Luận văn thạc sĩ Chính sách công: Thực thi chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:109

Thêm vào BST

Báo xấu

55
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn "Thực thi chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn" là nhằm hoàn thiện việc thực thi Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn trong những năm tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Chính sách công: Thực thi chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .…………/………… .……/……. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG MINH HÀ THỰC THI CHƯƠNG TRÌNH 135 GIAI ĐOẠN 2011 - 2015 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ .…………/………… ……/……. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HOÀNG MINH HÀ THỰC THI CHƯƠNG TRÌNH 135 GIAI ĐOẠN 2011 - 2015 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. CHU XUÂN KHÁNH HÀ NỘI - NĂM 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng nội dung của bản luận văn này chưa đuợc nộp cho bất kỳ một chương trình cấp bằng cao học nào, cũng như một chương trình đào tạo cấp bằng nào khác. Tôi xin cam đoan các kết quả, phân tích, và kết luận nghiên cứu trong luận văn thạc sỹ Chính sách công về “Thực thi chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn” (ngoài các phần được trích dẫn) đều là kết quả làm việc của cá nhân tôi. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Hoàng Minh Hà
LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình và trách nhiệm của TS. Chu Xuân Khánh đã hướng dẫn, tạo điều kiện tốt nhất cho em trong quá trình nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Em xin bày tỏ lòng biết ơn đến toàn thể giảng viên, cán bộ nhân viên tham gia công tác giảng dạy, phục vụ khoá đào tạo Chính sách công đã giúp em hoàn thành tốt khoá học. Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện luận văn một cách hoàn chỉnh nhất, song do hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm nên em không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định mà bản thân chưa thấy được. Em rất mong nhận được sự góp ý của quý thầy, cô giáo và các anh/chị, các bạn để khóa luận được hoàn chỉnh hơn. Em xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Hoàng Minh Hà
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................... 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài .............................................. 3 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ....................................................... 7 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ..................................... 8 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ...................................... 8 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn .................................. 9 7. Kết cấu của luận văn ............................................................................... 9 Chương 1 ......................................................................................................... 11 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG VÀ CHƯƠNG TRÌNH 135 ...................................................................................................... 11 1.1. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách công ........................................ 11 1.2. Chương trình 135 .............................................................................. 16 1.3. Thực thi Chương trình 135 ............................................................... 20 1.4. Quy trình thực thi Chương trình 135 ................................................ 24 1.5. Kinh nghiệm thực thi Chương trình 135 của một số địa phương và giá trị tham khảo cho tỉnh Bắc Kạn .......................................................... 28 Chương 2 ......................................................................................................... 38 THỰC TRẠNG THỰC THI CHƯƠNG TRÌNH 135 GIAI ĐOẠN 2011 - 2015 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN ...................................................... 38
2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của địa phương và những ảnh hưởng của nó đến việc thực thi Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn .......................................................................................................... 38 2.2. Thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011-2015 trên địa bàn tỉnh 44 Chương 3 ......................................................................................................... 72 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VIỆC THỰC THI CHƯƠNG TRÌNH 135 TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH BẮC KẠN ........................ 72 3.1. Phương hướng triển khai Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn 2016 - 2020............................................................. 72 3.2. Giải pháp hoàn thiện việc thực thi Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn .................................................................................................... 77 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 96 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 98
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BCĐ Ban Chỉ đạo CBCC Cán bộ, công chức CSHT Cơ sở hạ tầng DTTS Dân tộc thiểu số ĐBKK Đặc biệt khó khăn HĐND Hội đồng nhân dân NSĐP Ngân sách địa phương UBND Ủy ban nhân dân XĐGN Xóa đói giảm nghèo
DANH MỤC BẢNG, HÌNH Bảng Bảng 3.1: Tổng hợp kết quả thực hiện Dự án hỗ trợ sản xuất giai đoạn 2011- 2015 ............................................................................................................... 61 Hình Hình 2.1: Trình tự lập, phê duyệt đề án Chương trình 135........................... 48
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Việt Nam là một nước nông nghiệp với xuất phát điểm đi lên nền kinh tế thị trường rất thấp, hậu quả sau hai cuộc chiến tranh cùng với những sai lầm trong đường lối phát triển kinh tế đã khiến nước ta lâm vào khủng hoảng trong một thời gian dài, nền kinh tế trì trệ, đời sống người dân vô cùng khó khăn. Tuy nhiên, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sau hơn 30 năm đổi mới, Việt Nam đã có những thành tựu phát triển đáng kể, chất lượng cuộc sống của người dân ngày càng được nâng cao. Tuy nhiên quá trình chuyển đổi nền kinh tế sang vận hành theo cơ chế thị trường đã tạo ra sự phân hoá giàu nghèo gay gắt giữa các vùng miền, đặc biệt tỷ lệ hộ nghèo ở các khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa vẫn rất cao. Đời sống của người dân nơi đây vẫn còn rất nhiều khó khăn, điều này đã gây ảnh hưởng không nhỏ đến sự phát triển kinh tế - xã hội nói chung của đất nước. Để khắc phục tình trạng này, Nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách nhằm thực hiện mục tiêu xóa đói giảm nghèo. Trong hệ thống chính sách xóa đói giảm nghèo, có một chương trình tập trung vào công cuộc xóa đói giảm nghèo ở những vùng khó khăn nhất của cả nước, đó là chương trình phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn miền núi và vùng sâu, vùng xa theo Quyết định số 135/1998/QĐ-TTg ngày 31 tháng 07 năm 1998 của Thủ tướng chính phủ (gọi tắt là Chương trình 135). Với tư cách là một hợp phần trong hệ thống chính sách xóa đói giảm nghèo, sau gần 20 năm đi vào thực hiện, đến nay Chương trình 135 đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, người dân vùng ĐBKK đã được hỗ trợ phát triển sản xuất, tạo sự chuyển biến cơ bản trong tăng trưởng kinh tế, giảm nghèo và phát triển xã hội. Hoạt động của Chương 1
trình đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ phía nhân dân cũng như có sự phối hợp tích cực từ chính quyền địa phương các cấp. Bắc Kạn là một trong những tỉnh miền núi được thụ hưởng chương trình 135 ngay từ những năm đầu tiên của giai đoạn I. Kết thúc giai đoạn I, Bắc Kạn tiếp tục được giao kế hoạch thực hiện Chương trình 135 giai đoạn II. Qua hai giai đoạn triển khai thực hiện, Chương trình 135 đã mang lại hiệu quả thiết thực, bộ mặt nông thôn miền núi Bắc Kạn đã có nhiều khởi sắc và được nhân dân các xã đặc biệt khó khăn đồng tình hưởng ứng. Với những kết quả đạt được, Chính phủ đã quyết định cho tỉnh tiếp tục được thụ hưởng chương trình trong giai đoạn III - giai đoạn 2011 - 2015. Sau 5 năm triển khai, Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 với các hợp phần hỗ trợ cơ sở hạ tầng, hỗ trợ phát triển sản xuất đã góp phần mang lại diện mạo mới cho các xã còn khó khăn của tỉnh Bắc Kạn. Các công trình cơ sở hạ tầng cơ bản đảm bảo chất lượng, phát huy hiệu quả, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp. Hiệu quả từ chương trình 135 còn góp phần nâng cao đời sống người dân, thay đổi nhận thức của người dân về phương pháp, kỹ thuật canh tác, đem lại hiệu quả kinh tế. Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức thực thi Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh còn tồn tại một số bất cập như: công tác xây dựng kế hoạch thực thi Chương trình còn kém hiệu quả; công tác tuyên truyền, phổ biến về Chương trình vẫn mang tính hình thức; công tác phân công, phối hợp chưa thực sự chặt chẽ và đồng bộ; công tác kiểm tra, giám sát, đánh giá chưa mang lại hiệu quả cao. Vì vậy, đề tài “Thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn” được em lựa chọn nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ thực trạng thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao kết quả thực thi Chương trình 135 trong thời gian tới. 2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Cho đến nay, đã có một số công trình nghiên cứu về chính sách công và Chương trình 135 dưới nhiều góc độ khác nhau được thể hiện dưới nhiều hình thức như: sách chuyên khảo, giáo trình, bài báo, bài đăng tạp chí, đề tài khoa học,...Có thể khái quát một số công trình tiêu biểu liên quan đến vấn đề nghiên cứu như: 2.1. Nhóm các công trình nghiên cứu về chính sách công - “Tìm hiểu về khoa học chính sách công” của Hồ Văn Thông [16]. Đây là công trình nghiên cứu tương đối có hệ thống về các vấn đề chính sách công dưới góc độ lý thuyết như: khái niệm về chính sách công và khoa học chính sách công; phân tích chính sách công trong thực tế; những khuynh hướng phát triển cơ bản của chính sách công, công trình là tài liệu tham khảo quan trọng của luận văn. -“Giáo trình hoạch định và phân tích chính sách công” của PGS.TS.Nguyễn Hữu Hải [4]. Cuốn sách đã đề cập đến chính sách công dưới góc độ chung nhất, bao gồm các vấn đề như: nhận thức về chính sách công; hoạch định chính sách công; tổ chức thực thi chính sách công; phân tích chính sách công. - “Chính sách công - Những vấn đề cơ bản” của PGS.TS.Nguyễn Hữu Hải [5]. Cuốn sách cung cấp những kiến thức lý luận chung nhất về chính sách công như: quá trình phát triển khoa học chính sách; đặc điểm, vai trò và phân loại chính sách công; cấu trúc nội dung và chu trình chính sách công; nguyên tắc, căn cứ, các bước và phương pháp, công cụ hoạch định chính sách công; yêu cầu, các hình thức, phương pháp tổ chức thực thi chính sách công và phân cấp quản lý chính sách công; nguyên tắc, tiêu chí, quy trình, nội dung và phương pháp phân tích chính sách công; nội dung đánh giá chính sách công; tổ chức công tác phân tích, đánh giá chính sách công. Đặc biệt tác giả 3
còn chú trọng đến việc vận dụng những kiến thức cơ bản đã học vào thực tiễn đánh giá chính sách công. Cuốn sách là một tài liệu tham khảo quan trọng của luận văn, cung cấp một cách hệ thống những kiến thức cơ bản về chính sách công, vận dụng những kiến thức đã học vào thực tiễn đánh giá chính sách công, góp phần hoàn thiện công tác hoạch định và thực thi chính sách công trong quản lý nhà nước. - “Chính sách công: Cơ sở lý luận” của PGS.TS. Nguyễn Đăng Thành [12]. Đề tài đã nghiên cứu một cách có hệ thống những vấn đề lý luận về chính sách công như: lý thuyết chính sách công; các công cụ nghiên cứu chính sách công; các cách tiếp cận khi nghiên cứu chính sách công. 2.2. Nhóm các công trình nghiên cứu về Chương trình 135 - “Báo cáo đánh giá Chương trình Mục tiêu Quốc gia về Xóa đói giảm nghèo và Chương trình 135” của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội [1]. Báo cáo đã đề cập đến nội dung của Chương trình Mục tiêu Quốc gia về Xóa đói giảm nghèo và Chương trình 135, báo cáo cũng ghi nhận những thành tựu của cả hai chương trình, đồng thời cũng nêu bật được những thách thức cần phải khắc phục của chương trình trong giai đoạn 2006-2010. Đặc biệt, báo cáo đã đưa ra các khuyến nghị về cải tiến cách thức xác định hộ nghèo, xác định những trọng điểm của chương trình; cơ chế khuyến khích đối tượng nghèo vượt lên thoát nghèo; cơ chế khuyến khích cán bộ làm công tác XĐGN và tăng cường năng lực cán bộ các cấp mà đặc biệt là cấp xã, và của tổ chức đoàn thể cơ sở; xây dựng một hệ thống theo dõi; giám sát và đánh giá chương trình thích hợp, hiệu quả; trên cơ sở phát huy mạnh mẽ dân chủ cơ sở để khuyến khích sự tham gia của mọi người dân vào quá trình XĐGN. Báo cáo này giúp cho việc xây dựng chương trình với các định hướng hoạt động XĐGN hiệu quả để vừa đảm bảo thực hiện mục tiêu của chương trình về giảm 4
nghèo và các mục tiêu phát triển của Việt Nam trong giai đoạn tới. - “Báo cáo phân tích điều tra cơ bản chương trình 135-II” của Phạm Thái Hưng [7]. Báo cáo đã phân tích những thông tin thu thập được để xây dựng một bức tranh tổng thể, cập nhật về tình hình của các xã thuộc phạm vi hưởng lợi của Chương trình 135 giai đoạn II. - “Báo cáo tổng kết dự án: điều tra, đánh giá hiệu quả đầu tư của Chương trình 135 và đề xuất các chính sách, giải pháp hỗ trợ đầu tư phát triển các xã đặc biệt khó khăn giai đoạn 2006 - 2010” của TS. Hoàng Văn Phấn [8]. Báo cáo nhằm tổng kết các kết quả mà dự án đã đạt được trên các nội dung: điều tra, đánh giá hiệu quả đầu tư của Chương trình 135 và các chương trình, dự án lồng ghép khác trên địa bàn các xã ĐBKK; bài học kinh nghiệm về hỗ trợ đầu tư phát triển kinh tế - xã hội các vùng ĐBKK, đặc biệt trên phạm vi địa bàn xã; đề xuất các cơ chế, giải pháp, chính sách hỗ trợ thực hiện chương trình 135 giai đoạn II. - “Đánh giá tác động Chương trình 135 của Chính phủ đến kinh tế - xã hội huyện Sơn Động, tỉnh Bắc Giang” của TS. Nguyễn Phúc Thọ [13]. Bài viết đã trình bày kết quả nghiên cứu của tác giả trên các nội dung: tình hình triển khai Chương trình 135 của huyện Sơn Động, kết quả thực hiện các dự án của Chương trình 135 giai đoạn I và giai đoạn II trên địa bàn huyện; đánh giá tác động của chương trình 135 đến phát triển kinh tế - xã hội của huyện, để từ đó, tác giả đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao kết quả triển khai thực hiện Chương trình 135. Ngoài ra, cũng có một số luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ, về chính sách thuộc chuyên ngành khác nhau liên quan đến chương trình 135 như: - “Nghiên cứu tác động của chương trình 135 tới đời sống kinh tế xã hội của các hộ gia đình thuộc xã Phúc Chu huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên” của Bùi Thị Thơm [14]. Luận văn đã đưa ra những lý luận chung về 5
Chương trình 135, nghiên cứu quá trình thực hiện Chương trình 135 của xã Phúc Chu, tìm ra những thuận lợi và khó khăn trong quá trình thực hiện chương trình, từ đó đề xuất một số giải pháp để chương trình đạt được kết quả tốt hơn trong tương lai. - “Tác động của chương trình 135 đối với đời sống người dân xã Vĩnh Thuận huyện Vĩnh Thạnh tỉnh Bình Định (giai đoạn 2006 - 2010)” của Trần Thị Thùy Trang [20]. Luận văn đã đưa ra những lý luận chung về Chương trình 135, từ đó tìm hiểu và đánh giá tác động của Chương trình 135 giai đoạn II đối với đời sống người dân xã Vĩnh Thuận, đặc biệt là đời sống của đồng bào DTTS nơi đây, những khó khăn mà người dân gặp phải trong quá trình tiếp nhận những hỗ trợ từ phía chương trình. Tác giả cũng đã đưa ra một số giải pháp nhằm giúp Chương trình phát huy được những hiệu quả tích cực của nó, qua đó góp phần vào việc thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững mà UBND huyện đã đề ra. - “Đánh giá công tác quản lý nguồn vốn chương trình 135 tại huyện Na Hang, tỉnh Tuyên Quang giai đoạn 2006 - 2013” của Nguyễn Việt Hùng [6]. Luận văn đã đưa ra những lý luận chung về Chương trình 135 và quản lý nguồn vốn thực hiện Chương trình 135, luận văn cũng chỉ ra rõ được thực trạng, thành công và hạn chế trong việc quản lý nguồn vốn thực hiện Chương trình 135 tại huyện Na Hang sau 7 năm thực hiện, từ đó đề xuất được một số các giải pháp nhằm quản lý tốt hơn nữa nguồn vốn Chương trình 135 trên địa bàn huyện Na Hang và các huyện khác trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang. * Nhận xét tổng quan về các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Từ những công trình nghiên cứu được đề cập trên đây, có thể thấy rằng về cơ bản các công trình nghiên cứu này đã đề cập được những nội dung lý luận và thực tiễn về Chính sách công và Chương trình 135 ở Việt Nam. Qua 6
các công trình đó có thể rút ra một số nội dung sau đây: Thứ nhất, các công trình nghiên cứu về chính sách công đã đề cập đến khái niệm, đặc điểm, vai trò và phân loại chính sách công; nội dung và chu trình chính sách công; hoạch định chính sách công; tổ chức thực thi chính sách công; phân tích chính sách công; đánh giá chính sách công. Những nghiên cứu này là nguồn tài liệu tham khảo quan trọng để tác giả có thể làm rõ những nội dung cơ bản của vấn đề chính sách công. Thứ hai, các công trình nghiên cứu liên quan đến Chương trình 135 đã cho tác giả cái nhìn tổng quan về những vấn đề cơ bản của Chương trình 135: khái niệm, mục tiêu và nội dung của Chương trình qua các giai đoạn, vai trò của Chương trình; bên cạnh đó các công trình nghiên cứu về Chương trình 135 ở các địa phương nhất định, trong một giai đoạn nhất định của Chương trình đã trở thành nguồn tài liệu tham khảo quý giá để tác giả có cái nhìn tổng quan hơn trong việc phân tích quá trình thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. Như đã phân tích ở trên, có rất nhiều công trình khoa học nghiên cứu về Chương trình 135. Tuy nhiên Chương trình 135 có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phát triển kinh tế - xã hội cho các xã ĐBKK, xã biên giới, xã an toàn khu, các thôn, bản ĐBKK, cho nên nghiên cứu về Chương trình 135 vẫn luôn có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. Mặt khác, hiện nay, chưa có công trình nào đi vào nghiên cứu quá trình thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. Do đó, nghiên cứu về thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn là công trình đầu tiên ở nước ta. Tuy nhiên những công trình nghiên cứu kể trên đã cung cấp những gợi ý cần thiết trong việc triển khai luận văn này. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích 7
Mục đích nghiên cứu của luận văn là nhằm hoàn thiện việc thực thi Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn trong những năm tiếp theo. 3.2. Nhiệm vụ Để đạt được mục đích kể trên, luận văn đặt ra những nhiệm vụ cơ bản sau: - Hệ thống hóa lý luận cơ bản về Chương trình 135 và thực thi Chương trình 135. - Phân tích thực trạng thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. - Đánh giá những ưu điểm và những tồn tại, hạn chế trong quá trình thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện việc thực thi Chương trình trong những năm tiếp theo. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu về quá trình tổ chức thực thi Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn. - Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng quá trình tổ chức thực thi Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn trong giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2015. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận 8
Luận văn “Thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn” được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử của chủ nghĩa Mác - Lênin. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Các phương pháp nghiên cứu cụ thể được sử dụng trong luận văn bao gồm: - Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: sử dụng phương pháp nghiên cứu tài liệu, nghiên cứu các văn kiện, tài liệu, Nghị quyết, Quyết định của Đảng, Nhà nước, bộ ngành ở Trung ương và địa phương, các công trình nghiên cứu, các báo cáo, tài liệu thống kê của chính quyền, ban ngành đoàn thể, tổ chức, cá nhân liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp tới Chương trình 135. - Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: sử dụng các phương pháp phân tích, phương pháp thống kê, phương pháp so sánh, phương pháp tổng hợp. - Phương pháp xử lý thông tin, số liệu. 6. Ý nghĩa lý luận và ý nghĩa thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về Chương trình 135 và thực thi Chương trình 135. 6.2.Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có giá trị tham khảo cho các cơ quan hữu quan trong quá trình hoàn thiện và thực thi Chương trình 135 cũng như bất cứ ai có quan tâm đến lĩnh vực này. Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ là nguồn tư liệu tham khảo cho các nghiên cứu về sau trong lĩnh vực nghiên cứu quá trình thực thi của các chương trình xóa đói giảm nghèo nói chung cũng như của Chương trình 135 nói riêng. 7. Kết cấu của luận văn 9
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu thành 3 chương như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách công và Chương trình 135 Chương 2. Thực trạng thực thi Chương trình 135 giai đoạn 2011 - 2015 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn Chương 3. Phương hướng và giải pháp hoàn thiện việc thực thi Chương trình 135 trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn 10
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC THI CHÍNH SÁCH CÔNG VÀ CHƯƠNG TRÌNH 135 1.1. Cơ sở lý luận về thực thi chính sách công 1.1.1. Khái niệm chính sách công Ngày nay, thuật ngữ “chính sách” và “chính sách công” được sử dụng khá rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng và trong đời sống xã hội. Nghiên cứu về lĩnh vực này, nhiều học giả trên thế giới đã định nghĩa hai thuật ngữ này như sau: Định nghĩa về “chính sách”, một số học giả cho rằng: - Chính sách là một chuỗi (tập hợp) những hành động có mục đích nhằm giải quyết một vấn đề (Anderson 1984) [29]. - Chính sách là một hành động mang tính quyền lực nhà nước nhằm sử dụng nguồn lực để thúc đẩy một giá trị ưu tiên (Considine 1994) [30]. - Chính sách là quá trình mà một xã hội tạo ra và quyết định có tính bắt buộc những hành vi nào được chấp nhận và hành vi nào không (Wheelan 2011) [28]. Như vậy, ta hiểu chính sách là hoạt động của con người có tính mục đích nhằm giải quyết một vấn đề nào đó. Nghiên cứu về “chính sách công”, một số học giả cho rằng: - Chính sách công là những gì chính phủ lựa chọn làm hoặc không làm (Thomas Dye, 1972) [31, tr.16]. - Chính sách công là một tập hợp các quyết định có liên quan đến nhau được ban hành bởi một hoặc một nhóm các nhà hoạt động chính trị liên quan đến lựa chọn các mục tiêu và các phương tiện để đạt mục tiêu trong một tình 11
huống xác định thuộc phạm vi thẩm quyền (William Jenkins, 1978) [32, tr.17]. - Các tác giả của tập bài giảng chính trị học của Viện Chính trị học. Học viện Chính trị - Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh cho rằng: “chính sách công là chương trình hành động hướng đích của chủ thể nắm hoặc chi phối quyền lực công cộng” [27, tr. 257]. - Theo tác giả Nguyễn Hữu Hải trong “Giáo trình hoạch định và phân tích chính sách công" thì, “chính sách công là những hành động ứng xử của Nhà nước với các vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, nhằm thúc đẩy xã hội phát triển” [4, tr.14]. Cho dù có những cách hiểu khác nhau, song nhìn chung, một cách cô đọng nhất có thể xem chính sách công là chương trình hành động của nhà nước nhằm giải quyết các vấn đề cụ thể, hoặc chính sách công là tập hợp các văn bản, được quyết định bởi chủ thể nắm quyền lực nhà nước, nhằm quy định mục đích và cách thức, hành động của những đối tượng liên quan, để giải quyết những vấn đề mà xã hội quan tâm. 1.1.2. Tổ chức thực thi trong chu trình chính sách Chu trình chính sách Chu trình chính sách công được hiểu là quá trình luân chuyển các bước từ khởi sự chính sách đến khi xác định được hiệu quả của chính sách trong đời sống xã hội [5, tr.84]. Chu trình chính sách theo mô hình của các nước trên thế giới gồm 5 giai đoạn: Giai đoạn 1: thiết lập chương trình nghị sự là quá trình mà các vấn đề công được trở thành sự quan tâm của Nhà nước và đưa vào chương trình nghị sự. 12