Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình - Chi nhánh Long An

Chia sẻ: ViJiji ViJiji | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:80

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn được nghiên cứu với mục tiêu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. Đề xuất những giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ABBank – Chi nhánh Long An trong những năm tiếp theo.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình - Chi nhánh Long An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN ------------------------------- LÊ THỊ MỸ THUẬN HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN AN BÌNH CHI NHÁNH LONG AN LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số ngành: 8.34.02.01 Long An, năm 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ CÔNG NGHIỆP LONG AN ------------------------------- LÊ THỊ MỸ THUẬN HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN AN BÌNH CHI NHÁNH LONG AN LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số ngành: 8.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: TS. Đoàn Thị Hồng Long An, năm 2020
i LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan luận văn về đề tài: “’Huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình - Chi nhánh Long An” là do bản thân tác giả tự nghiên cứu và thực hiện theo sự hướng dẫn khoa học của TS. Đoàn Thị Hồng trong suốt quá trình để hoàn thành luận văn. Các số liệu, thông tin thứ cấp trong luận văn đều được thu thập có nguồn gốc rõ ràng, được sử dụng một cách trung thực và ghi chú cụ thể. Tác giả xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan này! Tác giả luận văn Lê Thị Mỹ Thuận
ii LỜI CẢM ƠN Qua quá trình học tập và nghiên cứu, tác giả đã hoàn thành chương trình Cao học ngành Tài chính Ngân hàng và đề tài luận văn tốt nghiệp, có được kết quả ngày hôm nay không chỉ do quá trình nỗ lực của bản thân, mà còn là sự hỗ trợ và động viên của rất nhiều người. Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo Trường Đại học Kinh tế Công nghiệp Long An, Phòng Sau Đại học, Giảng viên tham gia giảng dạy đã truyền đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Tác giả xin chân thành cảm ơn Cô TS. Đoàn Thị Hồng đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài. Chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo, các anh chị em tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An đã nhiệt tình đóng góp ý kiến, cung cấp các tài liệu cần thiết để tác giả hoàn thành đề tài. Cảm ơn các anh chị em học viên cao học ngành Tài chính Ngân hàng tại Trường Đại học Kinh tế Công nghiệp Long An và gia đình, bạn bè đã động viên, giúp đỡ và cung cấp cho tác giả những thông tin, tài liệu có liên quan trong quá trình hoàn thành đề tài. Trong quá trình hoàn thành đề tài, mặc dù đã nỗ lực hết sức mình, cố gắng tham khảo tài liệu và tranh thủ các ý kiến đóng góp, song không tránh khỏi có những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những thông tin góp ý của Quý Thầy, Cô và bạn đọc để đề tài được hoàn thiện hơn. Trân trọng cảm ơn! Tác giả luận văn Lê Thị Mỹ Thuận
iii NỘI DUNG TÓM TẮT Tại Việt Nam hiện nay huy động vốn của Ngân hàng thương mại còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Làm gì để giảm chi phí, quy mô ổn định, tăng khả năng sinh lời, giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro. Do đó tăng cường hiệu quả huy động vốn với chi phí hợp lý và ổn định cao là yêu cầu ngày càng cấp thiết và quan trọng đối với ngân hàng. Luận văn thực hiện nhằm nghiên cứu hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. Nghiên cứu này dựa trên cơ sở lý luận về huy động vốn và hiệu quả huy động vốn của ngân hàng thương mại, kế thừa các nghiên cứu trước nâng cao hiệu quả huy động vốn, đồng thời sử dụng các tài liệu liên quan. Tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính được thực hiện thông qua việc thống kê, mô tả, so sánh, quy nạp, diễn dịch và tổng hợp tài liệu phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. Nghiên cứu này phân tích đánh giá thực trạng hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An trong giai đoạn 2017 – 2019, thông qua đó ghi nhận những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong việc nâng cao hiệu quả huy động vốn tại chi nhánh. Từ thực trạng tình hình huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An tác giả đã đưa ra một số giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại chi nhánh sau đây: (1) Tuân thủ các nguyên tắc huy động vốn; (2) Giữ ổn định nhóm khách hàng hiện tại và phát triển hơn nhóm khách hàng tiềm năng; (3) Nâng cao chất lượng dịch vụ, phục vụ khách hàng; (4) Đa dạng hóa các loại sản phẩm và hình thức huy động vốn; (5) Linh hoạt về chính sách lãi suất huy động; (6) Tăng cường hoạt động tuyên truyền, quảng bá sản phẩm; (7) Tăng cường hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn. Bên cạnh đó, tác giả cũng đề xuất kiến nghị đối với Hội sở của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình. Nếu các giải pháp và kiến nghị này được thực hiện đồng bộ sẽ góp phần nâng cao hiệu quả huy động vốn, từ đó giúp cho chi nhánh hoạt động tốt hơn.
iv ABSTRACT In Vietnam, the current mobilization of commercial banks' capital still has many problems that need to be solved. What to do to reduce costs, stabilize scale, increase profitability, help the bank reduce risks. Therefore, increasing the efficiency of capital mobilization with high reasonable and stable costs is an increasingly urgent and important requirement for banks. The thesis is aimed at researching capital mobilization activities at An Binh Commercial Joint Stock Bank - Long An Branch. This research is based on the theoretical basis of capital mobilization and capital mobilization efficiency of commercial banks, inherits previous studies to improve capital mobilization efficiency, and at the same time uses related documents. The author uses qualitative research methods done through statistics, description, comparison, inductive, interpretation and synthesis of documents in accordance with practical conditions at An Joint Stock Commercial Bank. Binh - Long An Branch. This study analyzes and evaluates the effectiveness of capital mobilization at An Binh Joint Stock Commercial Bank - Long An Branch in the period of 2017 - 2019, thereby recording the achieved, limited and original results. of limitations in improving efficiency in mobilizing capital at branches. From the situation of capital mobilization of An Binh Joint Stock Commercial Bank - Long An Branch, the author has given some specific solutions to improve the efficiency of capital use at the following branch: (1) Adhere to the principles of capital mobilization; (2) Keep existing customer groups stable and develop more than potential customers; (3) Improving service quality and serving customers; (4) Diversifying types of products and forms of capital mobilization; (5) Flexibility in mobilizing interest rate policy; (6) Strengthening propaganda and product promotion activities; (7) Strengthening internal inspection and control activities for capital mobilization. Besides, the author also proposed to the Head Office of An Binh Commercial Joint Stock Bank. If these solutions and recommendations are implemented synchronously, it will contribute to improving capital mobilization efficiency, thereby helping the branch to operate better.
v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... ii NỘI DUNG TÓM TẮT ........................................................................................... iii ABSTRACT ............................................................................................................ iv MỤC LỤC ................................................................................................................. v DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................... viii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ ............................................................. ix DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................ x PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 1. Tính cần thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 2 2.1. Mục tiêu chung .................................................................................................... 2 2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................... 2 3. Đối tượng nghiên cứu ............................................................................................. 2 4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................................ 2 5. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 2 6. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 3 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .............................................. 4 1.1. Tổng quan về ngân hàng thương mại .............................................................. 4 1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại .................................................................... 4 1.1.2. Đặc điểm và vai trò của ngân hàng thương mại ............................................... 5 1.1.3. Chức năng của ngân hàng thương mại ............................................................. 7 1.1.4. Các hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại................................... 10 1.2. Huy động vốn của ngân hàng thương mại .................................................... 13 1.2.1. Vốn huy động của ngân hàng thương mại ...................................................... 13 1.2.2. Cơ cấu vốn của ngân hàng thương mại .......................................................... 14 1.2.3. Hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại ..................................... 18 1.3. Hiệu quả hoạt động huy động vốn của ngân hàng thương mại .................. 19
vi 1.3.1. Khái niệm về hiệu quả huy động vốn ............................................................. 19 1.3.2. Sự cần thiết nâng cao hiệu quả huy động vốn ................................................ 19 1.3.3. Các chỉ tiêu đánh giá về hiệu quả huy động vốn ............................................ 20 1.3.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn ........................................ 23 1.4. Kinh nghiệm nâng cao hiệu quả huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam – Chi nhánh Long An và bài học kinh nghiệm rút ra cho Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. .......... 28 1.4.1. Kinh nghiệm từ Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam – Chi nhánh Long An ......................................................................................................... 28 1.4.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An ......................................................................................................... 30 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ....................................................................................... 32 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN AN BÌNH – CHI NHÁNH LONG AN .................. 33 2.1. Khái quát chung về Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình và Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An .......................................... 33 2.1.1. Sơ lược về sự hình thành và phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình...... .................................................................................................................... 33 2.1.2. Giới thiệu về Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An....... ...................................................................................................................... 34 2.2. Thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An ....................................................................................................... 40 2.2.1. Các sản phẩm huy động vốn hiện hành .......................................................... 41 2.2.2. Tăng trưởng vốn huy động ............................................................................. 45 2.2.3. Cơ cấu vốn huy động ...................................................................................... 46 2.2.4. Vốn điều chuyển / Tổng nguồn vốn ............................................................... 50 2.3. Đánh giá hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An giai đoạn 2017-2019 ................................................. 52 2.3.1. Kết quả đạt được ............................................................................................. 52 2.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế ........................................................ 53
vii KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ....................................................................................... 57 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN AN BÌNH – CHI NHÁNH LONG AN….. ...................................................................................................................... 58 3.1. Định hướng phát triển của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình và mục tiêu thực hiện của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An trong giai đoạn 2020 - 2025 .................................................................................... 58 3.1.1. Định hướng phát triển ..................................................................................... 58 3.1.2. Mục tiêu thực hiện .......................................................................................... 58 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An ........................................................ 59 3.2.1. Tuân thủ các nguyên tắc huy động vốn .......................................................... 59 3.2.2. Giữ ổn định nhóm khách hàng hiện tại và phát triển hơn nhóm khách hàng tiềm năng.... ...................................................................................................................... 60 3.2.3. Nâng cao chất lượng dịch vụ, phục vụ khách hàng ........................................ 61 3.2.4. Tăng cường hoạt động tuyên truyền, quảng bá sản phẩm .....................................61 3.2.5. Tăng cường hoạt động kiểm tra, kiểm soát nội bộ đối với hoạt động huy động vốn...... ...................................................................................................................... 62 3.3. Kiến nghị .......................................................................................................... 63 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 65 KẾT LUẬN ............................................................................................................. 66 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................. 67
viii DANH MỤC BẢNG BIỂU BẢNG BIỂU TÊN BẢNG BIỂU TRANG 2.1 Tình hình doanh thu tại ABBank Long An giai đoạn 2017- 39 2019 2.2 Tình hình chi phí hoạt động tại ABBank Long An giai 42 đoạn 2017-2019 2.3 Tổng nguồn vốn huy động của ABBank – chi nhánh Long 45 An giai đoạn 2017-2019 2.4 Cơ cấu huy động vốn theo sản phẩm của ABBank – chi 46 nhánh Long An giai đoạn 2017-2019 2.5 Cơ cấu huy động vốn theo đối tượng của ABBank – chi 47 nhánh Long An giai đoạn 2017-2019 2.6 Cơ cấu huy động vốn theo thời gian của ABBank – chi 48 nhánh Long An giai đoạn 2017-2019 2.7 Cơ cấu huy động vốn theo loại tiền của ABBank – chi 49 nhánh Long An giai đoạn 2017-2019 2.8 Vốn điều chuyển, vốn huy động tại ABBank – Chi nhánh 50 Long An 2.9 Dư nợ cho vay so với tổng vốn huy động tại ABBank – 51 Chi nhánh Long An 2.10 Chi phí huy động vốn tại ABBank – Chi nhánh Long An 52
ix DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ VÀ BIỂU ĐỒ SƠ ĐỒ TÊN SƠ ĐỒ TRANG BIỂU ĐỒ 2.1.2.2 Cơ cấu tổ chức bộ máy ABBank Long An 35
x DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT CHỮ VIẾT TIẾNG VIỆT TIẾNG ANH TẮT 1 ABBank Ngân hàng An Bình An Binh Bank 2 Agribank Ngân hàng Nông nghiệp Agriculture Bank 3 BIDV Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Bank for Investment and Nam Development of Viet Nam 4 CIC Trung tâm thông tin tín dụng Center Information Credit 5 NHNN Ngân hàng nhà nước 6 NHTM Ngân hàng thương mại 7 PGS Phó Giáo sư 8 QĐ Quyết định 9 QH Quốc hội 10 TCTD Tổ chức tín dụng 11 TS Tiến sĩ 12 TT Thông tư 13 Vietinbank Ngân hàng Công thương Việt Nam Vietnam Bank of Industry 14 VHĐ Vốn huy động
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cần thiết của đề tài Theo giáo trình “ Nghiệp vụ Ngân hàng thương mại” của PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn: “Ngân hàng thương mại là loại ngân hàng giao dịch trực tiếp với các doanh nghiệp, tổ chức đoàn thể xã hội và cá nhân, bằng việc huy động vốn dưới hình thức nhận tiền gửi hoạt kỳ, tiền gửi định kỳ, phát hành kỳ phiếu, trái phiếu, đồng thời sử dụng vốn huy động được để cho vay, chiết khấu, cung cấp các phương tiện thanh toán và cung ứng các dịch vụ ngân hàng nhằm mục tiêu lợi nhuận. Ngân hàng thương mại huy động và tập trung các nguồn vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi của xã hội, biến tiền nhàn rỗi từ chỗ là phương tiện tích lũy trở thành nguồn vốn lớn của nền kinh tế. Huy động vốn được coi là hoạt động cơ bản, có tính chất sống còn đối với bất kỳ một NHTM nào, vì hoạt động này tạo ra nguồn vốn chủ yếu của các NHTM”. Tại Việt Nam hiện nay huy động vốn của Ngân hàng thương mại còn nhiều vấn đề cần giải quyết. Làm gì để giảm chi phí, quy mô ổn định, tăng khả năng sinh lời, giúp ngân hàng giảm thiểu rủi ro. Do đó việc nâng cao hiệu quả huy động vốn với chi phí hợp lý và ổn định cao là yêu cầu ngày càng cần thiết và quan trọng đối với ngân hàng. Trong quá trình hội nhập nền kinh tế thế giới, Ngân hàng thương mại càng khẳng định được vị trí và vai trò của mình, đáp ứng nhu cầu về vốn và cung cấp các dịch vụ ngân hàng cho nền kinh tế và dân cư. Tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế đẩy mạnh sản xuất kinh doanh, mở rộng quy mô, đầu tư trang thiết bị hiện đại góp phần thực hiện công nghiệp hóa hiện đại hóa. Hiện nay, môi trường cạnh tranh giữa các ngân hàng thương mại diễn ra ngày càng gay gắt. Bên cạnh đó, xuất hiện ngày càng nhiều các tổ chức tài chính như bảo hiểm hay chứng khoán đã làm cho nguồn vốn trong dân cư bị phân tán. Vì vậy để tồn tại và đứng vững trong môi trường hiện nay, các ngân hàng thương mại cần phải có nguồn vốn dồi dào. Lúc này huy động vốn trở thành biện pháp hữu hiệu cho các ngân hàng thương mại thực hiện chiến lược kinh doanh của mình. Từ thực tiễn những năm gần đây, kết quả huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An có tăng lên nhưng tốc độ tăng chậm, tỷ trọng tiền gửi tiết kiệm có xu hướng giảm, điều này làm tăng chi phí sử dụng vốn và
2 ảnh hưởng đến tình hình kinh doanh của ngân hàng. Nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động huy động vốn đối với hoạt động kinh doanh của ngân hàng, ngân hàng đã không ngừng nâng cao hoạt động huy động vốn, đáp ứng hoạt động sử dụng vốn của ngân hàng, tuy nhiên vẫn còn những hạn chế và khó khăn nhất định. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn nghiên cứu đề tài: “Huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An” để thực hiện luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Phân tích, đánh giá thực trạng huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. Đề xuất những giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ABBank – Chi nhánh Long An trong những năm tiếp theo. 2.2. Mục tiêu cụ thể Hệ thống hóa cơ sở lý luận về huy động vốn tại ngân hàng thương mại. Phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An qua 3 năm từ năm 2017 đến năm 2019. Tìm ra những tồn tại và nguyên nhân về hoạt động huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. Đề xuất giải pháp cơ bản và kiến nghị nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. 3. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động huy động vốn tại ngân hàng thương mại và thực tiễn huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. 4. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi về không gian địa điểm: nghiên cứu tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An. Phạm vi về thời gian: trong 3 năm (từ năm 2017 đến năm 2019). 5. Câu hỏi nghiên cứu
3 Đề tài nghiên cứu này phải trả lời các câu hỏi nghiên cứu sau đây: Thực trạng hiệu quả hoạt động huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An qua 3 năm từ năm 2017 đến năm 2019 như thế nào? Những tồn tại và nguyên nhân về hoạt động huy động vốn của Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An là gì? Đề xuất những giải pháp nào nhằm góp phần nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần An Bình – Chi nhánh Long An? 6. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, cụ thể gồm: - Thống kê số liệu: tổng hợp số liệu của chi nhánh liên quan đến hoạt động huy động vốn. - Phân tích, tổng hợp: được sử dụng để làm rõ thực trạng huy động vốn tại ABBank – Chi nhánh Long An. - So sánh: sử dụng trong việc so sánh đối chiếu thực tiễn huy động vốn, so sánh giữa các năm hoạt động của ngân hàng. Các thông tin và số liệu chủ yếu lấy từ nguồn thứ cấp: bao gồm hệ thống các văn bản pháp luật, các nghiên cứu có liên quan, các số liệu thống kê, các báo cáo liên quan. Nguồn dữ liệu từ đề tài nghiên cứu, các báo cáo hàng năm của Ngân hàng, các website liên quan…
4 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại đã hình thành, tồn tại và phát triển hàng trăm năm gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa. Sự phát triển hệ thống ngân hàng thương mại đã có tác động rất lớn đến quá trình phát triển của nền kinh tế hàng hóa, ngược lại kinh tế hàng hóa phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn cao nhất là nền kinh tế thị trường thì ngân hàng thương mại cũng ngày càng được hoàn thiện và trở thành những định chế tài chính không thể thiếu được. Thông qua hoạt động tín dụng thì ngân hàng thương mại tạo lợi ích cho người gửi tiền, người vay tiền và cho cả ngân hàng thông qua chênh lệch lãi suất mà thu được lợi nhuận cho ngân hàng. Khái niệm về ngân hàng thương mại: “Ngân hàng thương mại là loại ngân hàng giao dịch trực tiếp với các loại hình doanh nghiệp, tổ chức đoàn thể xã hội và cá nhân, bằng việc huy động vốn dưới hình thức nhận tiền gửi hoạt kỳ, tiền gửi định kỳ, tiền phát hành kỳ phiếu, trái phiếu, đồng thời sử dụng số vốn huy động được để cho vay, chiết khấu, cung cấp các phương tiện thanh toán và cung ứng dịch vụ ngân hàng cho các đối tượng là khách hàng trong nền kinh tế.” (Nguyễn Đăng Dờn, 2014) Ngân hàng thương mại là loại ngân hàng có số lượng lớn và rất phổ biến trong nền kinh tế. Sự có mặt của ngân hàng thương mại trong hầu hết các mặt hoạt động của nền kinh tế xã hội đã chứng minh rằng: ở đâu có một hệ thống ngân hàng thương mại phát triển, thì ở đó sẽ có sự phát triển với tốc độ cao của nền kinh tế - xã hội. (Nguyễn Đăng Dờn, 2014) Luật số 47/2010/QH12 Luật các Tổ chức tín dụng ngày 16/6/2010 định nghĩa:
5 “Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định của luật này, nhằm mục tiêu lợi nhuận”. Trong đó hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng, bao gồm: Huy động vốn dưới mọi hình thức, cho vay ngắn hạn, trung hạn, dài hạn, chiết khấu chứng từ có giá, bao thanh toán, cho thuê tài chính, thấu chi, cho vay trả góp, cho vay tiêu dùng và cung cấp mọi dịch vụ ngân hàng khác. Luật các Tổ chức tín dụng cũng khẳng định tính chất kinh doanh vì mục tiêu lợi nhuận của ngân hàng thương mại. Luật Ngân hàng thương mại của các nước khác trên thế giới đều khẳng định: Ngân hàng thương mại là định chế tài chính trung gian quan trọng nhất trong nền kinh tế thị trường với nhiệm vụ nhận tiền gửi của công chúng dưới hình thức ký thác, và sử dụng nguồn lực đó cho các nghiệp vụ về tín dụng, chiết khấu và các hoạt động dịch vụ khác với mục đích tìm kiếm lợi nhuận. (Nguyễn Đăng Dờn, 2014) 1.1.2. Đặc điểm và vai trò của ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại là nơi cung cấp vốn cho nền kinh tế: thực tế cho thấy, để phát triển kinh tế các đơn vị kinh tế cần phải có một lượng vốn lớn đầu tư cho hoạt động sản xuất kinh doanh và các hoạt động khác. Nhưng điều khó khăn hơn lợi ích là cần có người đứng ra tập trung tiền nhàn rỗi ở mọi nơi mọi lúc và kịp thời cung ứng cho nơi cần vốn. Bằng vốn huy động được trong xã hội thông qua hoạt động tín dụng, Ngân hàng thương mại đã cung cấp vốn cho mọi hoạt động kinh tế, đáp ứng nhu cầu vốn một cách kịp thời cho quá trình sản xuất. Nhờ có hoạt động của hệ thống Ngân hàng thương mại và đặc biệt là hoạt động tín dụng, các doanh nghiệp, cá nhân có điều kiện mở rộng sản xuất, cải tiến máy móc, công nghệ để tăng năng suất lao động, nâng cao hiệu quả kinh tế và chất lượng sản phẩm cho xã hội. Ngân hàng thương mại là cầu nối các doanh nghiệp với thị trường: bước sang cơ chế thị trường, đòi hỏi sự phát triển của tín dụng ngân hàng đã làm biến đổi hoạt động trong các nhà máy, xí nghiệp khơi dậy sức sống bằng các dây chuyền sản xuất hiện đại năng suất cao, thực hiện chuyển giao công nghệ từ các nước tiên tiến. Điều không
6 thể thực hiện bằng vốn tự có của các doanh nghiệp vốn dĩ đã rất ít ỏi. Bên cạnh đó, tín dụng ngân hàng còn cung cấp một phần vốn không nhỏ trong việc tăng cường nguồn vốn lưu động của các doanh nghiệp. Một vấn đề luôn là mối lo thường trực của các doanh nghiệp. Một khía cạnh khác đòi hỏi sự có mặt của tín dụng ngân hàng đối với doanh nghiệp. Đó là một ngân quỹ để dành cho việc đào tạo đội ngũ lao động phù hợp với sự phát triển của khoa học - kỹ thuật - công nghệ cao. Đặc biệt trong điều kiện nước ta vẫn còn thiếu nhiều những chuyên gia đầu ngành, những cán bộ có năng lực và những công nhân lành nghề. Ngân hàng thương mại là một công cụ để Nhà nước điều tiết vĩ mô nền kinh tế: cùng với sự vận động của nền kinh tế, hệ thống ngân hàng được chia làm hai cấp: Ngân hàng Nhà nước và các Ngân hàng chuyên doanh (NHTM). NHNN được Nhà nước cấp vốn cho hoạt động và sử dụng như công cụ để quản lý hoạt động tiền tệ, điều tiết chính sách tiền tệ quốc gia. Nhà nước điều tiết ngân hàng, ngân hàng dẫn dắt thị trường thông qua hoạt động tín dụng và thanh toán giữa các Ngân hàng thương mại trong hệ thống từ đó góp phần mở rộng khối lượng tiền cung ứng trong lưu thông và thông qua việc cung ứng tín dụng cho các ngành trong nền kinh tế, Ngân hàng thương mại thực hiện việc dẫn dắt các luồng tiền tập hợp và phân chia vốn của thị trường, điều khiển chúng một cách có hiệu quả. Ngân hàng thương mại là cầu nối nền tài chính quốc gia với nền tài chính quốc tế: nhận thức được tầm quan trọng của kinh tế quốc tế, sự hội nhập kinh tế quốc gia với thế giới đem lại những lợi ích kinh tế to lớn, thúc đẩy nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững. Một trong các điều kiện quan trọng góp phần thúc đẩy sự hội nhập nền kinh tế quốc gia với nền kinh tế thế giới đó là nền tài chính quốc gia. Nền tài chính quốc gia là cầu nối với nền tài chính quốc tế thông qua hoạt động của Ngân hàng thương mại trong các lĩnh vực kinh doanh như nhận tiền gửi, cho vay, nghiệp vụ thanh toán, nghiệp vụ ngoại hối và các nghiệp vụ khác. Đặc biệt là các hoạt động thanh toán quốc tế, buôn bán ngoại hối, quan hệ tín dụng của các ngân hàng thương mại trực tiếp hoặc gián tiếp tác động góp phần thúc đẩy hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu và thông qua đó Ngân hàng thương mại đã thực hiện vai trò điều tiết tài chính trong nước phù hợp với sự vận động của nền tài chính quốc tế.
7 1.1.3. Chức năng của ngân hàng thương mại. 1.1.3.1. Trung gian tín dụng Nguyễn Đăng Dờn (2014) “Trung gian tín dụng là chức năng quan trọng và cơ bản nhất của NHTM, nó không những cho thấy bản chất của NHTM mà còn cho thấy nhiệm vụ chính yếu của NHTM. Trong chức năng “trung gian tín dụng” NHTM đóng vai trò là người trung gian đứng ra tập trung, huy động các nguồn vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế (bao gồm tiền tiết kiệm của các tầng lớp dân cư, vốn bằng tiền của các đơn vị, tổ chức kinh tế, v.v...) biến nó thành nguồn vốn tín dụng để cho vay (cấp tín dụng) đáp ứng các nhu cầu vốn kinh doanh và vốn đầu tư cho các ngành kinh tế và nhu cầu vốn tiêu dùng của xã hội. Chức năng trung gian tín dụng được minh họa qua sơ đồ sau đây: Thu nhận Công ty Cấp Công ty Xí nghiệp Ngân hàng Xí nghiệp Tổ chức kinh tế Tiền gửi tín Tổ chức kinh tế Thương Cá nhân tiết kiệm mại Hộ gia đình Phát hành dụng Cá nhân kỳ phiếu trái phiếu “Trung gian tín dụng” là chức năng cơ bản được hiểu theo hai khía cạnh sau đây: - NHTM chỉ là người trung gian để chuyển vốn tiền tệ từ nơi thừa (bằng nghiệp vụ huy động vốn) sang nơi thiếu (bằng nghiệp vụ tín dụng). Các chủ thể tham gia gồm những người gửi tiền vào NHTM và những người vay tiền từ ngân hàng không có mối liên hệ kinh tế trực tiếp nào. Họ không chịu trách nhiệm và nghĩa vụ gì cho nhau cả. Tất cả đều thông qua NHTM, nghĩa là NHTM có trách nhiệm hoàn trả tiền cho người gửi. Còn người đi vay thì phải có nghĩa vụ trả nợ cho ngân hàng. - Ngân hàng không phải là người trung gian tài chính thuần túy, mà là trung gian tín dụng, nghĩa là việc thực hiện các nhiệm vụ cụ thể của chức năng này phải theo nguyên tắc “Hoàn trả” vô điều kiện. Thực hiện chức năng trung gian tín dụng, các NHTM thực hiện những nhiệm vụ cụ thể sau đây:
8 * Nhận tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn của các đơn vị kinh tế, các tổ chức và cá nhân bằng đồng tiền trong nước và bằng ngoại tệ. * Nhận tiền gửi tiết kiệm của các tổ chức và cá nhân. * Phát hành kỳ phiếu và trái phiếu ngân hàng để huy động vốn trong xã hội. * Cho vay ngắn hạn, trung và dài hạn đối với các đơn vị và cá nhân. * Chiết khấu thương phiếu và chứng từ có giá đối với các đơn vị, cá nhân.” 1.1.3.2. Trung gian thanh toán và cung ứng phương tiện thanh toán cho nền kinh tế Đây là chức năng quan trọng, không những thể hiện khá rõ bản chất của NHTM mà còn cho thấy tính chất “đặc biệt” trong hoạt động của NHTM. NHTM đứng ra làm trung gian để thực hiện các khoản giao dịch thanh toán giữa các khách hàng, giữa người mua, người bán... để hoàn tất các quan hệ kinh tế thương mại giữa họ với nhau, là nội dung thuộc chức năng trung gian thanh toán của NHTM. Chức năng trung gian thanh toán được thể hiện qua biểu đồ sau: Người trả tiền Người thụ hưởng Người mua (Công Ngân hàng Người bán (Công ty, Lệnh Giấy ty, xí nghiệp, tổ Thương xí nghiệp, tổ chức chức kinh tế, cá mại kinh tế, cá nhân) trả tiền báo nhân) qua tài khoản Có Nhiệm vụ cụ thể của chức năng này gồm: * Mở tài khoản tiền gửi giao dịch cho các tổ chức và cá nhân: Tất cả các đơn vị kinh tế, các tổ chức và cá nhân nếu có nhu cầu đều có quyền mở tài khoản giao dịch tại bất kỳ một NHTM nào mà mình cảm thấy an toàn tiện lợi, còn các NHTM có nghĩa vụ đáp ứng nhu cầu mở tài khoản giao dịch của khách hàng nếu họ tuân thủ các quy định về việc mở và sử dụng tài khoản giao dịch tại ngân hàng. * Quản lý và cung cấp các phương tiện thanh toán cho khách hàng: Thanh toán qua ngân hàng là thanh toán bằng chuyển khoản tức là bằng cách ghi Nợ, ghi Có vào tài khoản liên quan, vì vậy các chứng từ dùng làm căn cứ để hạch toán vào tài khoản phải là những chứng từ do chính ngân hàng cung cấp và kiểm soát, chỉ