Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cải cách thủ tục hành chính tại Bộ An ninh, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:107

Thêm vào BST

Báo xấu

47
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản lý công "Cải cách thủ tục hành chính tại Bộ An ninh, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở khoa học về cải cách TTHC; Thực trạng cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào; Phương hướng và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Cải cách thủ tục hành chính tại Bộ An ninh, nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BOUALAY SISURATH CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI BỘ AN NINH, NƢỚC CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BOUALAY SISURATH CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI BỘ AN NINH, NƢỚC CỘNG HOÀ DÂN CHỦ NHÂN DÂN LÀO LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành : Quản lý công Mã số : 8340403 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ HÀ HÀ NỘI - NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có xuất xứ rõ ràng. Những kết luận trong luận văn chƣa từng công bố trong bất cứ công trình nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình. TÁC GIẢ LUẬN VĂN BOUALAY SISURATH
LỜI CẢM ƠN Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám đốc, Ban Quản lý đào tạo sau đại học, cùng Lãnh đạo các khoa, phòng tại Học viện Hành chính, thầy cô chủ nhiệm lớp đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu tại học viện. Đặc biệt, tôi xin kính gửi lòng biết ơn đến TS. Nguyễn Thị Hà, ngƣời đã tận tình hƣớng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện và hoàn thiện luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Bộ An ninh Lào đã giúp đỡ, tạo điều kiện để tôi vƣợt qua khó khăn, hoàn thành tốt công tác cũng nhƣ nhiệm vụ học tập và nghiên cứu. Sau cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn tạo điều kiện tốt nhất cho tôi trong cuộc sống cũng nhƣ trong suốt quá trình công tác, học tập, nghiên cứu. Do nhiều điều kiện chủ quan, khách quan và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chƣa nhiều nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc sự góp ý của Quý thầy cô, các anh, chị học viên và các bạn đồng nghiệp. Hà Nội, tháng…… năm 2021 TÁC GIẢ LUẬN VĂN BOUALAY SISURATH
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT Nội dung Chữ viết tắt Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á 1 ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) 2 Công nghệ thông tin CNTT 3 Cảnh sát giao thông CSGT 4 Cộng hòa Dân chủ Nhân dân CHDCND Chỉ số năng lực cạnh tranh toàn cầu 5 GCI (Global Competitiveness Index) 6 Lực lƣợng cảnh sát nhân dân LLCSND 7 Nhân dân cách mạng NDCM 8 Phòng cháy chữa cháy PCCC 9 Thủ tục hành chính TTHC Chƣơng trình Phát triển Liên Hợp Quốc 10 UNDP (United Nations Development Programme) Diễn đàn kinh tế thế giới 11 WEF (World Economic Forum)
MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT MỞ ĐẦU ........................................................................................................................1 Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH....10 1.1. Khái quát về thủ tục hành chính ....................................................................10 1.2. Cải cách thủ tục hành chính ...........................................................................21 1.3. Những yếu tố ảnh hƣởng đến cải cách thủ tục hành chính.........................29 Tiểu kết chƣơng 1 ...................................................................................................35 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI BỘ AN NINH LÀO ...................................................................................................................36 2.1. Khái quát về Bộ An ninh Lào ........................................................................36 2.2. Thực trạng triển khai thực hiện cải cách thủ tục hành chính ở Bộ An ninh, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào .........................................................................50 2.3. Đánh giá về kết quả cải cách thủ tục hành chính của Bộ An ninh, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ...................................................................................65 Tiểu kết chƣơng 2 ...................................................................................................73 Chƣơng 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH TẠI BỘ AN NINH LÀO .74 3.1. Phƣơng hƣớng cải cách thủ tục hành chính tại Bộ An ninh Lào ...............74 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cải cách thủ tục hành chính tại Bộ An ninh Lào .......................................................................................................80 Tiểu kết chƣơng 3 .................................................................................................. 92 KẾT LUẬN ..................................................................................................................96 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................98
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Thủ tục hành chính là một loại quy phạm pháp luật quy định trình tự về thời gian, về không gian khi thực hiện một thẩm quyền nhất định của bộ máy Nhà nƣớc, là cách thức giải quyết công việc của các cơ quan Nhà nƣớc trong mối quan hệ với các cơ quan, tổ chức và công dân. Thủ tục hành chính (TTHC) là công cụ không thể thiếu để thực hiện các hoạt động quản lý nhà nƣớc. TTHC có thể hiểu là trình tự thực hiện thẩm quyền của các cơ quan nhà nƣớc hoặc cá nhân, tổ chức đƣợc uỷ quyền trong việc giải quyết các công việc của nhà nƣớc; các kiến nghị, yêu cầu chính đáng của công dân hoặc tổ chức nhằm thi hành nghĩa vụ hành chính, đảm bảo công vụ nhà nƣớc và phục vụ nhân dân. TTHC có một vị trí vô cùng quan trọng trong hoạt động quản lý nhà nƣớc, vì vậy, hoạt động xây dựng và thực hiện TTHC tốt sẽ thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, cũng nhƣ bảo đảm sự hoạt động có hiệu quả của bộ máy nhà nƣớc và phục vụ tốt hơn cho ngƣời dân. Và ngƣợc lại nếu các TTHC quá rƣờm rà, cồng kềnh thì sẽ kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội, giảm hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nƣớc và niềm tin của ngƣời dân. Chính vì vậy, cải cách hành chính nhà nƣớc nói chung, cải cách TTHC nói riêng là một trong những nội dung đã đƣợc nƣớc Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào quan tâm, chú trọng ngay trong thời gian đầu thực hiện cải cách hành chính. Ở nƣớc Cộng hoà Dân chủ Nhân dân (CHDCND) Lào, vấn đề cải cách bộ máy hành chính nhà nƣớc nói chung và cải cách TTHC nói riêng bắt đầu đƣợc đề cập tại Nghị quyết Trung ƣơng 6 khoá VI (1998) của Đảng Nhân dân Cách mạng (NDCM) Lào: “Phải tiến hành cải cách hành chính nhà nƣớc, trong đó tập trung vào cải cách bộ máy hành chính, TTHC, nâng cao chất
2 lƣợng công chức, công vụ theo hƣớng có hiệu lực, hiệu quả” [31]. Tiếp đó, Đại hội IX của Đảng NDCM Lào tiếp tục xác định rõ: “Phải chú ý củng cố hệ thống bộ máy hành chính nhà nƣớc theo hƣớng cơ quan hành chính cấp Trung ƣơng phải gọn nhẹ và làm nhiệm vụ quan lý vĩ mô là chủ yếu, cơ quan hành chính cấp địa phƣơng phải có khả năng và đủ sức tổ chức thực hiện.... Đối với cải cách TTHC thì phải làm cho các TTHC đơn giản, công khai, minh bạch, nâng cao hiệu quả giải quyết công việc, giảm đầu mối và đơn vị của các cơ quan hành chính từ Trung ƣơng đến địa phƣơng, tạo sự thuận lợi cho nhân dân và doanh nghiệp...” [32]. Từ quan điểm đó của Đảng NDCM Lào, vấn đề cải cách hành chính nhà nƣớc nói chung và Bộ An ninh Lào nói riêng bắt đầu đƣợc triển khai thực hiện, trong đó nhiệm vụ cải cách TTHC đƣợc xem là nhiệm vụ trọng tâm. Theo đó, ngày 03/08/2003 Chính phủ Lào đã ban hành quy định về “thực thi cơ chế dịch vụ một cửa trong giải quyết TTHC ở cơ quan hành chính nhà nƣớc”. Kể từ năm 2003 cho đến nay, Chính phủ Lào đã ban hành nhiều văn bản quy định về thực hiện cải cách hành chính, cụ thể từ năm 2010 đến 2015, Chính phủ Lào đã ban hành chƣơng trình cải cách hành chính theo 02 giai đoạn, đó là, ngày 20/10/2010 Chính phủ Lào ban hành “Chiến lƣợc chƣơng trình cải cách hành chính giai đoạn 2011- 2015” và ngày 12/02/2016 Chính phủ Lào tiếp tục ban hành “Chiến lƣợc tổng thể cải cách hành chính giai đoạn 2016-2020”. Trong đó, nhấn mạnh đến các nhiệm vụ, nội dung, biện pháp cụ thể để cải cách TTHC ở các cơ quan, bộ, cơ quan ngang bộ thuộc Chính phủ Lào. Với tƣ cách là một trong những bộ của Chính phủ Lào, có nhiệm vụ quản lý nhà nƣớc về an ninh, trật tự, Bộ An ninh Lào cũng là một trong những đơn vị đi đầu trong việc thực hiện cải cách các TTHC. Để thực hiện chƣơng trình cải cách hành chính của Chính phủ Lào một cách có hiệu quả tại Bộ An
3 ninh, ngày 20/03/2016, Bộ trƣởng Bộ An ninh Lào đã ban hành Kế hoạch số 06/KH-BAN về đẩy mạnh cải cách hành chính. Từ đây, các TTHC thuộc Bộ An ninh Lào cũng bắt đầu đƣợc cải cách theo hƣớng đơn giản, công khai, minh bạch, nâng cao hiệu quả giải quyết công việc, giảm đầu mối, tạo thuận cho nhân dân và doanh nghiệp. Tính đến thời điểm hiện tại, Bộ An ninh Lào đang thực hiện 27 TTHC, trong đó đã có 03 thủ tục đƣợc thực hiện theo hƣớng “một cửa” đó là thủ tục đăng ký giấy phép lái xe dành cho ngƣời nƣớc ngoài; thủ tục xuất nhập cảnh đối với ngƣời nƣớc ngoài trong khu vực ASEAN; thủ tục đăng ký phƣơng tiện giao thông. Tuy nhiên, trong Báo cáo tổng kết 03 năm thực hiện thực hiện Chiến lƣợc tổng thể cải cách hành chính giai đoạn 2016-2020 ngày 12/12/2018 thì Bộ An ninh Lào đƣợc đánh giá là đơn vị còn nhiều chậm trễ trong cải cách TTHC. Trong khi đó, giai đoạn này là giai đoạn mà đất nƣớc đang hội nhập mạnh mẽ, việc chậm trễ cải cách TTHC nói chung và TTHC thuộc Bộ An ninh Lào nói riêng sẽ ảnh hƣởng không nhỏ đến sự phát triển của đất nƣớc, ảnh hƣởng đến sự tin yêu của nhân dân và cộng đồng doanh nghiệp. Chính vì vậy, cần phải có những biện pháp tổng thể, cụ thể để thúc đẩy cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào trong giai đoạn tiếp theo là cần thiết. Vì vậy, tác giả quyết định chọn đề tài: “Cải cách thủ tục hành chính tại Bộ An ninh, nƣớc Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào” nghiên cứu làm luận văn thạc sĩ quản lý công của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Nghiên cứu về cải cách hành chính nói chung và cải cách TTHC nói riêng, trong thời gian qua đã đƣợc nhiều nhà khoa học, chuyên gia, nhà quản lý quan tâm nghiên cứu và đã có nhiều đề tài, sách chuyên khảo, các bài báo, tạp chí xuất bản, có thể kể ra đây một số công trình tiêu biểu nhƣ sau:
4 - Các công trình nghiên cứu liên quan đến cải cách hành chính nói chung và cải cách TTHC ở nƣớc CHDCND Lào. Ở Lào, từ khi Đảng NDCM Lào đƣa ra chủ trƣơng cải cách hành chính, cải cách TTHC đã có nhiều nhà khoa học, nhà quản lý quan tâm nghiên cứu, có thể nêu ra một số công trình điển hình sau: + Bounpheng Munphoxay (2006), “Cải cách hệ thống hành chính nhà nƣớc nhằm đảm bảo theo hƣớng xã hội chủ nghĩa”, Tạp chí Alun May, số 8, (tr.2-11). Công trình nghiên cứu này đã đề cập đến vấn đề cải cách hành chính chính, trong đó tác giả phân tích sâu về cải cách TTHC theo hƣớng xã hội chủ nghĩa và TTHC nói chung. Còn nghiên cứu sâu về các loại thủ tục hành chính tại Bộ An ninh thì chƣa đƣợc tác giả đề cập đến. + Phathana Soukaloun (2007), “Đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nƣớc Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào”, Luận án tiến sĩ luật học, Trƣờng Đại học Luật Hà Nội [11]. Công trình này đƣợc nghiên cứu dƣới góc độ pháp lý, tức là phân tích các quy định của pháp luật và thực tiễn thi hành các quy định về tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính nhà nƣớc. Trong các nhóm giải pháp có đề cập đến giải pháp về cải cách hành chính, cải cách TTHC nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động của bộ máy hành chính. Tuy nhiên, vấn đề cải cách TTHC ở Bộ An ninh Lào chƣa đƣợc công trình này nghiên cứu sâu. + Vanlaty Khamvanvongsa (2015), “Cải cách bộ máy hành chính nhà nƣớc cấp trung ƣơng ở nƣớc Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào”, Luận án tiến sĩ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội; Khammone Chanthachit (2016), “Cải cách bộ máy hành chính nhà nƣớc Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào”, Luận án tiến sĩ quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia, Hà Nội. Hai công trình nghiên cứu này tập trung vào vấn đề cải cách tổ chức bộ máy hành chính ở nƣớc CHDCND Lào, trong đó có đề cập đến vấn
5 đề cải cách TTHC ở một số cơ quan hành chính, nhất là Chính phủ Lào. Đồng thời, hai công trình này cũng đã đề xuất đƣợc một số giải pháp để cải cách TTHC. Tuy nhiên, vấn đề cải cách TTHC ở Bộ An ninh Lào chƣa đƣợc nghiên cứu sâu. - Các công trình nghiên cứu liên quan đến cải cách hành chính nói chung và cải cách TTHC ở Việt Nam. Đây là vấn đề nhận đƣợc sự quan tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học, nhà quản lý ở Việt Nam, nhất là dƣới góc độ quản lý công. Có thể đƣa ra một số công trình tiêu biểu nhƣ sau: + Nguyễn Văn Thâm, Võ Kim Sơn (2002), “Thủ tục hành chính - Lý luận và thực tiễn”, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội [15]. Công trình này đã trình bày, phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn về TTHC, cũng nhƣ cải cách TTHC. Tuy nhiên, công trình này đã đƣợc thực hiện từ lâu, do vậy cho đến nay chỉ có có ý nghĩa về lý luận. Cùng với đó, công trình cũng ít đề cập đến vấn đề TTHC và cải cách TTHC trong lĩnh vực an ninh trật tự nói chung và Bộ Công an Việt Nam nói riêng. + Nguyễn Văn Thâm và Võ Kim Sơn (2004) “Giáo trình thủ tục hành chính”, Nxb khoa học và kỹ thuật, Hà Nội. Cuốn sách trình bày quan niệm và phân loại TTHC; nguyên tắc xây dựng và yêu cầu, nghĩa vụ thực hiện TTHC; TTHC ở một số lĩnh vực cụ thể và cải cách TTHC. + Nguyễn Thị Thanh (2011), “Cải cách TTHC theo cơ chế một cửa tại một số Ủy ban nhân dân huyện thuộc tỉnh Quảng Ninh”, Luận văn thạc sĩ quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia, Hà Nội [14]. Công trình này tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận và cải cách TTHC; thông qua đó trình bày, đánh giá thực tiễn thực hiện cải cách TTHC theo cơ chế một cửa tại một số Ủy ban nhân dân thuộc tỉnh Quảng Ninh. Công trình cũng đã đề cập đến cải cách TTHC trong lĩnh vực an ninh trật tự, đƣợc thực hiện các cơ quan Công an cấp huyện, Công an cấp tỉnh của tỉnh Quảng Ninh, chứ chƣa nghiên cứu đến vấn đề TTHC và cải cách TTHC ở Bộ Công an.
6 + Đàm Thị Hồng Hạnh (2011), “Đánh giá hiệu quả thực hiện TTHC theo cơ chế một cửa tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn”, Luận văn thạc sĩ quản lý công, Học viện Hành chính Quốc gia Hà Nội [3]. Đây là công trình nghiên cứu cụ thể về cải cách TTHC ở một trong những cơ quan của Chính phủ là Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Đồng thời công trình nghiên cứu này cũng đã đề xuất đƣợc một số giải pháp nhằm đẩy mạnh cải cách TTHC theo cơ chế một cửa nói chung và tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nói riêng. Tất cả các công trình nghiên cứu nêu trên đã trực tiếp và gián tiếp đƣa ra các mục tiêu, phƣơng hƣớng, luận cứ khoa học, các giải pháp nhằm từng bƣớc cải cách TTHC, hƣớng đến thực hiện TTHC mang tính chuyên nghiệp, chuyên sâu, hoạt động minh bạch có hiệu quả theo yêu cầu hội nhập quốc tế nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện TTHC nhà nƣớc. Nhƣng cho đến nay vẫn chƣa có một công trình nghiên cứu độc lập, toàn diện về cải cách TTHC trong lĩnh vực an ninh trật tự nói chung và tại Bộ An ninh Lào nói riêng. Chính vì vậy, việc nghiên cứu cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào là một vấn đề nghiên cứu mới, việc nghiên cứu sẽ mang lại nhiều ý nghĩa về mặt lý luận, cũng nhƣ ý nghĩa về thực tiễn. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực tiễn cải cách TTHC tại Bộ An ninh, nƣớc Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào, để từ đó đề xuất phƣơng hƣớng và một số giải pháp nâng cao hiệu quả cải cách TTHC tại Bộ An ninh, nƣớc Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt đƣợc mục đích nêu trên, luận văn phải thực hiện một số nhiệm vụ cụ thể sau:
7 - Hệ thống cơ sở khoa học về cải cách hành chính nói chung và cải cách TTHC nói riêng; - Tìm hiểu, phân tích và đánh giá thực tiễn thực hiện cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào; - Đề xuất phƣơng hƣớng và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là hoạt động cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu về TTHC và thực tiễn cải cách các TTHC thuộc thẩm quyền của Bộ An ninh Lào. Luận văn không nghiên cứu về TTHC và cải cách TTHC thuộc thẩm quyền của cơ quan An ninh cấp tỉnh, cơ quan An ninh cấp huyện của nƣớc CHDCND Lào. - Phạm vi thời gian: từ năm 2016 đến năm 2019. - Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu cải cách TTHC trong lĩnh vực an ninh, trật tự an toàn xã hội, nhƣ TTHC về xuất nhập cảnh; TTHC về đăng ký phƣơng tiện giao thông, thủ tục đăng ký căn cƣớc công dân, thủ tục đăng ký dấu doanh nghiệp, thủ tục đăng ký phòng chống cháy nổ. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Đề tài đƣợc nghiên cứu dựa trên phƣơng pháp luận của Chủ nghĩa Mác- Lênin, tƣ tƣởng Cay-sỏn Phôn-vi-hẳn về nhà nƣớc, nền hành chính, công chức, công vụ. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để hoàn thành nhiệm vụ nghiên cứu, luận văn sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu, cũng nhƣ kết hợp linh hoạt giữa các phƣơng pháp nghiên cứu sau:
8 Phƣơng pháp thu thập xử lý thông tin; phƣơng pháp thông kê; phƣơng pháp phân tích tổng hợp; phƣơng pháp điều tra xã hội học. Trong quá trình thực hiện đề tài, tác giả cũng đã kế thừa một số kết quả nghiên cứu liên quan, đánh giá, nhận định trong các báo cáo tổng kết của các cơ quan hữu quan về cải cách TTHC. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn là công trình nghiên cứu tƣơng đối toàn diện và có hệ thống về cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào. Luận văn làm sáng tỏ và phát triển những vấn đề lý luận về cải cách TTHC, đặc biệt là cải cách TTHC trong lĩnh vực an ninh trật tự, cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Những kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần hoàn thiện cơ sở khoa học về cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào nói riêng và trên cả nƣớc CHDCND Lào nói chung. Luận văn còn là tài liệu tham khảo để các cơ quan hữu quan tiếp tục nghiên cứu nhằm hoàn thiện, cũng nhƣ xây dựng các giải pháp tổng thể, cụ thể để đẩy mạnh cải cách TTHC nói chung và tại Bộ An ninh Lào nói riêng để có đƣợc một nền hành chính minh bạch, hiệu quả, tạo thuận lợi cho nhân dân và doanh nghiệp trong thực hiện TTHC. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn đƣợc kết cấu thành 03 chƣơng: Chƣơng 1. Cơ sở khoa học về cải cách TTHC Chƣơng 2. Thực trạng cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào Chƣơng 3. Phƣơng hƣớng và một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả cải cách TTHC tại Bộ An ninh Lào.
9
10 Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CẢI CÁCH THỦ TỤC HÀNH CHÍNH 1.1. Khái quát về thủ tục hành chính 1.1.1. Khái niệm thủ tục hành chính Theo “Giáo trình Thủ tục hành chính” của Nxb Khoa học và kỹ thuật (2009), thủ tục đƣợc định nghĩa là phƣơng thức, cách thức giải quyết công việc theo một trình tự nhất định, một thể lệ thống nhất, gồm một loạt nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau nhằm đạt đƣợc kết quả mong muốn [9]. Khái niệm thủ tục là khái niệm cơ bản cho phép đi sâu nghiên cứu thủ tục trên các lĩnh vực cụ thể trong đó có TTHC. Một số giáo trình giảng dạy của một số cơ sở đào tạo cũng có đề cập đến khái niệm TTHC. Trong đó giáo trình Thủ tục hành chính của Học viện hàng chính quốc gia định nghĩa: TTHC là trình tự, cách thức giải quyết công việc của cơ quan hành chính nhà nƣớc có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của hành chính và giữa các cơ quan hành chính nhà nƣớc với các tổ chức và cá nhân công dân. Nó giữ vai trò đảm bảo cho công việc đạt đƣợc mục đích đã định, phù hợp với thẩm quyền của các cơ quan nhà nƣớc hoặc các cá nhân, tổ chức đƣợc ủy quyền trong việc thực hiện các chức năng quản lý nhà nƣớc [9]. Hay giáo trình Luật Hành chính Việt Nam của Trƣờng Đại học Luật Hà Nội cũng định nghĩa: TTHC là cách thức tổ chức thực hiện quản lý nhà nƣớc đƣợc quy định trong các quy phạm pháp luật hành chính bao gồm trình tự, nội dung, mục đích cách thức tiến hành các hoạt động cụ thể trong quá trình giải quyết các công việc của quản lý hành chính nhà nƣớc” [16]. Theo Nghị định số 63/2010/NĐ-CP ngày 08/6/2010 của Chính phủ quy định về kiểm soát TTHC tại Khoản 1, Điều 3 định nghĩa: Thủ tục hành chính là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà
11 nƣớc, ngƣời có thẩm quyền quy định để giải quyết một công việc cụ thể liên quan đến cá nhân, tổ chức. Thủ tục hành chính do các cơ quan Nhà nƣớc ban hành để thực thi Hiến pháp và pháp luật cũng nhƣ thực hiện chức năng quản lý của nền hành chính nhà nƣớc và hoàn thiện nhiệm vụ của mình, đồng thời các cơ quan hành chính nhà nƣớc có trách nhiệm thực thi các thủ tục đó để bảo đảm tính công bằng, nghiêm minh trong xã hội khi thực thi pháp luật. Thủ tục hành chính là bộ phận cơ bản của thể chế hành chính Nhà nƣớc, là công cụ của cơ quan hành chính Nhà nƣớc đƣợc sử dụng để giải quyết công việc cho công dân, tổ chức là cơ sở để xác định tính hợp pháp của nền công vụ. Do vậy, TTHC đơn giản, thuận tiện, công khai và dân chủ sẽ góp phần tăng cƣờng hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy hành chính Nhà nƣớc, rút ngắn khoảng cách giữa Nhà nƣớc và nhân dân, củng cố sức mạnh Nhà nƣớc, lòng tin của nhân dân và góp phần phát triển kinh tế - xã hội. Chính vì vậy, TTHC đã đáp ứng đƣợc yêu cầu bức xúc của các tổ chức, công dân, là khâu đột phá của tiến trình cải cách TTHC Nhà nƣớc. Từ những phân tích trên, có thể hiểu TTHC là quy phạm pháp luật quy định về trình tự về thời gian, về không gian khi thực hiện một thẩm quyền nhất định của bộ máy Nhà nước, là cách thức giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền trong mối quan hệ nội bộ của hành chính và giữa các cơ quan hành chính nhà nước với các tổ chức cá nhân công dân. Ở CHDCND Lào, khái niệm TTHC đƣợc hiểu theo nghĩa rất rộng, TTHC không chỉ là trình tự, cách thức giải quyết công việc mà còn bao gồm cả số lƣợng các hoạt động cụ thể, nội dung và mục đích cũng nhƣ cách thức và thời gian tiến hành các hoạt đọng đó [32]. Trong phạm vi luận văn này, từ những phân tích ở trên, tác giả nghiên cứu các nội dung về TTHC theo
12 hƣớng: “TTHC là trình tự và cách thức để cơ quan nhà nƣớc, cán bộ, công chức tiến hành các hoạt động nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ trong quá trình quản lý nhà nƣớc, đƣợc quy định trong quy phạm pháp luật hành chính”. Trên cơ sở này có thể đƣa ra khái niệm: TTHC tại Bộ An ninh Lào là một loại TTHC thực hiện trong lĩnh vực hoạt động của Bộ An ninh, là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà nƣớc và lĩnh vực an ninh thực hiện, để giải quyết công việc của các tổ chức và cá nhân liên quan đến hoạt động của Bộ An ninh. 1.1.2. Đặc điểm của thủ tục hành chính Từ các quan niệm về TTHC nêu trên có thể rút ra một số đặc điểm cơ bản của TTHC nhƣ sau: Thứ nhất, TTHC đƣợc điều chỉnh bằng các quy định TTHC. Mọi hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc phải đƣợc trật tự hóa, nghĩa là phải tiến hành theo những thủ tục nhất định, nhƣng không có nghĩa là mọi hoạt động trong quản lý nhà nƣớc đều phải đƣợc điều chỉnh bởi quy phạm TTHC, mà có hoạt động tổ chức tác nghiệp cụ thể trong nội bộ tổ chức Nhà nƣớc do các quy định nội bộ điều chỉnh. Hoạt động quản lý chủ yếu là hoạt động áp dụng cho pháp luật mà ở đó, hành vi áp dụng pháp luật liên quan chủ yếu đến việc xác định tình trạng thực tế của vụ việc, lựa chọn quy phạm pháp luật tƣơng ứng và ra quyết định về việc đó. Các hành vi áp dụng pháp luật này đƣợc tiến hành theo những TTHC nhất định. Nhƣ vậy, nếu thiếu các quy định về TTHC cần thiết thì quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia trong hoạt động quản lý sẽ không đƣợc bảo đảm thực hiện. Thứ hai, TTHC là trình tự thực hiện thẩm quyền trong hoạt động quản lý hành chính nhà nƣớc. Xét trong quá trình giải quyết công việc của các cơ quan hành chính nhà nƣớc thì TTHC là cách thức, trình tự mà các cơ quan hành chính nhà nƣớc áp dụng để giải quyết các nhiệm vụ theo quy định của
13 pháp luật. Trình tự này có thể từ dƣới lên, từ cấp trên xuống mà cũng có những trình tự thực hiện song hành. Nói nhƣ vậy có nghĩa là TTHC đƣợc phân biệt với thủ tục lập pháp và thủ tục tố tụng tƣ pháp. Thủ tục lập pháp là trình tự, cách thức xây dựng Hiến pháp và ban hành luật thuộc thẩm quyền của cơ quan lập pháp; thủ tục tố tụng tƣ pháp thuộc thẩm quyền của cơ quan tƣ pháp liên quan đến những hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, định tội. Thứ ba, TTHC rất đa dạng và phức tạp. Tính đa dạng phức tạp đƣợc quy định bởi hoạt động quản lý nhà nƣớc, là hoạt động diễn ra ở hầu hết các lĩnh vực của đời sống xã hội và bộ máy hành chính bao gồm rất nhiều các cơ quan từ Trung ƣơng đến địa phƣơng, mỗi cơ quan đó trong việc thực hiện thẩm quyền của mình đều phải tuân thủ theo những thủ tục nhất định. Hơn nữa, nền hành chính nhà nƣớc của nƣớc ta hiện nay đang chuyển từ nền hành chính cai trị sang nền hành chính phục vụ, làm dịch vụ cho xã hội; từ quản lý tập trung sang cơ chế thị trƣờng làm cho hoạt động quản lý hành chính đa dạng và phong phú về hình thức, biện pháp. Do vậy, TTHC hiện nay rất đa dạng, phong phú và tính phức tạp cũng tăng lên gấp bội. Thứ tư, TTHC có tính năng động hơn so với các quy phạm nội dung của luật hành chính, đòi hỏi phải thay đổi nhanh hơn để thích ứng và phù hợp với nhu cầu thực tế của đời sống xã hội. Đây chính là yếu tố cần nhận thức đúng đắn giúp cho các nhà ban hành các quy định TTHC ban hành các quy định phù hợp với thực tế khách quan và tiến trình phát triển kinh tế xã hội. Thứ năm, TTHC chịu ảnh hƣởng đáng kể của xu hƣớng hội nhập quốc tế và chịu tác động qua lại của các quan hệ quốc gia trên thế giới, đặc biệt là trong lĩnh vực xuất - nhập khẩu, hoạt động mậu dịch quốc tế, đầu tƣ nƣớc ngoài...,thông lệ quốc tế, những điều ƣớc quốc tế mà Việt Nam tham gia ký kết.
14 Thứ sáu, TTHC gắn kết với công tác văn thƣ. Các TTHC chủ yếu thực hiện tại văn phòng của công sở nhà nƣớc, phƣơng tiện truyền đạt chủ yếu là các công văn, giấy tờ. Vì thế, TTHC thƣờng gắn chặt với công tác văn thƣ, với việc tổ chức ban hành, sử dụng, quản lý văn bản trong cơ quan nhà nƣớc. 1.1.3. Vai trò của thủ tục hành chính Thủ tục hành chính có vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, ảnh hƣởng trực tiếp đến đời sống nhân dân, hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Thông qua các TTHC, các cá nhân, tổ chức thực hiện đƣợc quyền lợi, nghĩa vụ của mình và đồng thời cơ quan hành chính nhà nƣớc thực hiện chức năng quản lý nhà nƣớc. Vai trò của TTHC đƣợc thể hiện ở các điểm sau: Thứ nhất, TTHC là hình thức quy định để đảm bảo cho các quyết định hành chính đƣợc thi hành thuận lợi và thống nhất. Nó tạo điều kiện để đƣa pháp luật vào đời sống, bảo đảm quyền lợi của các bên tham gia thủ tục. Nếu bỏ qua, không làm đúng thủ tục thì nhiều trƣờng hợp sẽ làm cho các quyết định hành chính bị vô hiệu hóa, không đƣợc đƣa vào thực tế hoặc bị hạn chế về hiệu lực thi hành, gây ra bệnh quan liêu, cửa quyền, tùy tiện. Có thể kiểm tra đƣợc tính hợp pháp, hợp lý của các quyết định hành chính thông qua TTHC. TTHC càng có tính cơ bản thì ý nghĩa càng lớn, bởi vì các TTHC cơ bản thƣờng tác động đến giai đoạn cuối cùng của quyết định hành chính, đến hiệu quả của việc thực hiện chúng. Thứ hai, TTHC nếu xây dựng và ban hành hợp lý sẽ góp phần chống sự sách nhiễu và tham nhũng. TTHC liên quan đến quyền lợi của công dân, khi xây dựng hợp lý và vận dụng tốt vào đời sống, nó sẽ có ý nghĩa thiết thực, làm giảm phiền hà, củng cố mối quan hệ giữa nhà nƣớc với nhân dân; công việc giải quyết nhanh chóng, chính xác theo đúng yêu cầu của công cuộc cải cách hành chính nhà nƣớc.