Kiến thức - thái độ - thực hành về vàng da sơ sinh của bà mẹ tại TP. Hồ Chí Minh

Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> ĐÁNH GIÁ MỐI LIÊN QUAN CỦA CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ<br /> ĐẾN VIÊM PHỔI BỆNH VIỆN SAU PHẪU THUẬT BỤNG<br /> TẠI KHOA SĂN SÓC ĐẶC BIỆT, BỆNH VIỆN BÌNH DÂN<br /> Ngô Thanh Bình*, Nguyễn Thanh Phương**<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Mục tiêu: Đánh giá mối liên quan của các yếu tố nguy cơ đến viêm phổi bệnh viện (VPBV) sau phẫu thuật<br /> bụng tại khoa Săn sóc đặc biệt (SSĐB), Bệnh viện (BV) Bình Dân.<br /> Phương pháp: Nghiên cứu (NC) cắt ngang phân tích.<br /> Kết quả: từ 01/07/2010 đến 30/12/2011, có 213 BN có PT bụng nằm khoa SSĐB (gồm 63 TH VPBV và 150<br /> TH không VPBV). Trong 63 BN VPBV (29,6%) (43 nam và 20 nữ), viêm phổi liên quan đến thở máy chiếm<br /> 90,5%; tuổi mắc bệnh trung bình: 66,3 ± 17,6 tuổi; thời gian khởi phát trung bình: 7±2,4 ngày; 12,7% TH khởi<br /> phát sớm và 87,3% TH khởi phát muộn; điểm APACHE II trung bình là 23,2± 3,0; 68,3% TH có APACHE II ><br /> 21 điểm. Các yếu tố nguy cơ đến VPBV sau phẫu thuật bụng bao gồm tuổi > 60 tuổi, tăng huyết áp, bệnh phổi tắc<br /> nghẽn mạn tính, suy gan, suy tim, suy thận, đái tháo đường hôn mê, PT cấp cứu, PT trên 2 lần, đặt nội khí quản<br /> (NKQ), đặt lại NKQ, thở máy, mở khí quản (MKQ), đặt thông dạ dày, hút đàm, dùng thuốc an thần một cách có<br /> ý nghĩa (p 21 gấp 132,5 lần<br /> (RR=132,4; 95%CI: 26,0-674,7; p 2 times, tracheal intubation, repeat tracheal intubation, mechanical ventilation,<br /> tracheotomy, gastric intubation, sputum aspiration, and sedative use significantly (p 21, respiratory failure and repeat tracheal<br /> intubation were independent risk factors for HAP after abdominal operation at ICU significantly. Risk of HAP, in<br /> turn, in pts with cardiac failure was 7.4 times (RR=7.4; 95%CI: 2.1-25.2; p=0.001); in pts with diabetes was 6.7<br /> times (RR=6.7; 95%CI: 1.9-23.3; p=0.003); in pts with APACHE II score > 21 was 132.5 times (RR=132.4;<br /> 95%CI: 26.0-674.7; p 1000F), bạch cầu <<br /> 4.000 hoặc > 12.000 tế bào/mm3, người già > 70<br /> tuổi thay đổi trạng thái tâm thần không rõ<br /> nguyên nhân; và tối thiểu 2 trong các biểu hiện<br /> sau: đàm mủ mới xuất hiện, hay gia tăng, hay<br /> thay đổi tính chất; khởi phát ho hay gia tăng, khó<br /> thở, thở nhanh; ran phổi, ran phế quản; trao đổi<br /> khí xấu đi (giảm bão hòa oxy máu, PaO2/FiO2 <<br /> 240, tăng nhu cầu O2, thở máy).<br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ<br /> BN có PT bụng bị loại ra khỏi NC khi đã<br /> được xác định: viêm phổi mắc phải trong cộng<br /> đồng, nhiễm trùng phổi, lao phổi đang điều trị;<br /> suy giảm miễn dịch (HIV, AIDS, ghép tạng);<br /> bệnh lý máu ác tính; bạch cầu hạt < 1.000<br /> con/mm3; VP có liên quan chăm sóc y tế; những<br /> trường hợp gia đình xin BN về nhà sớm; biểu<br /> hiện VP khi vào khoa SSĐB; VPBV từ khoa khác<br /> hay BV tuyến dưới chuyển lên.<br /> <br /> Phương pháp tiến hành nghiên cứu<br /> Các số liệu trong NC được thu thập khi BN<br /> nhập SSĐB, sau 48 giờ nhập SSĐB và khi BN<br /> bị VPBV.<br /> <br /> Khi bệnh nhân nhập SSĐB<br /> Tất cả BN trong NC được khai thác và ghi<br /> nhận vào phiếu thu thập NC về hành chính, tiền<br /> sử bệnh, tiền căn dùng thuốc, tiền căn nhập<br /> SSĐB, các bệnh lý kèm theo (như bệnh đái tháo<br /> đường, cao HA, BPTNMT, lao phổi, suy gan, suy<br /> thận, ung thư, nghiện rượu,...).<br /> Xác định BN được phẫu thuật (PT) bụng cấp<br /> cứu hay chương trình; số lần BN PT đến khi rời<br /> khoa SSĐB; nguyên nhân và chẩn đoán nhập<br /> khoa SSĐB; nguyên nhân đặt NKQ và thở máy.<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa I<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> Đánh giá tình trạng lâm sàng tổng quát<br /> thông qua mạch, nhiệt độ, HA, SpO2, khí máu<br /> động mạch. Đánh giá điểm APACHE II và tình<br /> trạng suy chức năng các cơ quan. Tiêu chuẩn<br /> đánh giá tình trạng suy hô hấp và sốc: (1) Suy hô<br /> hấp (nhịp thở ≤ 5 lần/phút hoặc ≥ 49 lần/phút,<br /> PaCO2 ≥ 50 mmHg và hoặc PaO2 < 60mmHg<br /> hoặc khi cần thở máy). (2) Sốc (HA tâm thu <<br /> 90mmHg hoặc cần vận > 4 giờ hoặc thể tích nước<br /> tiểu < 80ml trong 4 giờ mà không giải thích<br /> được).<br /> Nhuộm Gram, cấy đàm và chụp X-Quang<br /> phổi lần thứ nhất nhằm đánh giá tình trạng<br /> nhiễm trùng phổi, lao phổi để loại khỏi NC và<br /> để làm đối chứng cho lần thực hiện lần thứ hai<br /> sau nhập SSĐB 48 giờ. Thực hiện các xét<br /> nghiệm cần thiết khác theo quy định của BN<br /> nhập SSĐB như sinh hóa, huyết học, soi cấy và<br /> làm KS đồ các mẫu nước tiểu, máu, dịch vết<br /> mổ, dịch vết thương.<br /> <br /> Sau 48 giờ nhập SSĐB<br /> BN được theo dõi viêm phổi bằng lâm sàng<br /> và cận lâm sàng.<br /> - Tiếp tục thực hiện các xét nghiệm theo quy<br /> định của BN nhập SSĐB như sinh hóa, huyết<br /> học, soi cấy và làm KS đồ các mẫu nước tiểu,<br /> máu, dịch vết mổ, dịch vết thương. Tiến hành<br /> nhuộm Gram, cấy đàm và chụp X Quang phổi<br /> lần thứ hai đối với các BN nghi VPBV có đủ tiêu<br /> chuẩn chẩn đoán theo CDC (1988).<br /> - Ghi nhận các yếu tố điều trị can thiệp trên<br /> BN như đặt NKQ, số lần đặt NKQ, thở máy, số<br /> ngày thở máy, khai khí đạo, số lần hút đàm, đặt<br /> ống sonde dạ dày, đặt catheter TM trung tâm,<br /> thuốc sử dụng (KS, corticoids, an thần, ức chế<br /> bơm proton, kháng H2 ….).<br /> <br /> Xử lý và phân tích thống kê<br /> Thu thập dữ liệu, kiểm tra và nhập vào<br /> chương trình Epi Data 3.1. Tất cả các biến số<br /> được xử lý phân tích thống kê bằng phần mềm<br /> STATA 10.0. Các biến số định tính sẽ được biểu<br /> diễn theo tần suất, tỉ lệ phần trăm và kiểm định<br /> theo phép kiểm 2. Các biến số định lượng sẽ<br /> <br /> 71<br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 17 * Phụ bản của Số 1 * 2013<br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> được biểu diễn theo trung bình, độ lệch chuẩn<br /> và kiểm định theo phép kiểm Fisher. Giá trị p <<br /> 0,05 và các mối liên quan được tính bằng trị số<br /> nguy cơ tương đối RR (relative risk) không chứa<br /> 1 được xem là có ý nghĩa thống kê với khoảng<br /> tin cậy 95% (95% Confident Interval).<br /> <br /> được chia thành 2 nhóm: nhóm 1: 63 BN VPBV<br /> (29,6%); và nhóm 2: 150 BN không VPBV<br /> (70,4%). Trong 63 BN VPBV, thời gian khởi phát<br /> VPBV trung bình: 7 ± 2,4 ngày; có 8 TH có thời<br /> gian khởi phát VPBV sớm (chiếm 12,7%) và 55<br /> TH khởi phát VPBV muộn (chiếm 87,3%).<br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Từ 01/07/2010 đến 30/12/2011, có 213 BN đã<br /> được PT bụng nhập khoa SSĐB BV Bình Dân,<br /> <br /> Mối liên quan giữa giới tính, lứa tuổi và bệnh lý cơ bản với VPBV<br /> Bảng 1: Mối liên quan giữa giới tính, lứa tuổi và bệnh lý cơ bản với VPBV<br /> Đặc điểm<br /> Giới<br /> Lứa tuổi (tuổi)<br /> <br /> Bệnh lý cơ bản<br /> <br /> Phân bố<br /> Nam<br /> Nữ<br /> < 40<br /> 40 - 60<br /> 61 - 80<br /> > 80<br /> M (SD)*<br /> Tăng HA<br /> Suy gan<br /> Nghiện rượu<br /> Suy tim<br /> Suy thận<br /> Ung thư<br /> Lao<br /> ĐTĐ<br /> BPTNMT<br /> HIV<br /> <br /> VPBV<br /> 43 (68,3%)<br /> 20 (21,7%)<br /> 5 (7,9%)<br /> 18 (28,6%)<br /> 24 (38,1%)<br /> 16 (25,4%)<br /> 66,3 (±17,6)<br /> 25 (38,7%)<br /> 16 (25,4%)<br /> 9 (14,3%)<br /> 17 (27%)<br /> 7 (11,1%)<br /> 22 (34,9%)<br /> 2 (3,2%)<br /> 22 (34,9%)<br /> 8 (12,7%)<br /> 0 (0%)<br /> <br /> Nhận xét: tỉ lệ nam gặp nhiều hơn nữ và có<br /> sự khác biệt về phân bố theo giới giữa hai nhóm.<br /> Trên 90% BN tập trung ở độ tuổi  40. Nhóm BN<br /> VPBV có độ tuổi trung bình cao hơn nhóm BN<br /> không VPBV (64,9 tuổi so với 66,3 tuổi) nhưng<br /> <br /> Không VPBV<br /> 78 (52%)<br /> 72 (48%)<br /> 12 (8%)<br /> 45 (30%)<br /> 60 (40%)<br /> 33 (22%)<br /> 64,9 (±17,8)<br /> 37 (24,7%)<br /> 11 (7,3%)<br /> 11 (7,33%)<br /> 12 (8%)<br /> 5 (3,3%)<br /> 42 (28%)<br /> 3 (2%)<br /> 13 (8,7%)<br /> 5 (3,3%)<br /> 1 (0,7%)<br /> <br /> RR (95%CI)<br /> 1,3 (1,04-1,65)<br /> <br /> p<br /> 0,0288<br /> <br /> 0,99 (0,36-2,7)<br /> <br /> 0,9875<br /> <br /> 1,6 (1,1-2,4)<br /> 2,4 (1,6-3,5)<br /> 1,6 (0,9-2,8)<br /> 2,3 (1,6-3,5)<br /> 2,1 (1,2-3,6)<br /> 1,3 (0,8-1,9)<br /> 1,4 (0,5-4,1)<br /> 2,7 (1,9-4,0)<br /> 2,2 (1,4-3,6)<br /> -<br /> <br /> 0,59<br /> 0,03<br />