Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:111

Thêm vào BST

Báo xấu

92
lượt xem 18
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay nhằm mục đích đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đào tạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chung của Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa - Vũng Tàu.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐẶNG THỤY ĐAN THANH BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM BÀ RỊA – VŨNG TÀU HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SỸ GIÁO DỤC HỌC Thành Phố Hồ Chí Minh – 2011
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ĐẶNG THỤY ĐAN THANH BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM BÀ RỊA – VŨNG TÀU HIỆN NAY Chuyên ngành : Quản lý Giáo dục Mã số : 06 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. ĐINH PHƯƠNG DUY Thành Phố Hồ Chí Minh - 2011
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Khoa Tâm lý – Giáo dục, Phòng Sau đại học Trường Đại học Sư Phạm Thành Phố Hồ Chí Minh Trân trọng biết ơn các thầy giáo, cô giáo đã trực tiếp giảng dạy, tư vấn, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Đặc biệt, xin được bày tỏ tình cảm trân trọng và biết ơn sâu sắc tới TS Đinh Phương Duy người đã định hướng cho tôi nghiên cứu đề tài, cung cấp cho tôi những kiến thức lý luận và thực tiễn cùng những kinh nghiệm quý báu, nhiệt tình hướng dẫn động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thiện luận văn. Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, cán bộ quản lý và giảng viên trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa Vũng Tàu đã quan tâm giúp đỡ và cung cấp những tài liệu, số liệu cần thiết cho việc nghiên cứu đề tài Cảm ơn các đồng nghiệp, các bạn đồng môn và gia đình đã động viên giúp đỡ tác giả trong suốt thời gian học tập nghiên cứu. Luận văn chắc không tránh khỏi những thiếu xót, kính mong quý thầy cô và bạn bè đồng nghiệp quan tâm góp ý để luận văn được hoàn thiện hơn. Tác giả xin chân thành cảm ơn! TP. Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2011 Tác Giả Đặng Thụy Đan Thanh
KÝ HIỆU CỤM TỪ VIẾT TẮT BR-VT : Bà Rịa – Vũng Tàu BGD ĐT : Bộ giáo dục và Đào tạo CBQL : Cán bộ quản lý CĐ : Cao đẳng CĐSP : Cao đẳng Sư phạm CNTT : Công nghệ thông tin ĐH : Đại học GD & Đ T : Giáo dục và Đào tạo GV : Giảng viên HĐDH : Hoạt động dạy học HĐGD : Hoạt động giảng dạy HT : Hiệu trưởng PĐT : Phòng Đào tạo QĐ : Quyết định QLGD : Quản lý giáo dục QLHĐDH : Quản lý hoạt động dạy học SV : Sinh viên TB- TV : Thiết bị - thư viên
MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... 3 0T T 0 KÝ HIỆU CỤM TỪ VIẾT TẮT ......................................................................................... 4 0T 0T MỤC LỤC ............................................................................................................................ 5 0T T 0 MỞ ĐẦU .............................................................................................................................. 9 0T T 0 1. Lý do lựa chọn đề tài ............................................................................................................................ 9 0T 0T 2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................................................... 10 0T 0T 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................................................... 10 0T 0T 4. Giả thuyết khoa học............................................................................................................................ 10 0T 0T 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................................................... 10 0T 0T 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .............................................................................................................. 11 0T 0T 7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................................................... 11 0T 0T 8. Dự kiến cấu trúc của luận văn............................................................................................................. 12 0T 0T 9. Những đóng góp mới của đề tài .......................................................................................................... 12 0T 0T Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC ..................... 13 0T T 0 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ............................................................................................................... 13 0T 0T 1.2. Các khái niệm cơ bản ...................................................................................................................... 15 0T 0T 1.2.1. Hoạt độngdạy học .................................................................................................................... 15 T 0 0T 1.2.1.1 Hoạt động dạy ................................................................................................................... 16 T 0 0T 1.2.1.2 Hoạt động học ................................................................................................................... 17 T 0 0T 1.2.1.3 Sự thống nhất biện chứng giữa hoạt động dạy và hoạt động học ........................................ 17 T 0 T 0 1.2.2 Cấu trúc hoạt động dạy học ...................................................................................................... 18 T 0 0T 1.2.3. Khái niệm quản lý .................................................................................................................... 18 T 0 0T 1.2.4. Khái niệm quản lý hoạt động dạy học....................................................................................... 20 T 0 T 0 1.2.5.Biện pháp quản lý ..................................................................................................................... 20 T 0 0T 1.3. Những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động dạy học ......................................................................... 21 0T T 0 1.3.1. Bối cảnh hiện nay của dạy học ở trường cao đẳng .................................................................... 21 T 0 T 0 1.3.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của hoạt động dạy học............................................................................... 22 T 0 T 0 1.3.2.1. Mục tiêu dạy học ở trường đại học, cao đẳng .................................................................... 22 T 0 T 0 1.3.2.2. Nhiệm vụ dạy học ở trường đại học, cao đẳng .................................................................. 22 T 0 T 0 1.3.3. Nội dung dạy học ..................................................................................................................... 23 T 0 0T 1.3.4. Phương pháp dạy học ............................................................................................................... 24 T 0 0T 1.3.5. Hình thức tổ chức dạy học........................................................................................................ 24 T 0 0T 1.3.6. Đặc điểm nhận thức của người học .......................................................................................... 25 T 0 T 0
1.4. Quản lý hoạt động dạy học của Hiệu Trưởng ................................................................................... 26 0T T 0 1.4.1. Quyền hạn và trách nhiệm của người Hiệu trưởng trường Cao đẳng ......................................... 26 T 0 T 0 1.4.2. Công tác quản lý hoạt động dạy học của người hiệu trưởng trường cao đẳng ............................ 27 T 0 T 0 1.4.2.1. Quản lý hoạt động dạy của giảng viên .............................................................................. 28 T 0 T 0 1.4.2.2. Quản lý hoạt động học của sinh viên................................................................................. 28 T 0 T 0 1.4.2.3. Quản lý môi trường dạy học theo quan điểm của sư phạm tương tác. ................................ 29 T 0 T 0 1.4.2.4. Quản lý sự tương tác giữa ba yếu tố người dạy, người học và môi trường. ........................ 29 T 0 T 0 Tiểu kết chương 1 .................................................................................................................................. 30 0T 0T Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC CỦA HIỆU 0T TRƯỞNG TRƯỜNG CAO ĐẲNG SƯ PHẠM BÀ RỊA – VŨNG TÀU ......................... 32 T 0 2.1. Khái quát về Tình hình phát triển của trường Cao đẳng sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu ..................... 32 0T T 0 2.1.1. Vài nét về lịch sử ra đời và phát triển của trường Cao đẳng sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu ......... 32 T 0 T 0 2.1.2 Về cơ cấu tổ chức Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu ............................................ 32 T 0 T 0 2.1.3. Khái quát về mẫu nghiên cứu và cách xử lý số liệu .................................................................. 34 T 0 T 0 2.2. Định hướng phát triển của trường Cao đẳng Sư Phạm Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay......................... 35 0T T 0 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – vũng tàu hiện nay .... 36 0T T 0 2.3.1. Thực trạng quản lý hoạt động dạy của giảng viên Trường cao đẳng sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu T 0 T 0 .......................................................................................................................................................... 36 2.3.1.1. Quản lý việc thực hiện mục tiêu, nội dung chương trình giảng dạy của giảng viên ............ 37 T 0 T 0 2.3.1.2. Quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên ..................................................................... 39 T 0 T 0 2.3.1.3. Quản lý việc đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ giảng dạy của giảng viên ............ 43 T 0 T 0 2.3.1.4. Quản lý hoạt động đánh giá giảng viên ............................................................................. 45 T 0 T 0 2.3.1.5. Những thuận lợi và khó khăn của giảng viên khi tham gia hoạt động dạy học tại trường T 0 hiện nay ........................................................................................................................................ 46 T 0 2.3.1.6. Mức độ hài lòng của giảng viên về những yếu tố của hoạt động dạy học tại trường hiện nay T 0 T 0 ..................................................................................................................................................... 48 2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động học tập của sinh viên Trường Cao đẳng sư phạm Bà Rịa – Vũng T 0 Tàu hiện nay ..................................................................................................................................... 50 0T 2.3.2.1. Quản lý việc giáo dục ý thức, thái độ học tập của sinh viên............................................... 50 T 0 T 0 2.3.2.2. Quản lý việc thực hiện nội quy, quy chế học tập của sinh viên .......................................... 52 T 0 T 0 2.3.2.3. Quản lý hoạt động tự học của sinh viên ............................................................................ 54 T 0 T 0 2.3.2.4. Quản lý kết quả học tập của sinh viên ............................................................................... 55 T 0 T 0 2.3.2.5. Quản lý công tác đánh giá sinh viên .................................................................................. 56 T 0 T 0 2.3.2.6. Những thuận lợi và khó khăn của sinh viên trong hoạt động học tập hiện nay ................... 57 T 0 T 0 2.3.2.7. Mức độ hài lòng của sinh viên về những yếu tố có liên quan đến hoạt động học tập tại T 0 trường hiện nay ............................................................................................................................. 58 0T
2.3.3. Thực trạng quản lý môi trường dạy học tại hiện nay ................................................................. 59 T 0 T 0 2.3.3.1. Thực trạng quản lý việc thực hiện các quy định, chế định đảm bảo cho hoạt động dạy học59 T 0 T 0 2.3.3.2. Quản lý việc quy hoạch, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật, bổ sung nâng cấp trang thiết bị T 0 phục vụ cho hoạt động dạy học ..................................................................................................... 59 0T 2.3.3.3. Quản lý các yếu tố của môi trường xã hội ảnh hưởng đến hoạt động dạy học .................... 62 T 0 T 0 2.3.3.4. Quản lý việc xây dựng cảnh quan sư phạm trong nhà trường ............................................ 63 T 0 T 0 2.3.3.5. Quản lý việc xây dựng môi trường tâm lý tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động dạy học .. 64 T 0 T 0 2.3.3.6. Quản lý việc thực hiện chế độ, chính sách đối với giảng viên............................................ 65 T 0 T 0 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................................................. 66 0T 0T Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC TẠI TRƯỜNG HIỆN 0T NAY .................................................................................................................................... 67 T 0 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp ............................................................................................... 67 0T 0T 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................................................ 67 T 0 T 0 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................................................................... 67 T 0 T 0 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và toàn diện........................................................................ 67 T 0 T 0 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả. ........................................................................................... 67 T 0 T 0 3.2. Những biện pháp cụ thể ................................................................................................................... 68 0T 0T 3.2.1. Nhóm biện pháp quản lý hoạt động dạy của giảng viên ............................................................ 68 T 0 T 0 3.2.1.1. Tăng cường tính hiệu lực của các quy chế quản lý hoạt động giảng dạy của giảng viên T 0 nhằm bảo đảm việc thực hiện đúng mục tiêu, nội dung chương trình, kế hoạch giảng dạy. ............ 68 T 0 3.2.1.2. Đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học của giảng viên theo hướng phát huy tính tích cực, T 0 chủ động của sinh viên trong quá trình học tập .............................................................................. 69 T 0 3.2.1.3. Hoàn thiện nội dung chương trình đào tạo theo hướng hiện đại, kết hợp hài hòa giữa lý luận T 0 và thực tiễn, phù hợp với nhu cầu, xu thế phát triển của đất nước, khu vực và thế giới .................. 71 T 0 3.2.1.4. Cải tiến hình thức kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy học nhằm đánh giá chính xác T 0 trình độ, năng lực học tập của sinh viên. Đa dạng hóa hoạt động đánh giá giảng viên, tạo động lực tích cực cho giảng viên trong giảng dạy. ....................................................................................... 72 T 0 3.2.1.5. Cải tiến các chế độ, chính sách và có biện pháp khuyến khích giảng viên học tập nâng cao T 0 trình độ chuyên môn và bồi dưỡng nghiệp vụ giảng dạy, cải thiện đời sống vật chất, tinh thần cho giảng viên, đặc biệt là đội ngũ giảng viên trẻ. ................................................................................ 74 T 0 3.2.2. Nhóm biện pháp quản lý hoạt động học của sinh viên .............................................................. 76 T 0 T 0 3.2.2.1. Tăng cường quản lý nề nếp, ý thức và thái độ học tập của sinh viên nhằm hình thành tính T 0 tích cực, tự giác trong học tập và sinh hoạt của sinh viên ............................................................... 76 T 0 3.2.2.2. Đa dạng hóa các hình thức học tập của sinh viên, đẩy mạnh hoạt động tự học trong sinh T 0 viên, khuyến khích sinh viên tham gia hoạt động nghiên cứu khoa học để phục vụ cho hoạt động học tập .......................................................................................................................................... 77 T 0 3.2.3. Nhóm biện pháp quản lý môi trường dạy học ........................................................................... 80 T 0 T 0 3.2.3.1. Nâng cấp và cải thiện cơ sở vật chất và trang thiết bị phục vụ giảng dạy và học tập. ......... 80 T 0 T 0
3.2.3.2. Xây dựng môi trường giáo dục tích cực cho hoạt động dạy học ........................................ 81 T 0 T 0 3.3. Tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp .......................................................................... 82 T 0 T 0 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................................... 85 0T 0T 1. Kết luận ............................................................................................................................................. 85 0T T 0 2. Kiến nghị ........................................................................................................................................... 86 0T T 0 2.3. Kiến nghị đối với giảng viên ....................................................................................... 87 0T 0T TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 88 0T 0T PHỤ LỤC ........................................................................................................................... 91 0T T 0
MỞ ĐẦU 1. Lý do lựa chọn đề tài Trên con đường đưa Việt Nam trở thành một nước phát triển theo hướng hiện đại thì giáo dục và đặc biệt là giáo dục đại học có vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng. Giáo dục đại học đã đào tạo và cung cấp cho xã hội một nguồn nhân lực dồi dào trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, phần nào đáp ứng được nhu cầu xây dựng và phát triển đất nước trong giai đoạn hội nhập và phát triển. Trường Cao đẳng sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu là nơi đào tạo giáo viên và lao động có chất lượng cao cho Tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Với vai trò và vị trí của mình, trong thời gian qua trường đã có nhiều đóng góp tích cực, đào tạo được nguồn nhân lực khá dồi dào, phục vụ đắc lực cho công cuộc xây dựng và phát triển giáo dục tỉnh nhà . Để đảm bảo thực hiện được vai trò, sứ mệnh của nhà trường trong bối cảnh mới thì việc quan tâm, đảm bảo thực hiện tốt và có hiệu quả hoạt động giảng dạy và học tập là yếu tố có ý nghĩa quyết định. Hoat động dạy học là hoạt động có mục đích, có tổ chức nhằm phát triển một cách có hệ thống các kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo cho mỗi cá nhân sinh viên. Nếu hoạt động dạy học được tổ chức và quản lý tốt thì sinh viên có được điều kiện tốt nhất để học tập, tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng kỹ xảo, phát huy khả năng sáng tạo; giảng viên có điểu kiện tốt nhất để giảng dạy, nghiên cứu và nâng cao trình độ; giảm lãng phí, hiệu quả đào tạo được nâng cao. Từ năm học 2010-2011 Trường cao đẳng sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu đã chuyển từ hình thức đào tạo theo niên chế sang đào tạo theo học chế tín chỉ với khá nhiều điểm khác biệt so với đào theo theo niên chế. Theo đó khả năng tự do lựa chọn môn học, lựa chọn giảng viên, khả năng tự học, tự nghiên cứu của sinh viên được đề cao. Hoạt động giảng dạy của giảng viên cũng phải thay đổi cho phù hợp cả về nội dung và phương pháp, hình thức tổ chức lớp học; cơ cấu lớp học cũng thay đổi theo hướng gọn nhẹ; các điều kiện phục vụ đào tạo cũng được yêu cầu cao hơn…Chính vì những thay đổi trong phương thức đào tạo đó đòi hỏi công tác quản lý hoạt động dạy học cũng phải thay đổi cho phù hợp. Tuy nhiên thực tế tại trường cho thấy công tác quản lý hoạt động dạy học còn nhiều khó khăn và bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu của quá trình đào tạo. Sinh viên chưa có được sự tư vấn hiệu quả khi lựa chọn số lượng môn học phù hợp với khả năng, quy trình đăng ký học phần chưa thống nhất giữa các học kỳ; hình thức học tập của sinh viên vẫn chưa thay đổi, vẫn nặng về lý thuyết, ít thực hành, thực tập và tự học, tự nghiên cứu còn hạn chế; Trong khi đó giảng viên còn gặp nhiều khó khăn trong việc thay đổi, cơ cấu lại nội dung giảng dạy và đổi mới phương pháp theo yêu cầu; các điều kiện phục vụ hoạt động giảng dạy theo phương thức mới còn chưa đảm bảo… Những khó khăn và bất cập trên có ảnh hưởng rất lớn đến quá trình đào tạo, đến việc giảng dạy và học tập cũng
như hiệu quả đào tạo nói chung của nhà trường. Vì vậy việc quan tâm, tìm hiểu để có những giải pháp phù hợp, thiết thực nhằm nâng cao chất lượng hoạt động dạy học nhằm đáp ứng nhu cầu của người học và xã hội là cấp bách và cần thiết. Đó cũng là lý do của đề tài: “ Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng Trường cao đẳng sư phạm Bà Rịa Vũng Tàu hiện nay”. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu đề tài nhằm mục đích đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động đào tạo nhằm nâng cao chất lượng giáo dục chung của Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa - Vũng Tàu 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý của hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa - Vũng Tàu 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa - Vũng Tàu 4. Giả thuyết khoa học Hiện nay, công tác quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa -Vũng Tàu tuy có nhiều mặt tích cực nhưng còn một số hạn chế nhất định trên một số lĩnh vực: việc quản lý nội dung chương trình và phương pháp giảng dạy… Vì thế, việc thực hiện các biện pháp quản lý theo hướng tạo điều kiện và đẩy mạnh hoạt động tự học của sinh viên; hoàn thiện nội dung chương trình theo hướng hiện đại, kết hợp hài hòa giữa lý luận và thực tiễn; thực hiện có hiệu quả việc đổi mới phương pháp dạy học; hoàn thiện quy trình đăng ký học phần và đẩy mạnh hoạt động tư vấn học tập; tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy và học tập sẽ chất lượng hoạt động dạy học của nhà trường sẽ được nâng cao. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1 Nghiên cứu, xác định cơ sở lý luận của công tác quản lý hoạt động dạy học trong trường . 5.2 Nghiên cứu, phân tích và đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa - Vũng Tàu 5.3 Đề xuất một số biện pháp quản lý để nâng cao chất lượng hoạt động dạy học tại trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa - Vũng Tàu
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu giới hạn trong phạm vi hệ chính quy của trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng, từ đó đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng dạy học của nhà trường 7. Phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Tiếp cận hệ thống Với cách tiếp cận này, chúng tôi xem hoạt động dạy học là một bộ phận trong hoạt động giáo dục của nhà trường. Để hoạt động có kết quả cần phải đảm bảo mối liên hệ giữa hoạt động dạy và hoạt động học với các quá trình, hoạt động khác trong nhà trường. Chúng tôi cũng xem hoạt động dạy học là một hệ thống bao gồm nhiều thành tố tạo thành như mục đích, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức, hình thức kiểm tra đánh giá… 7.1.2. Tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể. Với cách tiếp cận này, chúng tôi cho rằng để nâng cao chất lượng hoạt động dạy học thì chất lượng của từng khâu, từng yếu tố trong hoạt động dạy học phải được quan tâm và đảm bảo. 7.1.3. Tiếp cận tích hợp Với cách tiếp cận này, chúng tôi dựa vào nhiều lý thuyết khác nhau như Khoa học quản lý giáo dục, Giáo dục học, Tâm lý học quản lý… làm cơ sở khoa học cho việc xây dựng những biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động dạy học. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: gồm các phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết, phân loại hệ thống lý thuyết. Sử dụng những phương pháp này chúng tôi nghiên cứu, phân tích các văn bản pháp quy, các tài liệu khoa học như sách, báo, tạp chí, các đề tài nghiên cứu có liên quan đến hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học để phục vụ cho việc xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2.2.Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng an két Chúng tôi tiến hành điều tra bằng an két để khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa - Vũng Tàu Đối tượng điều tra là cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên. Kết quả điều tra sẽ được được phân tích, so sánh, đối chiếu để có được những thông tin cần thiết phục vụ cho đề tài. 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Sử dụng phương pháp này, chúng tôi tiến hành trao đổi với cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên để tìm hiểu đánh giá của họ về thực trạng quản lý hoạt động dạy học nhằm có được những thông tin bổ sung cần thiết cho quá trình nghiên cứu đề tài. 7.2.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Chúng tôi sử dụng phương pháp này để lấy ý kiến của các chuyên gia về quản lý hoạt động dạy học, các cán bộ quản lý về tính hiệu quả và tính khả thi của các biện pháp quản lý đã đề xuất. 7.2.2.4. Phương pháp nghiên cứu hồ sơ lưu trữ Chúng tôi sử dụng phương pháp này để khảo sát thực trạng chất lượng dạy học và quản lý hoạt động dạy học tại trường. 7.2.2.5. Phương pháp toán thống kê. Phương pháp này dùng để thống kê, xử lý các số liệu đã thống kê và sử dụng một số biện pháp kiểm định thống kê, kiểm định độ tin cậy của các biện pháp quản lý mới đề xuất nhằm đưa ra kết luận phục vụ cho công tác nghiên cứu. 8. Dự kiến cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, luận văn còn có các các chương mục cụ thể sau: Chương 1:Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học tại trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu . Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu . Kết luận và kiến nghị 9. Những đóng góp mới của đề tài Kết quả nghiên cứu đã góp phần làm rõ thực trạng quản lý hoạt động dạy học ở trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay. Từ đó, đề xuất một số biện pháp phù hợp nhằm góp phần nâng cao hiệu quả quản lý hoạt động dạy học ở trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu. Vấn đề này từ trước đến nay chưa ai nghiên cứu.
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Hoạt động dạy học là một hoạt động trọng tâm của quá trình giáo dục, nó quy định sự thành công của hoạt động giáo dục. Vì thế, hoạt động dạy học giữ vị trí trung tâm, chi phối tất cả các hoạt động khác trong nhà trường và có tính chất quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường. Việc đảm bảo và nâng cao chất lượng hoạt động dạy học trong nhà trường chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố trong đó yếu tố đóng vai trò cực kỳ quan trọng là công tác quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường. Đây là hoạt động trọng tâm trong quản lý nhà trường, giúp nhà trường thực hiện được mục tiêu giáo dục, hình thành nhân cách và phẩm chất cho người học, đáp ứng yêu cầu của xã hội. Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục, dạy học và công tác quản lý hoạt động dạy học trong nhà trường, đã có rất nhiều công trình nghiên cứu, tài liệu, giáo trình, luận án, luận văn của các nhà khoa học, các tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu, đề cập đến. Có rất nhiều nhà khoa học ở nước ngoài đã công bố những công trình nghiên cứu, sách, giáo trình về quản lý giáo dục, quản lý nhà trường. Có thể kể đến những tác giả như Fred C. Lunenburg và Allan C. Ornstein với cuốn “Educational Administration – concepts and Practices” đã đi sâu phân tích các khái niệm quản lý giáo dục, các khái niệm và thực hành quản lý giáo dục; Hai tác giả Peter Earley và Dick Weindling với “ Understanding School Leadership” đã dẫn dắc chúng ta hiểu về sự lãnh đạo trong nhà trường, lãnh đạo giáo dục ; Tác giả Jack Dunham với “Developing Effective School Management”, tác giả đề cập đến những vấn đề cơ bản nhất của quản lý giáo dục như khái niệm quản lý giáo dục, lãnh đạo giáo dục, các nguyên tắc và phương pháp quản lý giáo dục hiêu quả; Nick Foskett và Jacky Lumby với “Leading and Managing education – International Dimensions” tác phẩm này khái quát hầu hết các nội dung, các lĩnh vực trong quản lý giáo dục. Bên cạnh đó các tác giả cũng đã có đề cập khá sâu đến công tác quản lý nhà trường, quản lý học sinh,quản lý và lãnh đạo giáo dục – các phương diện quốc tế. Ở Việt Nam việc tìm hiểu, nghiên cứu về giáo dục, dạy học, quản lý giáo dục và quản lý hoạt động dạy học cũng là một trong những trọng tâm nghiên cứu của nhiều tác giả, nhà khoa học. Nghiên cứu về giáo dục học, hai tác giả Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt trong “Giáo dục học” [27] đã đi sâu làm rõ những vấn đề cơ bản của giáo dục học, lý luận giáo dục, lý luận dạy học và công tác quản lý nhà trường. Nghiên cứu về khoa học quản lý và quản lý giáo dục, tác giả Trần Kiểm qua tác phẩm “Khoa học quản lý giáo dục, một số vấn đề lý luận và thực tiễn” [22] đã đi sâu nghiên cứu về các khái niệm
quản lý, quản lý giáo dục; đặc điểm và bản chất của quản lý giáo dục. Tác giả cũng nghiên cứu về quá trình quản lý giáo dục, xu hướng đổi mới trong quản lý giáo dục… Nghiên cứu về giáo dục học và lý luận dạy học, tác giả Thái Duy Tuyên trong “Giáo dục học hiện đại ” và hai tác giả Nguyễn Thị Bích Hạnh và Trần Thị Hương qua giáo trình “Lý luận dạy học” đã làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản nhất của hoạt động dạy học như khái niệm, bản chất, nhiệm vụ của hoạt động dạy học; bên cạnh đó tác giả cũng đã hệ thống hóa khá kĩ về tính quy luật của quá trình dạy học, hệ thống các nguyên tắc dạy học, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức dạy học dạy học, kiểm tra đánh giá kết quả học tập… Tác giả Đỗ Ngọc Đạt trong “Tiếp cận hiện đại hoạt động dạy học” cũng đã đi sâu nghiên cứu về quá trình dạy học, các cách tiếp cận hoạt động dạy học hiện đại như tiếp cận giá trị trong dạy học, tiếp cận hoạt động trong dạy học [8] Nghiên cứu những vấn đề cơ bản về chương trình và quá trình dạy học, tác giả Nguyễn Hữu Châu đã xác định rõ vai trò của người giáo viên với những phương pháp của họ trong nỗ lực nâng cao chất lượng giáo dục; đưa ra những quan điểm mới về dạy học, các phương pháp dạy học tích cực [2] Hai tác giả Cao Văn Giàu và Quý Châu nghiên cứu về công tác quản lý nhà trường trong cuốn “Sự đổi mới và kỹ năng lãnh đạo nhà trường thế kỷ 21” đã đưa ra các kỹ năng quyết định sự thành công và lãnh đạo hiệu quả nhà trường; sự đổi mới và phát triển phương pháp giảng dạy; các biện pháp tăng cường đánh giá, giám sát trình độ và phương pháp giảng dạy của giáo viên; xác định được những vai trò của hiệu trưởng trong việc quản lý và phát triển trường học. Tác giả Châu Kim Lang trong “Tổ chức quản lý quá trình đào tạo” đã hệ thống hóa và phân tích khá sâu sắc về tổ chức quá trình đào tạo và quản lý hoạt động đào tạo trong nhà trường, trong đó có đề cập đến quản lý hoạt động dạy học và những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động dạy học. Ngoài ra các tác giả khác như Đặng Quốc Bảo, Bùi Minh Hiền, Hồ Văn Liên qua các giáo trình, các tập bài giảng dành cho các lớp cao học Quản lý Giáo dục cũng đã đi sâu vào phân tích những vấn đề, lĩnh vực cơ bản trong quản lý nhà trường, trong đó có quản lý hoạt động dạy học. Cùng với việc nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về giáo dục, dạy học và quản lý hoạt động dạy học thì việc nghiên cứu thực tiễn quản lý giáo dục và quản lý hoạt động dạy học tại các cơ sở giáo dục cũng là một đề tài rất được quan tâm. Đã có khá nhiều đề tài luận văn thạc sỹ, luận án tiến sỹ nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học. Tác giả Võ Tiến Quang năm 2004 thực hiện đề tài “Một số biện pháp tăng cường quản lý hoạt động dạy học của khoa Tự nhiên của trường Cao đẳng sư phạm Quãng Ninh”. Trần Thanh Hoàng (2007), Một số biện pháp của hiệu trưởng đối với hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh ở trường Cao đẳng sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu, Luận văn thạc sỹ giáo dục học, Hà Nội
Năm 2008, tác giả Huỳnh Thị Liên với đề tài “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường cao đẳng ngoài công lập khu vực miền trung Việt Nam”… Năm 2010, tác giả Hà Văn Tú với đề tài “ Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay” Qua những đề tài trên các tác giả đã đi sâu nghiên cứu thực trạng công tác quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng tại các cơ sở giáo dục đào tạo khác nhau, đánh giá những điểm mạnh, điểm yếu của những biện pháp quản lý từ đó đề xuất được những biện pháp quản lý phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh của từng cơ sở giáo dục. Như vậy có khá nhiều đề tài của các tác giả nghiên cứu về công tác quản lý hoạt động dạy học. Tuy nhiên, tại Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu việc nghiên cứu về hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học còn nhiều bất cập. Chưa có một đề tài nào thật sự đi sâu nghiên cứu về hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học của nhà trường. Do đó việc nghiên cứu, làm rõ cơ sở lý luận về hoạt động dạy học và quản lý hoạt động dạy học, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học để đề xuất những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng hoạt động dạy học của nhà trường là một vấn đề cần quan tâm nghiên cứu. Do đó, chúng tôi lựa chọn thực hiện đề tài “ Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tại của Hiệu Trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Bà Rịa – Vũng Tàu hiện nay”. 1.2. Các khái niệm cơ bản 1.2.1. Hoạt độngdạy học Hoạt động dạy học là hoạt động đặc trưng cho bất cứ loại hình nhà trường nào. Dạy học được xem là con đường cơ bản nhất, thuận lợi nhất và có hiệu quả nhất giúp thế hệ trẻ chiếm lĩnh được nội dung học vấn, tự rèn luyện để hoàn thiện nhân cách. Có khá nhiều quan điểm về dạy học. Theo từ điển Giáo dục học thì dạy học là “truyền lại những kiến thức, kinh nghiệm, đưa đến những thông tin khoa học cho người khác tiếp thu một cách có hệ thống, có phương pháp nhằm mục đích tự nâng cao trình độ văn hóa, năng lực trí tuệ và kỹ năng thực hành trong đời sống thực tế” [17, tr.62]. Tác giả Nguyễn Hữu Châu cho rằng “dạy học được xác định như một nỗ lực để giúp một người nào đó có được, hoặc thay đổi một kỹ năng, kiến thức và các ý tưởng. Nói một cách khác nhiệm vụ của người giáo viên là tạo ra hoặc gây ảnh hưởng để có thể dẫn tới một sự thay đổi về hành vi mong muốn” [2,tr.132]. Như vậy có thể hiểu dạy học là hệ thống những hành động liên tiếp và thâm nhập lẫn nhau của người thầy và trò dưới sự hướng dẫn của thầy, nhằm làm cho trò phát triển được nhân cách và qua đó đạt được mục đích dạy học.
Dạy học là con đường cơ bản và quan trọng trong việc hình thành nhân cách cho người học. Những nghiên cứu lý luận về giáo dục gần đây đã khẳng định rằng muốn phát huy vai trò của dạy học thì hoạt động dạy học cần phải: hướng vào người học, coi người học là trung tâm, tạo mục đích, động cơ, nhu cầu, hứng thú học tập đúng đắn, kích thích được tính tự giác, tích cực độc lập, sáng tạo của người học trên cơ sở định hướng, tổ chức điều khiển của người dạy. Dạy học phải có trọng tâm, phải ưu tiên cho chất lượng. Muốn vậy phải không ngừng cải tiến và đổi mới phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức dạy học. Chúng ta có thể khẳng định rằng: Hoạt động dạy học là quá trình hoạt động của hai chủ thể, trong đó dưới sự tổ chức, hướng dẫn và điều khiển của giảng viên, sinh viên nhận thức lại nền văn minh nhân loại, rèn luyện để hình thành kỹ năng thái độ. Hoạt động dạy học dùng ở đây được hiểu là dạy học trong nhà trường, một bộ phận của hoạt động giáo dục tổng thể. Khi xem xét về hoạt động dạy học có nhiều cách tiếp cận khác nhau như tiếp cận hướng vào hoạt động dạy của thầy hoặc tiếp cận hướng vào hoạt động học của trò. Dạy học hướng vào hoạt động học của trò thì trọng tâm của hoạt động dạy học được đặt vào hoạt động học của trò chứ không phải vào hoạt động dạy của thầy. Nói cách khác, thầy là người tạo ra việc học, khơi gợi cho trò khám phá và tạo dựng kiến thức, tạo ra môi trường học tập thuận lợi, nâng cao chất lượng học tập. Như vậy, có thể hiểu hoạt động dạy học là hệ thống những hành động phối hợp, tương tác giữa thầy và trò, trong đó dưới tác động chủ đạo của thầy, trò tự giác, tích cực, chủ động lĩnh hội hệ thống tri thức khoa học, kỹ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực nhận thức, năng lực hành động, hình thành thế giới quan khoa học và những phẩm chất của nhân cách [ 18, tr98]. Hoạt động dạy học là hoạt động kép gồm hoạt động dạy của giảng viên và hoạt động học của sinh viên. 1.2.1.1 Hoạt động dạy Hoạt động dạy “là hoạt động của giảng viên nhằm tạo ra, tổ chức và hướng dẫn hoạt động học của sinh viên, nhờ đó mà ảnh hưởng đến sự phát triển nhân cách của người học” [18, tr.112]. Trong hoạt động dạy, giảng viên giữ vai trò chủ đạo trong toàn bộ tiến trình dạy học. Dạy hướng đến học, dạy thúc đẩy học và làm cho học thành công. Giảng viên là người tổ chức, điều khiển tối ưu quá trình học tập của sinh viên, làm cho việc học tập của sinh viên trở thành một hoạt động có ý thức, tự giác, tích cực và mang tính độc lập cao. Vai trò tổ chức, hướng dẫn của giảng viên trong hoạt động dạy học được thể hiện ở việc giảng viên đề ra mục đích, yêu cầu nhận thức - học tập của sinh viên. Giảng viên là người thiết kế (lập kế hoạch) hoạt động dạy học; tổ chức hoạt động dạy và hoạt động học của sinh viên trên lớp. Giảng
viên kích thích và duy trì tính tích cực và chủ động học tập của sinh viên. Giảng viên kiểm tra đánh giá kết quả học tập của sinh viên để điều chỉnh và sửa chữa kịp thời. 1.2.1.2 Hoạt động học Hoạt động học “hoạt động học là hoạt động của sinh viên nhằm chiếm lĩnh giá trị tri thức, văn hóa của nhân loại, nhờ đó mà hình thành và phát triển những năng lực và nhu cầu của mỗi người” [18, tr.113]. Sinh viên là chủ thể của hoạt động học tập. Dưới sự hướng dẫn của giảng viên, sinh viên thể hiện vai trò chủ động, tự giác, tích cực trong hoạt động nhận thức, trong học tập để chiếm lĩnh tri thức. Vai trò chủ động, tự giác, tích cực của sinh viên trong hoạt động dạy học được thể hiện ở việc sinh viên tiếp nhận nhiệm vụ và kế hoạch học tập, tiến hành những thao tác nhận thức thực hiện nhiệm vụ học tập, thực hiện việc kiểm tra của giảng viên và tự kiểm tra của bản thân. Sinh viên phân tích những kết quả học tập dưới sự lãnh đạo của giảng viên, tự điều chỉnh hoạt động nhận thức – học tập dưới tác động của giảng viên. 1.2.1.3 Sự thống nhất biện chứng giữa hoạt động dạy và hoạt động học Hoạt động dạy và học tồn tại trong sự thống nhất và tương tác lẫn nhau. Hai hoạt động dạy và học cùng hướng đến thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ dạy học. Trong hoạt động dạy giảng viên là chủ thể, giữ vai chủ đạo, là người tổ chức điều khiển hoạt động dạy học. Sinh viên là chủ thể trong hoạt động học, giữ vai trò chủ động, tích cực dưới sự hướng dẫn của giảng viên. Do đó chất lượng hoạt động học tập của sinh viên phụ thuộc vào trình độ tổ chức, điều khiển của giảng viên. Như vậy có thể khẳng định, hai hoạt động dạy và học được tiến hành do hai chủ thể khác nhau (thầy –trò) nhưng gắn bó chặt chẽ với nhau vì hoạt động dạy diễn ra để tổ chức và điều khiển hoạt động học, hoạt động học chỉ có ý nghĩa đầy đủ của nó khi được diễn ra dưới sự tổ chức và điều khiển của hoạt động dạy. Với ý nghĩa đó, hoạt động dạy và hoạt động học hợp thành hoạt động dạy học, thiếu một trong hai hoạt động này hoạt động dạy học không thể diễn ra. Hai hoạt động này có mối quan hệ qua lại và tác động lẫn nhau. Tuy nhiên trong sự tương tác qua lại giữa hoạt động dạy và hoạt động học phải đáp ứng được yêu cầu là “nhận thức rõ được mục đích, tổ chức tốt các mối quan hệ ngược – xuôi, lựa chọn những phương pháp dạy học trên cơ sở phân tích thông tin thu được” [18, tr.146].
1.2.2 Cấu trúc hoạt động dạy học Khi tiếp cận dạy học như là một hoạt động thì cấu trúc bao gồm các nhân tố: chủ thể (người dạy và người học), đối tượng của hoạt động dạy học, mục đích, nhiệm vụ dạy học, nội dung, phương pháp, phương tiện, hình thức tổ chức dạy học, kết quả dạy học. Theo đó các nhân tố của hoạt động dạy học không tồn tại biệt lập với nhau, chúng có quan hệ, tác động qua lại một cách biện chứng, phản ánh các tính quy luật của hoạt động dạy học. Sự biến đổi của nhân tố này đòi hỏi sự biến đổi tương ứng, phù hợp của các nhân tố khác. Do đó muốn nâng cao chất lượng và hiệu quả của hoạt động dạy học phải nâng cao chất lượng của từng nhân tố. Tiếp cận hoạt động dạy học theo quan điểm của phương pháp sư phạm tương tác thì cấu trúc hoạt động dạy học bao gồm các yếu tố: người dạy, người học và môi trường. [9, tr.18] Theo quan điểm của phương pháp sư phạm tương tác, thì người dạy là người chịu trách nhiệm hướng dẫn người học, giúp đỡ, làm cho người học hứng thú và đưa người học đến mục đích. Người học là người tìm cách học và tìm cách hiểu, tìm cách chiếm lĩnh tri thức mới. Môi trường theo quan điểm sư phạm học tương tác bao gồm môi trường rộng (quan điểm, đường lối phát triển giáo dục; tốc độ phát triển kinh tế…); môi trường hẹp (cơ sở vật chất nhà trường, sự đoàn kết của tập thể giáo viên); môi trường bên trong (trình độ của thầy giáo, của học sinh); môi trường bên ngoài (xã hội, nhà trường, gia đình), môi trường vật chất và môi trường tâm lý, tinh thần. Cũng theo quan điểm sư phạm tương tác, mỗi yếu tố thuộc cấu trúc hoạt động dạy học đảm nhận chức năng riêng biệt nhưng chúng không tồn tại rời rạc bên cạnh nhau mà chúng có quan hệ với nhau và luôn tác động qua lại lẫn nhau. Người dạy Người học Môi trường Sơ đồ 1.1. Mối quan hệ của các yếu tố của hoạt động dạy học theo quan điểm của sư phạm tương tác 1.2.3. Khái niệm quản lý Quản lý là một hoạt động phổ biến, diễn ra trong mọi lĩnh vực và mọi cấp độ của đời sống xã hội. Quản lý là một trong những loại hình lao động quan trọng nhất trong các hoạt động của con người. Quản lý đúng tức là con người đã nhận thức được quy luật, vận động theo quy luật và sẽ đạt được thành công. Do đó việc nghiên cứu về quản lý là một hoạt động cần thiết.
Đã có rất nhiều nghiên cứu khác nhau về hoạt động quản lý và do đó cũng có rất nhiều quan điểm khác nhau về khái niệm quản lý. Theo Đại Bách khoa toàn thư Liên Xô năm 1977 thì quản lý là “chức năng của những hệ thống có tổ chức với bản chất khác nhau, nó bảo toàn cấu trúc xác định của chúng, duy trì chế độ hoạt động, thực hiện những chương trình, mục đích hoạt động” [20, tr.7]. Quản lý theo Đại từ điển tiếng Việt (1998) là “ tổ chức, điều khiển hoạt động; trông coi, giữ gìn và theo dõi việc gì” [48, tr.136]. Trong khi đó F.W.Taylor cho rằng “quản lý là biết chính xác điều mình muốn người khác làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất [16, tr.12]. Theo tác giả Nguyễn Phúc Châu thì quản lý là “sự tác động liên tục có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý lên khách thể quản lý về các mặt chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội…bằng một hệ thống luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các biện pháp cụ thể nhằm làm cho tổ chức vận hành đạt tới mục tiêu quản lý” [2, tr.1]. Tác giả Nick Foskett và Jacky Lumby với “Leading and Managing education – International Dimensions” thì cho rằng quản lý là “ tìm mọi cách tạo điều kiện cho các thành viên trong tổ chức hoàn thành tốt các mục tiêu và kế hoạch của tổ chức, tăng cường cống hiến của mọi người theo khả năng, phù hợp với chiến lược của tổ chức” [51]. Ngoài ra còn có một số quan niệm khác như xem quản lý là hoạt động nhằm phối hợp nỗ lực của nhiều người, sao cho mục tiêu của từng cá nhân biến thành những thành tựu của xã hội; quản lý là tác động có mục đích đến tập thể những con người để tổ chức và phối hợp hoạt động của họ trong quá trình lao động [19, tr.8]. Hay quản lý được hiểu là “quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận động các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra” [22, tr.9]. Như vậy có thể nhận thấy có khá nhiều các quan niệm khác nhau về quản lý, tuy nhiên từ những khái niệm đều hàm chứa những đặc điểm cơ bản của hoạt động quản lý. Đó là: Quản lý bao giờ cũng là một tác động hướng đích, có mục tiêu được xác định rõ ràng. Quản lý thể hiện mối quan hệ giữa hai bộ phận là chủ thể quản lý và khách thể quản lý, đây là quan hệ ra lệnh – phục tùng, không đồng cấp và có tính chất bắt buộc. Quản lý bao giờ cũng là quản lý con người. Trong đó tác động của chủ thể phải phù hợp với khách thể và phải phù hợp với quy luật khách quan. Quản lý phải có hệ thống công cụ quản lý cần thiết. Khoa học quản lý là một khoa học mang tính phức hợp, sử dụng kiến thức của rất nhiều khoa học khác nhau như giáo dục học, tâm lý học, hành chính học... Do đó người quản lý phải có một sự hiểu biết sâu sắc về các chức năng, phương pháp quản lý, trang bị tri thức có liên quan đến lĩnh vực quản lý của mình. Tuy nhiên để thành công trong thực tiễn thì ngoài tri thức, người quản lý còn cần
có cả nghệ thuật quản lý. Do đó có thể khẳng định quản lý là một dạng lao động rất đặc biệt của con người, vừa mang tính khoa học vừa mang tính nghệ thuật. Từ những phân tích trên đây, chúng ta có thể hiểu quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt được mục tiêu đề ra. 1.2.4. Khái niệm quản lý hoạt động dạy học Xét theo nghĩa tổng quan, vĩ mô thì quản lý giáo dục được hiểu là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, có ý thức và tuân thủ các quy luật khách quan của chủ thể quản lý giáo dục đến toàn bộ các phần tử và các lực lượng trong hệ thống giáo dục. Trong khi đó ở cấp độ vi mô (quản lý nhà trường) thì quản lý giáo dục là hệ thống những tác động tự giác của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, công nhân viên, tập thể học sinh, cha mẹ học sinh và các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm thực hiện có chất lượng và hiệu quả mục tiêu giáo dục của nhà trường mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ và góp phần đưa hệ thống giáo dục đến mục tiêu dự kiến. [2, tr.20]. Trong nhà trường, dạy học là hoạt động trọng tâm, chi phối tất cả các hoạt động khác. Hoạt động dạy học có ý nghĩa quyết định đến chất lượng giáo dục, dạy học của nhà trường, đưa nhà trường đến mục tiêu dự kiến. Vì vậy quản lý hoạt động dạy học là một nội dung cơ bản, quan trọng nhất và là nội dung quản lý đặc thù của quản lý nhà trường. Như vậy có thể hiểu quản lý hoạt động dạy học là những tác động có mục đích của chủ thể quản lý đến hoạt động giảng dạy của giảng viên, hoạt động học của sinh viên và môi trường dạy học, đảm bảo cho các hoạt động đó được thực hiện một cách nghiêm túc, tự giác, có chất lượng và hiệu quả nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, đạt được mục tiêu đề ra của nhà trường. 1.2.5.Biện pháp quản lý Biện pháp là cách làm, cách giải quyết một công việc cụ thể [46 ]. Trong quản lý, biện pháp quản lý là tổ hợp nhiều cách thức tiến hành của chủ thể quản lý nhằm tác động đến đối tượng quản lý để giải quyết các vấn đề trong công tác quản lý, làm cho hệ quản lý vận hành dạt mục tiêu mà chủ thể quản lý đã đề ra và phù hợp với quy luật khách quan. Như vậy, biện pháp quản lý là việc người quản lý sử dụng các chức năng quản lý, các công vụ quản lý, các phương pháp quản lý, các nguyên tắc quản lý một cách phù hợp cho từng tình huống vào đối tượng, đơn vị của mình quản lý để đưa đối tượng hoặc đơn vị đó đi đúng mục tiêu và đạt được mục tiêu mà người quản lý xây dựng, đưa chất lượng quản lý lên một vị trí mới, tình trạng mới tốt hơn hiện tại.