Luận văn thạc sĩ: Dạy học phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trường Cao đẳng Sư phạm Lào Cai

Chia sẻ: Phong Tỉ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:114

Thêm vào BST

Báo xấu

73
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của luận văn là nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng dạy học môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản cho hệ CĐSP Mầm non, đề tài đề xuất một số biện pháp cụ thể nhằm đổi mới việc dạy học Lý thuyết âm nhạc cơ bản góp phần nâng cao chất lượng dạy học phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trường Cao đẳng Sư phạm Lào Cai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ: Dạy học phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trường Cao đẳng Sư phạm Lào Cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGHỆ THUẬT TW HÀ THỊ THU THỦY DẠY HỌC PHÂN MÔN LÝ THUYẾT ÂM NHẠC CƠ BẢN CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC Khóa 6 (2015 - 2017) Hà Nội, 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGHỆ THUẬT TW HÀ THỊ THU THỦY DẠY HỌC PHÂN MÔN LÝ THUYẾT ÂM NHẠC CƠ BẢN CHO SINH VIÊN NGÀNH GIÁO DỤC MẦM NON TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG SƢ PHẠM LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC ÂM NHẠC Mã số: 60140111 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Trịnh Hoài Thu Hà Nội, 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn “Dạy học phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai” là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi thực hiện. Số liệu, kết quả trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chƣa đƣợc ai công bố trong bất kì công trình khoa học nào Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này Hà Nội, ngày 10 tháng 01 năm 2018 Tác giả Đã ký Hà Thị Thu Thủy
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CĐSP Cao đẳng Sƣ phạm ĐCCT Đề cƣơng chi tiết ĐHSP Đại học sƣ phạm GD Giáo dục GDMN Giáo dục mầm non GV Giảng viên KTĐG Kiểm tra đánh giá LTÂN CB Lý thuyết âm nhạc cơ bản NCKH Nghiên cứu khoa học Nxb Nhà xuất bản PGS. TS Phó giáo sƣ. Tiến sĩ PPDH Phƣơng pháp dạy học SV Sinh viên
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG ......................................7 1.1. Cơ sở lý luận ...........................................................................................7 1.1.1. Một số khái niệm và thuật ngữ.............................................................7 1.1.2. Vai trò phân môn Lý thuyết âm nhạc trong đào tạo ngành Giáo dục Mầm non ..................................................................................................... 10 1.3. Tầm quan trọng của Âm nhạc trong Giáo dục Mầm non .................... 12 1.3.1. Giúp trẻ phát triển toàn diện về Đức - Trí - Thể - Mĩ ....................... 13 1.3.2. Hoạt động âm nhạc trong đời sống hàng ngày ở trƣờng Mầm non .. 14 1.3.3. Môn Âm nhạc với môn học khác trong đào tạo ngành Mầm non.......... 19 1.4. Thực trạng dạy và học .......................................................................... 27 1.4.1. Một số nét về trƣờng Trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai .............. 27 1.4.2. Cơ cấu tổ chức của trƣờng ................................................................ 28 1.4.3. Thực trạng việc dạy học phân môn Lý thuyết âm nhạc .................... 30 1.4.4. Về việc học phân môn Lý thuyết âm nhạc của sinh viên ................. 33 Tiểu kết ........................................................................................................ 36 Chƣơng 2: BIỆN PHÁP DẠY HỌC PHÂN MÔN LÍ THUYẾT ÂM NHẠC CƠ BẢN....................................................................................................... 38 2.1. Nguyên tắc xây dựng biện pháp ........................................................... 38 2.2. Đổi mới dạy học môn Lý thuyết âm nhạc ............................................ 41 2.2.1. Về nội dung ....................................................................................... 41 2.2.2. Tái cấu trúc lại ĐCCT theo hƣớng tiếp cận năng lực ngƣời học ...... 42 2.2.3. Biện pháp 3: Đổi mới PPDH ............................................................ 47 2.2.4. Nâng cao chất lƣợng giảng viên và tăng cƣờng cơ sở vật chất ........ 59 2.3. Thực nghiệm sƣ phạm .......................................................................... 62 2.3.1. Mục đích thực nghiệm. ..................................................................... 62 2.3.2. Đối tƣợng thực nghiệm ..................................................................... 63
2.3.3. Nội dung, quy trình thực nghiệm ...................................................... 63 2.3.4. Kết quả thực nghiệm ......................................................................... 65 Tiểu kết ........................................................................................................ 69 KẾT LUẬN ................................................................................................. 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 73 PHỤ LỤC .................................................................................................... 78
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật đƣợc con ngƣời sáng tạo từ rất sớm và gắn bó mật thiết với đời sống của con ngƣời. Âm nhạc xuất hiện ở mọi lúc mọi nơi trong lao động sản xuất, sinh hoạt, vui chơi giải trí… của con ngƣời. Âm nhạc góp phần phản ánh văn hóa, lịch sử của một dân tộc. Để phát triển con ngƣời một cách toàn diện, âm nhạc đóng vai trò hết sức quan trọng. Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc đƣợc đƣa vào chƣơng trình giảng dạy ở các cấp học từ mầm non đến trung học cơ sở nhằm cung cấp cho học sinh những kiến thức sơ giản về âm nhạc, bồi dƣỡng tình cảm trong sáng lành mạnh, làm phong phú đời sống tinh thần của học sinh. Thông qua âm nhạc góp phần hình thành nhân cách cho học sinh một cách toàn diện. Bên cạnh đó có thể phát hiện sớm những tài năng nghệ thuật. Trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai là một trong những trung tâm đào tạo, bồi dƣỡng nguồn nhân lực có trình độ cao đẳng cho tỉnh Lào Cai; liên kết đào tạo trình độ đại học; là cơ sở nghiên cứu khoa học, ứng dụng, chuyển giao công nghệ, hợp tác quốc tế về đào tạo, cung cấp nguồn nhân lực cho sự nghiệp giáo dục và các lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh Lào Cai và các tỉnh trong khu vực. Hiện nay, trƣờng đang đào tạo 25 mã ngành bao gồm cả hệ Trung cấp và Cao đẳng, trong đó ngành Giáo dục Mầm non đang đƣợc đào tạo với quy mô, số lƣợng lớn nhất trong các ngành học. Với đặc trƣng ngành học, bậc học, ngành đào tạo giáo viên mầm non khác với các ngành học khác bởi những yêu cầu về một số khả năng chuyên biệt. Vì vậy, khi thiết kế khung kế hoạch đào tạo, đối với ngành giáo dục mầm non không thể thiếu các học phần đào tạo về lĩnh vực âm nhạc, mỹ thuật, thể dục… trong đó học phần Âm nhạc là học phần không thể thiếu mà Phân môn Lý thuyết âm nhạc là cơ sở để SV học tập các môn học khác. Nhƣ vậy, có thể khẳng định Lý thuyết âm nhạc là Phân
2 môn quan trọng trong đào tạo môn Âm nhạc, đồng thời là điều kiện tiên quyết để sinh viên học các Phân môn tiếp theo của môn Âm nhạc. Lý thuyết âm nhạc cơ bản là môn học đòi hỏi khả năng tƣ duy logic của ngƣời học. Trên thực tế sinh viên gặp khá nhiều khó khăn trong quá trình học Phân môn này nhƣ việc nhận biết các kí hiệu, hiểu các khái niệm, việc áp dụng thực hành sao cho đúng. Là ngƣời đƣợc đào tạo về Âm nhạc đƣợc phân công giảng dạy Âm nhạc tại trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai tôi nhận thấy có rất nhiều khó khăn trong việc giảng dạy bộ môn này. Với một tỉnh miền núi các em hầu hết là ngƣời dân tộc thiểu số đến từ vùng sâu, vùng xa tiếp cận văn hóa, công nghệ, nghệ thuật còn hạn chế, còn chƣa mạnh dạn trong các hoạt động mang tính tập thể, chƣa tự khẳng định mình. Trong thực tiễn giảng dạy một số biện pháp đổi mới phƣơng pháp đã đƣợc áp dụng tuy nhiên chƣa mang tính khoa học. Mặt khác, thời lƣợng học tập dành cho môn Lý thuyết âm nhạc còn khá hạn chế trong tƣơng quan với các phân môn khác. Với thời lƣợng không nhiều, khối lƣợng kiến thức lớn và cần sự đầu tƣ về thời gian đòi hỏi cần có các biện pháp hiệu quả nhằm nâng cao chất lƣợng học tập phân môn này. Với lý do trên chúng tôi quyết định lựa chọn đề tài “Dạy học phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trường Cao đẳng Sư phạm Lào Cai” làm nội dung nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ chuyên ngành Lý luận và Phƣơng pháp dạy học Âm nhạc. 2. Tình hình nghiên cứu Qua quá trình tìm hiểu các vấn đề liên quan đến đề tài chúng tôi thấy có một số sách đề cập đến vấn đề dạy học môn lí thuyết âm nhạc nhƣ: Lý thuyết Âm nhạc cơ bản của V.A. Vakhrameev - Vũ Tự Lân dịch từ tiếng Nga sang tiếng Việt là cuốn giáo trình đầu tiên nói về Lý thuyết Âm nhạc ở Việt Nam và cũng là cuốn sách có nội dung đẩy đủ và chi tiết
3 nhất. Tuy nhiên hàm lƣợng nội dung kiến thức trong cuốn sách tƣơng đối nhiều và không phù hợp cho đối tƣợng học sinh, sinh viên chuyên ngành Mầm non. Mặt khác, những khái niệm còn mang tính trừu tƣợng, khó hiểu. Phương pháp dạy học Âm nhạc của tác giả Hoàng Long, Hoàng Lân - Nxb ĐHSP. Lý thuyêt âm nhạc cơ bản tác giả Phạm Tú Hƣơng - Nxb ĐHSP…; các cuốn sách này đề cập đến lý thuyết âm nhạc, phƣơng pháp dạy học Âm nhạc tƣơng đối cơ bản, giáo trình Lý thuyêt âm nhạc cơ bản tác giả Trịnh Hoài Thu chủ biên - Nxb ĐHSP các sách này đƣợc sắp xếp trình tự khoa học, ngƣời học dễ tiếp cận, dễ hiểu, dễ nắm bắt hình thành nên kiến thức Âm nhạc cơ bản. Tuy nhiên các sách, giáo trình trên chỉ phù hợp với các SV chuyên ngành sƣ phạm Âm nhạc không phù hợp đối tƣợng là SV ngành giáo dục mầm non. Âm nhạc và múa - Dành cho hệ Cao đẳng Sư phạm Mầm non, Nhóm tác giả Hoàng Công Dụng, Nguyễn Thúy Hƣờng, Lê Đức Sang, Trịnh Hoài Thu (2012) - Nxb Giáo dục. Giáo trình trên soạn cho hệ CĐSP Mầm non, thời lƣợng là 60 tiết (4 đơn vị học trình) cho cả học phần Âm nhạc và múa, học phần Âm nhạc bao gồm phân môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản, Tập đọc nhạc và Kĩ thuật ca hát. Tuy nhiên cuốn sách này soạn cho hệ CĐSP Mầm non chung với thời lƣợng và nội dung chƣa hợp lí, chƣa phù hợp với SV vùng khó khăn. Nghiên cứu về dạy học môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản có một số luận văn thạc sĩ nhƣ: - Dạy học môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản cho sinh viên Cao đẳng Sư phạm Âm nhạc trường Cao đẳng Sư phạm Lạng Sơn của Hoàng Ngọc Anh Thơ - Luận văn thạc sĩ, năm 2014, trƣờng ĐH Sƣ phạm Nghệ thuật TW. - Dạy học môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản cho ở trường trung cấp Văn hóa Nghệ thuật tỉnh Nam Định của Đặng Vũ Thị Mai Quế Anh - Luận văn thạc sĩ, năm 2015, trƣờng ĐH Sƣ phạm Nghệ thuật TW.
4 - Dạy học phân môn Lý thuyết âm nhạc cho sinh viên ngành Giáo dục mầm non tại trường ĐHSP Hà Nội 2 của Nguyễn Thị Quỳnh Anh - Luận văn thạc sĩ, năm 2016, trƣờng ĐH Sƣ phạm Nghệ thuật TW. Hầu nhƣ các sách, giáo trình nêu trên mới chỉ là tài liệu dạy học chƣa đề cập đến PPDH Lý thuyết Âm nhạc cho hệ CĐSP Mầm non. Vì vậy, đề tài chúng tôi lựa chọn nghiên cứu là hoàn toàn mới, không trùng lặp với các đề tài khác. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng dạy học môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản cho hệ CĐSP Mầm non, đề tài đề xuất một số biện pháp cụ thể nhằm đổi mới việc dạy học Lý thuyết âm nhạc cơ bản góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu hệ thống Lý thuyết về chƣơng trình, giáo trình giảng dạy Phân môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản. - Nghiên cứu thực trạng dạy học Lý thuyết âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành giáo dục mầm non tại trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai. - Đề xuất, thực nghiệm các biện pháp đổi mới dạy học môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Dạy học phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai.
5 4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu trong phạm vi những vấn đề liên quan đến dạy học Phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai. Sử dụng các bài hát theo chủ đề, chủ điểm rèn kĩ năng, các bài tập về trƣờng độ, cao độ, quãng, hợp âm… từ đó phát huy tính tính cực của ngƣời học trong Phân môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản. Thời gian: Năm học 2016 - 2017. 5. Phƣơng pháp nghiên cứu. Luận văn đƣợc sử dụng một số phƣơng pháp nghiên cứu sau: - Phƣơng pháp phân tích, tổng hợp các tài liệu có liên quan đến thiết kế, tổ chức hoạt động dạy học theo phƣơng thức tích hợp. - Phƣơng pháp quan sát: Quan sát những biểu hiện về thái độ, sự tham gia hoạt động của SV trong học phần để có cơ sở thiết kế hoạt động dạy học tích hợp và kết luận. - Phƣơng pháp thực nghiệm sƣ phạm: Thực nghiệm các thiết kế dạy học theo phƣơng thức tích hợp trong học phần. Kết quả so sánh với mục tiêu đã xác định trong chƣơng trình chi tiết học phần. Khẳng định tính khả thi của các thiết kế và rút ra kết luận khoa học. 6. Những đóng góp của luận văn - Đề xuất đƣợc một số biện pháp đổi mới dạy học môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học phân môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản cho sinh viên ngành Giáo dục Mầm non tại Trƣờng Cao đẳng Sƣ phạm Lào Cai. - Thành công của luận văn sẽ là tài liệu tham khảo cho Giảng viên, Sinh viên trong quá trình dạy học và tự học. 7. Bố cục của luận văn
6 Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung của luận văn gồm 2 chƣơng: Chƣơng 1. Cơ sở lí luận và thực trạng Chƣơng 2. Biện pháp dạy học môn Phân Lý thuyết Âm nhạc cơ bản.
7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TRẠNG 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Một số khái niệm và thuật ngữ - Phân môn Lý thuyết Âm nhạc cơ bản Trong cuốn Lý thuyết âm nhạc cơ bản của V.A.Vakhrameev có viết: Học thuyết về các nhân tố âm nhạc và những mối tƣơng quan của chúng đƣợc giới thiệu trong các môn Lý thuyết âm nhạc. Cơ sở của các môn học này là môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản... Giáo trình Lý thuyết Âm nhạc cơ bản phục vụ nghiên cứu các nhân tố cơ bản của âm nhạc nói chung và của giai điệu nói riêng [40; tr.3]. Nhƣ thế chúng tôi có thể hiểu rằng Lý thuyết âm nhạc chính là hệ thống những khái niệm cơ bản để hƣớng dẫn thực hành các môn học liên quan tới âm nhạc và dùng làm cơ sở cho việc hiểu biết về nghệ thuật âm nhạc. Lý thuyết âm nhạc cơ bản là môn học đòi hỏi khả năng tƣ duy logic của ngƣời học. Trên thực tế, sinh viên gặp khá nhiều khó khăn trong quá trình học môn này nhƣ việc nhận biết các ký hiệu, hiểu các khái niệm, các nguyên tắc khô khan và nhất là việc thực hành, làm bài tập phần lý thuyết. - Phương pháp dạy học Tƣơng tự nhƣ nhƣ thuật ngữ phƣơng pháp, khái niệm phƣơng pháp dạy học nhận đƣợc sự qua tâm từ nhiều ngƣời và đƣợc đề cập tới trong nhiều công trinh có uy tín. Trong cuốn Lý luận dạy học Đại học Nguyễn Văn Minh (trích dịch), phƣơng pháp dạy học đƣợc định nghĩa là “Phƣơng pháp dạy học là hệ thống những hành động tự giác hên tiếp của con ngƣời nhằm đạt nhằm đạt tới kết quả ứng với mục đích đã vạch ra” [22, Tr. 16], Theo tác giả Thái Duy Tuyên: “Phƣơng pháp dạy học là một hệ thống những hành động có mục đích của GV nhăm tổ chức hoạt động nhận thức và thực hành của học sinh, đảm bảo học sinh lĩnh hội nội dung học vấn” [35, Tr.38].
8 Có thể thấy các tác giả đều xem phƣơng pháp dạy học là con đƣờng, cách thức, hình thức hoạt động của GV và học sinh trong những diều kiện dạy học xác định, nhằm cho học sinh nắm đƣợc kiến thức, kĩ năng, kỹ xảo của bài học để đạt đƣợc mục đích dạy học đã đặt ra trƣớc đó. Phƣơng pháp dạy học quy định mô liinli tổ chức các hoạt động dạy và học của GV và học sinh. - Phương pháp dạy học âm nhạc Từ những khái niệm về phƣơng pháp dạy học đã đƣợc nêu ở phần trên chúng ta cỏ thể hiểu phƣơng phƣơng pháp dạy học Âm nhạc là những cách thức, hình thức tổ chức của ngƣời dạy nhằm chuyển tải nội dung kiến thức; thúc đẩy phát triển kĩ năng nhận thức khoa học về Âm nhạc cho ngƣời học. Theo quan niệm truyền thống (dẫn theo giáo trình Âm nhạc và phương pháp dạy học âm nhạc của Hoàng Long - Hoàng Lân (2005), Nxb Đại học Sƣ phạm, Hà Nội cùng một số cuốn sách khác) thì dạy học âm nhạc bao gồm một số phƣơng pháp nhƣ sau: Phƣơng pháp dùng lời, phƣơng pháp sử dụng phƣơng tiện trực quan, phƣơng pháp trình diễn tác phẩm, phƣơng pháp làm mẫu, phƣơng pháp hƣớng dẫn thực hành [19, Tr.48]. Bên cạnh đó, để tích cực hoá quá trình dạy học âm nhạc, còn có thể kể đến một số phƣơng pháp khác ví dụ: Phƣơng pháp dự án, phƣơng pháp theo góc, học trải nghiệm, trò chơi. Hiện nay, để thực hiện một cách hiệu quả quá trình dạy học âm nhạc các phƣơng pháp truyền thống sẽ có sự kết hợp linh hoạt với các phƣơng pháp dạy học tích cực. Ngƣời dạy sẽ đóng vai trò quyết đinh trong quá trình phối hợp các phƣơng pháp này với nhau để đem lại hiệu quả cao cho ngƣời học. - Năng lực: Năng lực là tổng hợp các đặc điểm, thuộc tính tâm lý của cá nhân phù hợp với yêu cầu đặc trƣng của một hoạt động, nhất định nhằm đảm bảo cho hoạt động đó đạt hiệu quả cao. Ví dụ: Về năng lực ca hát, các năng lực này hình thành trên cơ sở của các tƣ chất tự nhiên của cá nhân năng lực này không phải hoàn toàn do tự nhiên mà có, phần lớn do quá trình học tập và rèn luyện. Tâm lý học chia năng lực thành các dạng khác nhau nhƣ năng lực chung và năng lực chuyên
9 môn. Năng lực chuyên môn là năng lực đặc trƣng trong lĩnh vực nhất định của xã hội nhƣ năng lực tổ chức, năng lực âm nhạc, năng lực kinh doanh, hội hoạ, toán học.... - Kỹ năng là sự thông thạo đƣợc phát triển thông qua quá trình đào tạo và kinh nghiệm, Thông thƣờng, những kỹ năng là những điều cần đƣợc học. Vì thế, chúng ta có thể phát triển những kỹ năng của mình không qua việc trau dồi kiến thức. Làm bài tập môn Lý thuyết âm nhạc cơ bản là khả năng vận dụng lý thuyết để thực hành làm các dạng bài tập của các nội dung mà sinh viên lĩnh hội đƣợc ở phần lý thuyết. Chẳng hạn nhƣ bài tập về: Quãng, điệu thức, hợp âm..., thông qua việc rèn kỹ năng làm bài tập SV sẽ nhận thức lý thuyết đầy đủ, chính xác và sâu sắc hơn. Trong sách Phương pháp dạy học và giáo dục Tiểu học của tác giả Phó Đức Hòa, Nxb ĐHSP Hà Nội (2010) có viết về kỹ năng nhƣ sau: “là tri thức về hành động, là hệ thống thủ thuật đảm bảo cho ngƣời học sẵn sàng và có năng lực hoàn thành công việc một cách có ý thức... là những hành động thực hành mà học sinh có thể thực hiện trên cơ sở những tri thức nhận đƣợc và về sau, những hành động thực hành này lại giúp cho học sinh thu nhận đƣợc tri thức mới”. Vậy kỹ năng Âm nhạc đƣợc hình thành do học tập và rèn luyện đến thành thạo, kĩ thuật. - Phƣơng pháp luyện tập: Luyện tập với tƣ cách là phƣơng pháp dạy học là sự chỉ dẫn của giáo viên, học sinh lặp đi lặp lại nhiều lần những hành động nhất định trong những hoàn cảnh khác nhau nhằm hình thành và phát triển những kỹ năng, kỹ xảo. Tất cả các môn học đều cần tổ chức luyện tập nhằm hình thành cho học sinh những hành động trí tuệ hoặc hành động vận động tƣơng ứng. Đó là những kỹ năng, kỹ xảo giải những bài toán, Vật lý, Hoá học,... Việc luyện tập không chỉ hình thành và phát triển những kỹ năng, kỹ xảo từng môn học mà còn những kỹ năng, kỹ xảo chung nhƣ kỹ
10 năng kỹ xảo tƣ duy logic, tổ chức lao động, học tập một cách khoa học. Luyện tập phải nhằm mục đích, yêu cầu nhất định. + Luyện tập phải tiến hành theo một trình tự chặt chẽ. Lúc đầu đơn giản, có làm mẫu, có chỉ dẫn, sau tăng dần tính phức tạp của hành động và sự tự lực luyện tập. + Phải nắm lý thuyết rồi mới luyện tập và qua luyện tập để hiểu sâu hơn lý thuyết. + Luyện tập phải đảm bảo mức độ khó khăn vừa sức đối với những hoàn cảnh khác nhau và theo nhiều phƣơng án. 1.1.2. Vai trò phân môn Lý thuyết âm nhạc trong đào tạo ngành Giáo dục Mầm non Âm nhạc là một bộ môn nghệ thuật dùng âm thanh để diễn đạt. Các yếu tố chính của nó là cao độ (giai điệu), nhịp điệu, âm điệu, và những phẩm chất âm thanh của âm sắc và kết cấu bản nhạc. Sự sáng tạo, hiệu quả, ý nghĩa, và thậm chí cả định nghĩa của âm nhạc thay đổi tùy theo bối cảnh văn hóa và xã hội... Có thể nói Lý thuyết âm nhạc là một trong những môn học quan trọng và cơ bản nhất trong dạy và học âm nhạc, môn học này có mối liên quan chặt chẽ với nhiều môn học khác. Chẳng hạn, với môn Thanh nhạc, ngƣời học phải biết đọc nốt nhạc, biết giải mã các kí hiệu thuộc về kĩ thuật thanh nhạc, biết các kí hiệu cƣờng độ, sắc thái của bản nhạc. Với môn Phân tích tác phẩm âm nhạc thì phải nắm chắc các kiến thức về quãng, hợp âm… Giáo dục mầm non là bộ phận trong hệ thống giáo dục quốc dân nhằm thực hiện nhiệm vụ nuôi dƣỡng, chăm sóc, giáo dục trẻ em từ 3 tháng tuổi đến 6 tuổi. Mục tiêu của ngành Giáo dục mầm non là đào tạo SV sau khi ra trƣờng có thể đảm nhiệm vai trò giúp trẻ em phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành những yếu tố đầu tiên về nhân cách.
11 Bộ môn giáo dục âm nhạc bao gồm những phân môn: Dạy học hát, Nghe nhạc, Vận động theo nhạc và Trò chơi âm nhạc là một trong những mục tiêu cơ bản của Giáo dục mầm non. Thực tế cho thấy trẻ em ở lứa tuổi mầm non rất nhạy cảm với âm nhạc. Trẻ thích nghe nhạc và hứng thú tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Vì vậy, âm nhạc không chỉ có vai trò quan trọng đối với trẻ em và còn đóng một vai trò rất quan trọng đối với SV ngành Giáo dục mầm non. Để đảm bảo và đáp ứng những nhu cầu giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non Sinh viên cần phải nắm chắc kiến thức âm nhạc trong đó có phân môn Lý thuyết âm nhạc. Là ngƣời giáo viên trong tƣơng lai, đầu tiên các sinh viên ngành Giáo dục Mầm non cần phải nắm vững nội dung Lý thuyết âm nhạc cơ bản bởi lẽ đặc thù ngành đào tạo của các em trƣớc hết đòi hỏi đọc nhạc chuẩn xác và mẫu mực cho học trò. Trong dạy học hát cho trẻ mầm non sinh viên cần nắm vững những kiến thức về cao độ, trƣờng độ và sắc thái của bài hát, để đảm báo cho trẻ hát chính xác; nắm vững kiến thức về nhịp phách để giúp trẻ biết cách vỗ tay và phân biệt cách vỗ tay theo nhịp, phách, tiết tấu đồng thời SV phải tìm hiểu và nắm vững các vấn đề về cách xác định giọng, dịch giọng để biết và lựa chọn giọng điệu bài hát phù hợp với tầm cữ giọng của trẻ. Hoặc trong dạy nghe nhạc, sinh viên cần trang bị thật kĩ những kĩ năng nghe nhịp, phách, tiết tẩu, âm sắc các loại nhạc cụ, sắc thái biểu cảm của bản nhạc, các thuộc tính của âm thanh nhằm mục đích giúp trẻ nghe và phân biệt đƣợc nhịp, phách, tiết tấu, đồng thời phân biệt đƣợc những loại nhạc cụ khác nhau, nghe âm thanh to - nhỏ, nghe trƣờng độ dài - ngắn, nghe cƣờng độ mạnh - nhẹ... Ngoài ra lý thuyết âm nhạc là chìa khoá có thể giúp sinh viên tiếp cận với các tác phẩm âm nhạc ở khía cạnh nhận biết các ký hiệu đƣợc ghi trên bản nhạc trong phân môn Xƣớng âm và Đàn phím điện tử. Sinh viên cần nắm vững lý thuyết âm nhạc
12 để có thể chơi một tác phẩm âm nhạc trên đàn Organ khi cho trẻ học hát hoặc nghe nhạc. Tƣơng tự nhƣ vậy, muốn dàn dựng một chƣơng trình hoặc chỉ huy hợp xƣớng ngƣời học phải nắm vững kiến thức âm nhạc từ môn nhạc lý. Từ đó mới có cái nhìn toàn diện về bài hát để xử lý một cách tinh tế hơn, vì thế mà phân môn lý thuyết âm nhạc cơ bản là môn học đầu tiên và luôn đƣợc tổ chức học trong kì đầu của ngành đào tạo. 1.3. Tầm quan trọng của Âm nhạc trong Giáo dục Mầm non Trẻ thích nghe nhạc và hứng thú tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Mục đích của giáo dục âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Giáo dục âm nhạc hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thƣơng con ngƣời; hình thành và phát triển ở trẻ những thói quen tốt trong sinh hoạt tập thể nhƣ: Tính tổ chức kỷ luật, tự chủ, mạnh dạn trƣớc mọi ngƣời. Giáo dục âm nhạc còn là phƣơng tiện nâng cao khả năng trí tuệ, phát triển thể chất, giúp trẻ phát triển trí tƣởng tƣợng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập, vui chơi. Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc nhƣ học hát, nghe hát, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc... sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hoà, là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực. Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Vì thế âm nhạc đóng vai trò quan trọng đối với quá trình hoàn thiện cơ thể của trẻ mầm non. Âm nhạc chính là phƣơng tiện hữu hiệu để phát triển tai nghe cho trẻ, đặc biệt sự đa dạng, phong phú của âm nhạc còn mang đến nhiều lợi ích kỳ diệu cho trẻ. Âm nhạc có tác động rất lớn đến thế giới nội tâm của con ngƣời, đặc biệt là trong việc giáo dục trẻ mầm non, giáo dục âm nhạc - đó không phải là đào tạo nhạc công mà là đào tạo con ngƣời. Bài hát ru con nhẹ nhàng của mẹ, tiếng huýt sáo của cha, tiếng cƣời hóm hỉnh của
13 ông, bà, các cô, dì, cậu, chú,… thực sự là những hoạt động âm nhạc giúp trẻ vừa rèn luyện những kỹ năng ngôn ngữ, vừa đƣợc học cách tƣơng tác tích cực với những ngƣời khác trong xã hội. Vai trò quan trọng giáo dục âm nhạc mang lại cho trẻ mầm non: - Tăng trí thông minh - Tăng cƣờng trí nhớ - Tăng cƣờng những mối quan hệ xã hội - Giúp trẻ tự tin thể hiện chính mình - Rèn luyện tính kiên nhẫn ngay từ nhỏ - Giúp trẻ có thói quen học tập không ngừng nghỉ - Tăng khả năng sáng tạo. 1.3.1. Giúp trẻ phát triển toàn diện về Đức - Trí - Thể - Mĩ Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt chú trọng đến giáo dục toàn diện, với sự cân bằng cả về giáo dục đức lẫn tài và mối quan hệ giữa hai mặt đó trong sự hoàn thiện nhân cách của con ngƣời mới - con ngƣời xã hội chủ nghĩa. Trong thƣ gửi cho học sinh nhân ngày khai trƣờng đầu tiên của nƣớc Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Bác Hồ viết: “Non sông Việt Nam có trở nên tƣơi đẹp hay không, đất nƣớc Việt Nam có bƣớc tới đài vinh quang để sánh vai với các cƣờng quốc năm châu đƣợc hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu” Ngƣời từng dạy: "Trong việc giáo dục và học tập, phải chú trọng đủ các mặt: đạo đức cách mạng, giác ngộ xã hội chủ nghĩa, văn hoá, kỹ thuật, lao động và sản xuất". Đồng thời Ngƣời còn chỉ rõ: “Việc giáo dục gồm có: Đức, Trí, Thể, Mỹ”. Nền giáo dục toàn diện ngày nay chúng ta hƣớng tới không nằm ngoài lời dạy của Ngƣời. Giáo dục âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Giáo dục âm nhạc hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thƣơng con ngƣời. Không chỉ vậy, giáo dục âm nhạc còn là
14 phƣơng tiện nâng cao khả năng trí tuệ, phát triển thể chất, giúp trẻ phát triển trí tƣởng tƣợng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập, vui chơi. Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc nhƣ học hát, nghe hát, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc... sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hoà, là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực. Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Giáo dục âm nhạc là giáo dục tình cảm đạo đức, thẩm mỹ cho trẻ. Giáo dục âm nhạc hình thành cho trẻ lòng yêu thiên nhiên, Tổ quốc, tình yêu thƣơng con ngƣời. Không chỉ vậy, giáo dục âm nhạc còn là phƣơng tiện nâng cao khả năng trí tuệ, phát triển thể chất, giúp trẻ phát triển trí tƣởng tƣợng, củng cố kiến thức trẻ qua học tập, vui chơi. Quá trình trẻ tiếp xúc và hoạt động âm nhạc nhƣ học hát, nghe hát, vận động theo nhạc, chơi trò chơi âm nhạc... sẽ hình thành ở trẻ những yếu tố của một nhân cách phát triển toàn diện, hài hoà, là sự phát triển về thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ và thể lực. Chính vì vậy, giáo dục âm nhạc cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng. Trẻ em ở tuổi mầm non rất nhạy cảm với âm nhạc. Âm nhạc ảnh hƣởng đến quá trình hoàn thiện cơ thể trẻ. Trƣớc hết, âm nhạc đƣợc coi là phƣơng tiện hữu hiệu để phát triển tai nghe cho trẻ. Tính chất đa dạng của âm nhạc gợi ra những phản ứng gắn với sự thay đổi nhịp tim mạch, sự trao đổi máu. Vì vậy, giáo dục âm nhạc đối với trẻ mầm non là vô cùng cần thiết, đòi hỏi ngƣời giáo viên phải có trình độ chuyên môn, yêu nghề. Trong quá trình dạy và học cần cho trẻ làm quen với âm nhạc trong tất cả các hoạt động. 1.3.2. Hoạt động âm nhạc trong đời sống hàng ngày ở trường Mầm non