Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:97

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của luận văn là trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận, pháp luật về thanh tra chuyên ngành nói chung và thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt nói riêng, luận văn phân tích và đánh giá thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để đưa ra các giải pháp góp phần bảo đảm hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Luật Hiến pháp và Luật Hành chính: Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ------------/------------ ----/---- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGỌC VĂN HÙNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC TRỒNG TRỌT TẠI CỤC TRỒNG TRỌT, BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP - LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI, NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ------------/------------ ----/---- HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGỌC VĂN HÙNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC TRỒNG TRỌT TẠI CỤC TRỒNG TRỌT, BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP - LUẬT HÀNH CHÍNH CHUYÊN NGÀNH: LUẬT HIẾN PHÁP - LUẬT HÀNH CHÍNH MÃ SỐ: 8380102 NGƯỜI HƯỚNG DẪN: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THU HÀ HÀ NỘI, NĂM 2023
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN, PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC TRỒNG TRỌT ............................................. 13 1.1. Khái quát chung về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực Trồng trọt ... 13 1.1.1. Khái niệm .............................................................................................. 13 1.1.2. Đặc điểm thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt ............ 16 1.2. Chủ thể, đối tượng, nội dung thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt ......................................................................................................... 19 1.2.1. Chủ thể thực hiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt .............20 1.2.2. Đối tượng của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt ............ 23 1.2.3. Nội dung của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt.......... 23 1.3. Ý nghĩa của hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt 24 1.3.1. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về lĩnh vực trồng trọt ................ 24 1.3.2. Động viên, khen thưởng để phát huy nhân tố tích cực trong việc thực hiện pháp luật về lĩnh vực trồng trọt ............................................................... 24 1.3.3. Ngăn chặn và phòng ngừa hành vi tiêu cực trong việc thực hiện pháp luật về lĩnh vực trồng trọt ............................................................................... 25 1.3.4. Xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm theo quy định của pháp luật về lĩnh vực trồng trọt ........................................................................................... 27 1.3.5. Đảm bảo kỷ cương, kỷ luật hành chính về việc thực hiện pháp luật trong lĩnh vực trồng trọt .................................................................................. 27 1.4. Các điều kiện bảo đảm hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực Trồng trọt......................................................................................................... 28 1.4.1. Điều kiện đảm bảo về chính trị ............................................................. 28 1.4.2. Điều kiện đảm bảo về thể chế ............................................................... 29 1.4.3. Điều kiện đảm bảo về nguồn nhân lực .................................................. 31
1.4.4. Điều kiện đảm bảo về vật chất và nguồn lực tài chính ......................... 32 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 33 Chương 2. THỰC TRẠNG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC TRỒNG TRỌT TẠI CỤC TRỒNG TRỌT, BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN .................................................................. 34 2.1. Khái quát chung về Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn ............................... 34 2.1.1. Cơ cấu tổ chức của Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn ......................... 34 2.1.2. Thẩm quyền của Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn............................... 35 2.1.3. Quy trình thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn ...................................... 36 2.2. Tình hình thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực Trồng trọt tại Cục Trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn ................................................. 41 2.2.1. Thanh tra chất lượng giống cây trồng nhập khẩu ................................ 41 2.2.2. Thanh tra về đề án, dự án trồng trọt hữu cơ......................................... 41 2.2.3. Thanh tra về chất lượng cây ăn quả ...................................................... 42 2.2.4. Thanh tra về cây công nghiệp ............................................................... 42 2.2.5 Thanh tra chất lượng cây lương thực và cây thực phẩm ....................... 43 2.2.6. Thanh tra lĩnh vực quản lý sử dụng đất nông nghiệp ........................... 44 2.2.7. Thanh tra việc bảo tồn, lưu trữ, khai thác nguồn gen giống cây trồng ........44 2.2.8. Thanh tra việc sử dụng phân bón hữu cơ ............................................. 45 2.3. Đánh giá hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn ................................ 50 2.3.1. Ưu điểm ................................................................................................. 50 2.3.2. Hạn chế ................................................................................................. 52 2.3.3 Nguyễn nhân hạn chế ............................................................................. 55
Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 58 Chương 3. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC TRỒNG TRỌT TẠI CỤC TRỒNG TRỌT, BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN ............................... 60 3.1. Quan điểm bảo đảm thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt của Cục trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn ................................ 60 3.1.1. Xây dựng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt chuyên nghiệp, chính quy, từng bước hiện đại ............................................................ 60 3.1.2. Nâng cao tính độc lập của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt ................................................................................................................... 63 3.1.3. Bảo đảm minh bạch, dân chủ, hiệu quả của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt .................................................................................. 64 3.2. Giải pháp bảo đảm thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn ................................ 65 3.2.1. Hoàn thiện thể chế về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt ....65 3.2.2. Kiện toàn tổ chức bộ máy thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt ................................................................................................................... 67 3.2.3. Nâng cao năng lực thực thi công vụ, trách nhiệm của đội ngũ công chức thực hiện nhiệm vụ thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt .. 70 3.2.4. Nhanh chóng, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh các sai phạm, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật ...................................................................... 76 3.2.5. Bảo đảm các điều kiện vật chất phục vụ hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt....................................................................... 80 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 83 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 87
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Bảng kết quả thanh tra, kiểm tra lĩnh vực trồng trọt Năm 2018.... 46 Bảng 2.2: Bảng kết quả thanh tra, kiểm tra lĩnh vực trồng trọt Năm 2019.... 47 Bảng 2.3: Bảng kết quả thanh tra, kiểm tra lĩnh vực trồng trọt Năm 2020..... 48 Bảng 2.4: Bảng kết quả thanh tra, kiểm tra lĩnh vực trồng trọt Năm 2021.... 49
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Công tác thanh tra là một trong những nội dung cơ bản của hoạt động quản lý nhà nước, là một chức năng thiết yếu của quản lý nhà nước. Thanh tra chỉ xuất hiện khi có nhà nước và ở đâu có quản lý nhà nước thì ở đó có thanh tra. Thực hiện có hiệu lực và hiệu quả công tác thanh tra sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả quản lý hành chính nhà nước; bảo đảm trật tự, kỷ cương; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, tổ chức và hoạt động thanh tra thời gian qua cũng còn bộc lộ nhiều yếu kém, bất cập như: Tổ chức thanh tra còn dàn trải, thiếu tập trung, không thống nhất, hoạt động thanh tra còn chồng chéo, trùng lặp cả về phạm vi, đối tượng. Quyền hạn thanh tra còn bị hạn chế, các kết luận, kiến nghị thanh tra chưa được thực thi một cách nghiêm chỉnh và còn thiếu những biện pháp cứng rắn, chế tài đủ mạnh. Một số cán bộ thanh tra chưa đáp ứng được yêu cầu về trình độ, kỹ năng nghề nghiệp, phẩm chất đạo đức và bản lĩnh chính trị trong thực hiện nhiệm vụ được giao. Những yếu kém, bất cập trên đã ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng, hiệu quả công tác thanh tra, làm cho công tác thanh tra chưa đáp ứng được yêu cầu của quản lý và mong mỏi của nhân dân trong công cuộc đổi mới, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Cùng với việc tiến hành cải cách bộ máy nhà nước, phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội theo đường lối đổi mới của Đảng, việc đổi mới tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước nói chung và Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt nói riêng là một yêu cầu cấp thiết được Đảng và nhà nước quan tâm chỉ đạo. Để làm được điều đó cần phải đánh giá 1
được một cách trung thực tình hình thực tiễn của công tác thanh tra trong lĩnh vực trồng trọt thời gian vừa qua, cũng như những vấn đề vướng mắc đang đặt ra về tổ chức và hoạt động của thanh tra chuyên ngành lĩnh vực trồng trọt hiện nay để từ đó đề ra các giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả của hoạt động thanh tra chuyên ngành lĩnh vực trồng trọt trong thời gian tới. Cục trồng trọt là đơn vị trực thuộc Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn, thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng quản lý nhà nước và tổ chức thực thi pháp luật đối với chuyên ngành trồng trọt thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ theo phân cấp, ủy quyền của Bộ trưởng Thời gian qua công tác thanh tra chuyên ngành trồng trọt tại Cục trồng trọt đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên vẫn còn những hạn chế nhất định như đội ngũ thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt còn thiếu; công tác thanh tra vẫn còn xảy ra ý kiến khiếu nại, tố cáo; công chức vận dụng văn bản trong công tác thanh tra chuyên ngành còn có sự lúng túng chưa được kịp thời. Để công tác thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt được tốt hơn nhằm góp phần thực hiện có hiệu quả công tác thanh tra của Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn tác giả chọn đề tài “Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong những năm gần đây, có khá nhiều công trình nghiên cứu, các bài viết về công tác thanh tra nói chung; thanh tra chuyên ngành nói riêng và lĩnh vực trồng trọt đã được các cá nhân và tổ chức thực hiện. * Về lĩnh vực thanh tra nói chung có thể kể đến một số công trình nghiên cứu: Ngô Mạnh Hùng (2012), "Một số vấn đề về quản lý nhà nước trong 2
phòng, chống tham nhũng" đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. Sau khi trình bày một số vấn đề chung về quản lý nhà nước trong phòng chống tham nhũng đề tài đã tập trung nghiên cứu, phân tích thực trạng thực hiện các nội dung của quản lý nhà nước trong phòng chống tham những và vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước, một số cơ quan có liên quan trong việc thực hiện, qua đó rút ra những vấn đề còn hạn chế, bất cập trong thực hiện các nội dung của quản lý nhà nước và nguyên nhân. Đề tài đã đề xuất các kiến nghị cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong phòng chống tham nhũng.[4] Nguyễn Quốc Sửu (2015), “Nhu cầu minh bạch hóa hoạt động thanh tra, kiểm tra hoạt động quản lý nhà nước”. Tạp chí Thanh tra, thanh tra Chính phủ số 4/2015. Bài viết chỉ ra vấn đề công khai, minh bạch giúp cơ quan nhà nước và đội ngũ công chức thực hiện đúng chức trách nhiệm vụ của mình, qua đó nâng cao hiệu quả hoạt động, góp phần phòng, chống các hành vi tham nhũng. Do vậy, tăng cường công khai, minh bạch trong tổ chức và hoạt động của các cơ quan thanh tra nhà nước có ý nghĩa thiết thực và quan trọng. [29] Văn Thị Hoài Thanh (2017) luận văn thạc sĩ “Tổ chức và hoạt động của thanh tra Bộ tài nguyên và môi trường”.Tác giả cho rằng trong điều kiện nền kinh tế đất nước đang hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế khu vực và thế giới, hoạt động thanh tra tài nguyên và môi trường đứng trước những thách thức, yêu cầu mới: cải cách hành chính theo hướng gọn nhẹ, tập trung, giảm đầu mối trung gian; tăng cường phân cấp quản lý, giao quyền tự chủ về tài chính cho cấp dưới; hoàn thiện hệ thống thể chế về quản lý tài chính và thanh tra, kiểm tra cho phù hợp với nền kinh tế thị trường; tăng cường công khai, minh bạch, nâng cao trách nhiệm giải trình, đẩy mạnh phòng chống lãng phí, tiêu cực, tham nhũng v.v... Đòi hỏi các cấp, các ngành phải có sự nhận thức đầy đủ hơn về vai trò, vị trí của Thanh tra; đồng thời 3
phải có phương án cải cách, hiện đại hoá, nâng cao năng lực của các cơ quan Thanh tra từ Trung ương đến địa phương. [30] Phạm Ngọc Xuân Đà (2019) luận văn thạc sĩ “Nghiên cứu giải pháp nâng cao hiệu quả công tác thanh tra dự án công trình xây dựng tỉnh Lâm Đồng”. Tác giả tiếp tục làm rõ vai trò của hoạt động thanh tra. Hoạt động thanh tra có vai trò đặc biệt quan trọng trong quản lý nhà nước do đó, để kết quả hoạt động thanh tra có thể được phát huy tốt thì trước hết kết quả đó phải có chất lượng tốt. Chất lượng của kết quả động thanh tra phụ thuộc vào nhiều yếu tố như cơ sở pháp lý cho hoạt động thanh tra, trình độ của đội ngũ cán bộ thanh tra, các biện pháp nghiệp vụ được sử dụng trong quá trình thanh tra, điều kiện vật chất cho hoạt động thanh tra v.v.... Hoạt động thanh tra được thực hiện bởi nhiều chủ thể khác nhau gồm cơ quan thanh tra, cơ quan hành chính và đối tượng thanh tra. [2] Tạ Thu Thủy (2019) Đề tài cấp cơ sở “Thanh tra chuyên ngành của cơ quan quản lý nhà nước – quy định pháp luật và thực tiễn thi hành” Tác giả đưa ra quan điểm hoạt động thanh tra chuyên ngành và kiểm tra gắn bó chặt chẽ với quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu và phục vụ mục tiêu quản lý nhà nước, thể hiện tính kịp thời trong giám sát đối với hoạt động quản lý. Tuy nhiên, việc cùng có cả hai hoạt động thanh tra chuyên ngành và kiểm tra trong một cơ quan quản lý nhà nước đã gây ra những bất cập trong thực tiễn do giữa hai hoạt động này có sự giống và khác biệt nhất định. Sự phân định hai hoạt động thanh tra chuyên ngành và kiểm tra của cơ quan quản lý nếu không rõ ràng thì khó có cơ sở để xác định áp dụng loại hình thanh tra hay kiểm tra phù hợp đúng với bản chất và mục đích quản lý.[39] Nguyễn Thị Hồng Thúy (2020) Đề tài cấp cơ sở “Thanh tra và xử lý vi phạm trong thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng đối với doanh nghiệp, tổ chức khu vực ngoài nhà nước”. Đề tài chỉ ra mọi hành vi vi phạm 4
pháp luật phải được phát hiện và xử lý kịp thời, đây là một trong những yêu cầu cơ bản của một hệ thống pháp luật hoàn thiện và có được đầy đủ sự tôn trọng, thực hiện pháp luật một cách chính xác, thường xuyên, thống nhất bởi nhà nước và xã hội, nhằm xây dựng một trật tự xã hội có kỷ cương, đảm bảo cho hoạt động của toàn xã hội thống nhất, đồng bộ, vì một xã hội công bằng văn minh. Do đó, có thể thấy rằng mọi hành vi tham nhũng, hành vi vi phạm pháp luật về tham nhũng cần phải được phát hiện và xử lý. Để xử lý tham nhũng và hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng phải dựa trên các căn cứ pháp lý. Kết quả công tác thanh tra, kiểm tra của các ngành, các cấp cho thấy, các hành vi vi phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng được các cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo đúng quy định của pháp luật, đảm bảo việc tuân thủ và thực hiện pháp luật về phòng, chống tham nhũng và có tính răn đe cao. [42] Đinh Thị Thanh Thủy (2021) luận văn thạc sĩ “Tổ chức và hoạt động của thanh tra Bộ Nội vụ”. Tác giả tiếp tục khẳng định với tư cách là một chức năng của quản lý Nhà nước, thanh tra chính là hoạt động xem xét việc làm của các cơ quan, tổ chức cá nhân có đúng chính sách, pháp luật hay không. Nếu họ làm sai hoặc làm chậm thì giúp họ sửa chữa và làm cho đúng. Mục đích của thanh tra là phát huy nhân tố tích cực, phòng ngừa xử lý những vi phạm, bảo đảm để các cơ quan, tổ chức và cá nhân tuân thủ và chấp hành một cách chính xác, đầy đủ và nghiêm chỉnh pháp luật Nhà nước. Muốn có pháp chế cần phải làm cho mọi người hiểu biết pháp luật. Mặc dù công tác tuyên truyền và giáo dục pháp luật không phải là chức năng chính của thanh tra, nhưng thông qua hoạt động của mình, công tác thanh tra đã góp phần tích cực vào việc giúp các cơ quan, tổ chức, cá nhân hiểu đúng và chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật và đó cũng là một hoạt động bảo đảm tăng cường pháp chế. [41] 5
* Về thanh tra chuyên ngành có các công trình nghiên cứu: Nguyễn Hữu Tiếp, (2013), Một số vướng mắc trong thực hiện các quy định của Luật Thanh tra về Thanh tra chuyên ngành. Tạp chí Thanh tra (tháng 5/2013). Bài viết chỉ ra những vướng mắc trong công tác thanh tra như: Sự phụ thuộc quá lớn của các cơ quan thanh tra nhà nước vào cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp cả về về tổ chức, nhân sự, kinh phí, trong việc xây dựng chương trình, kế hoạch thanh tra, trong quá trình tiến hành thanh tra cũng như giai đoạn kết thúc, kết luận và kiến nghị xử lý; Thời hạn các cuộc thanh tra thường kéo dài, vi phạm thời gian theo quy định của pháp luật, không đáp ứng được yêu cầu khẩn trương, kịp thời của công tác quản lý nhà nước … [37] Văn Tiến Mai (2013), “Những yếu tố tác động tới hoạt động thanh tra chuyên ngành”. Tạp chí thanh tra (tháng 1/2013). Theo tác giả “có những yếu tố cơ bản sau đây tác động tới chất lượng, hiệu quả hoạt động thanh tra chuyên ngành: Cơ sở pháp lý để tiến hành hoạt động thanh tra; công tác chỉ đạo thanh tra; phương pháp tiến hành Thanh tra; sự phối hợp của đối tượng thanh tra, các cơ quan tổ chức hữu quan trong quá trình tiến hành và xử lý kết quả thanh tra; ý thức và năng lực, trình độ của cán bộ tham gia hoạt động thanh tra; dư luận xã hội; tiêu cực trong xã hội”. [9] Nguyễn Tuấn Khanh (2014), “Tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành - những vấn đề lý luận và thực tiễn”. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ. Đề tài chủ yếu nghiên cứu vấn đề tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trong bối cảnh tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Những vấn đề lýluận về thanh tra chuyên ngành được nghiên cứu trong phạm vi rộng, liên quan đến thực hiện quyền quản lý hành chính nhà nước nói chung. Về thực tiễn, đề tàinghiên cứu thực trạng tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành chủ yếu kểtừ khi Luật Thanh tra năm 2010 đến nay, tập trung vào hoạt động thanh tra chuyên ngành của một số bộ, ngành quản lý đa ngành, đa lĩnh 6
vực và thường xuyên liên quan trực tiếp đến đời sống của người dân. [5] Nguyễn Tuấn Khanh (2015) “Thanh tra, kiểm tra chuyên ngành trong cơ chế thực thi quyền hành chính”,Tạp chí Thanh tra, ngày 07/01/2015. Bài viết nhấn mạnh: “Thanh tra chuyên ngành là vấn đề không mới ở Việt Nam. Tuy nhiên, tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành hiện vẫn đang gặp không ít vướng mắc. Điều đó đòi hỏi cần có nhận thức đúng đắn bản chất, đặc trưng của hoạt động này để có được định hướng hoàn thiện các quy định của pháp luật chophù hợp”. [6] Nguyễn Văn Tốn (2015) luận án tiến sĩ “Nâng cao hiệu quả hoạt động thanh tra trong lĩnh vực chuyên ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn ở Việt Nam”. Tác giả đưa ra quan điểm thanh tra chuyên ngành lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn là công cụ thiết yếu của quyền lực Nhà nước, Thanh tra nông nghiệp và phát triển nông thôn đã có nhiều nỗ lực thực hiện các mặt công tác thanh tra; tiếp dân giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng chống tham nhũng trong toàn ngành, góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc phát triển nông nghiệp và kinh tế nông thôn. Bên cạnh đó tác giả cũng chỉ ra những thiếu sót, bất cập, yếu kém của thanh tra chuyên ngành lĩnh vực nông nghiệp và phát triển nông thôn như: văn bản quy phạm pháp luật về thanh tra; giải quyết khiếu nại, tố cáo; phòng chống tham nhũng và việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật vào ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn còn chưa đầy đủ;….Từ đó vấn đề đặt ra việc hoàn thiện bộ máy tổ chức, tạo dựng một cơ chế hữu hiệu và quan tâm đúng mức, khắc phục những bất cập, hạn chế đang tồn tại là vấn đề cấp bách đối với thanh tra chuyên ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn. [38] Nguyễn Thị Thủy (2017) luận văn thạc sĩ “Thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ ở tỉnh Nam Định” Tác giả tiếp tục làm rõ Thanh tra là chức năng thiết yếu của quản lý, là một giai đoạn của quản lý nhà nước. 7
Thanh tra còn là một phương thức phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý nhà nước. Từ đó chỉ ra nhữn hạn chế của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực nội vụ và đề xuất các giải pháp thiết thực. [40] Trần Văn Trường (2018) luận án tiến sĩ “Thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải theo pháp luật Việt Nam hiện nay” Tác giả đưa ra quan điểm Thanh tra chuyên ngành là một trong những công cụ pháp lý, phương thức hữu hiệu của cơ quan quản lý nhà nước để kiểm soát việc thi hành và tuân thủ pháp luật trong từng chuyên ngành từ đó góp phần quan trọng trong công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế xã hội cấp thiết ở nước ta. Vì vậy cần phải có những giải pháp thiết thực nâng cao chất lượng thanh tra chuyên ngành trong từng lĩnh vực. [43] * Về lĩnh vực trồng trọt có các công trình nghiên cứu sau: Lê Vũ Nghĩa (2015) luận văn thạc sĩ, “Phát triển ngành trồng trọt tại tỉnh Quảng Ngãi” Tác giả chỉ ra Phát triển ngành trồng trọt sẽ nâng cao mức sản xuất và tiêu dùng lương thực, thực phẩm bình quân trên đầu người, tạo cơ sở phát triển nhanh một nền nông nghiệp toàn diện. Vai trò của ngành trồng trọt trong nền kinh tế Ngành trồng trọt là ngành sản xuất chủ yếu của sản xuất nông nghiệp. Sự phát triển ngành trồng trọt có ý nghĩa kinh tế rất to lớn quyết định đến việc chuyển dịch cơ cấu sản xuất nông nghiệp. Ngành trồng trọt phát triển làm cho năng suất cây trồng tăng, đặc biệt là năng suất cây lương thực tăng, nhờ đó sẽ chuyển nền sản xuất nông nghiệp từ độc canh lương thực sang nền nông nghiệp đa canh có nhiều sản phẩm hàng hoá giá trị kinh tế cao đáp ứng nhu cầu thị trường và góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Vì vậy tăng cường vai trò quản lý nhà nước đối với lĩnh vực trồng trọt là một trong những vấn đề cấp thiết. [10] 8
Vũ Thị Hải Hòa (2016) luận văn thạc sĩ “Phát triển ngành trồng trọt theo hướng hiện đại đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước”. Luận văn tiếp tục chỉ ra vai trò của lĩnh vực trồng trọt. Trồng trọt là một trong những lĩnh vực chủ chốt của ngành nông nghiệp. Giá trị sản xuất của ngành trồng trọt chiếm từ 64-68% giá trị sản xuất của toàn ngành nông nghiệp. Cùng với sự quan tâm của Chính phủ và chỉ đạo chặt chẽ của các cấp, các ngành chuyên môn; sự chung sức, vượt khó và sáng tạo của bà con nông dân trên cả nước năng suất cây trồng sẽ tăng sản lượng từ đó những sản phẩm từ ngành trồng trọt đáp ứng đầy đủ nhu cầu trong nước và xuất khẩu, thúc đẩy phát triển nên kinh tế đất nước. [3] Trần Thị Bích Liên (2016) luận văn thạc sĩ “Nghiên cứu thực trạng hệ thống trồng trọt và đề xuất một số biện pháp kỹ thuật góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế tại huyện Yên Mỹ”. Trên cơ sở nghiên cứu hiện trạng hệ thống cây trồng, cơ cấu cây trồng, đánh giá tiềm năng đất đai, xem xét mức độ thích hợp của các loại hệ thống cây trồng và tình hình sử dụng đất từ đó tác giả đề xuất một số biện pháp kỹ thuật trồng trọt hợp lý. Có thể nói đây là vấn đề có tính chiến lược và cấp thiết của Quốc gia cũng như từng địa phương. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để đẩy mạnh sản xuất nông nghiệp, duy trì an ninh lương thực và tạo ra những sản phẩm hàng hóa. Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đặc biệt trong công tác thanh tra, kiểm tra là một trong những giải pháp hữu hiệu. [7] Phạm Tiến Dũng (2017) luận án tiến sĩ “Thực trạng và giải pháp phát triển ngành trồng trọt khu vực đồng bằng sông Cửu Long”. Tác giả đưa ra quan điểm về trồng trọt. Trồng trọt là một chuỗi những hoạt động của con người tác động vào đất đai để tạo ra những nông sản khác nhau. Mỗi loại nông sản sẽ được trồng theo hình thức và cách thức khác nhau để nông sản được sinh trưởng và phát triển tốt nhất. Để cây trồng năng xuất hơn và các 9
loại giống cây trồng cũng được lai tạo để sản phẩm nông sản ngày càng chất lượng. Điều này cũng tạo cho nước ta nhiều nguồn nông sản chất lượng để xuất khẩu ra thế giới. Nước ta là một nước nhiệt đới nên luôn có những giống cây phong phú và tạo ra những hoa quả tươi ngon để xuất khẩu. [1] Như vậy, có thể nói cũng rất nhiều công trình nghiên cứu đến lĩnh vực trồng trọt, lĩnh vực thanh tra và thanh tra chuyên ngành nhưng đến nay, chưa có công trình nghiên cứu nào về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng Trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Do đó, trên cơ sở kết quả các nghiên cứu trước đây và các quy định của pháp luật hiện hành, việc nghiên cứu đề tài này sẽ góp phần làm phong phú và sâu sắc thêm những luận cứ khoa học, cũng như cơ sở thực tiễn cho việc đổi mới tổ chức, hoạt động thanh tra chuyên ngành ở nước ta hiện nay nói chung, và ở lĩnh vực trồng trọt nói riêng. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn Mục đích của luận văn là trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận, pháp luật về thanh tra chuyên ngành nói chung và thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt nói riêng, luận văn phân tích và đánh giá thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để đưa ra các giải pháp góp phần bảo đảm hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Để đạt được mục đích trên, Luận văn có các nhiệm vụ cơ bản sau: Một là, hệ thống hóa, làm rõ thêm lý luận về thanh tra chuyên ngành và thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt; khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa, nội dung thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt; các điều kiện đảm bảo thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt. 10
Hai là, khảo sát, phân tích, đánh giá thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng Trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; chỉ ra những kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế. Thứ ba, xác định các quan điểm, đề xuất giải pháp góp phần bảo đảm hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng Trọt Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu của luận văn là những vấn đề lý luận và thực tiễn về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt. - Phạm vi nghiên cứu: + Về không gian: Luận văn nghiên cứu thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; + Về thời gian: Luận văn nghiên cứu với các số liệu từ 2018 – 2021; 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Luận văn được dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử và tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước và pháp luật, các quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về xây dựng Nhà nước pháp quyền, về cải cách nền hành chính, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, thanh tra viên đáp ứng yêu cầu xây dựng nhà nuớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau: Chương 1: Sử dụng phương pháp nghiên cứu phân tích, tổng hợp, lịch sử để làm rõ thêm lý luận về thanh tra, thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt, qua đó, nêu được ý nghĩa của thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt. 11
Chương 2: Sử dụng phương pháp tổng hợp, thống kê, so sánh, phân tích, tổng kết để làm rõ thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. Chương 3: Sử dụng phương pháp phân tích để xác định quan điểm, đề xuất các giải pháp hoàn thiện thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. 6. Ý nghĩa của luận văn Về lý luận, Luận văn góp phần làm rõ thêm một số vấn đề lý luận và thực tiễn về tổ chức và hoạt động thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt. Về thực tiễn, Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan nhà nước về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt. Luận văn cũng còn là tài liệu tham khảo nghiên cứu cho sinh viên và học viên cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp – Luật Hành chính và Quản lý công. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục các tài liệu tham khảo, nội dung chính của Luận văn gồm 03 chương cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận, pháp luật về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt. Chương 2: Thực trạng thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực trồng trọt tại Cục Trồng trọt, Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn. Chương 3: Quan điểm, giải pháp bảo đảm thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực Trồng Trọt tại Cục Trồng trọt, Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn. 12
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN, PHÁP LUẬT VỀ THANH TRA CHUYÊN NGÀNH TRONG LĨNH VỰC TRỒNG TRỌT 1.1. Khái quát chung về thanh tra chuyên ngành trong lĩnh vực Trồng trọt 1.1.1. Khái niệm 1.1.1.1. Khái niệm thanh tra Thanh tra là một chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước, là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân; thường được thực hiện bởi cơ quan chuyên trách nhằm phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phát hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với Nhà nước các biện pháp khắc phục; phát huy nhân tố tích cực, góp phần nâng cao hiệu quả, hiệu lực của hoạt động quản lý Nhà nước, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, các quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức và cá nhân. Trên cơ sở giữ nguyên khái niệm Thanh tra của Luật Thanh tra 2010, Luật Thanh tra năm 2022 tiếp tục quy định như sau: “Thanh tra là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định của cơ quan thực hiện chức năng thanh tra đối với việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức các nhân. Hoạt động thanh tra bao gồm thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành”.[47] 13
1.1.1.2. Khái niệm thanh tra chuyên ngành Luật Thanh tra năm 2022 quy định rõ: “Thanh tra chuyên ngành là thanh tra việc chấp hành luật chuyên ngành quy định về chuyên môn, kỹ thuật, quy tắc quản lý của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý theo ngành, lĩnh vực”. [47]. Như vậy, có thể hiểu, thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra. Trong đó, các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành sẽ xem xét, đánh giá, xử lý cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc phạm vi quản lý theo ngành, lĩnh vực trong việc chấp hành các nội dung như: - Pháp luật chuyên ngành; - Quy định chuyên môn - kỹ thuật; - Quy tắc quản lý. 1.1.1.3. Khái niệm trồng trọt Nước ta là một trong những quốc gia có nền nông nghiệp phát triển. Đa phần người dân từ thuở xa xưa đến bây giời vẫn gắn liền với cây lúa nước và các cây nông nghiệp để canh tác và làm ăn kinh tế. Như vậy, lĩnh vực trồng trọt ảnh hưởng rất lớn đến nền kinh tế của quốc gia nên rất cần việc nhà nước ta đưa ra các chính sách đối với hoạt động trồng trọt của người dân. Luật trồng trọt năm 2018 quy định: “ Trồng trọt là ngành kinh tế - kỹ thuật trong nông nghiệp có liên quan đến việc gieo trồng cây nông nghiệp, cây cảnh và nấm ăn để phục vụ mục đích của con người”.[12] Nền nông nghiệp trồng trọt là một trong những ngành chủ chốt và có sự ảnh hưởng rất lớn đối với người nông dân khi tham gia hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp. Nông học hiện đại, chọn tạo giống cây trồng, hóa chất nông nghiệp như thuốc trừ sâu và phân bón, và phát triển công nghệ đã làm tăng mạnh sản lượng cây trồng. Vì vậy mà Nhà nước đã có nhiều chính sách đảm bảo phát triển trong lĩnh vực trồng trọt như: 14