Giáo trình Biện pháp sinh học trong bảo vệ thực vật Chương 4

Chia sẻ: Leslie Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:11

Thêm vào BST

Báo xấu

191
lượt xem 72
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Theo kinh nghiệm của nông dân Trung Quốc, người trồng cây có múi ở Địa Trung Hải đã biết sử dụng loài kiến bắt mồi Oecophylla Smaragdia Fabricius phòng chống sâu ăn lá cam

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Biện pháp sinh học trong bảo vệ thực vật Chương 4

Chương IV. M T S THÀNH T U C A BI N PHÁP SINH H C 1. THÀNH T U C A BI N PHÁP SINH H C Theo kinh nghi m c a nông dân Trung qu c, ngư i tr ng cây có múi vùng ð a Trung H i ñã bi t s d ng loài ki n b t m i Oecophylla smaragdia Fabricius phòng ch ng sâu ăn lá cam (Mc Cook 1882, Clausen 1966). Ngay t th i xa xưa ngư i tr ng chà là r p ñã nhân nuôi ki n b t m i ñ phòng ch ng ki n ăn cây chà là. ðây cũng ñư c coi là nh ng trư ng h p ñ u tiên con ngư i bi t s d ng k thù t nhiên (thiên ñ ch) v i m c ñích c a bi n pháp sinh h c. H bi t phân bi t các loài ki n d a trên t p tính ăn c a chúng. Vallisnieri (1661-1730) là ngư i Italia ñ u tiên ñ ngh s d ng ong ký sinh Apanteles glomeratus Linneaus phòng ch ng bư m tr ng h i c i Pieris rapae Linneaus (Doutt 1964). Ti p theo ñó, vào nh ng năm ñ u c a th k 18 nhi u báo cáo ñã ñ c p ñ n t p tính ký sinh c a m t s loài côn trùng; các tác gi cho r ng nhi u loài thiên ñ ch có th ñư c s d ng như tác nhân quan tr ng phòng ch ng sâu h i cây tr ng. Quan ñi m này ñư c t n t i qua nhi u th k t i ngày nay. H u h t nh ng ñ ngh ñ u tiên s d ng côn trùng ký sinh trong bi n pháp sinh h c phòng ch ng sâu h i cây tr ng ñ u b t ngu n t ngư i châu Âu. Ch ng h n: − E. Darwin (1988) ñã ghi nh n s t n công sâu non bư m tr ng h i c i Pieris rapae Linneaus c a m t loài ong C h Ichneumonidae b ng cách ong ñ tr ng vào m t lưng sâu non bư m tr ng (Doutt 1964). − Hartig (1827) ñã ñ ngh thu th p sâu non bư m tr ng ñã b ong c ký sinh ñ thu trư ng thành ong r i th tr l i ru ng tr ng b p c i ð c (Sweetman 1936). − Pháp, chính Boisgiraud (1840) ñã thu th p m t s lư ng l n b hành trùng Calasoma sycophamta L. thu c h Carabidae r i th l i vào ru ng ñ phòng ch ng sâu ăn lá. − Italia, Villa (1844) ñã ñ ngh s d ng công trùng b t m i như b hành trùng h Carabidae, ki n 3 khoang h Staphylinidae ñ phòng ch ng sâu h i cây tr ng trong vư n. Có th kh ng ñ nh, ngay t th k 18 nh ng k t qu ng d ng ñ u tiên bi n pháp sinh h c châu Âu ch y u t p trung s d ng côn trùng ký sinh ho c b t m i ñ phòng ch ng sâu h i cây tr ng mà chưa có ñ ngh nào v vi c nh p n i thiên ñ ch ñ phòng ch ng sâu h i cây tr ng ñ a phương. Năm 1991, m t s nư c châu Âu ñã nghiên c u nhân nuôi và s d ng ong m t ñ Trichogramma sp. phòng ch ng nhi u loài sâu thu c b cánh v y h i táo, b p c i, c c i ñư ng...(Meyer 1991). Cho t i nay nhi u nư c châu Âu ñã có nhà máy sinh h c s n xu t hàng lo t ong m t ñ b ng dây chuy n cơ khí hóa, t ñ ng hoá, góp ph n ñáng k nâng di n tích cây tr ng ñư c s d ng ong m t ñ phòng ch ng sâu h i. T năm 1973 ñ n 1987, Liên Xô (cũ) ñã nghiên c u nhân nuôi và s d ng ong m t ñ Trichogramma sp. và ong vàng Habrobracon ñ phòng ch ng sâu xám Agrotis và sâu xanh Helicoverpa armigera ñ t hi u qu . Theo Petov (1964) các loài b m t vàng (chu n chu n c ) thu c h Chrysopidae là nh ng loài thiên ñ ch có ý nghĩa trong ñi u hoà s lư ng sâu h i chính trên cây tr ng Bungari. Cũng theo Zeleuny 1965 Ti p Kh c cũ ngư i ta ñã s d ng loài b m t vàng Chrysopa carnea Steph ñ phòng ch ng sâu h i trên cây công nghi p ng n ngày có hi u qu t t. K t khi nhà khoa h c Louis Pasteur phát hi n ra loài vi khu n Bacillus Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 52
thuringiensis gây b nh trên sâu non t m vào nh ng năm ñ u c a th k 19. Ti p ñ n 1915. E. Bertiner (ngư i ð c) cũng ñã phân l p và xác ñ nh vi khu n Bacillus thuringiensis gây b nh cho sâu non ngài ð a Trung H i Anagasta kuchniella. T ñó nhi u nư c châu Âu ñã t p trung nghiên c u s n xu t và s d ng thu c tr sâu vi sinh Bt. ñ phòng ch ng trên 525 loài sâu h i cây tr ng nông, lâm nghi p có k t qu t t. Ngày t năm 1720 Phillips ñã phát hi n virus gây b nh trên côn trùng. T ñó nhi u nhà khoa h c các nư c phát tri n c a châu Âu ñã ñi sâu nghiên c u s n xu t và s d ng virus, m t nhóm vi sinh v t gây b nh có nhi u tri n v ng ñ phòng ch ng sâu h i cây tr ng. Balisneri (1709) ñã phát hi n n m gây b nh trên côn trùng ñã t o ñi u ki n cho nhi u nhà khoa h c các nư c châu Âu nghiên c u và s d ng n m gây b nh côn trùng ñ phòng ch ng các loài sâu h i cây tr ng. Năm 1878, Metschnhikov ñã phát hi n và phân l p ñư c n m xanh Metashizium aurisophiae tr sâu non b cánh c ng h i lúa mì Anisophiae austrinia có hi u qu phòng ch ng sâu non, trư ng thành b ñ u dài h i c c i ñư ng Bothinoderes pauctiventris. V.I. Bilai (1961), G. Seiketov (1962), Domsch (1980) ñã l n lư t phát hi n n m Trichoderma là nh ng thành viên ph bi n c a nh ng thành viên c a h vi sinh v t ñ t, chúng phân b ph thu c vào vùng ñ a lý, ki u ñ t, ñi u ki n khí h u và th m th c v t. Nhóm n m này có kh năng ñ i kháng v i các vi sinh v t khác thông qua vi c ti t ra các ch t kháng sinh, men rư u các ch t có ho t tính sinh h c cao t o kh năng c ch các n m d ch h i cây tr ng như Rhizoctonia , Sclerotium, Verticillium. ð n nay nhi u nư c châu Âu ñã nghiên c u s n xu t và s d ng n m Trichoderma ñ phòng ch ng hơn 150 loài vi sinh v t gây b nh h i trên 40 lo i cây tr ng khác nhau. Ngay t gi a th k 19 ñã hình thành hư ng nghiên c u s d ng tuy n trùng phòng ch ng côn trùng. Trư c h t ph i k ñ n nh ng công trình khoa h c c a các nhà tuy n trùng h c như P. Bovien, J. R. Christie, N. A. Cobb, I. N. Filipjev, G. Fuchs, G. Steiner, G. Thorne (Nickle và Welch 1984). Theo Hara (1991) tuy n trùng ký sinh côn trùng (EPN) có ph sâu ch r ng, kh năng tìm ki n sâu ch và sinh trư ng r t m nh. K t qu di u tra thu th p EPN B c Ai len là 3,8%; Italia là 5%, B ðào Nha 3,9%; Thu ði n 25%; trong khi ñó Anh t i 48,6%. T i B 1997 nhà khoa h c Miduturi ñã phân l p ñư c m t s loài EPN như Steinernema eltiae, S. afinis và Heterorhabditis bacteriophora tr sâu ch b nhi u Hoplia philanthus. M i quan h gi a tuy n trùng và vi khu n l n ñ u tiên ñư c P. Bovien (1937) ñ c p ñ n nhưng chư ñư c hi u m t cách sâu r ng, mãi t i Dutky (1959) m i phát hi n m t s ñ c tính trong m i quan h n này. Kho ng ñ u nh ng năm 1980, ngư i ta ñã có th nhân nuôi hàng lo t tuy n trùng ký sinh côn trùng b ng in vi tro v i các loài vi khu n c ng sinh c a chúng (Beñing 1981, 1984) g n li n v i vi c s d ng nh ng loài EPN nay phòng ch ng có hi u qu sâu ñ c thân (Lindegren 1981), b cánh c ng h i nho ñen (Reñing và Miller 1981, Simons 1981) t o ra kh năng thương m i hoá s n ph m sinh h c tuy n trùng EPN di t côn trùng gây h i cây tr ng. Brooks (1986) ch rõ h u h t các loài Nosema thu c nguyên sinh ñ ng v t Pzotozoa ñã ñư c nghiên c u s d ng trong bi n pháp sinh h c phòng ch ng sâu non b cánh v y và sâu non thu c b cánh th ng như châu ch u, cào cào. Ch ng h n Nosema locustae có th ñư c s d ng phòng ch ng hơn 60 loài châu ch u, d mèn, d dũi có hi u qu . Nosema necatrix ñư c nghiên c u s d ng phòng ch ng sâu non b cánh v y, m t s trư ng h p có hi u qu rõ r t ngay trên ñ ng ru ng (Maddix và ctv, 1981). Lewis (1997) cho r ng t năm 1980 m t s nư c châu Âu ñã phát hi n và s Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 53
d ng nh n b t m i Amblyseius cucumeris ñ phòng ch ng b trĩ h i hành Thrips tabaci, b trĩ Frankliniella occidentalis, F. tritici và T. obscuratus h i dưa chu t có hi u qu rõ r t. M t s hi u qu s d ng bi n pháp ðTSH phòng ch ng sâu h i cây tr ng các nư c châu Âu. - S d ng ong ký sinh Allotropa burelli và Pseudaphicus malimus nh p n i t Nh t b n vào năm 1934-1941 phòng ch ng có hi u qu R p ráp Pseudococcus coustocki h i táo Liên xô cũ. - Vào nh ng năm 60 c a th k 20, Vi n BVTV c a Liên xô cũ ñã s n xu t thành công ch ph m Virus phòng tr có hi u sâu non ngài Portheroa dispar, sâu non bư m c i Barathra brassicae. - T năm 1972 Bungari ñã s d ng ch ph m Beauveria ñ phòng tr b lá khoai tây, sâu h i lúa, sâu h i m n có hi u qu t t. Cũng t năm 1930 th k 20 Pháp ñã s d ng n m Arthrobotrys oligospora, Dactylella ellipsospora ñ phòng ch ng tuy n trùng h i cây c i ñư ng, khoai tây, cà chua... 2. THÀNH T U C A BI N PHÁP SINH H C CH U Á Hirashima (1990) cho r ng Nh t b n ngay t 1986 ñ s d ng ong Cotesia phitellae, Tetrastichus sokolowski và Diadromus subtilicornis phòng ch ng sâu tơ h i b p c i trên di n r ng có k t qu t t. Wauchrea (1988) ch rõ Trung qu c ngay t nh ng năm 70 c a th k 20 ngư i nông dân các t nh An Huy, Vũ Hán, H B c,... ñã s d ng ong m t ñ Trichogramma japonicum, Trichogramma dendrolimi ñ phòng ch ng sâu cu n lá lúa, sâu róm h i thông, sâu cu n lá hoa lan có hi u qu rõ r t, t l ong ký sinh ñ t trên 70% so v i ru ng không th ong. T nhưng năm 1985-1990 Nh t ngư i ta ñã t o ra quy trình s n xu t b m t vàng Chrysopa theo quy mô công nghi p và s d ng chúng phòng ch ng sâu ăn lá khoai tây, sâu h i b p c i ñ t hi u qu cao. Rachappa và Naik (2000) cho r ng ngay t năm 1930 c a th k 20 nð ñã s d ng ong m t ñ Trichogramma chilonis, Trichogramma japonicum phòng ch ng sâu ñ c thân mía trên di n r ng, ñ c trên ru ng mía tr ng xen v i rau mùi cho hi u qu hơn h n nh ng khu ru ng mía không th ong. Chen (1963) cũng kh ng ñ nh ðài loan ñã s d ng khá thành công ong m t ñ Trichogramma chilonis phòng ch ng sâu ñ c thân mía t nh ng năm 60. Ubandi và Sunaryo 1986 ch rõ Malasia và Indonesia ñã s d ng thành công ong kén tr ng C. flavipes phòng ch ng sâu ñ c thân mía D. saccharalis. Ngay t nh ng năm 80 c a th k 20 Trung Qu c ngư i ta ñã s n xu t ch ph m n m Metarhizium anisophiae (g i là n m xanh) và Beauvernia bassiana (g i là n m tr ng) và phòng ch ng b cánh c ng h i khoai tây, sâu ñ c thân ngô, loài sâu h i khác thu c b cánh v y Lepidoptera h i rau, ñ u... có hi u qu hơn h n ñ i ch ng không s d ng bi n pháp ðTSH. Zen và ctv (1991) cho r ng t năm 1990 ñ n nay Trung qu c ñã s n xu t hàng lo t ch ph m tuy n trùng ký sinh côn trùng Steinernema carprocapsae và phòng ch ng có hi u qu nhóm sâu ñ c thân Holcocerus insularis h i cây g và Zeuzera muthitrigata h i cây bóng mát. 3. THÀNH T U C A BI N PHÁP SINH H C CHÂU M - Ngay t 1883 các bang Colombia, Mitsuri... c a M ñã s d ng thành công ong kén nh Apanteles glomeratus nh p n i t Anh phòng ch ng sâu bư m Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 54
tr ng h i c i và ñã tr thành m t tác nhân sinh v t có ích t n t i trong h sinh thái ñ ng rau cho t i hi n nay các bang ñó. - Năm 1887 ngư i ta l i thành công trong vi c nh p n i b rùa châu úc Rodilia cardinalis vào M ñ phòng ch ng có hi u qu R p sáp Icerya purchasi h i cam, chanh bang Califonia. K t qu kỳ di u này g n li n v i tên tu i c a nhà khoa h c A. Koebele. Ông là ngư i ñ u tiên nghiên c u bi n pháp ðTSH ch ng c d i. - Vào nh ng năm 70 c a th k 20 M ñã nhân nuôi và s d ng có hi u qu ong m t ñ Trichogramma sp. và ong vàng Habrobracon sp. ñ phòng ch ng sâu xanh h i ngô, rau, ñ u. - T năm 1980 M ñã phát hi n 86 giông v i 1380 loài b m t vàng, trong ñó m t s loài ñã ñư c nhân nuôi và s d ng phòng ch ng có hi u qu sâu h i bông, ñay... - Năm 1947 Haoai, M ñã nh p n i ong ký sinh Opius oophibis t nð , Malasia ñ phòng ch ng ru i ñ c qu Dacus dorsalis ñ t k t qu t t. - Năm 1938 Haoai, M ñã nh p n i và s d ng thành công côn trùng b t m i Telsimia nitida t Guama và Chilocorus nigritus t n ñ ñ phòng ch ng r p sáp Pinnapis buxi h i d a, c . Năm 1993 M ñã s n xu t ch ph m virus NPV c a sâu Spodoptera exigua cũng như m t s ch ph m virus khác ñư c s d ng có hi u qu phòng ch ng sâu keo da láng h i bông, sâu c n lá rau, ñ u, cây lâm nghi p... ngay nh ng nơi mà bi n pháp hoá h c b c m. 4. THÀNH T U BI N PHÁP SINH H C TRÒNG PHÒNG CH NG SINH H CC D I C d i là th c v t hoang d i, con ngư i không mong mu n chúng phát tri n trên ru ng, tr ng vư n tr ng cây trái... C d i c nh tranh m nh li t v i cây tr ng v ñ m, ch t dinh dư ng, ngu n ánh sáng m t tr i và kho ng cách m t ñ tr ng. S có m t c a c d i ch c ch n làm nh hư ng ñ n sinh trư ng phát tri n c a cây làm gi m năng su t, ph m ch t cây tr ng, m t khác c d i còn gây nhi u tr ng i cho quá trình thu ho ch cây trái. C d i còn gián ti p truy n b nh, sâu, nh n h i và các loài sinh v t khác như chu t, c, sên... gây h a cho cây tr ng. Có d i khó phòng tr vì chúng phát tri n quá nhanh m t ñ r t mau, sinh s n m t lư ng h t khá l n. Chúng có kh năng tán b ng h t ho c thân dinh dư ng. T trư c ñ n nay, con ngư i ñã s d ng nhi u bi n pháp như canh tác k thu t, hoá h c... nhưng ñ u không mang l i hi u qu như mong mu n. ð phòng ch ng c d i m t cách h p lý, chúng ta ph i bi t ph i h p các bi n pháp m t cách hài hoà d a trên s hi u bi t h sinh thái ñ ng ru ng, l y bi n pháp ñ u tranh sinh h c làm c t lõi trong qu n lý c d i t ng h p (IWM). Vi c s d ng bi n pháp ñ u tranh sinh h c phòng ch ng c d i ñư c ti n hành nhi u nư c có n n nông nghi p pháp tri n, ñã thu ñư c k t qu t t theo c hai hư ng. + Nh p n i k thù t nhiên (thiên ñ ch) r i thu n hoá, nhân nuôi hàng lo t ñ phòng ch ng c d i t nhiên ñ c bi t c d i b n x mõi ñ i phương khác nhau. Thông thư ng con ngư i s d ng nh ng tác nhân sinh h c thu th p ñư c t nh ng loài c d i mang tính t nhiên. + Hư ng nhân th ch ph m sinh h c ra ñ ng ru ng nơi mà c d i phát sinh phát tri n nhanh, m nh c n ph i ñư c phòng tr (theo Wapehere và ctv 1989). Nh t n i nh ng loài k thù t nhiên ñ phòng ch ng c d i, ngư i ta t p trung nghiên c u s d ng các loài côn trùng, m t s loài chân ñ t khác có th ăn c d i; m t vào loài n m và tuy n trùng ký sinh. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 55
Bi n pháp ñ u tranh sinh h c phòng ch ng c d i b ng cách nhân th chúng ra ru ng, ngư i ta t p trung s d ng các loài vi sinh v t gây b nh (ch y u là n m b nh). M t s loài ñ ng v t có xương s ng như cá cũng ñư c nghiên c u s d ng t n công c d i s ng trong các ngu n nư c như kênh tư i tiêu, h , ao.. Nh ng loài thiên ñ nh thư ng ñư c s d ng trong bi n pháp sinh h c phòng ch ng c d i như Côn trùng, Nh n, N m gây b nh, Tuy n trùng, ð ng v t có xương s ng. - Côn trùng và Nh n s d ng trong bi n pháp sinh h c phòng ch ng c d i Julien (1992) ñã ñưa ra b ng thành ph n các loài không xương s ng có th ñư c nh p n i, nhân th ñ phòng ch ng các loài th c vât hoang d i ñ c bi t c d i ñư c ti n hành nhi u nư c. Kho ng 259 loài ñ ng v t không xương s ng ñư c s d ng ñ phòng ch ng c d i, trong ñó có 254 loài côn trùng và 5 loài nh n nh . Nhân th hàng lo t nh ng ñ i tư ng trên ñã có t i 161 loài (60%) ñã cho k t qu t t nhi u ñ a phương áp d ng. S lư ng h , loài thiên ñ ch ñư c s d ng trong bi n pháp sinh h c thu c các b khác nhau ñư c th hi n b ng 4.1, 4.2 và 4.3. B ng 4.1. K t qu áp d ng các lo i thiên ñ ch phòng ch ng c d i (theo th ng kê c a Julien 1992) S lư ng loài S lư ng loài S lư ng h S lư ng loài B ñư c thích h p ñư c áp d ng ñư c s d ng ñư c s d ng áp d ng thành công Coleoptera 7 109 68 (61%) 33(30%) Lepidoptera 21 81 46 (56 %) 15(18%) Homoptera+ 8 19 15 (79%) 8(42%) Hemiptera Diptera 6 35 25(71%) 4(11%) Thysanoptera 2 4 2(50%) 1(25%) Hymenoptera 3 4 3(75%) 2(20%) Orthoptera 1 1 1(100%) 0(0%) Acarina 3 5 3(60%) 2(40%) N m KS 4 8 8(100%) 5(63%) Tuy n trùng KS 1 1 1(100%) 0(0%) T ng s 56 268 170 70 (26%) B ng 4.2. K t áp d ng các nhóm loài thiên ñ nh theo h phòng ch ng ch ng c d i nhi u nh c (theo th ng kê c a Julien) B ,h S loài áp d ng S lư ng loài S lư ng loài ñư c áp d ng ñư c áp d ng thành công Coleoptera 109 66 (61%) 33(30%) Chrysomelidae 39 21 12 Curculionidae 36 24 14 Cerambycidae 14 9 4 Apionidae 9 3 1 Bruchidae 7 6 1 Buprestidae 3 3 1 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 56
Anthribidae 1 0 0 Lepidoptera 82 46(56%) 15(18%) Pyralidae 23 11 3 Noctuidae 10 4 1 Totricidae 9 5 2 Gelechiidae 5 3 0 Arctiidae 4 3 3 Gracillariidae 4 3 1 Pterophoridae 3 3 2 Lyonetidae 3 2 1 Cochilidae 3 2 0 Geometridae 3 2 0 Sesiidae 3 1 0 Aegeriidae 2 0 0 Coleophoridae 2 2 0 Oecophoridae 1 1 0 Pterolonchidae 1 0 0 Carposinidae 1 1 1 Heliodinidae 1 1 1 Sphingidae 1 1 0 Lycaedae 1 1 0 Dioptidae 1 0 0 Hepialidae 1 0 0 Homoptera+Hemiptera 19 15 (79%) 8(42%) Dactylopiidae 6 5 4 Tingidae 5 3 1 Coreidae 3 2 1 Pseudococcidae 1 1 1 Miridae 1 1 0 Aphidae 1 1 0 Psyllidae 1 1 1 Delphacidae 1 1 0 Diptera 35 25 (71%) 4(11%) Tephritidae 17 11 2 Cecidomyiidae 6 5 1 Agromyzidae 5 4 1 Anthomyidae 4 3 0 Ephydridae 2 2 0 Syrphidae 1 0 0 Thysanoptera 4 2 (50%) 1 (25%) Phlaeothipidae 3 2 1 Thripidae 1 0 0 Hymenoptera 4 3(75%) 2 (50%) Tenthridinidae 2 1 0 Eurytomidae 1 1 1 Pteromalidae 1 1 1 Orthoptera 1 1(100%) 0 (0%) Paulinidae 1 1 0 Acarina 5 3(60%) 2 (40%) Eriophyidae 3 2 1 Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 57
Tetranichidae 1 1 1 Galumnidae 1 0 0 N m 8 8(100%) 5 (63%) Uredinales 5 5 3 Hyphomicetes 1 1 0 Ustylaginales 1 1 1 Coelomicetes 1 1 1 Nematodes 1 1(100%) 0 (0%) Enguinidae 1 1 0 T ng s 268 170 (63%) 70 (26%) -Các loài ñ ng v t có xương s ng, ch y u cá ñư c áp d ng thành công trong phòng ch ng c d i s ng trong nư c ao, ru ng... (b ng 3) B ng 4.3. Thành ph n loài cá ñư c nh p n i vào m t s nư c ñ phòng ch ng c d i theo (Julien 1992) H Loài ñư c áp d ng Cyprinidae Aristicbthys nobitis Richardson (cá ñ u to) Ctenopharyngodon idella Cuvier (Tr m c ) Hopophtbalmicbthys molitrix Cuvier (Tr m c ) Puntinus javanicus Bleeken Cichlidae Oreocbromis aureus Steinbachnen Oreocbromis mossambicus Peters Oreocbromis nilloticus Linnaeus Tilaphia maerobia Boulengen Tilaphia melanopleura Dumeril Tilaphia zillii Gervais Osphronemidae Osphroncmus goramy Lacepedes 5. NH NG LO I S N PH M SINH H C ðANG S D NG TRONG BI N PHÁP ð U TRANH SINH H C 5.1. Nhân nuôi s lư ng l n côn trùng ký sinh, côn trùng và nh n b t m i B ng 4.4. Các loài côn trùng ký sinh, côn trùng, nh n b t m i s d ng trong ñ u tranh sinh h c Tên loài thiên ñ ch Tên loài sâu h i ñư c phòng ch ng Ong m t ñ Trichogramma sp. Tr ng các loài sâu h i b Lepidoptera Ong vàng Habrobracon sp. Helicovera armigera Hubner. Ong c Ichnemon sp. Diaderma sp. Plutella xylostella L. Ong kén nh Apanteles glomeratus L. Pieris rapae L. Ong ñen kén ñơn Cotesia sp. Plutella xylostella L. Ong ñen Opius pallipes Watanabe - Liriomyza sativae B., L. bryoniae B - Dacus dorsalis Hendel Ong ñen nh Dacnosa sibirica Telenga Liriomyza sativae Blanchard, L. trifolii B rùa Rodolia cardinalis Mulsant Burgegg Nh n Amblyseius cucumeris Icerga parchasi M. Nh n Phytoseiulus persimilis Thrips tabaci Lindeman Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 58
Nh n Athias Thrips palmi Karny B xít Amblyseius barkeri Thrips tabaci Lindeman Orius sp. Thrips palmi Karny Ngu n Robert Van Denbosch 1974 5.2. Ch ph m vi sinh v t (n m, vi khu n, virus) và tuy n trùng B ng 4.5. M t s vi sinh v t ñ i kháng ñư c dùng trong phòng ch ng các vi sinh v t gây b nh trong ñ t Vi sinh v t ñ i kháng Tác nhân gây b nh Cây ký ch Tác gi 1. Bacillus subilis Fusarium f.sp. Cây cà chua Phae et al. (1992) Radicilycopersici Fusarium solani ð u cô ve Sarhan (1989) Phomopsis sclerotioides Dưa chu t Rhizoctonia solani Bông Bocshow et al. (1988) 2. Bradyrhizobium Rhizoctonia solani C i xanh Ehesharmul-Haque japonicum et Ghaffar (1991) 3. Pimelobracter sp. Fusarium oxysporum Cà chua Parveen et. Ghaffar (1991) f.sp.lycopersici Psendomonas spp. Erwinia carotovora Khoai tây Duijff et al. (1991) Fluorescents 4. Psendomonas cepacia Thielaviopsis basi cola Thu c lá Howell et Stipannovic (1980) Vertillimum dasi Khoai tây Kloepper (1991) dahliae 5. Streptomyces spp. Fusarium oxysporum Cà chua Zaveleta-Mejia at Rojas- f.sp.lycopersici Martinez (1989) 6. Peacilomyces lilacinus Fusarium oxysporum Thu tiên Beat et Pit (1990) sp. Fusarium oxysporum Cà chua Parveen et. Ghaffar (1991) f.sp.lycopersici 7. Penicilium oxalicum Fusarium oxysporum Cà chua Parveen et. Ghaffar (1991) f.sp.lycopersici 8. Trichoderma harzianum Verticilium dahliae Các cây Lumsden et Papavizas khác nhau (1988) 9. Trichoderma harzianum Rhizoctonia sp. ð u cô ve Cardoso et Chandi (1990) Rhizoctonia solani Cà chua Lewis et al. (1990) 10. Trichoderma viride Fusarium oxysporum dưa chu t Chao et al. (1989) f.sp.cucumenum Sclerotina sclerotiorum C n tây Budge et Whipps (1991) 11. Trichoderma spp. Fusarium sp. Thuy tiên Beale et Pitt (1990) 12. Gliocladium viens Fusarium oxysporum Dưa chu t Mandeel et Barker (1991) f.sp.cucumenum Fusarium oxysporum Cà chua Couteaudier et al. (1985) f.sp.lycopersici Fusarium oxysporum Cà chua Louter et Edington (1990) f.sp.radiicislycopersici 13. Glomus inrradices Fusarium sp. Thu tiên Beale et Pitt (1990) Fusarium oxysporum f. Dưa chu t Chao et al. (1998) Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 59
s n ph m. cucumerium Fusarium oxysporum Cà chua Parveen et (1991) f.sp.lycopersici Rhizoctonia solani Cà chua Lewis et al. (1990) Rhizoctonia solani Bông Lewis et Papavizas 14. Glomus leptichum Fusarium oxysporum Cà chua C on et al. (1986) f.sp.radiicislycopersici B ng 4.6. M t s ch ph m s d ng trong bi n pháp sinh h c Tác nhân sinh h c D ch h i ñư c phòng tr Tên thương Nơi s n xu t ph m Agrobacterium Agrobacterium tumifaciens Galltrol-A AgBiochem, USA radiobacter Agrobacterium Agrobacterium tumifaciens Nogall Bio-care, Australia radiobacter Agrobacterium Agrobacterium tumifaciens Norbac New Bioproducts, USA radiobacter Ampelomyces Powdery mildews AQ10 Ecogene, USA quisqualis Bacillus subtilis Rhizoctonia, Fusarium, Epic Gustafson, USA Alternaria Bacillus subtilis Rhizoctonia, Fusarium, Kodiac Gustafson, USA Alternaria, Aspergillus Bacillus subtilis Rhizoctonia, Fusarium, Companion Growth product, USA Phytophthora, Phythium Bacillus subtilis Rhizoctonia, Fusarium, Rhizo-plus KFZB, Germany Alternaria, Sclerotinia, Verticillium, Streptomyces Bacillus subtilis Powdery mildews, leaf Serenade AgraQuest, USA blight, downy mildew Bacillus subtilis Seeding pathogens System 3 Helena Chemicals, USA Candida oleophila Botrytis, Penicillium Aspire Ecogene, USA Coniothyrium minitans Sclerotinia Koni BIOVED, USA Coniothyrium minitans Sclerotinia Contans Prophyta, Germany Fusarium oxysporum Fusarium oxysporum Fusaclean Natural plant protection,France (non pathenic) Fusarium oxysporum Fusarium oxysporum, Biofox C SIAPA, Italy (non pathenic) F. moniliforme Gliocldium Pythium, Rhizoctonia, Primastop Kemira, Finland catenulatum Botrytis, Didymella Gliocldium virens Damping off, root rot Soil gard Thermo Triology, USA Phagus Pseudomonas Phagus Natural plant protection, France (bacteriophage) Phlebia gigantea Heterobasidium Rostop Kemira, Finland Pseudomonas Pythium, snow mold Spot-Less Eco Soil,USA aureofaciens Pseudomonas capacia Rhizoctonia, Fusarium, Intercept Soil technologies, USA Pythium Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 60
Pseudomonas capacia Rhizoctonia, Fusarium, Deny Stine, USA Pythium Pseudomonas Fusarium, Drechslera Cedomon Bio Agri, Sweden chloroaphis Pseudomonas syringae Botrytis, Penicillium, Mucor Bio-save 100 Ecoscience, USA Pseudomonas Pseudomonas Conquer Mauri Foods, Australia fluorescens Pseudomonas Pseudomonas Blight Ban Plat health Techn. fluorescens Pythium oligandrum Phytium Polygandrum Plant Protection Institute, Slovak Rep. Streptomyces Fusarium, Alternaria, Mycostop Kemira, Fanland griseoviridis Botrytis, Phytophthora Taralomyces flavus Verticillium, Rhizoctonia Protus Pophyta, Germany Trichoderma spp Sclerotinia, Phytophthora, Bifungus DeCuester, Belgium Pythium, Fusarium, Verticillium Trichoderma Wilt, root rot, decay fungi Binab T Bioinnovation harzianum Trichoderma Various fungi Supresivit Borregaar BioPlant, Danmark harzianum Trichoderma Rhizoctonia, Pythium, Root rot Mycontrol, Isreael harzianum Sclerotinia, Fusarium Trichoderma Rhizoctonia, Pythium, Rootshield Biowork, USA harzianum Fusarium Trichoderma Rhizoctonia, Pythium, Planter box Biowork, USA harzianum Sclerotinia, Fusarium Trichoderma Botrytis, Fulivi, Monilia, Trichodex Makhteshim, Israel harzianum Pseudoperonospora, Sclerotinia Trichoderma viride Rhizoctonia, Pythium, Trieco Ecosene, India Fusarium Trichoderma Armillaria, Fusarium, Trichopel Agrimm, New Zealand harzianum and T. Nectria, Phytophthora viride Trichoderma sp Rhizoctonia, Pythium, Trichoderma Mycocontrol, Israel Sclerotinia, Fusarium 2000 Câu h i ôn t p 1. Thành t u bi n pháp sinh h c c a các vùng trên th gi i: Qui mô và ñ c ñi m? 2. ð c ñi m v thành t u c a bi n pháp sinh h c phòng ch ng c d i? TÀI LI U THAM KH O 1. Hoàng ð c Nhu n, 1979. ð u tranh sinh h c và ng d ng. NXB khoa h c và k thu t Hà N i. 2. Ph m th Thuỳ, 2004. Công ngh sinh h c trong BVTV. NXB ð i h c qu c gia Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 61
Hà N i. 3. Robert Van Den Bosch, P. S. Messengen, 1974. Biological control Great Britain by offset Lithography by Billing Sons Limited. Guildford and London. 4. Robin Bedding, Ray Akhurst, 1998. Nematods and the biological control of Insect pests. 5. Leif Sundhcim, 2000. Biocontrol of Plant pathogens. Proceeding of International Workshop on Biological control in IPM program Hanoi, Vietnam 2000. 6. P. H. Smith, J. Eilenberg, 1993-Natura/Nectar.93 Wageimgen. The Netherlands. 7. A. Ross Merrill, 1985. Applied Weed Science. Macmillan Publishing hompany. New York. 8. Keith Moody, 1981. Major weeds of rice in South and Southeast Asia. IRRI. Philippines. 9. W.H. Reissig, E.A. Heinrichs, J.A. Lisinger, 1985. Illustrated guide to Integrated Pest Management in Rice Tropical Asia, IRRI. Philippines. 10. L.G. Holm, D.L. Plucknett,1977. The worlds worst weeds distribution and biology, University Press. 1977. 11. James,L..,J,Evans,M,Ralphs and R, Child,editors,1991. Noxious Range Weeds. Westiew Press. 12. Sheley,R., J. Petroff, M. Borman,1999. Introduction to Biology and Management of Noxious Rangeland Weeds, Covallis. Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Giáo trình Bi n pháp sinh h c trong B o v th c v t…… 62