Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST

Báo xấu

54
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản lý công "Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững; Thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An; Mục tiêu và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …/… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM THỊ HƢƠNG GIANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC, TỈNH NGHỆ AN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI – NĂM 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …/… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM THỊ HƢƠNG GIANG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC, TỈNH NGHỆ AN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGÔ THÚY QUỲNH HÀ NỘI – NĂM 2020
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.................................................... 2 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn .............................................................. 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 5 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ..................... 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ..................................................... 6 7. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 7 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG...................................................................................... 8 1.1. Một số khái niệm quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững ................... 8 1.1.1. Khái niệm giảm nghèo ............................................................................ 8 1.1.2. Khái niệm giảm nghèo bền vững........................................................... 10 1.1.3. Khái niệm quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững ......................... 11 1.2. Sự cần thiết và những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững ............................................................................................... 12 1.2.1. Sự cần thiết phải thực hiện quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững .. 12 1.2.2. Những yếu tố ảnh hưởng đến QLNN về giảm nghèo bền vững ............ 14 1.3. Nội dung quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững .............................. 18 1.3.1. Nhà nước ban hành và tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ............................................................................................................... 18 1.3.2. Tổ chức bộ máy thực hiện giảm nghèo bền vững ................................. 19
1.3.3. Các nguồn lực để giảm nghèo bền vững ............................................... 21 1.3.4. Tổ chức thực hiện các chính sách giảm nghèo bền vững ..................... 22 1.3.5. Thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững ............................................................................................................... 22 1.3.6. Đánh giá kết quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững .............. 23 1.4. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững và bài học quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững cho huyện Nghi Lộc, tỉnh nghệ An ............... 24 1.4.1. Kinh nghiệm Quốc tế về giảm nghèo bền vững .................................... 24 1.4.2. Kinh nghiệm quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững của một số huyện trong nước............................................................................................. 27 1.4.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An ........... 31 Kết luận chƣơng 1 ......................................................................................... 33 CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC, TỈNH NGHỆ AN ...................................................................................................... 34 2.1. Tổng quan đặc điểm tự nhiên, kinh tế xã hội và hình hình nghèo đói tác động đến quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An ............................................................................................ 34 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên và văn hóa – xã hội................................................. 34 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế xã hội ........................................................ 36 2.1.3. Thực trạng nghèo đói trên địa bàn huyện Nghi Lộc ............................. 37 2.1.4. Nguyên nhân nghèo ............................................................................... 41 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An ................................................................................... 43 2.2.1. Tổ chức triển khai thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về giảm nghèo bền vững ............................................................................................... 43 2.2.2. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững ................ 45 2.2.3. Huy động, sử dụng các nguồn lực thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện ........................................................................... 47
2.2.4. Tổ chức thực hiện chính sách quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện .................................................................................. 49 2.2.5. Thanh tra, kiểm tra, giám sát quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững . 64 2.2.6. Đánh giá chung kết quả quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa bàn huyện Nghi Lộc................................................................................................ 67 Kết luận chƣơng 2 ......................................................................................... 74 CHƢƠNG 3 MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN NGHI LỘC, TỈNH NGHỆ AN............................................ 75 3.1. Mục tiêu giảm nghèo của huyện Nghi lộc ................................................ 75 3.1.1. Mục tiêu chung ...................................................................................... 75 3.1.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 75 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An .................................................... 76 3.2.1. Tiếp tục thực hiện nghiêm túc các văn bản quy định của pháp luật về giảm nghèo bền vững ...................................................................................... 76 3.2.2. Tăng cường, kiện toàn bộ máy quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững . 77 3.2.3. Huy động, sử dụng có hiệu quả và quản lý chặt chẽ các nguồn lực thực hiện giảm nghèo bền vững. ............................................................................. 79 3.2.4. Hoàn thiện tổ chức thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện ........................................................................................................ 82 3.2.5. Đẩy mạnh các hoạt động thanh tra, kiểm tra đối với quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững .................................................................................. 92 3.2.6. Chú trọng đánh giá kết quả, hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện. .......................................................................... 93 3.3. Một số khuyến nghị .................................................................................. 94 3.3.1. Với Trung ương ..................................................................................... 94 3.3.2. Với tỉnh Nghệ An ................................................................................... 95 Kết luận chƣơng 3 ......................................................................................... 96
KẾT LUẬN CHUNG .................................................................................... 97 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 99 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 104 Phụ lục 1........................................................................................................ 104 Phụ lục 2........................................................................................................ 105 Phụ lục 3........................................................................................................ 113 Phụ lục 4........................................................................................................ 114 Phụ lục 5........................................................................................................ 116 Phụ lục 6........................................................................................................ 119
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An” là công trình nghiên cứu khoa học của tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực, khách quan, khoa học dựa trên kết quả nghiên cứu thực tế và các tài liệu đã được công bố. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Phạm Thị Hƣơng Giang
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành Luận văn, tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ, động viên của quý Thầy, Cô, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Lãnh đạo, Khoa Sau đại học, quý thầy, cô và cán bộ của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện thuận lợi và môi trường thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu tại Học viện. Xin gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo Uỷ ban nhân dân huyện và Phòng Lao động Thương binh và xã hội huyện Nghi Lộc đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tiếp cận tài liệu phục vụ cho việc nghiên cứu và hoàn thành luận văn của mình. Cảm ơn các đồng nhiệp đã chia sẻ kiến thức cũng như tạo điều kiện về mặt thời gian, công việc; cảm ơn gia đình, bạn bè đã động viên trong suốt thời gian thực hiện Luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn Cô PGS.TS Ngô Thúy Quỳnh đã trực tiếp hướng dẫn và luôn quan tâm, tận tình giúp đỡ trong suốt quá trình nghiên cứu để tôi hoàn thành luận văn của mình. Xin trân trọng cảm ơn! Tác giả Phạm Thị Hƣơng Giang
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Diễn giải 1 BCĐ Ban chỉ đạo 2 BHYT Bảo hiểm y tế 3 BTXH Bảo trợ xã hội 4 CTMTQG Chương trình mục tiêu quốc gia 5 ĐBKK Đặc biệt khó khăn 6 ESCAP Ủy ban Kinh tế và Xã hội Châu Á – Thái Bình Dương 7 GNBV Giảm nghèo bền vững 8 HCKK Hoàn cảnh khó khăn 9 HĐND Hội đồng nhân dân 10 LĐTBXH Lao động – Thương binh và Xã hội 11 NCC Người có công 12 NXB Nhà xuất bản 13 PSG-TS Phó giáo sư – Tiến sĩ 14 QLNN Quản lý nhà nước 15 UBND Ủy ban nhân dân
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU TT Số hiệu bảng Tên bảng 1 Bảng 2.1 Diễn biến và phân loại hộ nghèo trên địa bàn huyện Nghi Lộc giai đoạn 2015-2019 2 Bảng 2.2 Tổng hợp kết quả miễn giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập đối với học sinh nghèo giai đoạn 2015- 2019 3 Bảng 2.3 Tổng hợp các chính sách hỗ trợ trực tiếp cho hộ nghèogiai đoạn 2015-2019 4 Bảng 2.4 Đánh giá hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2015-2019 trên địa bàn huyện Nghi Lộc DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ TT Số hiệu hình Tên hình vẽ, đồ thị 1 Hình 1.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức bộ máy thực hiện giảm nghèo bền vững 2 Biểu đồ 2.1 Phân tích mức độ thiếu hụt các dịch vụ xã hội cơ bản của hộ nghèo trên địa bàn huyện Nghi Lộc giai đoạn 2015 – 2019 4 Biểu đồ 2.2 Phân tích nguyên nhân nghèo trên địa bàn huyện Nghi Lộc giai đoạn 2015 – 2019
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tại Việt Nam, Đảng và Nhà nước luôn xác định giảm nghèo bền vững là một trong những chương trình mục tiêu quốc gia quan trọng, được ưu tiên hàng đầu trong chủ trương, đường lối, chính sách phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nhờ đó công tác giảm nghèo đã có nhiều tiến bộ nhưng trong thực tiễn đang bộc lộ nhiều bất cập, kết quả giảm nghèo chưa vững chắc, tỷ lệ tái nghèo còn cao, tỷ lệ hộ nghèo các vùng núi còn cao. Có những vấn đề lý luận về giảm nghèo bền vững chưa được tường minh. Ví dụ, quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững có nội hàm, bản chất là gì? các yếu tố ảnh hưởng đến giảm nghèo bền vững ra sao và đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững thế nào... Trong thực tế quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững tại các địa phương còn gặp nhiều khó khăn, lúng túng. Ở Nghệ An nói chung và ở huyện Nghi Lộc nói riêng công tác giảm nghèo và quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững cũng gặp nhiều vướng mắc và lúng túng. Cùng với phong trào xóa đói giảm nghèo của cả nước, Nghệ An đã và đang đẩy mạnh thực hiện công tác giảm nghèo. Trong thời gian qua, toàn tỉnh đã có nhiều chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế và giảm nghèo, ban hành nhiều cơ chế, chính sách, biện pháp tổ chức thực hiện, huy động sức mạnh của xã hội vào công cuộc xóa đói giảm nghèo, nhờ vậy mà đạt được những kết quả quan trọng, tạo ra sự phấn khởi trong nhân dân. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2015-2019 kết quả giảm nghèo chưa vững chắc: tuy giảm được 2.112 hộ nghèo nhưng tỷ lệ tái nghèo còn cao (55,8%), số hộ nghèo mới tăng khoảng 12,8%; tốc độ giảm nghèo không đồng đều giữa các địa phương, nhìn chung bộ phận lớn hộ nghèo chưa được tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản; nhiều chủ trương, chính sách về giảm nghèo ở một số nơi chưa được triển khai tốt, việc giảm nghèo chưa sáng tạo... Vấn đề đặt ra là làm thế nào để triển khai thực hiện các chính sách giảm nghèo có hiệu quả ở cơ sở, 1
khắc phục các hạn chế trong việc thực hiện chính sách thời gian qua. Để làm rõ những vấn đề như thế cần có sự nghiên cứu một cách có hệ thống cả về lý luận lẫn thực tiễn để tìm ra các giải pháp thiết thực trong việc thực hiện chính sách giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện. Đây là vấn đề rất bức thiết hiện nay ở địa phương cần sớm được nghiên cứu làm rõ. Xuất phát từ yêu cầu lý luận và thực tiễn đó, tôi chọn vấn đề "Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An" làm đề tài nghiên cứu Luận văn tốt nghiệp Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Có rất nhiều công trình nghiên cứu về công tác xóa đói giảm nghèo và thực hiện chương trình giảm nghèo bền vững ở Việt Nam và ở các địa phương. Tuy nhiên các đề tài nghiên cứu chuyên sâu về giảm nghèo bền vững từ góc nhìn quản lý nhà nước tại địa bàn cụ thể là huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An thì chưa có.Vì vậy, tiến hành nghiên cứu đề tài này, tác giả sẽ đóng góp bổ sung thêm vào những kết quả đã có một số khía cạnh về quản lý nhà nước, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Sau đây tác giả xin trích dẫn một số nghiên cứu tiêu biểu có liên quan: 2.1. Đối với sách, báo PGS-TS Lê Quốc Lý (2012), Chính sách xóa đói giảm nghèo - Thực trạng và giải pháp, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội. Cuốn sách đã nêu một số lý luận về giảm nghèo; những chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách của Nhà nước về công tác xóa đói giảm nghèo. Ngoài cơ sở lý luận, cuốn sách tổng kết, đánh giá tổng thể chính sách xóa đói giảm nghèo của Việt Nam một cách khá toàn diện ở thời điểm nghiên cứu. - Trần Thị Bích Hạnh, Thực hiện chính sách xóa đói giảm nghèo ở các tỉnh duyên hải miền Trung trong những năm qua và giải pháp cho thời gian tới (chuyên đề sách kinh tế - xã hội các tỉnh miền Trung, Tây Nguyên những năm đầu thế kỷ XXI- Thực trạng và xu hướng phát triển, PGS. TS Phạm Hảo 2
chủ biên). Tác giả đã khái quát tình hình chiến lược xóa đói giảm nghèo ở các tỉnh duyên hải Miền Trung giai đoạn 2001-2005, từ đó đánh giá chung về công tác chỉ đạo và thực hiện chương trình xóa đói giảm nghèo ở các tỉnh duyên hải miền Trung. Trên cơ sở đó đưa ra các giải pháp để đẩy mạnh chương trình xóa đói giảm nghèo ở miền Trung trong thời gian tới. - Bài viết "Giảm nghèo chưa bền vững" của tác giả Lan Hương, Báo Đại Đoàn kết đã nêu lên thực trạng công tác giảm nghèo ở Việt Nam chưa bền vững, cần phải có tư duy và cách nhìn mới khi thực hiện công tác này. 2.2. Đối với luận văn, luận án - Nguyễn Thế Tân (2015), Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Học viện hành chính Quốc gia, Hà Nội. Tác giả đề cập đến quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh nhưng khía cạnh giảm nghèo bền vững mới được trình bày sơ bộ, chưa đề cập vấn đề đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh. - Nguyễn Thị Phương Hoa (2017), Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên ở các huyện miền núi biên giới tỉnh Thanh Hóa, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Học viện hành chính Quốc gia, Hà Nội. Cũng như tình trạng như của tác giả Nguyễn Thế Tân mà tác giả nói ở trên. - Phạm Bình Long (2017), Quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Bình Dương, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Học viện hành chính Quốc gia, Hồ Chí Minh. Tác giả này đã đề cập đến sự cần thiết đánh giá quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh Bình Dương nhưng cũng chưa đưa ra những chỉ tiêu cụ thể để đánh giá. - Thái Thọ (2019), Quản lý nhà nước về giảm nghèo trên địa huyện Đông Giang, tỉnh Quảng Nam, Luận văn Thạc sỹ Quản lý kinh tế, Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội. Tác giả này chưa trình bày rõ nội hàm của quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh, địa bàn huyện. 3
- Nguyễn Văn Sinh (2015), Thực hiện chính sách giảm nghèo ở huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An, Luận văn Thạc sỹ Quản lý kinh tế, Trường Đại học kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. Tác giả Nguyễn Văn Sinh chưa trình bày rõ nội hàm của quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn tỉnh, địa bàn huyện, chỉ tập trung nêu ra các chính sách giảm nghèo triển khai trên địa bàn. - Trần Nguyên Hòa (2013), Hoàn thiện quá trình tổ chức thực thi chính sách tín dụng ưu đãi người nghèo ở huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, Luận văn Thạc sỹ Quản lý công, Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội. Tác giả này tuy đề cập các chính sách tín dụng ưu đãi người nghèo nhưng chưa chỉ rõ những hạn chế, yếu kém của hệ thống chính sách đó. - Nguyễn Đăng Bình (2010), Đầu tư phát triển gắn với tăng trưởng theo hướng giảm nghèo, Luận án tiến sĩ, Viện chiến lược phát triển – Bộ Kế hoạch và đầu tư, Hà Nội. Luận án đã đề cập tới một vấn đề quan trọng đó là đầu tư theo hướng vừa đảm bảo tăng trưởng kinh tế vừa đảm bảo góp phần giảm nghèo. Hay nói cách khác, muốn giảm nghèo thì phải đầu tư phát triển không chỉ đối với xây dựng kết cấu hạ tầng, nhà ở mà còn phải và nhất thiết phải để phát triển kinh tế. Phát triển kinh tế mới là gốc để giảm nghèo và nâng cao mức sống dân cư. Nhìn chung các tác giả trên chưa nhắc tới vấn đề hoạch địch chủ trương giảm nghèo bền vững và vấn đề cụ thể hóa chính sách của Đảng và Nhà nước cũng như những vấn đề cần thiết phải xây dựng chính sách, biện pháp cụ thể của chính quyền tỉnh, chính quyền huyện đối với giảm nghèo bền vững của tỉnh, huyện. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở làm rõ hơn những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý nhà nước đối với giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện, đánh giá kết quả, hiệu quả quản lý nhà nước đối với giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện, Luận 4
văn phân tích thực trạng và đề ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, đề tài phải thực hiện thành công những nhiệm vụ chủ yếu sau: - Hệ thống lại những vấn đề về lý luận của quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững. - Phân tích, đánh giá một cách khách quan, khoa học về thực trạng nghèo đói và tình hình thực hiện quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Để từ đó rút ra các thành công, hạn chế, nguyên nhân và xác định những vấn đề cần tiếp tục giải quyết. - Đề xuất quan điểm, mục tiêu, giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An trong thời gian tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu tình hình đói nghèo và thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: Luận văn nghiên cứu cả lý thuyết và thực tiễn, cả hiện trạng và tương lai giảm nghèo bền vững và quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Đặc biệt sẽ đề xuất quan điểm, mục tiêu, giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc trong những năm tới. - Phạm vi không gian: trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An - Phạm vi thời gian: + Thời gian đánh giá thực trạng: Giai đoạn 2015-2019. + Thời gian đề xuất giải pháp: Năm 2020 và sau năm 2020. 5
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận - Luận văn thực hiện dựa trên cơ sở nền tảng nhận thức về chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử của Mác - Lê Nin, quan hệ mật thiết giữa lý luận và thực tiễn. - Luận văn bám sát tư tưởng Hồ Chí Minh về phát triển do dân, vì dân; quán triệt quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước ta về giảm nghèo bền vững. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn có sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: - Phương pháp phân tích thống kê: Trên cơ sở dữ liệu thu thập được, luận văn sử dụng số liệu thống kê để phân tích theo hướng các nội dung nghiên cứu để làm rõ vấn đề, giải quyết nhiệm vụ nghiên cứu. - Phương pháp so sánh: thông qua so sánh để đánh giá thực trạng thực hiện chính sách, xác định ưu điểm, hạn chế qua các năm để từ đó xác định được những yếu điểm, tìm ra các giải pháp hoàn thiện chính sách. - Phương pháp chuyên gia: sử dụng để lấy thêm thông tin và để kiểm định thêm những kết luận, nhận định, đề xuất của tác giả về quản lý nhà nước đối với giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc trong thời gian vừa qua cũng như trong thời gian sắp tới. Ngoài ra, luận văn tiến hành thu thập và tìm kiếm thông tin trên mạng internet. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn đã góp phần làm rõ thêm những vấn đề lý luận chủ yếu đối với quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, qua đó đưa ra những giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 6
6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn cung cấp thêm căn cứ khoa học cho việc hoạch định chủ trương, xây dựng giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn được kết cấu thành 03 chương cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở khoa học quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. Chương 3: Mục tiêu và giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An. 7
CHƢƠNG 1 CƠ SỞ KHOA HỌC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ GIẢM NGHÈO BỀN VỮNG Tuy đề tài luận văn nghiên cứu vấn đề quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững trên địa bàn huyện nhưng quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững là vấn đề cần được thống nhất trên phạm vi cả nước, tỉnh và huyện. Vì thế Luận văn sẽ tập trung làm rõ hơn vấn đề quản lý nhà nước về giảm nghèo bền vững để vận dụng vào nghiên cứu vấn đề này trên địa bàn huyện Nghi Lộc tỉnh Nghệ An. 1.1. Một số khái niệm quản lý nhà nƣớc về giảm nghèo bền vững 1.1.1. Khái niệm giảm nghèo 1.1.1.1. Khái niệm đói nghèo Đói nghèo là một hiện tượng mang tính kinh tế - xã hội, tác động rất lớn đến sự phát triển bền vững của bất cứ một quốc gia nào trên thế giới. Không có một định nghĩa chung về đói nghèo, khái niệm đói nghèo được dùng rất lâu trên thế giới để chỉ tình trạng của một nhóm người trong xã hội không có khả năng được hưởng “một cái gì đó” ở mức độ tối thiểu cần thiết, tuy nhiên quan niệm đói nghèo chỉ mang tính chất tương đối bởi vì nó phụ thuộc vào điều kiện không gian, địa lý, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của từng vùng, từng địa phương, từng quốc gia. Hội nghị bàn về giảm đói nghèo trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương do ESCAP tổ chức vào tháng 9/1993 tại BangKok (Thái Lan), các quốc gia trong khu vực đã thống nhất cho rằng: “Nghèo đói là tình trạng một bộ phận dân cư không được hưởng và th a mãn những nhu cầu cơ bản của con người đã được xã hội th a nhận, t y theo trình độ phát triển kinh tế - xã hội và phong tục tập quán của t ng địa phương”. Quan niệm về nghèo của Việt Nam là thừa nhận định nghĩa chung về nghèo do Ủy ban kinh tế xã hội khu vực Châu Á Thái Bình Dương do ESCAP đưa ra. Nghèo là tình trạng của một bộ phận cư dân nghèo có mức sống dưới 8
mức tối thiểu và thu nhập không đủ bảo đảm nhu cầu về vật chất để duy trì cuộc sống. Hiểu một cách chung nhất: Nghèo là tình trạng một bộ phận dân cư vì lý do nào đó không được hưởng và thỏa mãn các nhu cầu mà xã hội thừa nhận, tùy theo trình độ phát triển kinh tế - xã hội và phong tục tập quán của chính xã hội đó. Biểu hiện thông qua tình trạng thiếu ăn, thiếu nước sinh hoạt, suy dinh dưỡng, mù chữ, bệnh tật, tuổi thọ trung bình thấp, không được tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản. 1.1.1.2. Chuẩn nghèo và tiêu chí xác định chuẩn nghèo Chuẩn nghèo là thước đo (hay tiêu chí) nhằm xác định ai là người nghèo (hoặc không nghèo) để thực hiện các chính sách hỗ trợ giảm nghèo của nhà nước; nhằm bảo đảm công bằng trong thực hiện các chính sách giảm nghèo. Tại Việt Nam, sau 30 năm đổi mới chuyển từ một quốc gia thu nhập thấp sang nước có thu nhập trung bình nên cách tiếp cận đánh giá tiêu chuẩn nghèo ở Việt Nam đã có sự thay đổi và có nhiều tiến bộ để phù hợp với tiêu chuẩn nghèo của thế giới. Căn cứ vào mức sống thực tế các địa phương, trình độ phát triển kinh tế-xã hội, từ năm 1993 đến năm 2015, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đã 6 lần công bố tiêu chuẩn cụ thể cho hộ nghèo. Các tiêu chí này thay đổi theo thời gian cùng với sự thay đổi mặt bằng thu nhập quốc gia. Giai đoạn 1993-2000 chuẩn nghèo được quy đổi ra gạo có mức dưới 20- 25kg gạo; giai đoạn 2000-2015 cách đo lường và đánh giá nghèo thông qua thu nhập (giai đoạn 2001-2005 mức thu nhập dưới 150.000 đồng. giai đoạn 2006- 2010 mức thu nhập dưới 260.000 đồng; giai đoạn 2011-2015 mức thu nhập dưới 500.000 đồng). Chính phủ quy định chuẩn nghèo dựa trên mức chi tiêu đáp ứng những nhu cầu tối thiểu và được quy thành tiền. Nếu người có thu nhập thấp dưới mức chuẩn nghèo thì được đánh giá thuộc diện hộ nghèo. Trên 9
thực tế, nhiều hộ thoát nghèo nhưng mức thu nhập vẫn nằm cận chuẩn nghèo, do đó số lượng hộ cận nghèo vẫn rất lớn, tỷ lệ tái nghèo còn cao. Để thực hiện cam kết trước cộng đồng quốc tế là xóa bỏ tình trạng nghèo dưới mọi hình thức, không để bất cứ ai bị bỏ lại phía sau. Ngày 15/9/2015 Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định số 1614/QĐ-TTg phê duyệt Đề án tổng thể “Chuyển đổi phương pháp tiếp cận đo lường nghèo từ đơn chiều sang đa chiều áp dụng cho giai đoạn 2016 - 2020”. Chuẩn nghèo giai đoạn 2016 - 2020 của Việt Nam được xây dựng theo hướng sử dụng kết hợp cả chuẩn nghèo về thu nhập và thiếu hụt mức độ thiếu hụt tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản bao gồm y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, tiếp cận thông tin (Có phụ lục 1 chi tiết kèm theo) 1.1.1.3. Khái niệm giảm nghèo Giảm nghèo chính là làm cho bộ phận dân cư nghèo giảm đi nhờ nâng cao thu nhập, nâng cao mức sống để thoát khỏi tình trạng nghèo. Biểu hiện ở tỷ lệ phần trăm và số lượng người nghèo theo chuẩn quốc gia giảm xuống. Nói một cách khác, giảm nghèo là một quá trình chuyển đổi một bộ phận dân cư nghèo lên một nhóm dân cư không thuộc diện nghèo và có mức sống cao hơn. Giảm nghèo là tổng thể các biện pháp, chính sách của nhà nước tác động nhằm tạo điều kiện cho các đối tượng nghèo đói tăng thu nhập, đáp ứng các nhu cầu tối thiểu trên cơ sở chuẩn nghèo quốc gia và khu vực. 1.1.2. Khái niệm giảm nghèo bền vững Khái niệm giảm nghèo bền vững đã được một số nghiên cứu đề cập từ trước năm 2000. Nhưng đến năm 2008 cụm từ "giảm nghèo bền vững" mới được sử dụng chính thức trong văn bản hành chính ở Việt Nam (tại Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP ngày 27/12/2008 của Chính phủ về Chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với 61 huyện nghèo). Tuy nhiên đến nay chưa có một khái niệm hay định nghĩa chính thức về giảm nghèo bền vững. 10