Luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Nghiên cứu giải pháp phát triển thể thao ngoại khóa cho sinh viên trường Đại học Tây Bắc

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:211

Thêm vào BST

Báo xấu

10
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án nghiên cứu lựa chọn một số giải pháp cấp thiết và khả thi nhằm phát triển thể thao ngoại khóa cho SV trường Đại học Tây Bắc. Tổ chức các hình thức thể thao ngoại khóa đa dạng và phù hợp cho SV, từ đó nâng cao sức khỏe, thể lực, kết quả học tập, đời sống tinh thần, hình thành thói quen rèn luyện thân thể thường xuyên cho SV trường Đại học Tây Bắc.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Giáo dục học: Nghiên cứu giải pháp phát triển thể thao ngoại khóa cho sinh viên trường Đại học Tây Bắc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH VIỆN KHOA HỌC THỂ DỤC THỂ THAO LÊ VIỆT DŨNG NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỂ THAO NGOẠI KHÓA CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY BẮC LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC Hà Nội, 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH VIỆN KHOA HỌC THỂ DỤC THỂ THAO LÊ VIỆT DŨNG NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN THỂ THAO NGOẠI KHÓA CHO SINH VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC TÂY BẮC Tên ngành: Giáo dục học Mã ngành: 91.4.01.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ GIÁO DỤC HỌC CÁN BỘ HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS TRẦN HIẾU 2. PGS.TS LƯƠNG KIM CHUNG Hà Nội, 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trình bày trong luận án là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Tác giả luận án Lê Việt Dũng
MỤC LỤC Trang bìa Trang phụ bìa Mục lục Danh mục viết tắt Danh mục biểu bảng, sơ đồ, biểu đồ MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ..................... 6 1.1. Một số khái niệm có liên quan .............................................................. 6 1.1.1. Khái niệm về GDTC ............................................................................. 6 1.1.2. Khái niệm về GDTC nội khóa .............................................................. 8 1.1.3. Khái niệm về thể thao ngoại khóa ......................................................... 8 1.1.4. Hoạt động thể thao ................................................................................ 9 1.1.5. Hoạt động thể thao trường học ............................................................ 10 1.1.6. Khái niệm về giải pháp ....................................................................... 10 1.2. Quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách Nhà nước về công tác GDTC ................................................................................................... 12 1.3. Thể thao ngoại khóa ............................................................................ 18 1.3.1. Vị trí, vai trò của thể thao ngoại khóa ................................................. 18 1.3.2. Mục đích của tổ chức thể thao ngoại khóa. ......................................... 19 1.3.3. Đặc điểm của thể thao ngoại khóa ...................................................... 20 1.3.4. Nội dung của thể thao ngoại khóa ....................................................... 23 1.3.5. Hình thức tổ chức thể thao ngoại khóa ................................................ 24 1.4. Xã hội hóa thể dục thể thao................................................................. 27 1.5. Một số nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến đề tài............ 32 1.5.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ...................................................... 32 1.5.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ........................................................ 34 1.6. Khái quát về trường Đại học Tây Bắc ................................................ 40 Kết luận chương ........................................................................................... 42
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP VÀ TỔ CHỨC NGHIÊN CỨU ............................................................................................................ 43 2.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................... 43 2.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................... 43 2.2.1. Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu ............................................. 43 2.2.2. Phương pháp phỏng vấn tọa đàm ........................................................ 45 2.2.3. Phương pháp quan sát sư phạm .......................................................... 46 2.2.4. Phương pháp điều tra xã hội học ......................................................... 46 2.2.5. Phương pháp phân tích SWOT ........................................................... 47 2.2.6. Phương pháp kiểm tra sư phạm........................................................... 49 2.2.7. Phương pháp thực nghiệm .................................................................. 52 2.2.8. Phương pháp toán thống kê ................................................................ 53 2.3. Tổ chức nghiên cứu ............................................................................. 55 2.3.1. Phạm vi nghiên cứu: ........................................................................... 55 2.3.2. Thời gian nghiên cứu: ......................................................................... 55 CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ...................... 57 3.1. Đánh giá thực trạng thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc ................................................................................................ 57 3.1.1. Thực trạng chương trình giáo dục thể chất nội khóa cho các đối tượng sinh viên của trường Đại học Tây Bắc giai đoạn 2017-2021. ........................ 57 3.1.2. Thực trạng thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc ..................................................................................................................... 60 3.1.3. Thực trạng về hình thức tổ chức và thời gian tập luyện thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc ................................................. 64 3.1.4. Thực trạng về nội dung tập luyện thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc ............................................................................... 68 3.1.5. Thực trạng các yếu tố đảm bảo cho thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc ............................................................................... 69
3.1.6. Xác định những động cơ và khó khăn trở ngại khi tham gia thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc ........................................ 74 3.1.7. Ý kiến của giảng viên chuyên ngành về động cơ và khó khăn trở ngại khi tham gia thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc ...... 81 3.1.8. Bàn luận về thực trạng thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc ................................................................................................. 87 3.2. Lựa chọn và đánh giá hiệu quả các giải pháp phát triển thể thao ngoại khóa cho sinh viên trường ĐHTB.................................................... 91 3.2.1. Mục tiêu và yêu cầu của các giải pháp ................................................ 91 3.2.2. Cơ sở lý luận và nguyên tắc đề xuất các giải pháp phát triển thể thao ngoại khóa cho sinh viên trường Đại học Tây Bắc. ...................................... 92 3.2.3. Cơ sở thực tiễn ................................................................................... 97 3.2.4. Vận dụng ma trận SWOT trong thực nghiệm các giải pháp để phát triển TTNK. .......................................................................................................... 99 3.2.5. Lựa chọn các giải pháp phát triển thể thao ngoại khóa cho sinh viên trường Đại học Tây Bắc ............................................................................. 102 3.2.6. Xây dựng nội dung các giải pháp ...................................................... 107 3.2.7. Tổ chức thực nghiệm ....................................................................... 118 3.2.8. Đánh giá kết quả thực nghiệm .......................................................... 119 3.2.9. Bàn luận về các giải pháp và hiệu quả thực nghiệm. ......................... 135 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................. 138 1. KẾT LUẬN ............................................................................................ 139 2. KIẾN NGHỊ ........................................................................................... 140 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BCH : Ban chấp hành BGH : Ban giám hiệu BQL : Cán bộ quản lý CB : Cán bộ CĐ : Cao đẳng CLB : Câu lạc bộ CNXH : Chủ nghĩa xã hội CSVC : Cơ sở vật chất ĐH : Đại học ĐHGQHN : Đại học quốc gia Hà Nội ĐHTB : Đại học Tây Bắc ĐTN : Đoàn Thanh niên GD : Giáo dục GDĐT : Giáo dục đào tạo GDTC : Giáo dục thể chất GP : Giải pháp GV : Giảng viên HDV : Hướng dẫn viên HLV : Huấn luyện viên HSSV : Học sinh, sinh viên NK : Ngoại khóa QL : Quản lý SV : Sinh viên TDTT : Thể dục thể thao TN : Thực nghiệm TTNK : Thể thao ngoại khóa VĐV : Vận động viên XHCN : Xã hội chủ nghĩa XHH : Xã hội hóa
DANH MỤC BIỂU BẢNG, BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ Số Tên bảng, biểu đồ, sơ đồ Trang Bảng 3.1 Chương trình và kế hoạch đào tạo môn giáo dục thể chất 59 dành cho khối không chuyên trường Đại học Tây Bắc giai đoạn 2017 – 2020 3.2 Kết quả học tập các nội dung trong chương trình môn 60 học giáo dục thể chất của sinh viên trường Đại học Tây Bắc năm học 2018 – 2019 3.3 Nhận thức về vai trò thể thao ngoại khóa của sinh viên 61 trường Đại học Tây Bắc 3.4 Thực trạng tập luyện thể thao ngoại khóa của sinh viên 62 Trường Đại học Tây Bắc 3.5 Thực trạng hình thức tập luyện thể thao ngoại khóa của 63 sinh viên trường Đại học Tây Bắc 3.6 Thực trạng hình thức tổ chức tập luyện thể thao ngoại 65 khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc 3.7 Thực trạng thời gian tập luyện thể thao ngoại khóa của 66 sinh viên trường Đại học Tây Bắc (n=299) 3.8 Thực trạng về nội dung tập luyện thể thao ngoại khóa 68 của sinh viên trường Đại học Tây Bắc 3.9 Phỏng vấn cán bộ giảng viên về thực trạng cơ sở vật Sau trang chất phục vụ thể thao ngoại khóa cho sinh viên trường 70 Đại học Tây Bắc 3.10 Thực trạng đội ngũ giảng viên chuyên ngành giáo dục 73 thể chất của trường Đại học Tây Bắc 3.11 Thực trạng đội ngũ giảng viên chuyên ngành giáo dục 74 thể chất tham gia hướng dẫn thể thao ngoại khóa của trường Đại học Tây Bắc
3.12 Phỏng vấn ý kiến sinh viên về động cơ tham gia thể thao Sau trang ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc 75 3.13 Phỏng vấn ý kiến sinh viên về những khó khăn, trở ngại Sau trang khi tham gia thể thao ngoại khóa 78 3.14 Phỏng vấn ý kiến giảng viên về động cơ tham gia thể Sau trang thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc 82 3.15 Phỏng vấn ý kiến giảng viên về những khó, khăn trở Sau trang ngại khi tham gia thể thao ngoại khóa của sinh viên 84 trường Đại học Tây Bắc 3.16 Phân tích SWOT về yếu tố nhận thức của TTNK trường Sau trang Đại học Tây Bắc 100 3.17 Phân tích SWOT về yếu tố tổ chức câu lạc bộ tùy theo Sau trang sở thích và điều kiện của sinh viên trường Đại học Tây 99 Bắc. 3.18 Phân tích SWOT về hệ thống giải thi đấu trong trường Sau trang Đại học Tây Bắc. 99 3.19 Bảng so sánh tương quan giữa tính cấp thiết và khả thi Sau trang của các giải pháp - Nhóm sinh viên 106 3.20 Bảng so sánh tương quan giữa tính cấp thiết và khả thi Sau trang của các giải pháp – Nhóm CBQL, GV 106 3.21 Kiểm định độ tin cậy của các giải pháp Sau trang 106 3.22 Bảng hệ số tương quan thứ bậc giữa tính cấp thiết và Sau trang tính khả thi của 5 giải pháp đã chọn lựa 106 3.23 Kết quả phỏng vấn về nội dung cơ bản định hình thiết Sau trang chế CLB Nâng cao trường Đại học Tây Bắc 110 3.24 Kết quả phỏng vấn về nội dung cơ bản định hình thiết Sau trang chế CLB thể thao giải trí thuộc Hội Sinh viên 110 3.25 Tổ chức CLB Nâng cao và CLB Thể thao giải trí Sau trang
115 3.26 Phỏng vấn ý kiến giảng viên chuyên ngành GDTC về Sau trang tiêu chí đánh giá kết quả thực nghiệm 119 3.27 Nội dung đánh giá thực nghiệm 120 3.28 Số lượng người tập và hình thức tập luyện CLB Nâng 121 cao trường Đại học Tây Bắc trước và sau thực nghiệm 3.29 Số lượng người tập và hình thức tập luyện CLB Thể Sau trang thao giải trí trường Đại học Tây Bắc trước và sau thực 123 nghiệm 3.30 Kết quả 5 test thể lực chung trước thực nghiệm của nam 126 sinh viên trường Đại học Tây Bắc ở nhóm bóng chuyền và bóng đá 3.31 Kết quả 5 test thể lực chung trước thực nghiệm của nữ 127 sinh viên trường Đại học Tây Bắc ở nhóm bóng chuyền hơi và bóng bàn nữ 3.32 Các test thể lực của nam sinh viên trường Đại học Tây 128 Bắc nhóm bóng chuyền và bóng đá trước thực nghiệm, sau thực nghiệm và độ tăng trưởng 3.33 Các test thể lực của nữ sinh viên trường Đại học Tây 129 Bắc nhóm bóng chuyền hơi, bóng bàn nữ trước thực nghiệm, sau thực nghiệm và độ tăng trưởng 3.34 Bảng so sánh các giải thể thao sinh viên trường Đại học 131 Tây Bắc tham gia năm học 2018 – 2019 và năm học 2019 – 2020 3.35 Số lượng kinh phí các tổ chức xã hội, doanh nghiêp và 134 cá nhân tài trợ cho các hoạt động thể dục thể thao trường Đại học Tây Bắc Biểu đồ 3.1 Giá trị trung bình về động cơ “Vì sức khỏe” tham gia Sau trang thể thao ngoại khóa của SV trường ĐH Tây Bắc 75 (n=299)
3.2 Giá trị trung bình về động cơ “Vì lối sống lành mạnh” Sau trang tham gia thể thao ngoại khóa của SV trường ĐH Tây 75 Bắc (n=299) 3.3 Giá trị trung bình về động cơ “Vì cộng đồng” tham gia 76 thể thao ngoại khóa của SV trường ĐH Tây Bắc (n=299) 3.4 Giá trị trung bình về những khó khăn trở ngại “Chủ Sau trang quan” khi tham gia thể thao ngoại khóa của SV trường 78 ĐH Tây Bắc (n=299) 3.5 Giá trị trung bình về những khó khăn trở ngại “Khách Sau trang quan” khi tham gia thể thao ngoại khóa của SV trường 78 ĐH Tây Bắc (n=299) 3.6 Giá trị trung bình về những khó khăn trở ngại do “Điều 79 kiện xã hội” khi tham gia thể thao ngoại khóa của SV trường ĐH Tây Bắc (n=299) 3.7 Giá trị trung bình về động cơ “Vì sức khỏe” tham gia Sau trang thể thao ngoại khóa của SV trường ĐH Tây Bắc (n=23) 82 3.8 Giá trị trung bình về động cơ “Vì lối sống lành mạnh” Sau trang tham gia thể thao ngoại khóa của SV trường ĐH Tây 82 Bắc (n=23) 3.9 Giá trị trung bình về động cơ “Vì cộng đồng” tham gia 83 thể thao ngoại khóa của SV trường ĐH Tây Bắc (n=23) 3.10 Giá trị trung bình về những khó khăn trở ngại “Chủ Sau trang quan” khi tham gia thể thao ngoại khóa của SV trường 84 ĐH Tây Bắc (n=23) 3.11 Giá trị trung bình về những khó khăn trở ngại “Khách Sau trang quan” khi tham gia thể thao ngoại khóa của SV trường 84 ĐH Tây Bắc (n=23) 3.12 Giá trị trung bình về những khó khăn trở ngại do “Điều 85 kiện xã hội” khi tham gia thể thao ngoại khóa của SV trường ĐH Tây Bắc (n=23)
3.13 Mô hình tổ chức quản lý CLB thể thao ngoại khóa cho 115 sinh viên trường Đại học Tây Bắc 3.14 Số lượng CLB Nâng cao và Đôi tuyển thể thao trường 122 Đại học Tây Bắc trước thực nghiệm và sau thực nghiệm 3.15 Số lượng sinh viên CLB Nâng cao và Đội tuyển thể thao 122 trường Đại học Tây Bắc trước thực nghiệm và sau thực nghiệm 3.16 Nhịp độ tăng trưởng nhóm thực nghiệm 1 và nhóm 128 thực nghiệm 2 sau thực nghiệm 3.17 Nhịp độ tăng trưởng nhóm thực nghiệm 3 và nhóm 130 thực nghiệm 4 sau thực nghiệm Sơ đồ 3.1 Quy trình lựa chọn các giải pháp 104
1 MỞ ĐẦU Trong xã hội phát triển hiện nay việc đào tạo con người với đầy đủ nhân cách sáng tạo không chỉ giới hạn bởi sự phát triển trí tuệ, mà còn đỏi hỏi giáo dục con người phát triển hài hòa toàn diện: đức - trí - thể - mỹ. Đó là mục tiêu giáo dục và đào tạo con người mới của nền giáo dục xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Giáo dục thể chất trong các trường Đại học, Cao đẳng, Trung học chuyên nghiệp là một mặt giáo dục quan trọng không thể thiếu được trong sự nghiệp giáo dục và đào tạo, góp phần thực hiện mục tiêu: “Nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân lực, đào tạo nhân tài” cho đất nước. Công tác giáo dục thể chất nói chung và việc giảng dạy thể dục nói riêng trong các trường Đại học và Cao đẳng có ý nghĩa quan trọng. Việc học tập và tập luyện thể dục thể thao (TDTT) là điều kiện hết sức cần thiết để phát triển thể chất, bảo vệ và củng cố sức khỏe, hình thành các năng lực học tập chung và chuyên môn, góp phần thích nghi với điều kiện học tập, nâng cao trình độ cho sinh viên (SV) đang theo học trong nhà trường qua đó phát huy vai trò cá nhân trong việc học tập tích cực tự giác. Giáo dục thể chất (GDTC) luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, coi sức khoẻ là một vốn quý của con người. Quy chế “Giáo dục thể chất và y tế trường học” (Ban hành kèm theo Quyết định số 14/2001/QĐ-BGD&ĐT ngày 03/05/2001 của Bộ Giáo dục và Đào tạo) khẳng định: “... Hoạt động thể dục, thể thao ngoại khóa (TDTT NK) (còn gọi là hoạt động thể thao ngoại khóa – Luật TDTT – 2006) theo kế hoạch của nhà trường và các cấp quản lý giáo dục, bao gồm: Tự luyện tập, luyện tập có hướng dẫn, luyện tập theo nội dung tiêu chuẩn rèn luyện thân thể áp dụng cho từng lứa tuổi, luyện tập các môn thể thao có trong chương trình thi đấu của Hội khỏe Phù Đổng, Đại hội Thể dục thể thao, sinh viên, học sinh chuyên nghiệp trong và ngoài nước;
2 Luyện tập trong các câu lạc bộ thể dục, thể thao hoặc các trung tâm thể dục, thể thao trong và ngoài nhà trường; Luyện tập và thi đấu trong các đội tuyển thể dục, thể thao của trường, địa phương, ngành và quốc gia. Tổ chức thể thao ngoại khóa trong nhà trường cho học sinh, sinh viên đã được Bộ GD & ĐT ban hành (Quyết định số 72/2008/QĐ-BGDĐT ngày 23/12/2008) nhằm động viên, khuyến khích học sinh, sinh viên tự giác tham gia tập luyện thể thao; hình thành thói quen rèn luyện thân thể thường xuyên cho học sinh, sinh viên. Tuy nhiên, so với mục tiêu, yêu cầu, vì nhiều nguyên nhân mà không ít trường đại học và chuyên nghiệp ở nước ta nói chung và trường Đại học Tây Bắc nói riêng thực hiện chưa có hiệu quả cao, điều này làm ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng đào tạo chung mà rõ nhất là thể chất sinh viên khi ra trường. Trong những năm qua phong trào thể dục, thể thao quần chúng nói chung, công tác giáo dục thể chất và thể thao ngoại khóa (TTNK) của trường Đại học Tây Bắc nói riêng đã có nhiều chuyển biến tích cực. Đội ngũ giảng viên Bộ môn TDTT được đào tạo nâng cao kiến thức đã từng bước đáp ứng được yêu cầu về chuyên môn, nghiệp vụ. Tuy nhiên vì lý do khách quan, trường Đại học Tây Bắc mới chuyển về cơ sở mới chưa được lâu nên điều kiện cơ sở vật chất (CSVC), sân chơi, bãi tập, công trình thể thao, dụng cụ tập luyện thi đấu thể thao bước đầu đã được quy hoạch và đầu tư xây dựng nhưng phần lớn vẫn chưa hoàn thiện và chưa được sử dụng nên còn nhiều hạn chế. Chiến lược phát triển Thể dục, Thể thao Việt Nam đến năm 2020 đã khẳng định: “Phát triển thể dục, thể thao là một bộ phận quan trọng trong chính sách phát triển kinh tế- xã hội của Đảng và nhà nước nhằm bồi dưỡng và phát huy nhân tố con người. Phát triển thể dục, thể thao để góp phần nâng cao sức khoẻ, tầm vóc con người Việt Nam, tăng tuổi thọ và cải
3 thiện chất lượng giống nòi, tăng cường thể lực của thanh thiếu niên. Phát triển mạnh thể dục, thể thao là trách nhiệm của các cấp uỷ Đảng, Chính quyền, các đoàn thể nhân dân và tổ chức xã hội, là nhiệm vụ của toàn xã hội, trong đó ngành thể thao giữ vai trò nòng cốt. Thực hiện xã hội hoá thể dục, thể thao dưới sự quản lý thống nhất của nhà nước. ...”. Trường Đại học Tây Bắc (ĐHTB) nằm ở nằm ở phía Tây Bắc của Tổ quốc (tổ 2, phường Quyết Tâm, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La) là trường có bề dày lịch sử hơn 60 năm phát triển và trưởng thành, đã đạt nhiều thành tích cao trong công tác giáo dục đào tạo và là trường đại học lớn nhất trong các tỉnh khu vực Tây Bắc. Được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng nhà nước và Bộ Giáo dục, trường đã và đang được đầu tư xây dựng trên diện tích rộng tại địa bàn thành phố Sơn La, có vị trí thuận lợi về mặt kinh tế, văn hóa, chính trị quan trọng của tỉnh. Phong trào tập luyện và thi đấu TTNK trong nhà trường bước đầu cũng đã được quan tâm, một số môn thể thao đã được nhà trường tổ chức giải như: bóng bàn, cầu lông, bóng đá, bóng chuyền, điền kinh... Tuy nhiên do điều kiện thực tế của nhà trường về các yếu tố cơ sở vật chất, chương trình, kế hoạch... và một số điều kiện khách quan nên nội dung của các giờ học chính khóa mới chỉ đáp ứng được phần nào yêu cầu đề ra, phong trào tập luyện TTNK của SV còn hạn hẹp và thể lực chung của các em còn yếu. Để hoạt động TTNK được tổ chức có hiệu quả, ngoài nhiều việc phải làm như đẩy mạnh công tác tuyên truyền về lợi ích của TTNK, chú trọng đầu tư về CSVC TDTT, tăng cường lãnh đạo và chỉ đạo của lãnh đạo nhà trường, các khoa, bộ môn và đặc biệt là bộ môn TDTT thì vấn đề quan trọng đặc biệt cần quan tâm là phải tiếp tục thông tin tuyên truyền về lợi ích của tập luyện TTNK và có nội dung, giải pháp, hình thức tổ chức đảm bảo tính khoa học, lôi cuốn được đông đảo SV tự giác, hào hứng tham gia.
4 Hiểu rõ tầm quan trọng của lĩnh vực nghiên cứu này, nhiều nhà khoa học giáo dục đã quan tâm nghiên cứu, các tài liệu tiêu biểu có thể đề cập đến như: Nguyễn Thị Mai Thoan (2011), Vũ Việt Hùng (2012), Nguyễn Đức Thành (2013), Vũ Đức Văn (2014), Phạm Duy Khánh (2015), Trần Vũ Phương (2016), Phùng Xuân Dũng (2017), Nguyễn Ngọc Minh (2017), Đặng Minh Thành (2018), Vũ Anh Tuấn (2019), Phạm Thanh Lương (2020). Tuy nhiên, các đề tài nghiên cứu theo hướng nghiên cứu các giải pháp phát triển thể thao ngoại khóa cho sinh viên vùng Tây Bắc còn rất ít, đặc biệt dành cho đối tượng sinh viên trường Đại học Tây Bắc thì chưa có đề tài nào đề cập tới. Trên cơ sở phân tích ý nghĩa, tầm quan trọng, tính cấp thiết của vấn đề. Căn cứ vào các yêu cầu thực tiễn nêu trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu giải pháp phát triển thể thao ngoại khóa cho sinh viên trường Đại học Tây Bắc”. Mục đích nghiên cứu Thông qua việc đánh giá đúng thực trạng thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc. Luận án nghiên cứu lựa chọn một số giải pháp cấp thiết và khả thi nhằm phát triển thể thao ngoại khóa cho SV trường Đại học Tây Bắc. Tổ chức các hình thức thể thao ngoại khóa đa dạng và phù hợp cho SV, từ đó nâng cao sức khỏe, thể lực, kết quả học tập, đời sống tinh thần, hình thành thói quen rèn luyện thân thể thường xuyên cho SV trường Đại học Tây Bắc. Mục tiêu nghiên cứu Với mục đích nghiên cứu nêu trên, luận án xác định giải quyết các mục tiêu nghiên cứu sau: Mục tiêu 1: Đánh giá thực trạng thể thao ngoại khóa của sinh viên trường Đại học Tây Bắc. Mục tiêu 2: Lựa chọn và đánh giá hiệu quả một số giải pháp phát triển thể thao ngoại khóa cho sinh viên trường Đại học Tây Bắc.
5 Giả thuyết khoa học Phong trào TTNK của sinh viên trường Đại học Tây Bắc trong những năm qua đang từng bước được quan tâm và có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên vẫn chưa thật sự sâu rộng, vững chắc. Chính vì vậy việc nghiên cứu, tìm ra các giải pháp có đủ cơ sở khoa học, được kiểm chứng trong thực tế, phù hợp với điều kiện TTNK của SV nhà trường thì sẽ tạo ra một chuyển biến rõ rệt và thu hút đông đảo SV tham gia TTNK, từ đó nâng cao được thể lực cũng như hiệu quả học tập cho sinh viên trường Đại học Tây Bắc.
6 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Một số khái niệm có liên quan 1.1.1. Khái niệm về GDTC Thuật ngữ giáo dục thể chất có từ lâu trong ngôn ngữ nhiều nước. Ở nước ta, do bắt nguồn từ gốc Hán – Việt nên cũng có người gọi tắt giáo dục thể chất là thể dục theo nghĩa tương đối hẹp. Vì theo nghĩa rộng của từ Hán – Việt cũ, thể dục còn có nghĩa là thể dục thể thao. GDTC trong trường học được định nghĩa: “là môn học chính khóa thuộc chương trình GD nhằm cung cấp kiến thức, kỹ năng vận động cơ bản cho người học thông qua các bài tập và trò chơi vận động, góp phần thực hiện mục tiêu GD toàn diện”. GDTC là một loại hình giáo dục nên nó là một quá trình giáo dục có tổ chức, có mục đích, có kế hoạch để truyền thụ những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo… từ thế hệ này cho thế hệ khác. Điều đó có nghĩa GDTC cũng như các loại hình giáo dục khác là quá trình sư phạm với đầy đủ đặc điểm của nó. GDTC là một bộ phận của TDTT. Là một trong những hình thức hoạt động cơ bản có định hướng rõ của TDTT trong xã hội; là một quá trình có tổ chức để truyền thụ và tiếp thu những giá trị của TDTT trong hệ thống giáo dục - giáo dưỡng chung (chủ yếu trong các nhà trường). Có nhiều khái niệm về GDTC, theo Vũ Đức Thu, GDTC là quá trình sư phạm nhằm giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ, hoàn thiện về thể chất và nhân cách, nâng cao khả năng làm việc và kéo dài tuổi thọ. Theo Nguyễn Toán và Phạm Danh Tốn: “Giáo dục thể chất là một loại hình giáo dục mà nội dung chuyên biệt là dạy học vận động (động tác) và phát triển có chủ định các tố chất vận động của con người” [40]. Từ quan niệm trên có thể coi phát triển thể chất là một phần hệ quả của giáo dục thể chất. Quá trình phát triển thể chất có thể chỉ là bẩm sinh tự nhiên (sự phát triển thể chất tự nhiên của trẻ khi đang lớn) hoặc còn có thêm tác động có chủ đích, hợp lý của GDTC mang lại.
7 Giáo dục thể chất là quá trình giải quyết những nhiệm vụ giáo dục, giáo dưỡng mà đặc điểm của quá trình này là có tất cả các dấu hiệu chung của quá trình sư phạm, vai trò chỉ đạo của nhà sư phạm, tổ chức hoạt động tương ứng với các nguyên tắc sư phạm nhằm hoàn thiện thể chất, nhân cách, năng lực vận động và nâng cao khả năng làm việc, kéo dài tuổi thọ của con người. Giáo dục thể chất được chia thành hai mặt riêng biệt, dạy học động tác và giáo dục các tố chất vận động. Bên cạnh thuật ngữ GDTC người ta thường dùng thuật ngữ chuẩn bị thể lực, về bản chất hai thuật ngữ này có ý nghĩa như nhau. Nhưng thuật ngữ thứ 2 thường được nhắc tới khi nhấn mạnh tính thực dụng của GDTC đối với lao động hoặc các hoạt động khác. GDTC kết hợp các mặt giáo dục khác như: đức, trí, thể, mĩ nhằm phát triển con người cân đối toàn diện. Giáo dục thể chất là một hiện tượng xã hội, xuất hiện cùng với sự xuất hiện của xã hội loài người và tuân theo sự phát triển xã hội, cho nên nó mang tính lịch sử và tính giai cấp. GDTC ra đời bởi hai nguyên nhân, nguyên nhân chủ quan và nguyên nhân khách quan. Nguyên nhân khách quan là điều kiện bắt buộc muốn có ăn, ở, mặc thì con người phải tự săn bắn hái lượm được để kiếm sống, chính hoạt động săn bắn và hái lượm đã làm cho bài tập thể chất ra đời. Nguyên nhân chủ quan do thức ăn ngày một khan hiếm, muốn đáp ứng được yêu cầu của cuộc sống thì qua quá trình lao động, con người đã nhận thức ra được vai trò của việc chuẩn bị trước cho lao động sẽ giúp cho lao động đạt được kết quả càng cao. Từ đó bài tập thể chất ra đời. GDTC có chức năng chuẩn bị thể lực cho con người, để thực hiện các hoạt động do xã hội quy định. GDTC trong trường học được thực hiện dưới hai hình thức: GDTC nội
8 khóa và ngoại khóa (còn gọi là thể thao ngoại khóa). 1.1.2. Khái niệm về GDTC nội khóa Từ khái niệm nêu trên, có thể hiểu GDTC nội khóa: là quá trình dạy học động tác và phát triển có chủ đích các tố chất vận động cho học sinh, sinh viên, được tổ chức theo qui định của “Chương trình giáo dục” và “Chương trình đào tạo” trong hệ thống nhà trường các cấp thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Biểu hiện cơ bản của GDTC nội khóa là một môn học được thực hiện theo tiết học trong mỗi học kỳ và năm học. Học sinh, sinh viên phải đạt được yêu cầu của môn học trong quá trình được đào tạo tại nhà trường. Dấu hiệu quan trọng của GDTC nội khóa là quá trình sư phạm được tiến hành theo kế hoạch học tập chặt chẽ của nhà trường. Trong đó, mỗi tiết học được tổ chức phù hợp với những nguyên tắc sư phạm chung và nguyên tắc chuyên biệt của GDTC. 1.1.3. Khái niệm về thể thao ngoại khóa Khác biệt cơ bản với GDTC nội khóa, thể thao ngoại khóa không thuộc chương trình và kế hoạch đào tạo của cấp học, bậc học. Hoạt động ngoại khóa là những hoạt động được thực hiện ngoài giờ học, tuỳ thuộc vào hứng thú, sở thích, nguyện vọng của mỗi học sinh, sinh viên trong khuôn khổ, khả năng và điều kiện tổ chức có được của nhà trường [63]. TDTT ngoại khóa: TDTT ngoại khóa có vị trí quan trọng trong giáo dục và TDTT trường học. Các hoạt động ngoại khóa kết hợp cùng với các hoạt động dạy học cấu thành một cấu trúc giáo dục trường học hoàn chỉnh, góp phần hoàn thành mục tiêu nhiệm vụ của giáo dục. TDTT ngoại khóa và GDTC nội khóa là một thể thống nhất của TDTT trường học, song song tồn tại hỗ trợ nhau. Trong quá trình tổ chức tập luyện thể thao còn có thể giải quyết có hiệu quả các nhiệm vụ: tăng cường sức khỏe, phát