Bình giảng đoạn thơ sau trong bài Tâm tư trong tù của Tố Hữu: Cô đơn thay là cảnh thân tù!... Nghe lạc ngựa rùng chăn bên giếng lạnh, Dưới đường xa nghe tiếng guốc đi về…

Đề  bài: Bình giảng đoạn thơ  sau trong bài Tâm tư  trong tù của Tố  Hữu: Cô đơn <br /> thay là cảnh thân tù!... Nghe lạc ngựa rùng chăn bên giếng lạnh, Dưới đường xa <br /> nghe tiếng guốc đi về…<br /> <br /> Bài làm<br /> <br /> Từ   ấy là tập thơ  đầu tay, cũng là thành công đầu tiên của Tố  Hữu trên con đường nghệ <br /> thuật. Tập thơ gồm có 71 bài chia làm 3 phần: Máu lửa ­ Xiềng xích ­ Giải phóng. Từ ấy <br /> nói lên 10 hoạt động sôi nổi, say mê từ  giác ngộ  qua thử  thách đến trưởng thành của <br /> người thanh niên cách mạng trong một giai đoạn lịch sử sôi động đã diễn ra nhiều biến cố <br /> to lớn, làm rung chuyển và đổi thay sâu sắc xã hội Việt Nam. Từ ấy là cái mốc đánh dấu  <br /> một sự biến đổi quan trọng của thơ ca Việt Nam. Tâm tư  trong tù là bài thơ  mở  đầu cho <br /> phần thơ  tù, phần Xiềng xích trong tập thơ  này. Một đoạn trong bài Tâm tư  trong tù Tố <br /> Hữu có viết<br /> <br /> Cô đơn thay là cảnh thân tù!<br /> <br /> Tai mở rộng và lòng sôi rạo rực<br /> <br /> Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức<br /> <br /> Ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu!<br /> <br /> Nghe chim reo trong gió mạnh lên triều<br /> <br /> Nghe vội vã tiếng dơi chiều đập cánh<br /> <br /> Nghe lạc ngựa rùng chân bên giếng lạnh<br /> <br /> Dưới đường xa nghe tiếng guốc đi về…<br /> <br /> Trước khi tìm hiểu đoạn thơ, chúng ta cần quan tâm đến tình hình lịch sử năm 1939.<br /> <br /> Đầu năm này, tình hình thế  giới trở  nên căng thẳng, cuộc Chiến tranh Thế  giới thứ  hai  <br /> sắp sửa bùng nổ, thực dân Pháp ra sức ngăn cấm những hành động cách mạng, khủng bố <br /> những chiến sĩ tham gia phong trào, chĩa mũi nhọn đàn áp Đảng Cộng sản Đông Dương. <br /> Cuối tháng 4­ 1939. Tố  Hữu bị thực dân Pháp bắt  ở  Huế  trong một đợt khủng bố  Đảng  <br /> Cộng sản. Tâm tư  trong tù được viết ngay trong những ngày nhà thơ  bị  tù hãm một cách <br /> vô cớ tại Xà lim số 1, lao Thừa Thiên (29­4­1939).<br /> <br /> Trích đoạn thơ  trên đây bày tỏ nỗi cô đơn, lòng yêu đời, niềm khát khao tự do mãnh liệt  <br /> của nhân vật trữ tình trong những chuỗi ngày đối diện với “bốn tường vôi khắc khổ".<br /> <br /> Trước hết là nỗi cô đơn, buồn bã của nhân vật trữ tình:<br /> <br /> Cô đơn thay là cảnh thân tù<br /> <br /> Đây là một tiếng kêu xác nhận một sự thật oan ức, cay đắng chứ không phải là tiếng rên <br /> của một kẻ hèn hạ, yếu đuối. Nhà thơ cũng đã từng tâm sự:<br /> <br /> Khóc là nhục. Rên, hèn. Van, yếu đuối.<br /> <br /> Tiếng kêu ấy còn ẩn chứa cái tâm trạng tiếc ngày, giờ của một chàng trai 19 tuổi, say mê <br /> lý tưởng rất gần gũi với tâm trạng của bậc đại nhân, đại trí, đại dũng Hồ Chí Minh:<br /> <br /> Xót mình giam hãm trong ngục tù<br /> <br /> Chưa được xông ra giữa trận tiền<br /> <br /> Trời xanh cố ý hãm anh hùng<br /> <br /> Cùm xích tiêu ma tám tháng ròng<br /> <br /> Tấc bóng nghìn vàng đau xót thực,<br /> <br /> Bao giờ thoát khỏi chốn lao lung.<br /> <br /> (Nhật kí trong tù)<br /> <br /> Mặt khác, chúng ta còn bắt gặp tâm hồn của nhân vật trữ tình luôn khát khao tự do, gắn <br /> bó với cuộc đời. Thái độ này rất tích cực:<br />  Tai mở rộng và lòng sôi rạo rực<br /> <br /> Tôi lắng nghe tiếng đời lăn náo nức<br /> <br /> Ở ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu!<br /> <br /> Anh lắng nghe những âm thanh của cuộc sống bên ngoài “ tường vôi khắc khổ” bằng <br /> thính giác và bằng cả tâm hồn sôi rạo rực”. Ở đây, “ tiếng đời lăn náo nức”là một sự sáng <br /> tạo trong nghệ  thuật sử dụng ngôn từ. Hai chữ “náo nức” vừa miêu tả  những âm thanh  <br /> bình dị  của cuộc đời thường, vừa miêu tả  được những âm thanh xôn xao mãnh liệt, tha <br /> thiết trong cõi lòng nhà thơ. Câu thơ  “Ở  ngoài kia vui sướng biết bao nhiêu!” như  một <br /> tiếng reo vui, reo vui trong nuối tiếc, ngẩn ngơ, bồn chồn tê tái bởi lẽ  “ ngoài kia vui <br /> sướng” hoàn toàn đối lập với “ cảnh thân tù” cô đơn, lạnh lẽo, âm u, tăm tối.<br /> <br /> Ở bốn câu thơ còn lại của trích đoạn, bằng trí tưởng tượng phong phú, nhân vật trữ  tình  <br /> đã vẽ một bức tranh sống động ở bên ngoài xà lim dựa trên những âm thanh của nó: tiếng  <br /> “chim reo”, tiếng “gió mạnh”, tiếng “dơi chiều đập cánh” lúc hoàng hôn, tiếng “ ngựa  <br /> rùng chân”, “ guốc đi về”. Đặc biệt là hai câu thơ:<br /> <br /> Nghe lạc ngựa rùng chân bên giếng lạnh<br /> <br /> Dưới đường xa nghe tiếng guốc đi<br /> <br /> đã để  lại trong lòng độc giả  yêu thơ, say thơ  suốt mấy chục năm qua sức rung, sức gợi  <br /> sâu xa.<br /> <br /> “Nghe lạc ngựa rùng chân bên giếng lạnh”, thể  hiện sự  tinh tế, nhạy cảm và trí tưởng <br /> tượng phong phú của nhà thơ: từ  âm thanh được nghe (lạc ngựa), người chiến sĩ cách <br /> mạng hình dung cảnh con ngựa bên giếng, cảm nhận được cái lạnh của buổi hoàng hôn <br /> qua động tác “rùng chân” của nó, qua cả  cái lạnh đã thấm sâu vào làn nước  ở  đáy sâu.  <br /> Như vậy, sự cảm nhận của thi nhân không chỉ bằng thính giác, xúc giác mà còn bằng linh <br /> giác! Còn câu thơ: “Dưới đường xa nghe tiếng guốc đi về” dường như không có một chút  <br /> dùng công nghệ gì cả nhưng lại có sức lay động lòng người lớn lao. Nhà nghiên cứu, phê  <br /> bình văn học Hoài Thanh đã nhận xét: “Một tiếng guốc dưới đường xa nhà thơ  ghi vội. <br /> Đã bao nhiêu năm rồi còn vang mãi trong thơ”.<br /> <br /> Thật vậy, câu thơ  gợi lên không khí vắng vẻ  của đường phố  cạnh nhà lao Thừa Phủ  ­ <br /> Huế. Tiếng guốc đi qua, xa dần nhưng âm thanh cứ  vang vọng mãi trong lòng người.  <br /> Tiếng guốc chính là biểu tượng của cuộc đời bình dị, lần đầu tiên được vọng vào thơ.  <br /> Tiếng guốc gợi thương những bước chân của tuổi học trò đang thơ  ngây, hồn nhiên cắp <br /> sách đến trường. Tiếng guốc gợi nhớ một thời tuổi trẻ, mới đây thôi, hãy còn đang ôm ấp  <br /> những  ước mơ, hoài bão đẹp muốn mang hết sức trẻ  của mình cống hiến cho Tổ  Quốc  <br /> Việt Nam trăm quý ngàn yêu. Vả lại, cái “nghiêng tai kỳ diệu” ấy còn giúp chúng ta thấu  <br /> hiểu được nỗi đau nhói tâm can của một con người bị cách ly một cách vô cớ chỉ vì phạm <br /> “tội yêu nước”, đi làm cách mạng giải phóng dân tộc.<br /> <br /> Nhìn chung, đây là một đoạn thơ hay nhất trong bài Tâm tư trong tù của Tố Hữu. Lời thơ <br /> cô đọng, hàm xúc, trong sáng, truyền cảm, lôi cuốn. Nhịp thơ tha thiết, sôi nổi. Hình ảnh <br /> của cái tôi của nhân vật trữ  tình hiện lên vừa lãng mạn, trẻ  trung, non nớt, mới mẻ, mà <br /> nhạy cảm tinh tế, vừa đáng yêu, vừa hiên ngang, bất khuất.<br /> <br /> Tóm lại, bài Tám tư trong tù là bài thơ đặc sắc. Dù ra đời trong hoàn cảnh khắc nghiệt ­  <br /> bài thơ được chép vào mảnh giấy mỏng cuốn thuốc là, găm vào lá gồi, đưa ra ngoài (cùng  <br /> với nhiều bài thơ tù khác) rồi được các đồng chí đăng báo, kí tên “một người tù” ­ những  <br /> bài thơ  đã sớm biểu hiện được một trong ba phong cách nghệ  thuật thơ  Tố  Hữu, đó là  <br /> một hồn thơ cách mạng, sôi nổi, mãnh liệt, có một sức mạnh làm lay động lòng người. Vì <br /> lẽ  đó, đã hơn sáu mươi năm qua rồi mà bài thơ Tâm tư  trong tù cũng như  tập thơ  Từ  ấy <br /> vẫn còn trụ lại được với một sự tinh lọc của độc giả, với thử thách khắc nghiệt của thời  <br /> gian.<br />