Bình giảng đoạn thơ sau trong bài "Bên kia sông Đuống" của Hoàng Cầm: "Đêm buông xuống dòng sông Đuống(...) Những chuyện muôn đời không nói năng”

Đề bài: Bình giảng đoạn thơ sau trong bài "Bên kia sông Đuống" của Hoàng Cầm: <br /> "Đêm buông xuống dòng sông Đuống(...) Những chuyện muôn đời không nói năng”<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Tháng 4.1948, tại chiến khu Việt Bắc, Hoàng Cầm viết “Bên kia sông Đuống” một kiệt  <br /> tác của thơ ca kháng chiến chống Pháp. Giai điệu thiết tha của dân ca Quan họ thấm vào  <br /> từng vần thơ. Lòng nhớ tiếc xót xa quê hương bị giặc giày xéo, lòng uất hận căm thù giặc  <br /> bùng cháy, niềm tin dào dạt vào một ngày mai, quê hương trở lại thanh bình đã được thể <br /> hiện một cách cảm động.<br /> <br /> Đoạn thơ dưới đây trích trong phần 3 bài thơ ghi lại cảnh mẹ già trong vùng địch hậu đón  <br /> bộ  đội về  giải phóng quê hương. Đoạn thơ  được viết dưới hình thức đối thoại rất gợi  <br /> cảm:<br /> <br /> "Đêm buông xuống dòng sông Đuống<br /> <br /> …………………<br /> <br /> Những chuyện muôn đời không nài năng”<br /> <br /> Trong bài thơ, 12 lần Hoàng Cầm nhắc đến dòng sông Đuống yêu thương. Đây là lần thứ <br /> 9, sông Đuống hiện ra trong một thời điểm đáng nhớ:<br /> <br /> "Đêm buông xuống dòng sông Đuống”<br /> <br /> Đã mấy năm dài "giặc kéo lên ngùn ngụt lửa hung tàn", quê hương ta điêu tàn, tang tóc:  <br /> "Ruộng ta khô ­ Nhà ta cháy...". Bao nước mắt và máu đã đổ  xuống! Bao thịt nát xương <br /> tan... Bao tháng ngày, mẹ  già vùng địch tạm chiếm khắc khoải chờ mong. Đêm nay, khi <br /> màn đêm "buông xuống", màn đêm bí mật bao phủ dòng sông Đuống thì "bộ đội bên sông <br /> đã trở  về”. Mẹ  già gặp lại đàn con xa. Câu thơ  gồm từng âm, từng tiếng nối tiếp xuất <br /> hiện gợi tả màn đêm từ từ, nhẹ nhàng buông xuống. Một không khí bí mật bao trùm dòng <br /> sông. Các láy âm: "buông ­ xuống – Đuống” rất gợi, gợi không khí, một đêm địch hậu có  <br /> bộ đội vượt sông trở về. Đó là một “đêm lịch sử” chờ mong của mẹ già.<br /> <br /> Hai câu hỏi của mẹ  già nối tiếp xuất hiện. Phút đầu gặp gỡ  bộ  đội, những đứa con xa. <br /> Ngạc nhiên và xúc động. Câu hỏi ngắn. Chữ “con” nhiều ấm áp, tin cậy và yêu thương:<br /> <br /> “­ Con là ai? Con ở đâu về?”<br /> <br /> Sau lời nói như  nghẹn lại, là những giọt lệ  mừng vui. Cử  chỉ  mẹ  già run run: "Hé một <br /> cánh liếp".Đúng là "Nhà lá đơn sơ­ Nhưng tấm lòng rộng mở…” ("Bao giờ  trở  lại" ­ <br /> Hoàng Trung Thông). Không gian bé nhỏ mà lòng mẹ thì mênh mông, bao la:<br /> <br /> “­ Con vào đây bốn phía tường che”…<br /> <br /> Một chữ  "che"  ấp  ủ biết bao tình thương của bà mẹ, của đồng bào vùng địch hậu. Một <br /> tấm liếp mỏng manh mà vững chắc hơn cả  thành đồng vách sắt. Bộ  đội đánh giặc vì <br /> nước vì dân. Đồng bào đùm bọc, chở che bộ đội. Bộ đội sống trong lòng nhân dân. Các từ <br /> ngữ: "bốn phía", "che", và lời chào mời: "vào đây" đã thể hiện một cách sâu sắc cảm động <br /> tình thương, sự  đùm bọc chở  che của mẹ  già, của đồng bào đối với bộ  đội thời kháng <br /> chiến. Tinh quân dân như cá với nước là thế! Tác giả đã tạo nên một tình huống gặp gỡ, <br /> gợi lên một không khí vừa bí mật, vừa thiêng liêng. Cảnh mẹ già vùng giặc chiếm gặp bộ <br /> đội trong màn đêm, mà người đọc cảm thấy sự việc đang diễn ra trước mắt mình, mình  <br /> đang được chứng kiến.<br /> <br /> Sau ngôn ngữ, cử  chỉ  của mẹ  già, Hoàng Cầm sáng tạo nên một số  hình  ảnh hoán dụ, <br /> tương phản và so sánh rất đặc sắc: "tình mẹ  ", “tóc trắng", “lửa đèn leo lét", "như  dựng  <br /> trăng". Một cảnh sống âm thầm, đen tối, đau khổ  trong “lửa đèn leo lét" nhưng vẫn "soi  <br /> tình mẹ". Tình mẹ  là lòng yêu nước, là tình thương bộ  đội. Thủ  pháp tương phản của <br /> Hoàng Cầm đã sáng tạo nên một câu thơ  có hình  ảnh đẹp, làm sáng bừng lên tình mẹ, <br /> lòng mẹ Việt Nam: "Lửa đèn leo soi tình mẹ". Tình mẹ, lòng mẹ mênh mông:<br /> <br /> "Nơi hầm tối là nơi sáng nhất<br /> <br /> Nơi con nhìn ra sức mạnh Việt Nam”<br />  ("Đất nước quê ta mênh mông”­ Dương Hương Ly)<br /> <br /> Câu thơ “khuôn mặt bừng lên như dựng trăng" có hình ảnh so sánh đẹp. "Dựng trăng” là <br /> trăng mọc, trăng lên, cảnh vật nơi nơi trên mặt đất, trên làng quê đều sáng bừng lên. <br /> Trăng lên xua tan màn đêm bóng tối, đem lại ánh sáng cho núi sông, làng quê. Cũng như bộ <br /> đội vượt sông Đuống trở về đánh giặc để xua tan, quét sạch hắc ám. Gặp bộ đội về làng, <br /> mẹ vui sướng, gương mặt mẹ rạng rỡ "bừng lên như dựng trăng". Mẹ già như được hồi <br /> sinh trong sự hồi sinh của quê hương đất nước.<br /> <br /> Có biết bao nỗi đau như nén lại trong lòng mẹ. "Không nói năng", mẹ già vùng địch hậu <br /> không nói nên lời. Mái "tóc trắng" là hiện thân của tủi nhục, của mất mát đau thương mà <br /> mẹ già đã phải chịu đựng trong những ngày tháng "khủng khiếp”. Chữ “kể” rất đắt. "Kể" <br /> bằng "tóc trắng" của mẹ. "Kể" bằng nỗi "ngậm ngùi” của mẹ mà đứa con xa thấu hiểu:<br /> <br /> "Ngậm ngùi tóc trắng đang thầm kể,<br /> <br /> Những chuyện muôn đời không nói năng”<br /> <br /> Dùng hình ảnh để gợi tả nội tâm, gợi tả lòng mẹ là một cách viết hình tượng biểu cảm <br /> thể hiện bút pháp nghệ thuật tài hoa của thi sĩ Hoàng Cầm.<br /> <br /> Trong bài thơ "Bên kia sông Đuống", ba lần nhà thơ nói đến hình ảnh người mẹ đang <br /> sống trong vùng giặc chiếm đóng. Đoạn thơ trên đây nói đến hình ảnh mẹ lần thứ hai. <br /> Hình ảnh người mẹ già được nhắc đến trong đoạn thơ tượng trưng cho những mất mát, <br /> đau thương trong thời chiến tranh. Các hình ảnh hoán dụ như: “cánh liếp”, "tường che” <br /> "lửa đèn", "tình mẹ", "khuôn mặt", "tóc trắng”, cho thấy một lối viết rất gợi, cảm xúc <br /> như nén lại biểu hiện sâu sắc bi kịch quê hương thời chiến tranh và lòng mẹ Việt Nam.<br /> <br /> Tưởng tượng là một nhân tố làm nên vẻ đẹp thi ca. Năm 1948, chưa thể có cảnh tượng <br /> hào hùng "Bộ đội bên sông đã trở về". Chỉ là dự cảm, dự báo mang sắc màu lãng mạn <br /> đẹp. Qua đó, ta thấy sự tưởng tượng phong phú bay bổng của Hoàng Cầm đã sáng tạo nên <br /> một đoạn thơ mang tình huống cảm động. Hoàng Cầm là thi sĩ viết kịch thơ rất tài hoa, <br /> độc đáo (Hận Nam Quan, Trương Chi…). Bút pháp nghệ thuật ấy đã in đậm qua đoạn thơ <br /> này. Niềm vui của mẹ già trong vùng địch hậu đón bộ đội về đánh giặc mang ý nghĩa sự <br /> hồi sinh của quê hương trong chiến đấu và chiến thắng.<br />