. Đặc trưng ngữ âm tổng quát của âm cuối 2.1.1. Tính độc lập của âm tiết tiếng Việt 3.4.2. Phân loại và miêu tả âm cuối 2.1.2. Ranh giới âm tiết tiếng Việt trùng với ranh giới hình vị