Luận án Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể

Chia sẻ: Ganuongmuoilu | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:239

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của đề tài là nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng về quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận TQM, đề tài đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú theo tiếp cận TQM. Các giải pháp này khi được triển khai hiệu quả sẽ tạo môi trường thuận lợi cho sinh viên học tập, rèn luyện và phát triển bản thân góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của các trường đại học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HOÀNG TRỌNG NGHĨA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ SINH VIÊN NỘI TRÚ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC HOÀNG TRỌNG NGHĨA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ SINH VIÊN NỘI TRÚ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 9 14 01 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Cán bộ hướng dẫn khoa học: 1. GS. TSKH Nguyễn Đình Đức 2. TS Nguyễn Thị Tuyết HÀ NỘI - 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong luận án là trung thực và chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận án I
LỜI CẢM ƠN Luận án được hoàn thành với sự giúp đỡ to lớn và quý báu của các thầy, các cô, bạn bè, đồng nghiệp và người thân. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô trong Ban Giám hiệu Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cùng các cán bộ, giảng viên đã giảng dạy, hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ sự kính trọng và lời cảm ơn sâu sắc tới GS. TSKH Nguyễn Đình Đức và TS Nguyễn Thị Tuyết, là người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận án. Tôi chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, Ban giám hiệu các Trường, Ban quản lý các ký túc xá của Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi nhất để tôi hoàn thành luận án. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các anh, chị đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong quá trình khảo sát số liệu cho nghiên cứu luận án. Tôi xin tri ân sự khích lệ và giúp đỡ của gia đình, người thân đã dành cho tôi trong suốt quá trình công tác, học tập và nghiên cứu khoa học. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận án Hoàng Trọng Nghĩa II
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết đầy đủ Chữ viết tắt Cán bộ quản lý CBQL Đảm bảo chất lượng ĐBCL Ký túc xá KTX Quản lý chất lượng tổng thể TQM Sinh viên nội trú SVNT III
MỤC LỤC Trang Lời cam đoan I Lời cảm ơn II Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt III Mục lục IV Danh mục các bảng VII Danh mục các hình vẽ, biểu đồ, sơ đồ VIII MỞ ĐẦU 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ Chương SINH VIÊN NỘI TRÚ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC 8 1 THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ 1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề 8 1.1.1 Nghiên cứu về quản lý hoạt động trong trường đại học theo tiếp 8 cận quản lý chất lượng tổng thể 1.1.2 Nghiên cứu về hoạt động hỗ trợ sinh viên 12 1.1.3 Nghiên cứu quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên 17 1.1.4 Nhận xét chung về tổng quan và vấn đề tiếp tục nghiên cứu trong 21 luận án 1.2 Hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú 22 1.2.1 Một số khái niệm 22 1.2.2 Vai trò và nội dung hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú 23 1.3 Quản lý chất lượng tổng thể 31 1.3.1 Một số khái niệm 31 1.3.2 Đặc trưng cơ bản của quản lý chất lượng tổng thể 37 1.4 Quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú theo tiếp cận TQM 44 1.4.1 Khái niệm 44 1.4.2 Nội dung quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường 45 đại học theo tiếp cận TQM 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên 56 nội trú theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể 1.5.1 Chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và Bộ giáo dục, 56 đào tạo IV
1.5.2 Điều kiện phát triển kinh tế, xã hội 57 1.5.3 Sự phát triển của khoa học công nghệ 58 1.5.4 Năng lực quản lý, điều hành của đội ngũ cán bộ lãnh đạo 59 1.5.5 Nhận thức và sự tham gia của các lực lượng quản lý, hỗ trợ trợ 60 sinh viên 1.5.6 Các điều kiện đảm bảo chất lượng hoạt động hỗ trợ SVNT 61 CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ Chương SINH VIÊN NỘI TRÚ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC 64 2 THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ 2.1 Kinh nghiệm quốc tế về tổ chức hoạt động hỗ trợ sinh viên 64 2.2 Khái quát về tình hình hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường 69 đại học 2.2.1 Tình hình chung 69 2.2.2 Một số mô hình ký túc xá tiêu biểu 72 2.3 Giới thiệu về tổ chức khảo sát 78 2.3.1 Mục đích khảo sát 78 2.3.2 Nội dung khảo sát 78 2.3.3 Phương pháp và địa bàn khảo sát 79 2.4 Kết quả khảo sát 81 2.4.1 Thực trạng hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú 81 2.4.2 Thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ SVNT theo tiếp cận TQM 88 2.4.3 Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động hỗ trợ 102 sinh viên nội trú 2.5 Đánh giá chung 104 2.5.1 Ưu điểm 104 2.5.2 Hạn chế 104 2.5.3 Nguyên nhân của hạn chế 105 Chương GIẢI PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ SINH VIÊN 3 NỘI TRÚ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THEO TIẾP CẬN 108 QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ 3.1 Những nguyên tắc đề xuất giải pháp 108 3.1.1 Đảm bảo tính hệ thống 108 3.1.2 Đảm bảo tính kế thừa 109 3.1.3 Đảm bảo tính khả thi 109 V
3.2 Các giải pháp quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại 110 các trường đại học theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể 3.2.1 Tổ chức khảo sát nhu cầu và đánh giá sự hài lòng của SVNT 110 3.2.2 Xây dựng và vận hành hệ thống đảm bảo chất lượng 113 3.2.3 Hình thành và phát triển văn hóa chất lượng ở Trung tâm Hỗ trợ 130 sinh viên 3.2.4 Triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành 140 và hỗ trợ sinh viên nội trú 3.3 Mối quan hệ giữa các giải pháp 143 3.4 Khảo nghiệm và thử nghiệm 144 3.4.1 Khảo nghiệm 144 3.4.2 Thử nghiệm 149 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 157 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ 160 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 161 PHỤ LỤC 170 VI
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 1.1. Nội dung mô hình chất lượng của Edward Sallis 40 Bảng 1.2. Yêu cầu và biện pháp cơ bản khi thực hiện TQM 43 Bảng 2.1. Nội dung và đối tượng khảo sát 78 Bảng 2.2. Thống kê mô tả hoạt động hỗ trợ đời sống, học tập 81 và việc làm Bảng 2.3. Thống kê mô tả thái độ, tác phong và năng lực của 84 nhân viên KTX Bảng 2.4. Thống kê mô tả Cơ sở vật chất phục vụ sinh hoạt, 86 rèn luyện và học tập Bảng 2.5. Đối sánh các tiêu chí đánh giá của nhân tố Định hướng 89 khách hàng giữa các đơn vị Bảng 2.6. Đối sánh các tiêu chí đánh giá của nhân tố Lãnh đạo và 92 hoạch định chiến lược giữa các đơn vị Bảng 2.7. Đối sánh các tiêu chí đánh giá của nhân tố Hệ thống 95 quy trình đảm bảo chất lượng giữa các đơn vị Bảng 2.8. Đối sánh các tiêu chí đánh giá của nhân tố Cải tiến liên 98 tục giữa các đơn vị Bảng 2.9. Đối sánh một số tiêu chí đánh giá của nhân tố Văn hóa 100 chất lượng giữa các đơn vị Bảng 2.10. Tổng hợp kết quả về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý 102 hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú giữa SVNT và CB Bảng 3.1. Bảng câu hỏi cảm nhận chất lượng hoạt động hỗ trợ 111 SVNT Bảng 3.2. Tiêu chuẩn đảm bảo chất lượng ở Trung tâm Hỗ trợ 121 sinh viên Bảng 3.3. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết, khả thi của các giải 145 pháp quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên theo TQM Bảng 3.4. Mối tương quan giữa tính cấp thiết và khả thi của việc 147 Xác định nhu cầu và đánh giá sự hài lòng của SNVT Bảng 3.5. Kết quả kiểm định Paired samples t-test trước và sau 154 khi áp dụng giải pháp “Xây dựng và vận hành hệ thống ĐBCL” VII
DANH MỤC CÁC MÔ HÌNH, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Trang Hình 1.1. Các bậc quản lý về chất lượng 37 Hình 1.2. Mô hình quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại 45 các trường đại học theo tiếp cận TQM Biểu đồ 2.1. Số lượng trường Đại học Việt Nam phân bố theo vùng 71 Biểu đồ 2.2. Cơ cấu sinh viên nội, ngoại trú 71 Biểu đồ 2.3. Cơ cấu đối tượng SVNT, CB phân theo Trường 80 Biểu đồ 2.4. Cơ cấu đối tượng SVNT phân theo hộ khẩu thường trú 80 Biểu đồ 2.5. Cơ cấu đối tượng CB phân theo công tác đảm nhiệm 81 Biểu đồ 2.6. Cơ cấu đối tượng CB phân theo trình độ chuyên môn 81 Biểu đồ 2.7. Đối sánh một số tiêu chí đánh giá giữa SVNT và CB về 83 hoạt động hỗ trợ đời sống, học tập và việc làm của các đơn vị Biểu đồ 2.8. Đối sánh một số tiêu chí đánh giá giữa SVNT và CB về 85 thái độ, tác phong và năng lực của nhân viên KTX các đơn vị Biểu đồ 2.9. Đối sánh một số tiêu chí đánh giá giữa SVNT và CB về 87 Cơ sở vật chất của các đơn vị Biểu đồ 2.10. Thống kê mô tả đánh giá của SVNT về nhân tố “định 90 hướng khách hàng” của các đơn vị hỗ trợ SVNT Biểu đồ 2.11. Thống kê mô tả đánh giá của CB về nhân tố “định 90 hướng khách hàng” của các đơn vị hỗ trợ SVNT Biểu đồ 2.12. Đối sánh một số tiêu chí đánh giá giữa SVNT và CB về 91 yếu tố Định hướng khách hàng của các đơn vị Biểu đồ 2.13. Thống kê mô tả đánh giá của SVNT về nhân tố “lãnh đạo 93 và hoạch định chiến lược” của các đơn vị hỗ trợ SVNT VIII
Biểu đồ 2.14. Thống kê mô tả đánh giá của CB về nhân tố “lãnh đạo 93 và hoạch định chiến lược” của các đơn vị hỗ trợ SVNT Biểu đồ 2.15. Thống kê mô tả đánh giá của SVNT về nhân tố “hệ 94 thống quy trình ĐBCL” của các đơn vị hỗ trợ SVNT Biểu đồ 2.16. Thống kê mô tả đánh giá của CB về nhân tố “hệ thống 94 quy trình ĐBCL” của các đơn vị hỗ trợ SVNT Biểu đồ 2.17. Đối sánh một số tiêu chí đánh giá giữa SVNT và CB về 95 Hệ thống quy trình đảm bảo chất lượng của các đơn vị Biểu đồ 2.18. Thống kê mô tả đánh giá của SVNT về nhân tố “Cải tiến 96 liên tục” của các đơn vị hỗ trợ SVNT Biểu đồ 2.19. Thống kê mô tả đánh giá của CB về nhân tố “Cải tiến 97 liên tục” của các đơn vị hỗ trợ SVNT Biểu đồ 2.20. Đối sánh một số tiêu chí đánh giá giữa SVNT và CB 97 Biểu đồ 2.21. Thống kê mô tả đánh giá của SVNT về nhân tố “Văn 99 hóa chất lượng” của các đơn vị Biểu đồ 2.22. Thống kê mô tả đánh giá của CB về nhân tố “Văn hóa 99 chất lượng” của các đơn vị hỗ trợ SVNT Biểu đồ 2.23. Thống kê mô tả các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt 102 động hỗ trợ SVNT Biểu đồ 3.1. Điểm trung bình đánh giá trước và sau khi áp dụng giải 154 pháp “Xây dựng và vận hành hệ thống ĐBCL” Sơ đồ 1.1. Chu trình Deming 47 Sơ đồ 1.2. Biểu diễn các yếu tố của một quá trình 51 Sơ đồ 3.1. Các quá trình quản lý hoạt động hỗ trợ SVNT 120 IX
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Mỗi quốc gia muốn phát triển kinh tế - xã hội cần phải có các nguồn lực như cơ sở hạ tầng, công nghệ, môi trường pháp lý, môi trường chính trị xã hội và nguồn nhân lực. Nguồn nhân lực chất lượng cao là điều kiện đảm bảo cho việc thực hiện những bước nhảy vọt và rút ngắn khoảng cách tụt hậu về kinh tế, lạc hậu về khoa học công nghệ. Đồng thời đảm bảo có hiệu quả cho mục tiêu phát triển cũng như động lực của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, sự cạnh tranh diễn ra ngày càng gay gắt thì nguồn nhân lực chất lượng cao đóng vai trò quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế, các vấn đề về môi trường và sự tiến bộ của xã hội. Cùng với nghiên cứu, chuyển giao khoa học công nghệ các trường đại học có vai trò chủ chốt trong lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực khoa học và công nghệ trình độ cao. Các yếu tố quan trọng nhất đảm bảo chất lượng giáo dục đại học là chất lượng giảng dạy, học tập và các hoạt động hỗ trợ sinh viên. Hoạt động hỗ trợ sinh viên nói chung và hỗ trợ sinh viên nội trú nói riêng có vai trò, vị trí đặc biệt đảm bảo cho sinh viên có môi trường thuận lợi cho học tập, rèn luyện và phát triển bản thân. Thông qua các hoạt động hỗ trợ, sinh viên sẽ thích ứng với thay đổi cuộc sống từ phụ thuộc hoàn toàn vào gia đình sang cuộc sống tự lập. Giúp sinh viên đáp ứng được sự thay đổi phương pháp học tập từ phổ thông sang phương pháp học tập đại học, trong đó tự nghiên cứu là chủ yếu. Sau tốt nghiệp sinh viên sẽ tham gia ngay vào thị trường lao động. Hoạt động này cần tư vấn, hỗ trợ để sinh viên có kiến thức, kỹ năng đáp ứng được yêu cầu của thị trường lao động. Hoạt động hỗ trợ sinh viên với nhiều hoạt động phát triển năng lực, phẩm chất và tầm nhìn cho sinh viên, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 1
Từ năm 2006 đến 2018 cả nước có 80 cơ sở giáo dục đại học mới được thành lập. Quy mô sinh viên chính quy tăng lên rất nhanh (gần gấp đôi từ 1.016.276 lên 1.767.879 sinh viên), nhu cầu của sinh viên ngày càng đa dạng. Cùng với đó xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và sự bùng nổ của khoa học công nghệ… tác động không nhỏ đến tư tưởng, đạo đức, lối sống của sinh viên. Trong khi đó nguồn tài chính công tính bình quân theo đầu sinh viên có xu thế giảm, nhân lực làm công tác quản lý, hỗ trợ sinh viên còn thiếu và yếu, phương thức quản lý truyền thống đang bộc lộ nhiều hạn chế… còn một khoảng cách xa giữa chất lượng hỗ trợ sinh viên nội trú so với nhu cầu của sinh viên nội trú. Vì vậy, lựa chọn phương thức quản lý hiện đại, phù hợp để nâng cao chất lượng hoạt động hỗ trợ sinh viên là rất cấp thiết. Quản lý chất lượng tổng thể (Total Quality Management - TQM) là một phương thức quản lý chiến lược nhằm gắn kết nhận thức về chất lượng cho các thành viên của tổ chức, xâm nhập và lan tỏa trong các quy trình của tổ chức. TQM được áp dụng rộng rãi trong doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ và gần đây được áp dụng trong giáo dục đại học. Việc áp dụng quản lý chất lượng tổng thể trong khu vực dịch vụ, đi sau một bước so với khu vực sản xuất. Tuy nhiên, việc áp dụng mô hình, nguyên tắc hay triết lý quản lý chất lượng tổng thể trong dịch vụ đã mang lại nhiều lợi ích quan trọng. Hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học có thể tìm thấy những hiệu quả từ việc áp dụng quản lý chất lượng, cụ thể là quản lý chất lượng tổng thể - TQM. Từ các lý do trên, tác giả chọn đề tài luận án tiến sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục “Quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng về quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận TQM, đề 2
tài đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú theo tiếp cận TQM. Các giải pháp này khi được triển khai hiệu quả sẽ tạo môi trường thuận lợi cho sinh viên học tập, rèn luyện và phát triển bản thân góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của các trường đại học. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học. - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận TQM. 4. Câu hỏi nghiên cứu 4.1. Hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú là gì? Có thể vận dụng phương thức quản lý nào để nâng cao hiệu quả hoạt động này? 4.2. Quy mô và nhu cầu của sinh viên nội trú ngày càng tăng, chất lượng hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học có đáp ứng được yêu cầu hiện nay hay không? 4.3. Phải làm gì để nâng cao chất lượng hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú hiện nay. Có thể vận dụng TQM được không và vận dụng như thế nào để quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học? 5. Giả thuyết khoa học Quản lý chất lượng tổng thể - TQM là một trong những phương thức quản lý hiệu quả duy trì và nâng cao chất lượng sản phẩm, dịch vụ. Nếu xác lập được hệ thống giải pháp đồng bộ, phù hợp trên cơ sở vận dụng triết lý của TQM như xác định nhu cầu của sinh viên nội trú, hoàn thiện hệ thống đảm bảo chất lượng và từng bước nâng cao văn hóa chất lượng thì hiệu quả quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học được nâng cao. Từ đó, tạo môi trường thuận lợi để sinh viên học tập, rèn luyện và phát triển bản thân góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, nghiên cứu khoa học của các trường đại học. 3
6. Những luận điểm bảo vệ 6.1. Quan niệm, vai trò quan trọng của hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú. 6.2. Thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học hiện nay còn tồn tại nhiều bất cập, hạn chế. 6.3. Tiếp cận TQM với những ưu điểm khách quan có thể khắc phục được những tồn tại, hạn chế trong quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú trước yêu cầu đổi mới hiện nay. 6.4. Những giải pháp chủ yếu được đề xuất sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao chất lượng quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học. 7. Nhiệm vụ nghiên cứu 7.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú và quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận TQM. 7.2. Khảo sát đánh giá thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận TQM, chỉ rõ những ưu, khuyết điểm và nguyên nhân. 7.3. Đề xuất các giải pháp quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận TQM, chỉ ra được các nội dung và cách thức triển khai. 7.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết, khả thi của các giải pháp và tiến hành thực nghiệm một nội dung của giải pháp đã đề xuất. 8. Giới hạn, phạm vi nghiên cứu của đề tài 8.1. Hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú bản chất là hoạt động dịch vụ. Nghiên cứu quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tập trung nghiên cứu quản lý chất lượng của các hoạt động đó. 8.2. Địa bàn và đối tượng khảo sát 4
- Địa bàn: Do nội dung khảo sát lớn, điều kiện khảo sát hạn chế… Vì vậy, địa bàn khảo sát tập trung tại một số cơ sở giáo dục công lập như: Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. Giải pháp thực nghiệm được thực hiện tại Trung tâm Hỗ trợ sinh viên, Đại học Quốc gia Hà Nội. - Đối tượng: + Đội ngũ Giảng viên, cán bộ lãnh đạo, quản lý (cấp Phòng/ban/Đoàn TNCS HCM) và nhân viên hỗ trợ, phục vụ: 263 (Trong đó: Lãnh đạo, quản lý: 58; Giảng viên: 26; Nhân viên hỗ trợ, phục vụ: 179). + Sinh viên và cựu sinh viên nội trú: 1221. 8.3. Chủ thể quản lý trực tiếp hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú, có thể là Trung tâm hoặc Ban quản lý ký túc xá (phụ thuộc vào mô hình từng trường đại học). Phạm vi đề tài chúng tôi đề cập chủ thể trực tiếp là Trung tâm Hỗ trợ sinh viên. 9. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 9.1. Phương pháp luận Phương pháp luận nghiên cứu của luận án dựa trên chủ nghĩa Mác – Lê nin về duy vật biện chứng. Đồng thời phương pháp nghiên cứu còn dựa trên tiếp cận hệ thống, tiếp cận ISO, đặc biệt là tiếp cận TQM. Tiếp cận TQM trong quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học là vận dụng nguyên tắc, triết lý của TQM như xây dựng hệ thống đảm bảo chất lượng, cải tiến liên tục, hình thành văn hóa chất lượng trong tổ chức và cuối cùng là thỏa mãn nhu cầu sinh viên nội trú và các bên liên quan. Các hoạt động nghiên cứu lý luận, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp về quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học trong luận án đều dựa trên tiếp cận chủ đạo này. 5
9.2. Phương pháp nghiên cứu 9.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận - Phân tích, tổng hợp, khái quát hoá và hệ thống hoá, so sánh - đối chiếu, mô hình hoá… để làm rõ các khái niệm, các cặp phạm trù, trên cơ sở đó hình thành cơ sở lý luận quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú ở các trường đại học. - Thu thập và phân tích, tổng hợp các tài liệu liên quan đến quản lý chất lượng toàn diện TQM và thực trạng quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú ở các trường đại học và kết quả đạt được. 9.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Khảo sát, điều tra thực trạng bằng phiếu hỏi, phỏng vấn, quan sát, tổng kết kinh nghiệm nhằm thu thập những thông tin cần thiết về quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú phục vụ cho nghiên cứu đề tài. - Khảo nghiệm, thực nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các giải pháp đề xuất. 9.2.3. Nhóm các phương pháp hỗ trợ Sử dụng phương pháp thống kê toán học. Sử dụng phần mềm SPSS để phân tích và xử lý số liệu thu được. 10. Những đóng góp mới của luận án 10.1. Hệ thống hóa và góp phần phát triển lý luận về quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú theo tiếp cận TQM. 10.2. Luận án đã chỉ ra những ưu điểm, hạn chế trong quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học. Đề xuất các giải pháp nâng cao chất lượng hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú theo tiếp cận TQM tại các trường đại học. 10.3. Kết quả nghiên cứu của luận án có thể là tài liệu tham khảo, vận dụng cho các nhà quản lý, cán bộ, nhân viên làm việc trực tiếp tại các Trung tâm hỗ trợ sinh viên và các ký túc xá sinh viên. 6
11. Cấu trúc luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, nội dung luận án gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể Chương 2: Cơ sở thực tiễn về quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể Chương 3: Giải pháp quản lý hoạt động hỗ trợ sinh viên nội trú tại các trường đại học theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể 7
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG HỖ TRỢ SINH VIÊN NỘI TRÚ TẠI CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Nghiên cứu về quản lý hoạt động trong trường đại học theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể W. Edward Deming, vào những năm 40 của thế kỷ 20 đã xây dựng phương pháp TQM dựa trên 14 nguyên tắc quản lý chất lượng và đưa vào áp dụng tại Nhật Bản và đã tạo thành công. Sau đó, Juran phát triển “Bộ ba chất lượng” là Hoạch định chất lượng, kiểm soát chất lượng và cải tiến chất lượng. Vào thập niên 70 của thế kỷ 20, Crosby nghiên cứu, phát triển về chi phí chất lượng và Ishikawa sáng tạo ra “Chu trình chất lượng”. Matsushita Konosuke (2000) [52], đã trình bày mô hình TQM theo “kiểu Nhật”: Kiểm soát chất lượng toàn công ty. Trong mô hình đó “tinh thần đồng đội” được đặc biệt đề cao. Thông qua quá trình triển khai quản lý chất lượng trong các doanh nghiệp, Nhật Bản đã phát triển các tư tưởng của quản lý chất lượng và tạo nên một văn hóa cải tiến liên tục. TQM được áp dụng trong giáo dục những năm gần đây, nhằm tạo ra một văn hóa chất lượng. Trách nhiệm của mỗi thành viên trong nhà trường đều cố gắng hết sức mình, đáp ứng tối đa yêu cầu học tập của sinh viên và nhu cầu cấp bách của xã hội. Một số nhà nghiên cứu và quản lý giáo dục trên thế giới quan tâm và đã có những nhận định về hệ thống quản lý chất lượng giáo dục như sau: Jonk West-Burnham (1997) [76], công trình “Managing Quality in School” đã nghiên cứu tổng hợp các vấn đề về quản lý chất lượng trong giáo dục. Hệ thống các quan niệm về chất lượng, khách hàng, văn hoá, lãnh đạo, làm việc theo nhóm, quản lý quá trình đã được Tác giả trình bày một cách hệ thống. 8
Silva Roncelli - Vaupot (2000) [81], cho rằng hệ thống quản lý chất lượng giáo dục nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục thông qua quy trình quản lý và giám sát việc thực hiện chất lượng theo từng công đoạn của quá trình đào tạo. Quá trình đào tạo cần có kế hoạch cụ thể, sản phẩm tạo ra phải được thiết kế, có chiến lược nhằm đạt được mục tiêu đề ra. Mô hình này khá phù hợp và có thể áp dụng ở Việt Nam. Vương Chương Báo (2011), “Mô hình quản lí chất lượng giáo dục đại học trên cơ sở quản lí chất lượng tổng thể” [6]. Căn cứ vào đặc điểm và quy luật tự thân của quá trình giáo dục đại học, Ông đưa ra mô hình của quản lí chất lượng giáo dục đại học trên cơ sở vận dụng TQM một cách sáng tạo. Quan điểm “7 tổng thể” bao gồm: phương pháp quản lí giáo dục toàn diện; tiêu chuẩn chất lượng giáo dục toàn diện; quản lí chất lượng giáo dục mọi thành viên; quản lí chất lượng giáo dục suốt quá trình; quản lí chất lượng giáo dục mọi yếu tố và giám sát chất lượng giáo dục mọi phương diện. Ajeenkya D. Y. Patil, Gagandeep Nagra, R.Gopal, “A study of overall quality management in higher education - Một nghiên cứu về quản lý chất lượng tổng thể trong giáo dục Đại học” [71] các tác giả đề cập, mục tiêu quan trọng nhất của quản lý tổ chức giáo dục là sử dụng năng lực của nhân viên, có thể dễ dàng đạt được thông qua hệ thống TQM. TQM sử dụng khả năng của nhân viên trong mọi hoạt động và các quá trình và làm cho sự hợp tác trở nên thiết thực và hữu hình. Đồng thời, khẳng định Quản lý chất lượng tổng thể phụ thuộc rất nhiều vào tinh thần đồng đội. Mọi tổ chức đều cần có tinh thần đồng đội, tổ chức không có tinh thần đồng đội sẽ thất bại. Ngoài ra, nhiều nhà nghiên cứu trên thế giới đã khai thác mô hình quản lý chất lượng và vận dụng mô hình quản lý đó vào thực tiễn. Hiện nay, đề cập đến vấn đề chất lượng, quản lý chất lượng và vận dụng trong giáo dục và đào tạo ở nước ta có nhiều nhà khoa học, nhà Quản lý giáo dục nghiên cứu, tiêu biểu như: 9