Luận văn Thạc sĩ kinh tế: Hoàn thiện thủ tục phân tích trong tiến trình lập kế hoạch tại các công ty kiểm toán Việt Nam

Chia sẻ: Bfvhgfff Bfvhgfff | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:161

Thêm vào BST

Báo xấu

125
lượt xem 31
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ kinh tế: Hoàn thiện thủ tục phân tích trong tiến trình lập kế hoạch tại các công ty kiểm toán Việt Nam trình bày về cơ sở lý luận về thủ tục phân tích, thực trạng vận dụng thủ tục phân tích trong tiến trình lập kế hoạch tại các công ty kiểm toán Việt Nam, các giải pháp hoàn thiện việc vận dụng thủ tục phân tích trong tiến trình lập kế hoạch tại các công ty kiểm toán Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ kinh tế: Hoàn thiện thủ tục phân tích trong tiến trình lập kế hoạch tại các công ty kiểm toán Việt Nam

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP HCM -------------------- NGUYEÃN DUY VUÕ HOAØN THIEÄN THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH TAÏI CAÙC COÂNG TY KIEÅM TOAÙN VIEÄT NAM Chuyeân ngaønh : Keá Toaùn – Kieåm Toaùn Maõ soá : 60.34.30 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: TS. LEÂ NGOÏC TAÙNH Tp Hoà Chí Minh – Naêm 2007 1/161
MUÏC LUÏC Danh muïc caùc töø vieát taét Danh muïc caùc hình veõ vaø baûng bieåu Trang PHAÀN MÔÛ ÑAÀU Chöông I – Cô sôû lyù luaän veà thuû tuïc phaân tích ……………………………………1 1.1. Toång quan veà thuû tuïc phaân tích ……………………………………………………………………….......1 1.1.1. Khaùi nieäm ……………………………………………………………………………………………………………………………..1 1.1.2. Vai troø cuûa thuû tuïc phaân tích …………………………………………………………………………………………...1 1.1.3. Caùc yeáu toá cuûa thuû tuïc phaân tích …………………………………………………………………………….......2 1.1.3.1. Döï ñoaùn …………………………………………………………………………………………………………………………….2 1.1.3.2. So saùnh ……………………………………………………………………………………………………………………….......3 1.1.3.3. Ñaùnh giaù …………………………………………………………………………………………………………………………….4 1.1.4. Phaân loaïi thuû tuïc phaân tích ……………………………………………………………………………………..……...5 1.1.4.1. Phaân tích xu höôùng ………………………………………………………………………………………………………6 1.1.4.2. Phaân tích döï baùo ………………………………………………………………………………………………….........7 1.1.4.3. Phaân tích tyû soá ……………………………………………………………………………………………………………....8 1.1.4.4. Phaân tích hoài quy ………………………………………………………………………………………………………….11 1.2. Thuû tuïc phaân tích aùp duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch …………….……………..13 1.2.1. Muïc ñích ………………………………………………………………………………………………………………….......13 2/161
1.2.2. Noäi dung ……………………………………………………………………………………………….………………….…………..14 1.2.3. Caùc phöông phaùp tieáp caän ñoái vôùi thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn ……………………………………………………………………………………………………...……….15 1.2.3.1. Tieáp caän döïa vaøo hieåu bieát tình hình kinh doanh vaø nhöõng ruûi ro kinh doanh gaëp phaûi cuûa doanh nghieäp ……………………………….……………………………..15 1.2.3.2. Tieáp caän theo caùc chu trình ……………………………………………….………………..........…..…21 1.2.3.3. Tieáp caän döïa vaøo caùc khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính ………………..25 1.2.3.4. Tieáp caän döïa theo ruûi ro taøi chính …………………………………………………….……….…….….26 1.3. Ñaùnh giaù vaø phaân tích tình hình taøi chính cuûa ñôn vò töø ñoù xaùc ñònh nhöõng vuøng coù theå coù ruûi ro ………………………………………………………………………………………….…….….27 1.3.1. Ñaùnh giaù vaø phaân tích tình hình hoaït ñoäng cuûa ñôn vò döïa vaøo moái quan heä giöõa caùc chæ tieâu taøi chính ………………………………………………………………………………………………27 1.3.1.1. Tyû suaát hoaït ñoäng ……………….......................................………………………………………28 1.3.1.2. Tyû suaát khaû naêng sinh lôøi …………………………………………….……………………………………………29 1.3.1.3. Tyû suaát khaû naêng thanh toaùn …………………………………………………………………………………..30 1.3.1.4. Tyû suaát coù caáu truùc taøi chính …………………………………………………………………………………..32 1.3.2. Nhaän dieän nhöõng vuøng coù theå coù ruûi ro vaø xaùc laäp möùc troïng yeáu phuø hôïp ……………………………….……………………………………………………………………………………………………………………32 1.3.2.1. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro tieàm taøng …….33 1.3.2.2. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro kieåm soaùt …….34 1.3.2.3. Nhöõng nhaân toá thöôøng ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù ruûi ro phaùt hieän .…….34 Kết luận Chöông I…………………………………………………………………………………………………………………………… 39 3/161
Chöông II – Thöïc traïng vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch taïi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam …………………………………………………………………... 40 2.1. Toång quan veà caùc coâng ty kieåm toaùn …………………………………………………………………….40 2.1.1. Khaùi quaùt veà lòch söû phaùt trieån cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn …………………………….….40 2.1.2. Moâ hình coâng ty vaø hình thöùc phaùp lyù ………………………….…………………………………..41 2.1.2.1. Số lượng công ty ………...…………………………………………………………………………………………….. 41 2.1.2.2. Tình hình chuyeån ñoåi loaïi hình caùc coâng ty kieåm toaùn ..............................41 2.1.3. Ñoäi nguõ kieåm toaùn vieân chuyeân nghieäp trong coâng ty kieåm toaùn ………………… 42 2.1.4. Ñoái töôïng vaø quy moâ khaùch haøng …………………………………………………………………………………43 2.1.4.1. Ñoái töôïng khaùch haøng ..……………………...................................………………………….. 43 2.1.4.2. Quy moâ khaùch haøng ..……………………......................................………………………….. 44 2.1.5. Dòch vuï cung caáp cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn ………………………….…………………...45 2.2. Phaïm vi kieåm toaùn ……………….……………………………………..……………………………………….. 45 2.2.1. Khaûo saùt thoâng tin ban ñaàu cuûa Doanh nghieäp …………………………………………………...45 2.2.2. Hieåu bieát veà hôïp ñoàng kieåm toaùn ……………………………………………..……………...………….46 2.3. Phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn ...................................47 2.3.1. Laäp keá hoaïch chieán löôïc …………………………………………………..……………..…………………... 48 2.3.2. Laäp keá hoaïch toång theå vaø thöïc hieän chöông trình kieåm toaùn ………………. 48 2.3.3. Ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä ………………….…………………………………………………….. 48 2.3.3.1. Chu trình Doanh thu – Nôï phaûi thu…………...…………………………………….………………….. 49 2.3.3.2. Chu trình mua haøng – haøng toàn kho –phaûi traû ………………...................50 2.4. Phaân tích thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính ……………..................................50 2.4.1. Phaân tích caùc chæ soá taøi chính ………..……………………………………..…………..…………………....50 4/161
2.4.1.1. Phaân tích sô boä söï bieán ñoäng caùc khoaûn muïc treân baùo caùo taøi chính …....51 2.4.1.2. Phaân tích caùc chæ soá taøi chính ………………………………………………………………………….….59 2.4.2. Phaân tích döïa treân baùo caùo löu chuyeån tieàn teä ……………………………..…………………….…63 2.4.3. Phaân tích caùc thoâng tin phi taøi chính ………………………………..…………………….…...67 2.5. Thôøi gian vaø nhaân söï cho cuoäc kieåm toaùn ………..…………..................................68 Kết luận Chöông II …………………………………………………………………………………………………69 Chöông III – Caùc giaûi phaùp nhaèm hoaøn thieän vieäc vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieá n trình laä p keá hoaï c h taï i caù c coâ n g ty kieå m toaù n Vieä t Nam ……………………………..………………………………………………………………….……………………………………….……………………71 3.1. Muïc tieâu cuûa caùc giaûi phaùp …………….………………….……………………………………………….…..71 3.2. Giaû i phaù p töø phía caù c coâ n g ty kieåm toaù n ……….………………………....73 3.2.1. Söï caàn thieát phaûi coù moät quy trình phaân tích chuaån ……………………...........…………. 73 3.2.1.1. Phaân loaïi ñoái töôïng khaùch haøng …………………………………………………….……………………..75 3.2.1.2. Tìm hieåu hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng vaø ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä …………………………………………………………………………………………………………..76 3.2.1.3. Xaùc ñònh möùc troïng yeáu vaø ñaùnh giaù ruûi ro kieåm toaùn …………………..77 3.2.1.4. Ñaùnh giaù thoâng tin ban ñaàu cuûa doanh nghieäp thoâng qua vieäc tieáp caän caùc thoâng tin vaø chæ tieâu treân caùc baùo caùo taøi chính ………………………………...………...78 3.2.2. Naâng cao trình ñoä nghieäp vuï cuûa nhaân vieân vaø caäp nhaät kieán thöùc thöôøng xuyeân cho caùc kieåm toaùn vieân …………………………................................…………….…… 89 3.2.2.1. Khaâu tuyeån duïng nhaân söï ………...…………………………………………………………………………….89 3.2.2.2. Xaây döïng chöông trình ñaøo taïo ……………………………………………………………………………..90 5/161
3.2.2.3. Caäp nhaät kòp thôøi caùc thoâng tin chuyeân ngaønh vaø caùc thoâng tin chung coù lieân quan ………………………………………………………………………………………………………………………..90 3.2.3. Trang bò phöông tieän laøm vieäc cho caùc kieåm toaùn vieân vaø trôï lyù kieåm toaùn 91 3.2.4. Tham gia trôû thaønh thaønh vieân cuûa caùc Haõng kieåm toaùn quoác teá …………...91 3.3. Kieán Nghò Töø Phía Cô Quan Chöùc Naêng Vaø Hieäp Hoäi Ngheà Nghieäp …92 3.3.1. Quaûn lyù chaát löôïng hoaït ñoäng kieåm toaùn ……………………………………92 3.3.2. Tuyeån choïn vaø ñaøo taïo caùc kieåm toaùn vieân ………………………………… 93 3.3.3. Höôùng daãn thuû tuïc phaân tích aùp duïng trong tieán trình laäp keá hoaïch döôùi daïng tham khaûo cho caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam thoâng qua moät phaàn meàm kieåm toaùn ……………………………………………………………………………………………………………………………...93 3.3.4. Taïo nhòp caàu trao ñoåi thoâng tin cuõng nhö nghieäp vuï ña daïng vaø ñaày ñuû hôn treân nhöõng trang web chuyeân ngaønh …………………………………………94 Kết luận Chöông III ………………………………………………………………………………………………….95 PHAÀN KEÁT LUAÄN Taøi lieäu tham khaûo Caùc phuï luïc (Phuï luïc I -> X) 6/161
DANH MUÏC CAÙC TÖØ VIEÁT TAÉT ACCA : Association of Charter Certificated Accountants Hieäp hoäi keá toaùn coâng chöùng Anh AR : Audit risk – Ruûi ro kieåm toaùn CR : Control risk – Ruûi ro kieåm soaùt DFL : Degree of financial Leverage Ñoøn baåy taøi chính DN : Doanh nghieäp DOL : Degree of operating Leverage Ñoøn baåy kinh doanh DR : Detection risk – Ruûi ro phaùt hieän EBIT : Earning before interest and tax Lôïi nhuaän tröôùc thueá vaø laõi vay EPS : Earning per share - Thu nhaäp treân coå phieáu IR : Inherent risk – Ruûi ro tieàm taøng GVHB : Giaù voán haøng baùn KTV : Kieåm toaùn vieân PM : Preliminary Materiality – Möùc troïng yeáu sô boä ROA : Return on assets - Söùc sinh lôøi cuûa taøi saûn ROE : Return on equity – Söùc sinh lôøi cuûa voán chuû sôû höõu TSCÑ : Taøi saûn coá ñònh TE : Tolerable error – Möùc sai phaïm coù theå boû qua VSA : Chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam 7/161
DANH MUÏC CAÙC HÌNH VAØ BAÛNG BIEÅU 1. Phuï luïc I – Danh saùch caùc doanh nghieäp kieåm toaùn. 2. Phuï luïc II – Maãu phieáu khaûo saùt vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch. 3. Phuï luïc III – Danh saùch caùc Doanh nghieäp kieåm toaùn tham gia khaûo saùt. 4. Phuï luïc IV – Toång hôïp keát quaû khaûo saùt Doanh nghieäp kieåm toaùn. 5. Phuï luïc V – Maãu bieåu keá hoaïch chieán löôïc vaø keá hoaïch toång theå. 6. Phuï luïc VI – Chu trình doanh thu – Phaûi thu. 7. Phuï luïc VII – Chu trình mua haøng – Haøng toàn kho – Phaûi traû ngöôøi baùn. 8. Phuï luïc VIII – Baûng caâu hoûi veà vieäc ñaùnh giaù heä thoáng kieåm soaùt noäi boä. 9. Phuï luïc IX – Ñoåi môùi noäi dung, chöông trình ñaøo taïo, thi tuyeån kieåm toaùn vieân höôùng ñeán söï thöøa nhaän cuûa caùc nöôùc ñoái vôùi chöùng chæ kieåm toaùn vieân Vieät Nam. 10. Phuï luïc X – Top 10 caùc haõng kieåm toaùn Quoác teá Theá giôùi vaø Vieät Nam. 8/161
PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù Do Choïn Ñeà Taøi Cuøng vôùi söï ñoåi môùi vaø phaùt trieån cuûa neàn taøi chính quoác gia trong xu theá hoäi nhaäp, vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån hoaït ñoäng kieåm toaùn ñoäc laäp nhaèm ñaùp öùng yeâu caàu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa. Ñaây ñöôïc xem laø moät boä phaän quan troïng trong heä thoáng coâng cuï quaûn lyù vó moâ neàn kinh teá. Xuaát phaùt töø lôïi ích cuûa hoaït ñoäng kieåm toaùn ñoäc laäp, trong 15 naêm qua, Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ta ñaõ raát quan taâm ñeán ngaønh kieåm toaùn ñoäc laäp, taïo moïi ñieàu kieän ñeå kieåm toaùn ñoäc laäp Vieät Nam phaùt trieån. Neàn kieåm toaùn ñoäc laäp Vieät Nam tuy coøn non treû song cuõng ñaõ coù nhöõng böôùc tieán ñaùng keå. Hoaït ñoäng kieåm toaùn vaø tö vaán taøi chính, keá toaùn … ñaõ vaø ñang goùp phaàn xaây döïng vaø phoå caäp cô cheá chính saùch kinh teá, taøi chính; thöïc hieän coâng khai, minh baïch baùo caùo taøi chính cuûa doanh nghieäp; ngaên ngöøa laõng phí, tham nhuõng; phuïc vuï ñaéc löïc cho coâng taùc quaûn lyù vaø ñieàu haønh kinh teá, taøi chính cuûa Nhaø nöôùc cuõng nhö hoaït ñoäng kinh doanh cuûa doanh nghieäp. Tuy nhieân, vôùi khoaûng thôøi gian ngaén 15 naêm hoaït ñoäng, caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam vaãn chöa tích luõy ñuû nhöõng kinh nghieäm caàn thieát ñeå ñaùp öùng caùc ñoøi hoûi cuûa ngaønh kieåm toaùn vaø chöa theå caïnh tranh ñöôïc vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi taïi Vieät Nam. Trong boái caûnh naøy, caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam buoäc phaûi bieát taän duïng öu theá, ñaàu tö nghieân cöùu, lieân keát vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn quoác teá ñeå hoïc hoûi kinh nghieäm vaø naém baét nhöõng kyõ thuaät kieåm toaùn hieän ñaïi, khoa hoïc ñeå coù theå caïnh tranh ñöôïc ngay treân chính “saân nhaø”. 9/161
Trong caùc kyõ thuaät kieåm toaùn, kyõ thuaät phaân tích ñöôïc xem laø moät kyõ thuaät kieåm toaùn coù nhieàu öu ñieåm vaø ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc naâng cao hieäu quaû cuûa cuoäc kieåm toaùn. Vì theá, vaán ñeà nghieân cöùu vaø vaän duïng phuø hôïp caùc thuû tuïc phaân tích nhaèm naâng cao hieäu quaû kieåm toaùn trong thöïc teá laø heát söùc caàn thieát ñoái vôùi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam. Nhaän thaáy ñöôïc taàm quan troïng cuûa thuû tuïc phaân tích naøy neân toâi quyeát ñònh choïn ñeà taøi “ Hoaøn Thieän Thuû Tuïc Phaân Tích Trong Tieán Trình Laäp Keá Hoaïch Taïi Caùc Coâng Ty Kieåm Toaùn Vieät Nam “. 2. Muïc Tieâu Nghieân Cöùu Nhaèm phaân tích vaø heä thoáng hoùa moät soá thuû tuïc phaân tích ñöôïc vaän duïng phoå bieán hieän nay trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam. Treân cô sôû ñoù tìm ra nhöõng thoâng tin, yeáu toá caàn thieát ñeå nhaän dieän khaû naêng xaûy ra caùc sai soùt vaø gian laän. Ngoaøi ra, thuû tuïc naøy giuùp cho coâng taùc kieåm toaùn ñöôïc tieán haønh nhanh choùng, hieäu quaû vaø phuø hôïp vôùi muïc tieâu ñeà ra. Nhö vaäy, vieäc xaây döïng quy trình thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn khoâng nhöõng naâng cao chaát löôïng cuoäc kieåm toaùn taïi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam maø coøn giuùp cho caùc kieåm toaùn vieân, caùc coâng ty kieåm toaùn haïn cheá ñöôïc nhöõng ruûi ro ñoái vôùi cuoäc kieåm toaùn, coù caùi nhìn toång quaùt hôn veà caùch thöùc tieáp caän vaø ñaùnh giaù tình hình taøi chính cuûa caùc doanh nghieäp ñöôïc kieåm toaùn. 3. Ñoái Töôïng Nghieân Cöùu Thuû tuïc phaân tích vaän duïng cho taát caû caùc loaïi hình doanh nghieäp cuï theå laø: Doanh nghieäp Nhaø nöôùc, Coâng ty Coå Phaàn, Lieân Doanh, Coâng ty TNHH … thoâng qua caùc chæ tieâu thoâng tin taøi chính vaø phi taøi chính, thoâng tin ngaønh... Tuy nhieân, 10/161
trong phaïm vi ñeà taøi naøy, chuùng toâi chæ toång hôïp vaø phaân tích caùc vaán ñeà lieân quan ñeán hoaøn thieän vieäc vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch taïi caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam nhaèm naâng cao chaát löôïng kieåm vaø haïn cheá nhöõng ruûi ro trong quaù trình thöïc hieän kieåm toaùn. 4. Phöông Phaùp Nghieân Cöùu Cô sôû cuûa phöông phaùp luaän laø Hoïc thuyeát cuûa Maùc veà Chuû nghóa duy vaät bieän chöùng. Vôùi phöông phaùp naøy, chuùng ta xem xeùt ñoái töôïng nghieân cöùu trong moái quan heä vaän ñoäng vaø phaùt trieån, ñoàng thôøi coù theå xem xeùt chuùng trong moái lieân heä toaøn dieän vôùi caùc söï vaät coù lieân quan. Theâm vaøo ñoù, vieäc söû duïng phöông phaùp phaân tích vaø toång hôïp, ñoái chieáu giöõa lyù luaän vaø thöïc tieãn, seõ giuùp chuùng ta phaân loaïi vaø heä thoáng caùc thuû tuïc phaân tích ñeå coù theå ñöa ra moâ hình vaø hoaøn thieän quy trình vaän duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn nhaèm naâng cao chaát löôïng kieåm toaùn cuûa caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam. Quy trình naøy coù theå nhaän dieän vaø giaûm thieåu nhöõng ruûi ro maø caùc kieåm toaùn vieân, caùc coâng ty kieåm toaùn coù theå gaëp phaûi; ñoàng thôøi cuõng ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu caàu veà thôøi gian, nhaân söï vaø chaát löôïng cuûa cuoäc kieåm toaùn. Ngoaøi ra, chuùng toâi ñaõ tieán haønh ñieàu tra taïi caùc coâng ty kieåm toaùn, keå caû caùc coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi, ñeå khaûo saùt vaø ñaùnh giaù tình hình thöïc hieän thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch kieåm toaùn. Vieäc khaûo saùt caùc coâng ty kieåm toaùn nöôùc ngoaøi chæ mang tính chaát tham chieáu, ñeå töø ñoù giuùp cho caùc coâng ty kieåm toaùn Vieät Nam hoaøn thieän hôn. Boá cuïc cuûa Luaän Vaên bao goàm ba chöông cô baûn: Chöông I. CÔÛ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH 11/161
Chöông II. THÖÏC TRAÏNG VAÄN DUÏNG THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH TAÏI CAÙC COÂNG TY KIEÅM TOAÙN VIEÄT NAM. Chöông III. CAÙC GIAÛI PHAÙP NHAÈM HOAØN THIEÄN VIEÄC VAÄN DUÏNG THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH TRONG TIEÁN TRÌNH LAÄP KEÁ HOAÏCH TAÏI CAÙC COÂNG TY KIEÅM TOAÙN VIEÄT NAM. Nhö treân ñaõ ñeà caäp, ñeà taøi chæ ñöa ra ñònh höôùng ñeå hoaøn thieän cho caùc doanh nghieäp kieåm toaùn Vieät Nam trong vieäc aùp duïng thuû tuïc phaân tích trong tieán trình laäp keá hoaïch nhaèm naâng cao chaát löôïng cuûa cuoäc kieåm toaùn. Nhöõng giaûi phaùp ñöa ra coù theå ñöôïc xem laø nhöõng vaán ñeà caàn thieát vaø coát loõi nhaát. Chính vì theá, moãi coâng ty kieåm toaùn coù theå döïa treân neàn taûng caùc giaûi phaùp naøy, keát hôïp vôùi tình hình thöïc teá cuûa DN mình ñeå xaây döïng quy trình phaân tích vaø thöïc hieän thích hôïp nhaèm tuaân thuû caùc yeâu caàu cuûa chuaån möïc kieåm toaùn cuõng nhö ñaït ñöôïc hieäu quaû cao nhaát. Trong quaù trình thöïc hieän luaän vaên, toâi ñaõ gaëp moät soá khoù khaên ñaùng keå, tuy nhieân luaän vaên cuõng ñaõ hoaøn taát. Thaønh quaû naøy khoâng chæ laø noã löïc cuûa rieâng baûn thaân toâi maø coøn coù söï ñoùng goùp raát lôùn töø nhieàu ngöôøi khaùc. Toâi xin chaân thaønh caûm ôn caùc thaày coâ giaùo tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Tp Hoà Chí Minh ñaõ giuùp toâi trang bò nhöõng kieán thöùc boå ích, caùc kyõ naêng toång hôïp vaø phaân tích trong suoát quaù trình hoïc taäp taïi ñaây; xin chaân thaønh caûm ôn baïn beø vaø ñoàng nghieäp töø caùc nôi ñaõ giuùp ñôõ toâi raát nhieàu trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi. 12/161
Ñaëc bieät, toâi xin baøy toû loøng bieát ôn saâu saéc ñeán thaày giaùo höôùng daãn – Tieán syõ Leâ Ngoïc Taùnh, ngöôøi ñaõ taän tình giuùp ñôõ vaø ñoäng vieân toâi raát nhieàu trong suoát quaù trình aáp uû ñeà taøi, nghieân cöùu vaø hoaøn taát luaän vaên naøy. Duø luaän vaên ñaõ ñöôïc chuaån bò moät caùch kyõ löôõng, song seõ khoù traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Vì vaäy, toâi raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù kieán chaân thaønh töø quyù thaày coâ, baïn beø, ñoàng nghieäp vaø ñoäc giaû nhaèm giuùp toâi coù theå hoaøn thieän hôn kieán thöùc, caùc kyõ naêng nghieân cöùu vaø coù theå vaän duïng vaøo thöïc tieãn coâng taùc cuûa baûn thaân mình. Traân troïng kính chaøo! 13/161
CHÖÔNG I CÔÛ SÔÛ LYÙ LUAÄN VEÀ THUÛ TUÏC PHAÂN TÍCH 1.1. Toång Quan Veà Thuû Tuïc Phaân Tích 1.1.1. Khaùi nieäm Theo chuaån möïc kieåm toaùn Vieät Nam VSA 520 : “ Thuû tuïc phaân tích laø vieäc phaân tích caùc soá lieäu, thoâng tin, caùc tyû suaát quan troïng, qua ñoù tìm nhöõng xu höôùng, bieán ñoäng vaø tìm ra nhöõng maâu thuaån vôùi caùc thoâng tin lieân quan khaùc hoaëc coù söï cheânh leäch lôùn so vôùi giaù trò döï kieán”. Thuû tuïc phaân tích ñöôïc duøng ñeå thu thaäp baèng chöùng veà nhöõng sai leäch troïng yeáu trong baùo caùo taøi chính. Thuû tuïc phaân tích khoâng nhöõng khoâng döøng laïi ôû vieäc tìm hieåu tình hình cuûa khaùch haøng maø coøn duøng ñeå phaùt hieän ra nhöõng soá lieäu coù khaû naêng bò sai leäch. 1.1.2. Vai troø cuûa thuû tuïc phaân tích Thuû tuïc phaân tích thöôøng ñöôïc kieåm toaùn vieân söû duïng trong suoát quaù trình kieåm toaùn, vì vaäy giuùp kieåm toaùn vieân ñaùnh giaù ñöôïc tình hình taøi chính cuõng nhö hoaït ñoäng kinh doanh cuûa khaùch haøng. Trong tieán trình laäp keá hoaïch, thuû tuïc phaân tích laø kyõ thuaät giuùp kieåm toaùn vieân nhaän daïng nhöõng khoaûn muïc baát thöôøng, ñoàng thôøi hoã trôï cho hoï trong vieäc xaùc ñònh noäi dung, phaïm vi vaø thôøi gian cuûa caùc thuû tuïc kieåm toaùn khaùc. Ví duï, khi phaân tích kieåm toaùn vieân nhaän thaáy haøng toàn kho naêm nay taêng raát nhieàu so vôùi naêm tröôùc, nhöng doanh thu trong kyø laïi taêng vaø khoaûn phaûi traû giaûm, töø ñoù kieåm toaùn vieân seõ môû roäng phaïm vi ñoái vôùi thöû nghieäm chi tieát cho khoaûn muïc haøng toàn kho. 14/161
Khi kieåm toaùn vieân thöïc hieän coâng vieäc kieåm toaùn treân caùc khoaûn muïc cuûa baùo caùo taøi chính, thuû tuïc phaân tích ñoùng vai troø ñònh höôùng giuùp kieåm toaùn vieân hieåu roõ hôn veà tình hình hoaït ñoäng cuûa khaùch haøng, phaùt hieän nhöõng bieán ñoäng baát thöôøng qua ñoù giuùp döï ñoaùn veà nhöõng khu vöïc coù ruûi ro cao. Do ñoù thuû tuïc phaân tích ñöôïc ñaùnh giaù laø thuû tuïc coù hieäu quaû cao nhaát vì thôøi gian ít, chi phí thaáp, maø coù theå cung caáp caùc baèng chöùng veà söï ñoàng boä, hôïp lyù trong caáu truùc caùc soá lieäu keá toaùn; ñoàng thôøi giuùp ñaùnh giaù ñöôïc nhöõng neùt toång theå vaø khoâng bò sa vaøo caùc nghieäp vuï cuï theå. Ñieàu quan troïng hôn, thuû tuïc phaân tích laø phöông phaùp caàn thöïc hieän ñeå haïn cheá ruûi ro kieåm toaùn, giaûm bôùt khoái löôïng coâng vieäc. 1.1.3. Caùc yeáu toá cuûa thuû tuïc phaân tích Moät thuû tuïc phaân tích bao goàm 3 yeáu toá: Döï ñoaùn, So saùnh vaø Ñaùnh giaù 1.1.3.1. Döï ñoaùn: bao goàm caùc böôùc sau: - Ñöa ra moät moâ hình ñeå döï ñoaùn: Xaùc ñònh nhöõng bieán taøi chính vaø nhöõng bieán hoaït ñoäng cuøng vôùi moái quan heä giöõa hai loaïi bieán naøy. Vieäc xaùc ñònh ñöôïc baûn chaát moái quan heä cuûa caùc bieán taøi chính vaø caùc bieán hoaït ñoäng coù lieân quan laø raát quan troïng trong vieäc xaây döïng neân moät moâ hình ñeå döï ñoaùn. Trong moät vaøi tröôøng hôïp, vieäc xaùc ñònh moái quan heä giöõa caùc döõ lieäu khoâng phaûi laø ñôn giaûn, noù ñoøi hoûi söï saùng taïo, bieát choïn löïa vaø xaây döïng caùc giaû ñònh cuûa ngöôøi phaân tích. - Xaây döïng moät moâ hình ñeå keát hôïp nhöõng thoâng tin: Thöôøng khi ñaõ xaùc ñònh ñöôïc moái quan heä giöõa chuùng, ta coá gaéng bieán ñoåi moái quan heä ñoù thaønh moät moái quan heä soá hoïc (moät coâng thöùc, moät moâ hình). 15/161
Khi moät bieán chòu aûnh höôûng cuûa nhieàu nhaân toá thì ta phaûi ñaûm baûo ñöa vaøo moâ hình taát caû nhöõng nhaân toá naøy hoaëc ít ra laø taát caû nhöõng aûnh höôûng quan troïng. Neáu khoâng, keát quaû nhaän ñöôïc cuûa thuû tuïc seõ thieáu chính xaùc. Toång hôïp soá lieäu theå hieän moät söï keát hôïp nhöõng aûnh höôûng vaø keát quaû cuûa khaù nhieàu nhöõng moái lieân heä vaø nhöõng söï kieän veà hoaït ñoäng vaø taøi chính. Thuû tuïc naøy ñöôïc aùp duïng caøng chi tieát bao nhieâu thì nhöõng moái quan heä vaø nhöõng söï kieän naøy caøng ít phöùc taïp hôn baáy nhieâu vaø thuû tuïc naøy caøng coù khaû naêng cung caáp moät döï ñoaùn ñuùng vaø chính xaùc hôn. Vieäc thu thaäp soá lieäu thieáu chính xaùc seõ cho moät keát quaû döï ñoaùn khoâng chính xaùc. - Döï ñoaùn döïa vaøo moâ hình ñaõ xaây döïng Boå sung vaøo moâ hình caùc bieán soá thu thaäp ñöôïc ñeå tìm ra moät keát quaû döï ñoaùn theo moâ hình ñaõ xaây döïng. 1.1.3.2. So saùnh: bao goàm caùc böôùc sau: - Xaùc ñònh möùc sai leäch cho pheùp Vieäc söû duïng moät moâ hình ñeå döï ñoaùn chaéc chaén coù nhöõng sai soá do: - Baûn thaân caùc heä soá ñöôïc söû duïng trong moâ hình chöa phaûn aùnh ñaày ñuû thöïc söï caùc nhaân toá coù aûnh höôûng. - Thu thaäp soá lieäu ñöa vaøo caùc bieán soá chöa chính xaùc, nghóa laø baûn thaân caùc soá lieäu ñoùng vai troø bieán soá ñöôïc thu thaäp laø chöa chính xaùc Do ñoù, tröôùc khi so saùnh soá lieäu döï ñoaùn vôùi soá lieäu khaùch haøng cung caáp, ta caàn xaùc ñònh moät ngöôõng (möùc) sai leäch cho pheùp vaø neáu vieäc so saùnh cho moät keát quaû vöôït quaù ngöôõng naøy ñöôïc xem laø cheânh leäch ñaùng keå vaø coù söï chöa hôïp lyù trong soá lieäu khaùch haøng cung caáp. - So saùnh soá lieäu döï ñoaùn vôùi soá lieäu khaùch haøng. - Trình baøy vôùi khaùch haøng veà nhöõng cheânh leäch vaø yeâu caàu giaûi thích. 16/161
Söï kieän naøy coù theå thu thaäp thoâng tin töø nhieàu nguoàn khaùc nhau: cuï theå töø boä phaän keá toaùn coâng ty, nhaân vieân caùc phoøng ban coù lieân quan, beân caïnh ñoù coøn phaûi thu thaäp caùc chöùng töø khaùc coù lieân quan ñeå coù theå keát hôïp laïi vaø xem xeùt lieäu caùc thoâng tin naøy coù phuø hôïp vaø logic hay khoâng? 1.1.3.3. Ñaùnh giaù ÔÛ böôùc naøy raát caàn ñeán söï linh hoaït cuûa kieåm toaùn vieân. Ñaùnh giaù ôû ñaây khoâng chæ ñôn thuaàn döïa treân nhöõng so saùnh toaùn hoïc maø coøn döïa treân söï xeùt ñoaùn ngheà nghieäp cuûa kieåm toaùn vieân. Vôùi nhöõng giaûi thích ñöôïc chaáp nhaän (neáu coù) cho nhöõng cheânh leäch (neáu coù) maø keát quaû cuûa söï so saùnh: - Vaãn coù nhöõng baát hôïp lyù (nhöõng cheânh leäch coøn ñaùng keå): cho thaáy kieåm toaùn vieân ñaõ khoâng thu thaäp ñöôïc baèng chöùng kieåm toaùn hoaëc khoâng ñaùng tin caäy vaø caân nhaéc xem lieäu coù neân tieán haønh nhöõng thuû tuïc khaùc thay theá, hoaëc trong moät vaøi tröôøng hôïp, kieåm toaùn vieân neân xem xeùt ñeán khaû naêng hoaøn thieän hôn moâ hình döï ñoaùn ñeå thoâng tin thu thaäp ñöôïc chính xaùc hôn vaø laøm cho cheânh leäch coù theå giaûm xuoáng. Neáu vaãn khoâng giaûi thích ñöôïc thì cheânh leäch naøy seõ ñöôïc ñöa vaøo baûng toùm taét veà nhöõng cheânh leäch chöa ñieàu chænh. - Ñaõ ôû möùc hôïp lyù: tuøy theo tính chaát troïng yeáu cuûa khoaûn muïc ñeå quyeát ñònh xem coù neân: • Chaáp nhaän noù nhö laø moät baèng chöùng kieåm toaùn. • Thaän troïng hôn: hoaøn thieän hôn nöõa döï ñoaùn cuûa chuùng ta ñeå keát quaû so saùnh chính xaùc hôn. • Thaän troïng hôn nöõa: tieán haønh kieåm tra chi tieát. 1.1.4. Phaân loaïi thuû tuïc phaân tích 17/161
Thuû tuïc phaân tích ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc nhaän ra nhöõng xu höôùng hoaëc nhöõng thay ñoåi trong coâng vieäc kinh doanh, cuï theå laø tình hình taøi chính cuûa khaùch haøng. Tuy nhieân, ñeå thöïc hieän thuû tuïc phaân tích, kieåm toaùn vieân caàn phaûi tìm hieåu veà cô caáu toå chöùc vaø ngaønh ngheà kinh doanh cuûa khaùch haøng, moái quan heä giöõa hoaït ñoäng vaø keát quaû kinh doanh cuûa khaùch haøng. Vì vaäy, hieåu veà caùc thuû tuïc phaân tích laø heát söùc caàn thieát. Thuû tuïc phaân tích coù theå chia thaønh boán loaïi: • Phaân tích xu höôùng • Phaân tích döï baùo (phaân tích tính hôïp lyù) • Phaân tích tyû suaát • Phaân tích hoài quy Chuùng ta coù theå moâ taû nhö sau: Thuû tuïc phaân tích Moâ taû Phaân tích xu Söû duïng bieán ñoäng naêm tröôùc ñeå döï ñoaùn giaù trò cho naêm hieän höôùng haønh. Ví du, xem xeùt doanh soá töøng thaùng trong naêm ñeå töø ñoù ñöa ra xu höôùng döï ñoaùn. Phaân tích döï baùo Döï kieán thoâng tin taøi chính baèng caùch söû duïng nhöõng döõ lieäu (phaân tích tính hoaït ñoäng. Ví duï, ñoái chieáu soá löôïng haøng toàn kho ñaàu kyø, hôïp lyù) doanh soá vaø haøng toàn kho cuoái kyø ñoái vôùi soá löôïng saûn xuaát vaø so saùnh vôùi soá mua ñeå kieåm tra tính ñaày ñuû, tính hieän höõu vaø tính chính xaùc. Phaân tích tyû suaát Bao goàm vieäc tìm hieåu söï hôïp lyù cuûa moái quan heä giöõa hai hay nhieàu chæ tieâu treân baùo caùo taøi chính. Ví duï, phaân tích tyû suaát giöõa chi phí baùn haøng vôùi toång doanh thu cuûa moät loaïi saûn phaåm ñeå thu thaäp ñöôïc caùc thoâng tin veà tính hieän höõu, tính chính xaùc vaø söï ñaùnh giaù. Phaân tích hoài quy Söû duïng soá lieäu cuûa quaù khöù ñeå thieát laäp moái quan heä giöõa caùc hieän töôïng vaø söï kieän coù lieân quan. 18/161
1.1.4.1. Phaân tích xu höôùng Laø xem xeùt xu höôùng bieán ñoäng cuûa soá lieäu theo thôøi gian vaø phaùt hieän ra xu höôùng baát thöôøng (taêng hoaëc giaûm ñoät bieán) maø khoâng coù lyù do roõ raøng. Vieäc ñaùnh giaù moät xu höôùng laø baát thöôøng ñöôïc xem xeùt trong moái quan heä vôùi caùc thoâng tin khaùc: tính chu kyø, tính thôøi vuï, taùc nhaân aûnh höôûng baát thöôøng,… Caùc kyõ thuaät ñöôïc söû duïng trong phaân tích xu höôùng: (i) Ñoà thò: Soá lieäu ñöôïc ñöa ra treân ñoà thò giuùp ta coù theå ñaùnh giaù ñuùng veà xu höôùng trong thôøi gian tröôùc ñaây. Khi keát hôïp caùc thoâng tin hieän taïi vaø phaùc hoïa treân ñoà thò coù theå cho ta coù ñöôïc moät döï ñoaùn veà moät xu höôùng phaùt trieån cuûa ñoái töôïng phaân tích vaø ta coù theå so saùnh döï ñoaùn naøy vôùi thöïc teá. (ii) Caùc tính toaùn ñôn giaûn: döïa theo caùc xu höôùng trong quaù khöù, ta coù theå aùp duïng xu höôùng ñoù ñeå döï ñoaùn cho hieän taïi, kyõ thuaät naøy aùp duïng cho tröôøng hôïp khoâng coù nhöõng taùc ñoäng lôùn ñaùng keå ñoái vôùi ñoái töôïng phaân tích. (iii) Caùc tính toaùn phöùc taïp: ñöôïc söû duïng trong tröôøng hôïp xu höôùng bieán ñoäng laø phöùc taïp, vieäc ñöa ra caùc pheùp tính phöùc taïp nhaèm loaïi tröø aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá phuï. Löu yù: - Phaân tích xu höôùng tieán haønh phaân tích veà nhöõng thay ñoåi ôû soá dö taøi khoaûn, moät khoaûn muïc hoaëc moät nhaân toá nhaát ñònh trong suoát nhöõng thôøi kyø keá toaùn ñaõ qua (theo naêm hoaëc thaùng). Do ñoù, khi phaân tích xu höôùng ta phaûi luoân nhaän thöùc ñöôïc raèng nhöõng xu höôùng tröôùc kia coù theå khoâng coù lieân quan gì ñeán xu höôùng hieän taïi vaø trong thöïc teá coù theå chuùng laøm cho ta maéc sai soùt. - Phaân tích xu höôùng chæ ñöôïc xem xeùt khi chuùng ta ñaùnh giaù raèng nhöõng xu höôùng tröôùc kia thöïc söï coù nhöõng lieân quan tôùi hieän taïi. 19/161
1.1.4.2. Phaân tích döï baùo (phaân tích tính hôïp lyù) Vieäc phaân tích naøy ñöôïc aùp duïng ñeå öôùc tính veà moät soá dö taøi khoaûn hay moät loaïi hình nghieäp vuï. Phaân tích döï baùo hay phaân tích tính hôïp lyù ñöôïc döïa treân moái quan heä ñöôïc chaáp nhaän giöõa bieán soá ñang ñieàu tra vôùi nhöõng thoâng tin phi taøi chính hay laø vieäc döïa treân nhöõng döõ lieäu saün coù (caû döõ lieäu taøi chính vaø döõ lieäu hoaït ñoäng) ñeå öôùc tính soá lieäu caàn phaân tích vaø ñoái chieáu vôùi soá lieäu khaùch haøng cung caáp nhaèm nhaän daïng vaø giaûi thích cho nhöõng khaùc bieät baát thöôøng. Phaân tích döï baùo bao goàm caùc böôùc: - Ñöa ra moät coâng thöùc öôùc tính soá lieäu caàn kieåm tra. - Öôùc tính vaø so saùnh vôùi soá lieäu caàn kieåm tra. - Giaûi thích nhöõng bieán ñoäng, nhöõng cheânh leäch baát thöôøng. Trong ñoù, vieäc ñöa ra moät coâng thöùc öôùc tính ñöôïc xem laø böôùc quyeát ñònh nhaát vaø cuõng ñoøi hoûi khaû naêng cuûa ngöôøi phaân tích nhaát. Vieäc ñöa ra moät coâng thöùc öôùc tính phuø hôïp seõ cho moät keát quaû döï baùo chính xaùc vaø ngöôïc laïi seõ cho moät keát quaû döï baùo thieáu chính xaùc vaø daãn ñeán nhöõng ñaùnh giaù sai leäch veà soá lieäu kieåm tra. Sau ñaây laø moät soá hình thöùc aùp duïng vieäc phaân tích tính hôïp lyù naøy: (i) Doanh thu: Öôùc tính soá ñôn vò baùn ra trong moät nieân ñoä baèng caùch laáy soá löôïng ñôn vò haøng trong kho ñeå ñem baùn ñaàu kyø coäng vôùi soá löôïng ñôn vò ñöôïc saûn xuaát trong nieân ñoä ñoù tröø ñi soá löôïng ñôn vò toàn kho cuoái kyø sau ñoù laáy soá löôïng saûn phaåm tieâu thuï öôùc tính nhaân vôùi ñôn giaù ( kieåm tra treân hoùa ñôn vaø hôïp ñoàng baùn haøng ). Töø ñoù seõ öôùc tính ra doanh thu baùn trong kyø. 20/161