Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí tại Công ty TNHH Yahon

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:113

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu chung của đề tài là hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí tại công ty TNHH Yahon theo hướng nâng cao tính hữu ích thông tin cho quản trị để đáp ứng mục tiêu kiểm tra, giám sát, đánh giá tình hình, kết quả, hiệu quả quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh; định hướng chi phí, định hướng hoạt động sản xuất kinh doanh và lựa chọn phương án kinh doanh thích hợp trong môi trường hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí tại Công ty TNHH Yahon

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH ------------------------- HỒ THÙY NHUNG HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KẾ TOÁN CHI PHÍ TẠI CÔNG TY TNHH YAHON Chuyên ngành: Kế toán – Kiểm toán Mã số : 60340301 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. HUỲNH LỢI TP. HỒ CHÍ MINH - 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài này là kết quả của quá trình nghiên cứu trung thực của riêng tôi. Các số liệu và tài liệu trích dẫn có nguồn gốc rõ ràng và chưa từng được ai công bố trong các đề tài trước đây. Hồ Thùy Nhung
MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC HÌNH DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG KẾ TOÁN CHI PHÍ ......................... 6 1.1. Khái niệm chi phí và tiếp cận chi phí theo các mục đích khác nhau............. 6 1.1.1.Khái niệm chi phí:.......................................................................................... 6 1.1.2.Các hình thức tiếp cận chi phí ....................................................................... 6 1.2. Nhu cầu thông tin chi phí và mục tiêu của hệ thống kế toán chi phí ............ 9 1.2.1.Nhu cầu thông tin chi phí ............................................................................... 9 1.2.2.Các mục tiêu của hệ thống kế toán chi phí doanh nghiệp ........................... 10 1.3. Hệ thống kế toán chi phí; các bộ phận cấu thành và quy trình của hệ thống kế toán chi phí ........................................................................................................... 12 1.3.1. Hệ thống kế toán chi phí .............................................................................. 12 1.3.2. Các bộ phận cấu thành hệ thống kế toán chi phí ......................................... 12 1.3.3. Quy trình kế toán chi phí doanh nhiệp ........................................................ 15 1.4. Xu hướng chuyển biến và tình hình tổ chức công tác kế toán chi phí ở một số quốc gia................................................................................................................. 19 1.4.1.Các xu hướng chuyển biến của hệ thống kế toán chi phí ............................ 19 1.4.2.Tình hình tổ chức công tác kế toán chi phí tại một số quốc gia và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam. ...................................................................................... 23 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN CHI PHÍ TẠI CÔNG TY TNHH YAHON ........................................................................................................ 28 2.1. Giới thiệu khái quát về Công ty TNHH Yahon ........................................... 28
2.1.1.Lịch sử hình thành và phát triển của công ty ............................................... 28 2.1.2.Quyền hạn, chức năng, nhiệm vụ, phương hướng phát triển của công ty ... 28 2.1.2.1. Quyền hạn. ............................................................................................ 28 2.1.2.2. Chức năng và nhiệm vụ. ....................................................................... 29 2.1.2.3. Phương hướng phát triển của công ty ................................................... 29 2.1.3.Đặc điểm sản phẩm – Kỹ thuật công nghệ - Tổ chức quản lý - Tài chính của công ty ...................................................................................................................... 29 2.1.3.1. Đặc điểm sản phẩm ............................................................................... 29 2.1.3.2. Quy trình công nghệ ............................................................................. 30 2.1.3.3. Tổ chức sản xuất và kinh doanh tại công ty ......................................... 31 2.1.3.4. Cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý ............................................................ 32 2.1.4.Đặc điểm kế toán của công ty ...................................................................... 32 2.1.4.1. Tổ chức bộ máy kế toán ........................................................................ 33 2.1.4.2. Tổ chức hệ thống chứng từ ................................................................... 33 2.1.4.3. Tổ chức hệ thống tài khoản................................................................... 33 2.1.4.4. Tổ chức hệ thống sổ sách kế toán ......................................................... 34 2.1.4.5. Tổ chức hệ thống báo cáo kế toán ........................................................ 34 2.2. Thực trạng hệ thống kế toán chi phí tại Công ty TNHH Yahon ................. 34 2.2.1.Những vấn đề chung về hệ thống kế toán chi phí tại công ty TNHH Yahon34 2.2.2.Nội dung hệ thống kế toán chi phí tại công ty TNHH Yahon ..................... 35 2.3. Đánh giá thực trạng hệ thống kế toán chi phí. ............................................. 41 3.1. Quan điểm hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí theo hướng nâng cao tính hữu ích thông tin cho quản trị hoạt động sản xuất kinh doanh ................................. 47 3.2. Các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí theo hướng nâng cao tính hữu ích thông tin cho quản trị hoạt động sản xuất kinh doanh ................................. 48 3.2.1.Giải pháp hoàn thiện mục tiêu hệ thống kế toán chi phí ............................. 48 3.2.2.Giải pháp hoàn thiện mô hình kế toán chi phí ............................................. 48 3.2.3.Giải pháp hoàn thiện cấu trúc hệ thống kế toán chi phí. ............................. 49 3.2.4.Giải pháp hoàn thiện quy trình hệ thống kế toán chi phí. ............................ 51
3.2.5.Các giải pháp hỗ trợ thực hiện quy trình kế toán chi phí ............................ 56 3.2.5.1. Giải pháp phân loại, phân tích chi phí theo nhu cầu thông tin quản trị 57 3.2.5.2. Giải pháp về chứng từ kế toán .............................................................. 62 3.2.5.3. Giải pháp về tài khoản và phương pháp ghi chép chi phí..................... 63 3.2.5.4. Giải pháp về phương pháp xác định chi phí hay tính giá thành ........... 64 3.2.5.5. Giải pháp về báo cáo sản xuất và kỹ thuật tính giá thành sản phẩm .... 65 3.2.5.6. Giải pháp về kết nối thông tin chi phí cho mục tiêu quản trị ............... 69 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 74 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
BẢNG CHỮ VIẾT TẮT ACB Activity Based Costing ABM Activity Based Management BCTC Báo cáo tài chính BHTN Bảo hiểm thất nghiệp BHXH Bảo hiểm xã hội BHYT Bảo hiểm y tế BP Biến phí CCDC Công cụ dụng cụ NCTTSX Nhân công trực tiếp sản xuất CPNCTT Chi phí nhân công trực tiếp CPNVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp CPSX Chi phí sản xuất CPSXC Chi phí sản xuất chung CPSXDD Chi phí sản xuất dở dang CVP Chi phí – khối lượng – lợi nhuận DN Doanh nghiệp ĐP Định phí ĐPSX Định phí sản xuất ĐPBH Định phí bán hàng ĐPQL Định phí quản lý HTK Hàng tồn kho KH TSCĐ Khấu hao tài sản cố định KKTX Kê khai thường xuyên KPCĐ Kinh phí công đoàn KTCP Kế toán chi phí KTQT Kế toán quản trị NCTT Nhân công trực tiếp NVL Nguyên vật liệu
NVLTT Nguyên vật liệu trực tiếp NVPX Nhân viên phân xưởng PCCC Phòng cháy chữa cháy QĐ-BTC Quyết định – Bộ tài chính QLSX Quản lý sản xuất SLSPDD Số lượng sản phẩm dở dang SPDD Sản phẩm dở dang SXKD Sản xuất kinh doanh TC Tài chính TK Tài khoản TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ Tài sản cố định
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Bảng phân loại chi phí theo biến phí và định phí ..................................... 58 Bảng 3.2: Bảng phân loại chi phí định mức được và không định mức được............ 61 Bảng 3.3: Bảng hướng dẫn thiết kế chứng từ chi phí ............................................... 62 Bảng 3.4: Báo cáo sản xuất (phương pháp bình quân) ............................................. 66 Bảng 3.5: Báo cáo sản xuất (phương pháp FIFO) .................................................... 68 Bảng 3.6: Bảng xây dựng định mức.......................................................................... 71
DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1: Tiếp cận chi phí cho những mục đích khác nhau........................................ 7 Hình 1.2: Các thành phần của hệ thống kế toán chi phí............................................ 13 Hình 1.3: Quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong hệ thống kế toán chi phí công việc ............................................................................................... 18 Hình 1.4: Quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong hệ thống kế toán chi phí theo quy trình ........................................................................................ 18 Hình 1.5: Quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong hệ thống kế toán chi phí hỗn hợp .................................................................................................. 19 Hình 3.1: Quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong hệ thống kế toán chi phí công việc ............................................................................................... 53 Hình 3.2: Quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong hệ thống kế toán chi phí theo quy trình ........................................................................................ 54 Hình 3.3: Quy trình kế toán chi phí và tính giá thành sản phẩm trong hệ thống kế toán chi phí hỗn hợp .................................................................................................. 55
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1: Các quy trình kế toán chi phí ................................................................... 16 Sơ đồ 2.1: Quy trình công nghệ sản xuất .................................................................. 31 Sơ đồ 2.2: Tổ chức quản lý của công ty .................................................................... 32 Sơ đồ 2.3: Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán.................................................................. 33 Sơ đồ 2.4: Sơ đồ tập hợp chi phí và tính giá thành sản phẩm tháng 03/2014 ........... 40 Sơ đồ 2.5: Sơ đồ quy trình ghi sổ kế toán tại công ty ............................................... 40 Sơ đồ 3.1: Mô hình tổ chức bộ máy kế toán ............................................................. 49 Sơ đồ 3.2: Quy trình kế toán chi phí tại công ty ....................................................... 51 Sơ đồ 3.3: Ghi nhận và phân tích thông tin của hệ thống kế toán chi phí ................ 63 Sơ đồ 3.4: Kết nối thông tin chi phí cho mục tiêu quản trị theo mô hình ứng xử chi phí .............................................................................................................................. 72
DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 01: Bảng tính giá thành sản phẩm tháng 03/2014 Phụ lục 02: Phiếu sản xuất Phụ lục 03: Phiếu xuất kho Phụ lục 04: Sổ chi tiết tài khoản 621 Phụ lục 05: Sổ chi tiết tài khoản 622 Phụ lục 06: Sổ chi tiết tài khoản 627 Phụ lục 07: Phiếu tính giá thành và sự kết nối thông tin cho mục tiêu quản trị
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, đặc biệt khi Việt Nam gia nhập Tổ chức Thương Mại Thế Giới WTO thì môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt và đầy biến động. Hiện nay, khi nền kinh tế thế giới nói chung và nền kinh tế Việt Nam nói riêng vẫn đang bị ảnh hưởng bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu, các doanh nghiệp đang chịu sức ép cạnh tranh rất lớn. Để có thể tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp cần phải có hệ thống thông tin phù hợp và đáng tin cậy để giúp các nhà quản trị đưa ra các quyết định kinh doanh kịp thời. Trong các doanh nghiệp sản xuất, thông tin về chi phí đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc giúp các nhà quản trị kiểm soát chi phí, đánh giá hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh để có các quyết định phù hợp và hiệu quả. Hệ thống kế toán chi phí luôn luôn tồn tại trong mỗi tổ chức, tuy nhiên, tác dụng cung cấp thông tin cho các đối tượng khác nhau sẽ khác nhau, tuỳ thuộc vào việc xây dựng và khai thác hệ thống kế toán chi phí đó. Công ty TNHH Yahon là công ty 100% vốn đầu tư của Đài Loan, chuyên sản xuất kinh doanh các mặt hàng sử dụng một lần phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng như: Khăn giấy ướt, khăn giấy hộp, khăn ướt Baby,…. Tuy nhiên, hệ thống kế toán chi phí trong công ty hiện nay mới chỉ tập trung vào kế toán tài chính phục vụ cho việc lập các báo cáo tài chính là chủ yếu. Hệ thống kế toán chi phí hướng vào việc cung cấp thông tin phục vụ cho việc lập kế hoạch, kiểm soát và đánh giá hoạt động sản xuất trong công ty còn rất hạn chế. Hệ thống kế toán chi phí hiện nay không thể cung cấp các thông tin phù hợp, kịp thời và tin cậy cho việc ra các quyết định kinh doanh của các nhà quản trị doanh nghiệp vì vậy công ty đang gặp phải những hạn chế, thiếu thông tin chi phí để giải quyết các vần đề quản trị kinh doanh đang đặt ra trong môi trường cạnh tranh ngày càng khốc liệt như hiện nay. Xuất phát từ tầm quan trọng, sự cần thiết của thông tin chi phí, tác giả chọn đề tài “Hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí tại Công ty TNHH Yahon” làm đề tài luận văn của mình. Luận văn chỉ tập trung hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí
2 theo hướng nâng cao tính hữu ích thông tin cho quản trị hoạt động sản xuất kinh doanh. 2. Các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Nghiên cứu về hệ thống kế toán chi phí doanh nghiệp đã được rất nhiều cá nhân, tổ chức thực hiện. Trong luận văn này, tác giả chỉ sử dụng những công trình liên quan đến thực hiện đề tài và tác giả sử dụng trong đề tài. - Các công trình nghiên cứu nước ngoài Trong những năm gần đây, các công trình nghiên cứu kế toán chi phí trên thế giới đã có góc nhìn mới về cấu trúc hệ thống kế toán chi phí và hướng đến nâng cao thông tin chi phí cho quản trị để phù hợp với những thay đổi môi trường kinh doanh đặt ra nhu cầu mới về thông tin chi phí cho quản trị. Cụ thể, Công trình nghiên cứu của tác giả James R. Martin (2005), Management Accounting: Concepts, Techniques & Controversial Issues. Công trình này đưa ra một góc nhìn mới về cấu trúc hệ thống kế toán chi phí theo năm thành phần cơ bản là phương pháp thông tin chi phí đầu vào, phương pháp đánh giá hàng tồn kho, phương pháp tập hợp chi phí, phương pháp tính giá vốn hay giá thành, phương pháp ghi nhận thông tin chi phí trên hệ thống sổ kế toán và chỉ ra quy trình kế toán chi phí là chọn lọc, lắp ghép các thành phần này để đảm bảo thông tin chi phí cho những mục đích nhất định. Công trình nghiên cứu hệ thống kế toán chi phí của tác giả Kim Langfield – Smith, Helen Thorne, Ronald Hilton (2012), Management Accounting Information for Creating and Managing Value. Công trình này được tập trung nghiên cứu, trình bày qua nhiều khía cạnh, nhiều nội dung của hệ thống kế toán chi phí ở các chương 5, chương 6, chương 7, chương 8 và với những cảnh báo về sự thay đổi môi trường sản xuất kinh doanh cần phải tiếp cận, điều chỉnh lại nội dung, kỹ thuật hệ thống kế toán chi phí cho thích hợp với nhu cầu, nền tảng hoạt động, quản trị, kế toán, kỹ thuật của doanh nghiệp. Công trình nghiên cứu của Robin Cooper, Robert Kaplan, và H.Thomas Johnson đã đưa ra một phương pháp tính chi phí mới được thiết kế nhằm khắc phục
3 các nhược điểm của hệ thống kế toán chi phí truyền thống, đó là hệ thống tính chi phí theo hoạt động (ABC) để mở rộng thông tin cho quản trị nhưng hạn chế của phương pháp này là khó phù hợp với những doanh nghiệp nhỏ và vừa, những doanh nghiệp có trình độ quản trị còn lạc hậu. - Các công trình nghiên cứu trong nước Nghiên cứu hệ thống kế toán chi phí cũng được rất nhiều cá nhân, tổ chức trong nước nghiên cứu. Tuy nhiên, hầu như các công trình nghiên cứu này thường dựa trên góc nhìn truyền thống về hệ thống kế toán chi phí ở Việt Nam, theo quy trình công việc của kế toán tài chính và phát triển chi tiết thêm thông tin chi phí hay giá thành phục vụ cho quản trị. Cụ thể, + Nguyễn Duy Hòa (2007) với luận văn “Hoàn thiện tổ chức kế toán chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm tại công ty dệt may Thành Công”, + Phạm Văn Út (2004) với luận văn “Xây dựng hệ thống kế toán quản trị tại các doanh nghiệp chế biến gỗ ở tỉnh Bình Dương” + Hồ Thị Huệ (2011) với luận văn “Xây dựng hệ thống kế toán quản trị trong doanh nghiệp sản xuất tại TP.HCM” ….. Về cơ bản các công trình này tiếp cận, xây dựng hệ thống kế toán chi phí trên cơ sở truyền thống theo quy trình công việc kế toán tài chính để từ đó hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí theo những mục đích khác nhau như Nguyễn Duy Hòa (2007) hướng đến thông tin chi phí cho báo cáo tài chính; Phạm Văn Út (2004), Hồ Thị Huệ (2011) hướng đến thông tin chi phí cho quản trị nhưng chưa chi tiết thông tin chi phí thích hợp cho các công cụ quản trị. Trên cơ sở kế thừa các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước, tác giả tiếp cận hệ thống kế toán chi phí theo góc nhìn mới là các thành phần cấu thành hệ thống kế toán chi phí và phát triển theo hướng chi tiết, nâng cao thông tin chi phí cho quản trị. 3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
4 Mục tiêu chung của đề tài là hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí tại công ty TNHH Yahon theo hướng nâng cao tính hữu ích thông tin cho quản trị để đáp ứng mục tiêu kiểm tra, giám sát, đánh giá tình hình, kết quả, hiệu quả quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh; định hướng chi phí, định hướng hoạt động sản xuất kinh doanh và lựa chọn phương án kinh doanh thích hợp trong môi trường hiện nay. Cụ thể; - Xác lập các cơ sở lý luận về hệ thống kế toán chi phí doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. - Phân tích rõ thực trạng hệ thống kế toán chi phí tại Công ty TNHH Yahon, rút ra những vấn đề hạn chế trong việc cung cấp thông tin chi phí linh hoạt cho những mục đích khác nhau. - Đề xuất phương hướng và giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí theo hướng nâng cao tính linh hoạt cho những mục đích khác nhau. 4. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận văn là lý thuyết và thực tiễn hệ thống kế toán chi phí doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. Phạm vi nghiên cứu chỉ tập trung vào hệ thống kế toán chi phí theo hướng nâng cao tính linh hoạt trong cung cấp thông tin cho những đối tượng khác nhau tại Công ty TNHH Yahon và thời gian thực hiện năm 2014. 5. Phương pháp nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu chủ yếu của tác giả trong thực hiện đề tài là phương pháp định tính và cụ thể phương pháp nghiên cứu này trong các chương như sau: - Tiếp cận, chọn lọc, tổng hợp các lý thuyết kế toán chi phí để xác lập cơ sở luận trong chương 1. - Tiếp cận, khảo sát và tổng hợp thực tiễn hệ thống kế toán chi phí tại Công ty TNHH Yahon ở chương 2. - Phân tích, chọn lọc, quy nạp những quan điểm, mô hình và giải pháp hoàn thiện ở chương 3. 6. Những mong muốn đóng góp của luận văn
5 - Đưa ra hướng tiếp cận mới về hệ thống kế toán chi phí theo các thành phần cấu trúc để đáp ứng linh hoạt cho những mục tiêu khác nhau. Cụ thể là tiếp cận hệ thống kế toán chi phí theo năm thành phần và chọn lựa các thành phần để sắp xếp thành những quy trình theo những mục tiêu khác nhau. - Cụ thể hóa góc nhìn và hướng tiếp cận này thành những quan điểm và các nội dung trong hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí tại Công ty. Cụ thể là hoàn thiện các bộ phận cấu thành hệ thống kế toán chi phí và nội dung quy trình kế toán chi phí để cung cấp thông tin cho các đối tượng sử dụng khác nhau, chủ yếu là nhà quản trị trong nội bộ doanh nghiệp. 7. Kết cấu đề tài dự kiến Luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Tổng quan về hệ thống kế toán chi phí doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng hệ thống kế toán chi phí tại Công ty TNHH Yahon. Chương 3: Các giải pháp hoàn thiện hệ thống kế toán chi phí theo hướng nâng cao tính hữu ích thông tin cho quản trị hoạt động sản xuất kinh doanh tại Công ty TNHH Yahon Ngoài ra, luận văn còn có thêm phần phụ lục trình bày các biểu mẫu, chứng từ nhằm minh họa cho phần nội dung trình bày trong luận văn.
6 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ HỆ THỐNG KẾ TOÁN CHI PHÍ 1.1. Khái niệm chi phí và tiếp cận chi phí theo các mục đích khác nhau 1.1.1. Khái niệm chi phí: Hoạt động sản xuất kinh doanh luôn gắn liền với sự phát sinh chi phí. Tuy nhiên, chi phí được tiếp cận theo nhiều góc độ khác nhau: - Nếu tiếp cận theo học thuyết giá trị, chi phí là biểu hiện bằng tiền toàn bộ hao phí về lao động sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. - Nếu tiếp cận chi phí theo khuôn mẫu chuẩn mực kế toán, chi phí là những phí tổn phát sinh làm giảm nguồn lực kinh tế của doanh nghiệp đang kiểm soát trong kỳ gắn liền với mục đích sản xuất kinh doanh và tác động giảm vốn sở hữu. Như vậy “chi phí như là một nguồn lực hy sinh hoặc mất đi để đạt được một mục đích cụ thể” (Horngren et al., 2012). Hầu hết mọi người đều xem chi phí là hao phí nguồn lực kinh tế tính bằng tiền để đổi lấy hàng hóa và dịch vụ và từ đó chi phí có thể được tiếp cận với những góc nhìn khác nhau nhưng về cơ bản bản chất của chi phí là phí tổn về nguồn lực kinh tế, về tài sản gắn liền với những mục đích nhất định trong kinh doanh. 1.1.2. Các hình thức tiếp cận chi phí Tuy cùng bản chất nhưng chi phí được tiếp cận theo nhiều hình thức gắn liền với những mục đích quản lý, kiểm soát cũng như đo lường chi phí khác nhau. Về cơ bản, ở góc nhìn kế toán, chi phí được tiếp cận theo hai mục đích chính là cung cấp thông tin chi phí để lập, trình bày trên báo cáo tài chính và cung cấp thông tin chi phí để lập, trình bày trên báo cáo quản trị (Hình 1.1)
7 Hình 1.1: Tiếp cận chi phí cho những mục đích khác nhau Chức năng Trước sx Sau sx chuỗi giá trị Chi phí Nghiên Giá chuỗi cứu & Cung Sản Quảng Phân Dịch trị sp giá trị phát cấp xuất cáo phối vụ triển KH Giá thành sp Báo cáo TC Phân tích lợi nhuận, định giá cho mục tiêu ngắn hạn Phân tích lợi nhuận, định giá cho chiến lược dài hạn (Kim Langfield-Smith et.al., 2012.) Với mục đích cung cấp thông tin chi phí để lập, trình bày thông tin trên báo cáo tài chính, chi phí được nhận định, đo lường, ghi nhận, trình bày theo những nguyên tắc, quy định của chính sách kế toán chung của một quốc gia. Cụ thể, theo mục đích này, thông tin chi phí được thể hiện như sau : - Chi phí được nhận diện theo chi phí thực tế. - Giá thành sản phẩm được tính theo phương pháp toàn bộ: giá thành bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung hay giá thành sản phẩm gồm biến phí sản xuất và định phí sản xuất. Các chi phí khác như chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, lãi vay được ghi nhận vào chi phí thời kỳ. - Trên bảng cân đối kế toán: chi phí được thể hiện ở chỉ tiêu giá vốn sản phẩm dở dang (TK154), giá vốn thành phẩm tồn kho (TK 155) và được đo lường theo phương pháp toàn bộ.
8 - Trên báo cáo kết quả kinh doanh: chi phí được thể hiện ở chỉ tiêu giá vốn hàng bán tính theo phương pháp toàn bộ và chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, lãi vay; - Trong giá bán, chi phí được thể hiện qua các bộ phận cấu thành giá bán Giá bán = Giá vốn + Chi phí bán hàng và quản lý + Lợi nhuận mục tiêu Với mục đích cung cấp thông tin để lập, trình bày báo cáo quản trị hay báo cáo thông tin để thực hiện các chức năng quản trị, chi phí được nhận định, đo lường, ghi nhận, trình bày theo những quy chuẩn quản trị nội bộ của mỗi doanh nghiệp. Cụ thể, theo mục đích này, chi phí phí thường thể hiện như sau: - Chi phí được thể hiện linh hoạt ở các phạm vi khác nhau như chi phí thực tế, chi phí ước tính theo chiến lược, kế hoạch hay dự toán. - Giá thành sản phẩm được tính theo nhiều phương pháp khác nhau, với phương pháp trực tiếp, giá thành bao gồm biến phí nguyên vật liệu trực tiếp, biến phí nhân công trực tiếp, biến phí sản xuất chung hay giá thành chỉ có biến phí sản xuất. Tất cả định phí và chi phí bán hàng quản lý được ghi nhận vào chi phí thời kỳ. Ngoài ra, chi phí có thể được thể hiện theo những mô hình quản trị chi phí khác. - Trên báo cáo quản trị, chi phí được thể hiện rất đa dạng, nếu theo phương pháp trực tiếp, chi phí được thể hiện qua chỉ tiêu giá vốn sản phẩm tồn kho chỉ được tính có biến phí sản xuất. - Trên báo cáo kết quả kinh doanh, chi phí được thể hiện khá linh hoạt theo những mô hình quản trị khác nhau nhưng phổ biến được thể hiện thành những loại chi phí như: biến phí và định phí, chi phí định mức được và không định mức được, chi phí kiểm soát được và không kiểm soát được,…cụ thể, với báo cáo kết quả kinh doanh theo hình thức ứng xử chi phí, chi phí là một mục trong các chỉ tiêu sau : • Doanh thu • Biến phí • Số dư đảm phí • Định phí bộ phận • Số dư bộ phận
9 • Định phí chung • Lợi nhuận - Trong giá bán, chi phí cũng thể hiện khá linh hoạt, cụ thể, theo phương pháp trực tiếp, chi phí được thể hiện qua các bộ phận sau : • Giá bán = Biến phí + Định phí + Lợi nhuận mục tiêu 1.2. Nhu cầu thông tin chi phí và mục tiêu của hệ thống kế toán chi phí 1.2.1. Nhu cầu thông tin chi phí - Nhu cầu thông tin chi phí hoạt động doanh nghiệp của các đối tượng có liên quan được thể hiện như sau : + Nhu cầu thông tin chi phí hoạt động doanh nghiệp của các đối tượng bên ngoài doanh nghiệp: Với các đối tượng bên ngoài thường quan tâm đến các thông tin chi phí trên báo cáo tài chính, đó chính là thông tin về giá vốn sản phẩm dở dang, giá vốn thành phẩm, giá vốn hàng bán theo phương pháp toàn bộ và những thông tin liên quan đến quá trình, kết quả, hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp nhằm giúp họ ra các quyết định phù hợp với mục tiêu mà họ quan tâm. + Nhu cầu thông tin chi phí hoạt động doanh nghiệp của các đối tượng bên trong doanh nghiệp: Với các đối tượng bên trong doanh nghiệp thường quan tâm đến các thông tin quản trị, vì vậy, thông tin chi phí mà họ quan tâm chính là thông tin về tình hình chi phí sản xuất, giá thành để phục vụ cho việc kiểm tra, đánh giá tình hình chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh hay những thông tin phục vụ cho việc kiểm soát chi phí cũng như thông tin để định hướng sản xuất vì vậy thông tin chi phí cũng được thể hiện linh hoạt theo những phương pháp đo lường khác nhau. - Xu hướng và trọng tâm nhu cầu thông tin chi phí hoạt động doanh nghiệp Chi phí là một yếu tố quan trọng chi phối đến kết quả, hiệu quả hoạt động kinh doanh. Về cơ bản, thông tin chi phí hướng đến đáp ứng nhu cầu thông tin cho việc lập và trình bày chi phí, giá vốn sản phẩm trên báo cáo tài chính, đồng thời thông tin chi phí cũng hướng đến đáp ứng nhu cầu thông tin cho quản trị. Ngày nay, môi trường hoạt động sản xuất kinh doanh thay đổi nhanh chóng, các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển thì hệ thống kế toán chi phí không chỉ