Luận văn Thạc sĩ ngành Lí luận và phương pháp dạy học: Tích hợp một số kiến thức toán học trong dạy học sinh học 12 – Trung học phổ thông (phần Di truyền học và Sinh thái học)

Tích hợp một số kiến thức toán học trong dạy<br /> học sinh học 12 – Trung học phổ thông (phần<br /> Di truyền học và Sinh thái học)<br /> <br /> Vũ Thuý Lan<br /> <br /> Trường Đại học Giáo dục<br /> Luận văn Thạc sĩ ngành: Lí luận và phương pháp dạy học; Mã số: 60 14 10<br /> Người hướng dẫn: TS. Nguyễn Thế Hưng<br /> Năm bảo vệ: 2011<br /> <br /> Abstract: Hệ thống hóa cơ sở lý luận vấn đề dạy học theo hướng tích hợp. Nghiên<br /> cứu tổng quan về quan điểm dạy học tích hợp. Phân tích nội dung kiến thức và chương<br /> trình Sinh học THPT đặc biệt là chương trình Sinh học lớp 12 và những nội dung kiến<br /> thức có thể tích hợp kiến thức toán học. Thiết kế và tổ chức dạy học một số bài trong<br /> chương trình Sinh học 12 theo hướng tích hợp Toán học. Tiến hành thực nghiệm sư<br /> phạm.<br /> <br /> Keywords: Sinh học; Di truyền học; Sinh thái học; Phương pháp giảng dạy<br /> <br /> Content<br /> MỞ ĐẦU<br /> 1. Lý do chọn đề tài<br /> Toán học là một môn khoa học cơ sở, là tiền đề của các môn khoa học khác. Toán học<br /> là môn khoa học nghiên cứu về các số, cấu trúc, không gian, các phép biến đổi. Nói một cách<br /> khác, đó là môn học về hình và số. Theo quan điểm chính thống nó là môn học nghiên cứu về<br /> các cấu trúc trừu tượng, định nghĩa từ các tiền đề bằng cách sử dụng logic học và kí hiệu toán<br /> học. Các quan điểm khác của nó được mô tả trong triết học toán. Do khả năng ứng dụng rộng<br /> rãi trong nhiều khoa học, toán học được mệnh danh là ngôn ngữ của vũ trụ. Hiện nay lý thuyết<br /> toán học đã được tích hợp vào nhiều môn học nhằm góp phần nâng cao tính chính xác, khoa<br /> học, giúp học sinh dễ tiếp thu, tăng khả năng tư duy lôgic. Việc sử dụng toán học trong dạy<br /> học hiện nay đang trở thành xu thế phổ biến.<br /> Nội dung kiến thức sinh học 12 trung học phổ thông, đặc biệt là phần tính quy luật của hiện<br /> tượng di truyền và phần sinh thái học mang tính lôgic cao, nếu sử dụng được các kiến thức toán học<br /> vào phần này thì sẽ giúp học sinh hệ thống hoá kiến thức một cách dễ dàng hơn, hiểu bài nhanh hơn.<br /> Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn, phát huy tính chủ động tích cực của học sinh,<br /> chúng tôi nghiên cứu đề tài “Tích hợp một số kiến thức toán học trong dạy học sinh học 12<br /> – Trung học phổ thông (Phần Di truyền học và Sinh thái học)”<br /> 2. Mục tiêu nghiên cứu<br /> Tích hợp toán học trong dạy học phần Di truyền học và Sinh thái học (Sinh học 12)<br /> nhằm nâng cao chất lượng dạy học, phát huy tính tích cực chủ động của người học.<br /> 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu<br /> - Đối tượng nghiên cứu: Chương trình, nội dung sách giáo khoa Sinh học 12.<br /> - Khách thể nghiên cứu: Quá trình dạy học chương trình Sinh học 12.<br /> 4. Giả thuyết nghiên cứu<br /> Các kiến thức toán học được tích hợp trong dạy học Sinh học 12 giúp người học hiểu rõ<br /> bản chất của các vấn đề sinh học, phát huy được hứng thú học tập và nâng cao chất lượng dạy<br /> học.<br /> 5. Phạm vi nghiên cứu<br /> Dạy học tích hợp Toán học trong phần Di truyền học và Sinh thái học (Sinh học 12).<br /> 6. Nhiệm vụ nghiên cứu<br /> 6.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận vấn đề dạy học theo hƣớng tích hợp<br /> 6.2. Nghiên cứu tổng quan về quan điểm dạy học tích hợp<br /> 6.3. Phân tích nội dung kiến thức và chƣơng trình Sinh học THPT đặc biệt là chƣơng<br /> trình Sinh học lớp 12 và những nội dung kiến thức có thể tích hợp kiến thức toán học<br /> 6.4.Thiết kế và tổ chức dạy học một số bài trong chƣơng trình Sinh học 12 theo hƣớng tích<br /> hợp Toán học<br /> 6.5. Thực nghiệm sƣ phạm<br /> 7. Phƣơng pháp nghiên cứu<br /> 7.1. Phƣơng pháp nghiên cứu lí luận<br /> 7.2. Phƣơng pháp điều tra thực trạng.<br /> 8. Cấu trúc luận văn<br /> Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung<br /> chính của luận văn được trùnh bày trong 3 chương<br /> Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về dạy học tích hợp<br /> Chương 2: Tích hợp kiến thức toán học trong dạy học sinh học lớp 12<br /> Chương 3: Thực nghiệm sư phạm<br /> CHƢƠNG 1<br /> CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DẠY HỌC TÍCH HỢP<br /> 1.1. Cơ sở lý luận của dạy học tích hợp<br /> 1.1.1. Khái niệm dạy học tích hợp<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 2<br />  Theo Xavier Roegiers, “Sư phạm tích hợp là một quan niệm về quá trình học tập góp phần<br /> hình thành ở học sinh những năng lực rõ ràng, có dự tính trước những điều cần thiết cho học sinh,<br /> nhằm phục vụ cho các quá trình học tập tương lai hoặc nhằm hòa nhập học sinh vào cuộc sống lao<br /> động. Như vậy, sư phạm tích hợp nhằm làm cho quá trình học tập có ý nghĩa”.<br /> Theo Phạm Văn Lập, “Tích hợp có nghĩa là những kiến thức, kỹ năng học được ở môn<br /> học này, phần này của môn học được sử dụng như những công cụ để nghiên cứu học tập<br /> trong môn học khác, trong các phần khác của cùng một môn học. Thí dụ, toán học được sử<br /> dụng như một công cụ đắc lực trong nghiên cứu sinh học. Tin học được sử dụng như một<br /> công cụ để mô hình hóa các quá trình sinh học v.v…”<br /> 1.1.2. Mục tiêu của dạy học tích hợp<br /> - Dạy học tích hợp làm cho quá trình học tập có ý nghĩa.<br /> - Dạy học tích hợp giúp phân biệt cái cốt yếu với cái ít quan trọng hơn.<br /> - Dạy học tích hợp quan tâm đến việc sử dụng kiến thức trong tình huống cụ thể.<br /> - Ngoài ra, dạy học tích hợp còn giúp người học xác lập mối liên hệ giữa các khái<br /> niệm đã học.<br /> 1.1.3. Các quan điểm tích hợp trong dạy học.<br /> - Quan điểm “đơn môn”: có thể xây dựng chương trình học tập theo hệ thống của mỗi<br /> môn học riêng biệt. Các môn học được tiếp cận một cách riêng rẽ.<br /> - Quan điểm “đa môn”: thực chất là những tình huống, những “đề tài” được nghiên<br /> cứu theo những quan điểm khác nhau, nghĩa là theo những môn học khác nhau.<br /> - Quan điểm “liên môn”: trong dạy học những tình huống chỉ có thể được tiếp cận hợp lý<br /> qua sự soi sáng của nhiều môn học.<br /> - Quan điểm “xuyên môn”: có thể phát triển những kỹ năng mà học sinh có thể sử<br /> dụng trong tất cả các môn học, trong tất cả các tình huống.<br /> 1.1.4. Vai trò của tích hợp trong dạy học<br /> Dạy học tích hợp giúp HS trở thành người tích cực, người công dân có năng lực giải quyết<br /> tốt các tình huống có vấn đề mang tính tích hợp trong thực tiễn cuộc sống. Dạy học tích hợp cho<br /> phép rút ngắn được thời gian dạy học, đồng thời tăng cường được khối lượng và chất lượng thong<br /> tin.<br /> 1.2. Cơ sở thực tiễn của dạy học tích hợp<br /> Ở nước ta, có một số nhà giáo dục đã và đang vận dụng quan điểm tích hợp vào việc<br /> dạy học ở trường phổ thông với nhiều công trình tiêu biểu có hiệu quả.<br /> Một trong những nguyên tắc chỉ đạo khi xây dựng chương trình và sách giáo khoa<br /> theo hướng tích hợp là: chương trình và sách giáo khoa phổ thông phải là công trình khoa học<br /> sư phạm trong đó phải lựa chọn được các nội dung cơ bản, phổ thông, cập nhật được các tiến<br /> <br /> <br /> <br /> 3<br /> bộ mới của khoa học công nghệ của kinh tế - xã hội, gần gũi với đời sống và phù hợp với<br /> trình độ nhận thức của học sinh trong từng giai đoạn học tập, gắn bó với thực tế phát triển của<br /> đất nước, tích hợp nhiều mặt giáo dục trong từng nội dung, nâng cao chất lượng hoạt động<br /> thực hành, vận dụng theo năng lực từng đối tượng học sinh.<br /> Một số định hướng dạy học Sinh học theo quan điểm tích hợp<br /> Dạy học Sinh học theo quan điểm tích hợp là cần thiết<br /> Một số định hướng dạy học Sinh học theo hướng tích hợp<br /> <br /> <br /> CHƢƠNG 2<br /> TÍCH HỢP KIẾN THỨC TOÁN HỌC<br /> TRONG DẠY HỌC SINH HỌC LỚP 12<br /> 2.1. Phân tích chƣơng trình Sinh học lớp 12<br /> Chương trình sinh học 12 được xây dựng trên quan điểm hệ thống, là tiếp tục chương<br /> trình sinh học 11. Sinh học 11 đã nghiên cứu thế giới sống ở cấp độ cơ thể, sinh học 12 tiếp<br /> tục thế giới sống ở cấp độ cao hơn: cấp quần thể, quần xã và hệ sinh thái.<br /> 2.2. Tích hợp Toán học trong dạy học Sinh học lớp 12<br /> Quy trình dạy học tích hợp<br /> Xác định mục đích tích hợp<br /> Tìm các nội dung tích hợp<br /> Xác định mức độ tích hợp<br /> Tổ chức dạy học theo nội dung tích hợp đã xác định.<br /> Nội dung và khả năng tích hợp một số kiến thức toán học vào dạy học Sinh học<br /> lớp 12.<br /> Trong giới hạn của luận văn này, chúng tôi tập trung nghiên cứu khả năng tích hợp các<br /> kiến thức toán học vào phần Di truyền học và Sinh thái học của chương trình Sinh học lớp 12.<br /> Ví dụ 1: Tích hợp toán học trong dạy học nội dung “Gen, mã di truyền và sự tự nhân đôi<br /> của ADN”<br /> * Mục đích tích hợp: Giúp HS hiểu rõ bản chất cấu tạo của gen, qua cách tích hợp kiến thức<br /> toán học HS khắc sâu hơn kiến thức.<br /> * Tổ chức dạy học:<br /> Để HS hiểu sâu sắc phần này GV có thể cho HS làm bài tập sau:<br /> BT: Một đoạn gen có tổng số Nu là 3000, số Nu loại A gấp đôi số Nu loại G. Hãy<br /> tính:<br /> a. Số Nu từng loại của gen<br /> <br /> <br /> <br /> 4<br />  b. Số liên kết hidro trong gen<br /> c. Số liên kết hoá trị của gen<br /> d. Hãy tính chiều dài và khối lƣợng của đoạn gen này<br /> đ. Nếu gen này thực hiện quá trình nhân đôi 3 lần thì số Nu từng loại môi trƣờng<br /> nội bào cung cấp là bao nhiêu?<br /> GV tổ chức dạy học giúp HS giải bài tập dựa vào các công thức toán học mà GV đã<br /> hướng dẫn.<br /> * Ý nghĩa của việc tích hợp: Thông qua việc sử dụng công thức, HS được rèn luyện kỹ năng tư duy<br /> (phân tích, tổng hợp) qua đó HS có hứng thú với bài học thông qua việc xác định được ý nghĩa thực<br /> tiễn của nội dung kiến thức trong bài dạy<br /> Ví dụ 2: Tích hợp toán xác suất thống kê trong dạy nội dung: “Quy luật Menđen”<br /> * Mục đích tích hợp<br /> Đối với các bài tập di truyền theo qui luật phân li và phân li độc lập của Menđen thì<br /> việc áp dụng các qui tắc xác suất có thể tính được các tỷ lệ cho bất cứ phép lai nào.<br /> Thông qua một số bài tập cụ thể mang tính nghiên cứu, HS vừa có hứng thú học tập<br /> vừa được rèn luyện năng lực nghiên cứu khoa học.<br /> * Tổ chức dạy học<br /> Sau khi nhắc lại các công thức tính xác suất có thể áp dụng, GV đưa ra một số bài tập<br /> để HS áp dụng vào tính toán như sau:<br /> Bài tập có tích hợp qui tắc nhân xác suất<br /> Bài tập 1: Trong phép lai giữa 2 vẹt thuần chủng đƣợc thế hệ F1 dị hợp có kiểu gen<br /> là Cc. Tính xác suất để một vẹt F2 có kiểu gen cc?<br /> GV hướng dẫn HS giải bài tập:<br /> Cơ thể có kiểu gen Cc thì xác suất để trứng (hoặc tinh trùng) mang alen c là ½. Như<br /> vậy, theo qui tắc nhân xác suất thì xác suất để xuất hiện cơ thể mang kiểu gen cc là<br /> . Kết quả này được minh hoạ trong bảng sau:<br /> Bảng 2.2: Xác suất xuất hiện các kiểu gen trong phép lai một cặp gen dị hợp<br /> <br /> <br /> ♀ ♂ 1/2C 1/2c<br /> 1/2C 1/4CC 1/4Cc<br /> 1/2c 1/4Cc 1/4cc<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 5<br />  Sau khi giải bài tập, GV đưa ra một số câu hỏi giúp HS hiểu sâu và nắm chắc kiến<br /> thức:<br /> - Điều kiện để vẹt có kiểu cc được sinh ra là gi?<br /> (Để sinh được một vẹt có kiểu gen cc thì cả trứng và tinh trùng đều phải mang alen<br /> c)<br /> - Xác suất cho xuất hiện vẹt có kiểu gen cc khi lai hai cơ thể có kiểu gen Cc là bao<br /> nhiêu?<br /> ( Xác suất để một trứng có alen c là 1/2, xác suất để một tinh trùng có alen c là 1/2.<br /> Theo quy tắc nhân, xác suất để hai alen c đều xuất hiện trong sự thụ tinh là 1/4.<br /> Bài tập 2: Khi thực hiện phép lai giữa hai cơ thể có kiểu gen AaBbCc. Xác suất để<br /> con sinh ra từ phép lai này đồng hợp lặn đối với cả 3 gen (aabbcc)?<br /> Ta có thể giải bài tập bằng cách lập một bảng punnett với 64 tổ hợp giao tử của bố<br /> mẹ, nhưng đó là một công việc mất nhiều thời gian và dễ nhầm lẫn.<br /> GV yêu cầu HS tự suy luận và đưa ra lời giải. Sau đó GV chữa:<br /> Vì mỗi cặp alen tập hợp theo cách độc lập với nhau, ta có thể xem sự lai ba này như<br /> ba sự lai đơn riêng rẽ:<br /> Aa Aa, xác suất xuất hiện cá thể con aa là 1/4<br /> <br /> Bb Bb, xác suất xuất hiện cá thể con bb là 1/4<br /> <br /> Cc Cc, xác suất xuất hiện cá thể con cc là 1/4<br /> Sự phân ly của mỗi cặp alen nằm trên các nhiễm sắc thể là một sự kiện độc lập nên<br /> ta có thể áp dụng quy tắc nhân để tính xác suất cho cá thể con aabbcc khi lai hai cá thể có kiểu<br /> gen AaBbCc như sau:<br /> AaBbCc  AaBbCc<br />  (Aa  Aa)(Bb  Bb)(Cc  Cc)<br />  1/4aa 1/4bb 1/4cc=1/64<br /> <br /> *Ý nghĩa tích hợp:<br /> - Nếu ta biết các kiểu gen của cha mẹ, ta có thể xác định được xác suất cho xuất hiện kiẻu gen<br /> bất kì trong số các con.<br /> - Áp dụng các quy tắc xác suất vào sự phân ly và tập hợp độc lập, ta có thể giải những vấn đề<br /> di truyền phức tạp hơn.<br /> - Đối với các phép lai giữa các cơ thể dị hợp nhiều cặp gen, việc áp dụng các qui tắc xác suất<br /> sẽ rút ngắn thời gian giải bài tập. Tiết kiệm được thời gian lập bảng punnett với rất nhiều các<br /> tổ hợp giao tử của bố mẹ dễ gây nhầm lẫn.<br /> <br /> <br /> 6<br /> Bài tập 3: Ở ruồi, tính trạng cánh cong (D) là trội đối với tính trạng cánh thẳng (d) nhƣng<br /> ruồi cánh cong đồng hợp tử bị chết ngay trong trứng. Thân màu đen (e) là tính trạng lặn<br /> đối với tính trạng thân màu xám (E). Đời con sẽ có kiểu hình nhƣ thế nào nếu lai hai ruồi<br /> dị hợp về hai gen này? Biết gen qui định tính trạng hình dạng cánh và mầu thân nằm trên<br /> các NST khác nhau.<br /> GV hướng dẫn HS giải bài tập bằng cách sử dụng qui tắc nhân xác suất.<br /> GV yêu cầu HS viết sơ đồ lai.<br /> Sơ đồ lai:<br /> DdEe X DdEe<br /> GT: DE, De, dE, de DE, De, dE, de<br /> Vì các gen nằm trên các NST khác nhau nên ta có thể phân tích sơ đồ lai dưới dạng các nhân<br /> tử như sau:<br /> DdEe  DdEe  (Dd  Dd)(Ee  Ee)<br />  (1/4DD: 1/4Dd: 1/4dd)(1/4EE: 1/2Ee: 1/4ee)<br /> GV hướng dẫn HS sử dụng nguyên tắc nhân xác suất:<br /> (1/4) DD …………………………………………..chết<br /> (1/2) Dd (3/4) E-…………………………3/8 cánh cong, xám<br /> (1/4) ee…………………………1/8 cánh cong, đen<br /> (1/4) dd (3/4) E-…………………………3/16 cánh thẳng, xám<br /> (1/4) ee………………………....1/16 cánh thẳng, đen.<br /> Ta có tỉ lệ các con ruồi sau phép lai là:<br /> 6 ruồi cánh cong, thân xám<br /> 2ruồi cánh cong, thân đen<br /> 3ruồi cánh thẳng, thân xám<br /> 1ruồi cánh thẳng, thân đen.<br /> GV đưa câu hỏi: Tại sao tổng tỉ lệ các kiểu hình của ruồi sinh ra không bằng 1?<br /> (Vì chúng ta chỉ tính tỉ lệ những con ruồi còn sống, 12/16 con ruồi còn sống, 4/16<br /> con ruồi cánh cong đồng hợp tử bị chết)<br /> Bài tập có tích hợp qui tắc cộng xác suất<br /> *Mục đích tích hợp: Giúp HS hiểu rõ cơ chế của sự phân ly của các alen trong quá trình tạo<br /> giao tử và thụ tinh.<br /> *Tổ chức dạy học:<br /> GV tổ chức dạy học bằng cách cho HS giải các bài tập sau:<br /> <br /> <br /> <br /> 7<br /> Bài tập 1: Khi lai hai cơ thể cha, mẹ có kiểu gen Bb. Hãy tính xác suất để thế hệ con có<br /> kiểu gen dị hợp tử Bb?<br /> Bảng 2.3: Xác suất các kiểu gen từ phép lai Bb  Bb.<br /> ♀ ♂ 1/2 B 1/2 b<br /> 1/2 B 1/4 BB 1/4 Bb<br /> 1/2 b 1/4 Bb 1/4 bb<br /> <br /> <br /> GV hướng dẫn HS:<br /> Khi truyền 1 alen trội và 1 alen lặn từ các cha mẹ dị hợp tử cho con thì có hai cách<br /> để một alen trội và một alen lặn từ các cha mẹ dị hợp có thể kết hợp trong các con: B từ cha, b<br /> từ mẹ hay ngược lại.<br /> <br /> Xác suất để con nhận B từ cha và b từ mẹ là<br /> <br /> Xác suất để con nhận b từ cha và B từ mẹ là:<br /> <br /> Áp dụng quy tắc cộng để tính xác suất 1 sự kiện xảy ra theo cách luân phiên ta có<br /> kết quả 1/4 +1/4=1/2 (Bảng 2.3).<br /> <br /> *Ý nghĩa tích hợp: Giúp HS có những hướng giải bài tập nhanh chóng và chính xác. Rèn<br /> luyện kỹ năng tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề trong thực tiễn cuộc sống.<br /> <br /> Bài tập 2: Một cặp vợ chồng sinh 3 ngƣời con thì xác suất để có hai con trai, một con gái là<br /> bao nhiêu?<br /> Đặt p là xác suất để xuất hiện một con trai ở một lần sinh.<br /> q là xác suất để có một con gái ở một lần sinh (q=1-p).<br /> Vì ở bất kì lần sinh nào, xác suất để có trai hoặc gái luôn bằng nhau nên p=q=1/2<br /> Có 8 tổ hợp về giới tính (trai và gái) có thể xảy ra trong số 3 đứa con sẽ sinh ra: 1 tổ<br /> hợp cho 3 trai; 3 tổ hợp cho 2 trai, 1 gái; 3 tổ hợp cho 1 trai, 2 gái; 1 tổ hợp cho 3 gái (xem<br /> bảng 2.4)<br /> Tổng cộng các xác suất của 8 tổ hợp ấy phải bằng 1<br /> p3+3p2q+3pq2+q3=1<br /> Xác suất để có 2 con trai và 1 con gái là: 3p2q= 3 (1/2)2 1/2=3/8<br /> Bảng 2.4: Phân bố nhị thức về giới tính của các đứa con trong một gia đình<br /> (T: trai; G: gái)<br /> Các trường Thứ tự sinh Xác suất Tổng<br /> <br /> <br /> <br /> 8<br />  hợp L L l<br /> lần1 lần2 lần3<br /> 3 trai T T T p = p3=(1/2)3=1/8 1/8<br /> <br /> <br /> <br /> 2 trai, 1Tgái T G p =p2q=(1/2)3=1/8 1/8+1/8+1/8<br /> T G T =3/8<br /> p =p2q=(1/2)3=1/8<br /> G T T<br /> q =p2q=(1/2)3=1/8<br /> <br /> 1 trai, 2 gái G G T q =pq2=(1/2)3=1/8 1/8+1/8+1/8<br /> G T G =3/8<br /> q =pq2=(1/2)3=1/8<br /> T G G<br /> p =pq2=(1/2)3=1/8<br /> <br /> 3 gái G G G q = q3=(1/2)3=1/8 1/8<br /> <br /> <br /> <br /> Tổng 1<br /> <br /> <br /> Như vậy, xác suất để trong 3 người con có 2 con trai và một con gái là 3/8.<br /> *Ý nghĩa tích hợp:<br /> Giúp HS có những hướng giải bài tập nhanh chóng và chính xác.<br /> Rèn luyện kỹ năng tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề trong thực tiễn cuộc sống.<br /> Ví dụ 3: Tích hợp toán học để tính số kiểu gen trong quần thể lƣỡng bội, một gen có n alen<br /> và xác định số kiểu gen có thể có, số kiểu gen đồng hợp, dị hợp.<br /> * Mục đích tích hợp<br /> Việc tích hợp toán học trong phần này giúp HS nhanh chóng tính toán được số kiểu<br /> gen hình thành mà không cần viết sơ đồ lai mặc dù gen đó có rất nhiều alen.<br /> Đối với gen có 2 hoặc 3 alen, việc xác định số kiểu gen và viết được các kiểu gen là<br /> tương đối dễ dàng. Tuy nhiên, trong quần thể, một gen có thể có rất nhiều alen. Kiểu gen là sự<br /> sắp xếp các alen (không quan tâm đến thứ tự). Vì vậy, ta có thể áp dụng công thức tổ hợp để<br /> xác định số kiểu gen trong quần thể.<br /> *Tổ chức dạy học<br /> GV tổ chức dạy học thông qua việc giải bài tập<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 9<br />  Bài tập 1 : Gen quy định tính trạng nhóm máu ngƣời có 3 alen IA, IB, IO. Mỗi kiểu<br /> gen có hai alen, nếu hai alen giống nhau thì là kiểu gen đồng hợp, nếu hai alen khác nhau<br /> thì là kiểu gen dị hợp. Xác định số kiểu gen đồng hợp và số kiểu gen dị hợp có thể có.<br /> Giải:<br /> Kiểu gen đồng hợp gồm 2 alen giống nhau hoàn toàn, nên:<br /> Số kiểu gen đồng hợp tạo thành là 3: IAIA, IBIB, IOIO.<br /> Kiểu gen dị hợp là kiểu gen được hình thành từ 2 alen không giống nhau.<br /> Số kiểu gen dị hợp tạo thành từ 3 alen là số cách sắp xếp 2alen khác nhau trong 3<br /> alen IA, IB, I0. Ta áp dụng công thức chỉnh hợp chập 2 của 3:<br /> 3!<br /> C 32 = =3.<br /> 1!2!<br /> Đó là: IAIB, IAIO, IBIO.<br /> Sau khi giải song bài tập trên GV yêu cầu HS khái quát hoá công thức tính số kiểu<br /> gen đồng hợp và dị hợp trong trường hợp một gen có n alen.<br /> HS dễ dàng đưa ra được công thức tính số kiểu gen như sau:<br /> Đối với gen có n alen thì sẽ có:<br /> - n kiểu gen đồng hợp<br /> n!<br /> - C 2n = kiểu gen dị hợp.<br /> (n  2)!2!<br /> Vậy trong quần thể một gen có n alen sẽ có nhiều nhất số kiểu gen là:n + C 2n<br /> <br /> Bài tập 2: Giả sử có 3 gen qui định tính trạng, mỗi gen có hai alen là A và a, B và b, C và c.<br /> Hãy xác định số kiểu gen có thể có, số kiểu gen đồng hơp, số kiểu gen dị hợp.<br /> GV hướng dẫn:<br /> Mỗi gen có 2 alen sẽ tạo ra được 3 tổ hợp alen.<br /> Theo qui tắc nhân, ta có số kiểu gen có thể tạo thành là 3  3  3=33=27.<br /> Một gen có 2 alen sẽ tạo được 2 tổ hơp alen đồng hợp. Theo qui tắc nhân, số kiểu<br /> gen đồng hợp tạo thành từ 3 gen là 23=8 kiểu gen.<br /> Số kiểu gen dị hợp tạo thành là 27-8=19 kiểu gen.<br /> Ví dụ 4: Xác định tỉ lệ kiểu hình của F2 trong quy luật tƣơng tác cộng gộp các gen không<br /> alen dựa vào nhị thức Newton.<br /> *Mục đích tích hợp:<br /> Trong quy luật tương tác gen, có những tính trạng do nhiều gen quy định. Việc xác định tỷ<br /> lệ kiểu hình của các thế hệ sau thường dựa vào tỷ lệ kiểu gen, nhưng với những tính trạng do<br /> nhiều gen quy định việc xác định được tỷ lệ kiểu gen là rất khó khăn, rất mất thời gian và dễ gây<br /> <br /> <br /> 10<br /> nhầm lẫn với người học. Việc tích hợp sử dụng nhị thức Newton vào bài toán này sẽ mang lại<br /> hiệu quả to lớn, giúp HS rút ngắn thời gian giải bài tập, mang lại kết quả nhanh chóng và chính<br /> xác.<br /> *Tổ chức dạy học<br /> GV tổ chức dạy học bằng cách cho HS giải bài tập.<br /> Trong kiểu gen, cứ có mặt một alen trội thì cây sẽ cao thêm 10cm, tính trạng<br /> chiều cao do 4 gen không alen quy định. Khi cho cây thấp nhất có chiều cao là 80cm lai<br /> với cây cao nhất thì tỉ lệ phân ly kiểu hình ở F2 sẽ nhƣ thế nào?<br /> Gọi 4 cặp gen không alen quy định chiều cao của cây là Aa, Bb, Cc, Dd.<br /> Cây cao nhất có kiểu gen là AABBCCDD, cây thấp nhất có kiểu gen là aabbccdd.<br /> Cây thấp nhất lai với cây cao nhất được F1:<br /> aabbccdd × AABBCCDD<br /> F1: AaBbCcDd<br /> F1 × F1: AaBbCcDd × AaBbCcDd<br /> Kiểu gen AaBbCcDd có thể viết dưới dạng A1a1A2 a2A3a3 A4a4<br /> Gọi A là số gen trội, a là số gen lặn có trong kiểu gen. Bằng cách khai triển nhị thức<br /> Newton (A + a)4 ta sẽ có tỉ lệ kiểu hình ở F2:<br /> (A + a)4 = 1A4 + 4A3a + 6A2a2 + 4Aa3 + 1a4<br /> 1 cây cao 120cm : 4 cây cao 110cm : 6 cây cao 100cm : 4 cây cao 90cm : 1 cây cao<br /> 80cm<br /> Hoặc có thể sử dụng tam giác Pascal, ta sẽ có kết quả tương tự:<br /> <br /> <br /> 1 1<br /> (A+a)2: 1 2 1<br /> (A+a)3: 1 3 3 1<br /> (A+a)4: 1 4 6 4 1<br /> <br /> <br /> Ý nghĩa tích hợp:<br /> Mặc dù có thể có sự tương tác giữa nhiều cặp gen không alen để quy định tính trạng<br /> nhưng chúng ta vẫn có thể dễ dàng viết được kiểu hình của F2 mà không mất thời gian viết<br /> giao tử và kết hợp các giao tử với nhau.<br /> Ví dụ 5: Tích hợp toán học trong phần di truyền học các tính trạng số lƣợng<br /> *Mục đích tích hợp:<br /> <br /> <br /> <br /> 11<br />  Qua việc giải bài toán, thông qua những con số cụ thể của các nghiên cứu có thật,<br /> HS sẽ hứng thú học tập hơn.<br /> HS có hứng thú với bài học qua việc xác định được ý nghĩa thực tiễn của nội dung<br /> kiến thức trong bài dạy.<br /> Giúp HS vận dụng các công thưc toán học đac biết một cách linh hoạt và hiểu được<br /> ý nghĩa thực sự của các công thức đó.<br /> *Tổ chức dạy học<br /> GV tổ chức dạy học thông qua việc yêu cầu HS áp dụng công thức đã học để giải các<br /> bài tập với các nội dung sau đây:<br /> Bài tập: Tính toán các đặc trƣng thống kê ( giá trị trung bình, phƣơng sai và độ<br /> lệch chuẩn) của mẫu:<br /> Số liệu chiều cao của một nhóm học sinh như sau (cm): 167,6; 165,1; 177,8; 172,7;<br /> 182,9; 180,3; 175,3; 175,3; 180,3; 185,4.<br /> Hãy tính toán các đặc trưng thống kê về chiều cao của nhóm học sinh trên.<br /> Giải: Áp dụng công thức ở trên ta có thể tính được:<br /> <br /> x = = 176,3<br /> <br /> Vp=16,5<br /> s = 4,05<br /> <br /> <br /> Bài tập 2: Tính hệ số di truyền theo nghiã rộng H2= Vg/Vp<br /> H2=0 nghĩa là biến dị kiểu hình quan sát được không phải do sự sai khác di truyền<br /> giữa các cá thể mà do môi trường. H2=1 nghĩa là tất cả các biến dị quan sát được đều do sự<br /> khác biệt di truyền giữa các cá thể.<br /> Bài tập : Hai dòng Drosophila thuần chủng, khác biệt hau về số lông bụng. Người ta<br /> lai hai chủng đó với nhau và phân tích sự di truyền của tính trạng này ở F 1 và F2. Số lượng<br /> lông bụng trung bình ở con lai F1 là 25 với độ lệch chuẩn là 2. Số lượng lông bụng ở F2 cũng là<br /> 25, song độ lệch chuẩn là 3.<br /> Hãy tính các giá trị Vg, Ve và H2 cho tính trạng này.<br /> Giải:<br /> Các cá thể F1 là dị hợp tử. Vì vậy, ở F1, Vg=0, Vp=s2=4 và Ve=Vp=4.<br /> F2 không đồng nhất về mặt di truyền. Ở F2, Vp=s2=9. Chúng ta đã tính được V e=4<br /> nên Vg=9-4=5.<br /> H2=5/9=0,56.<br /> <br /> <br /> 12<br /> Ví dụ 6: Tích hợp toán học trong tính tần số gen trong quần thể bằng phƣơng pháp Hacdi<br /> – Vanbec.<br /> *Mục đích tích hợp<br /> Từ tỷ lệ các loại kiểu hình có thể suy ra các kiểu gen và tần số tương đối của các alen.<br /> Ngược lại, từ tần số tương đối của các alen đã biết có thể dự đoán tỷ lệ các loại kiểu gen và<br /> kiểu hình trong quần thể.<br /> *Tổ chức dạy học<br /> GV tổ chức dạy học bằng cách cho HS làm các bài tập hoặc giao bài tập về nhà, sau<br /> đó yêu cầu HS: từ mỗi bài tập hãy khái quát hoá thành các mô hình hay công thức toán học có<br /> thể sử dụng<br /> Bài tập 1: Trong một nhóm 200 người thì 160 người có nhóm máu MM, 36 người<br /> có nhóm máu MN và 4 người có nhóm máu NN. Hãy tính tần số alen N,M.<br /> Lời giải: Trước hết hãy tính các tần số kiểu gen:<br /> Tần số kiểu gen MM=160/200=0,8<br /> Tần số kiểu gen MN=36/200=0,18<br /> Tần số kiểu gen NN=4/200=0,02<br /> Tần số alen N kí hiệu là q<br /> q= 0,02+1/20,18=0,02+0,09=0,11<br /> Tần số alen M kí hiệu là p<br /> p= 0,8+0,09=0,89 hoặc p=1-0,11=0,89.<br /> Tần số alen cũng có thể tính trực tiếp bằng cách tính số alen của các cá thể trong quần<br /> thể. Ví dụ quần thể trên gồm 200 cá thể sẽ có 400 alen ở mỗi gen.<br /> Tần số alen M (p) =[(1602)+36]/400=356/400=0,89<br /> Tương tự, tần số len N (q) =[(42)+36]/400=44/400=0,11<br /> hay q= 1-0,89=0,11.<br /> Nhƣ vây, nếu một gen có hai alen sinh ra 3 kiểu hình khác biệt thì tần số alen có<br /> thể tính bằng tỷ lệ đồng hợp tử tƣơng ứng với mỗi alen cộng 1/2 số dị hợp tử.<br /> Bài tập 2: Trong số những người Mĩ da đen, tỷ lệ người có hồng cầu hình liềm là<br /> khoảng 1/10000. Hãy tính tần số các alen và tỷ lệ những người mang gen bệnh (thể mang)<br /> GV yêu cầu HS xác định kiểu gen của người mang bệnh và tỷ lệ người mang bệnh<br /> Gọi A là alen qui định hồng cầu bình thường, alen a qui định tính trạng hồng cầu hình<br /> liềm  Người có kiểu hình hồng cầu hình liềm có kiểu gen là aa. Gọi q là tần số alen a<br /> 1<br /> (0  q  1). Ta có tỷ lệ aa   q2<br /> 10000<br /> <br /> <br /> 13<br />   q= 1/ 10000 =1/100=0,01<br /> Vì p+q=1 nên p=1-q=1-0,01=0,99<br /> Sau khi giải xong bài tập GV yêu cầu HS xây dựng công thức chung: Một quần thể ở<br /> trạng thái cân bằng Hacdi-Vanbec thì tần số alen lặn (q) đƣợc tính bằng căn bậc hai của<br /> tần số kiểu hình lặn.<br /> Ví dụ 7: Tích hợp toán học trong phần sinh thái học quần thể<br /> Ví dụ 8: Sử dụng toán học để giải thích một số vấn đề khác liên quan.<br /> Ta cũng có thể tích hợp kiến thứ toán lý vào trong sinh học để giải thích câu hỏi tại<br /> sao phần lớn các tế bào lại có kích thước rất nhỏ bé. Tại sao vi khuẩn lại có thể sinh sản rất<br /> nhanh (một chu kì tế bào chỉ trong khoảng 20-30 phút trong khi ở người chu kì tế bào là 24<br /> giờ?). Tại sao người phương Bắc thường cao to hơn người ở gần vùng xích đạo như Việt<br /> Nam?<br /> Về mặt toán học có thể chứng minh qua công thức toán học: Diện tích bề mặt của khối<br /> <br /> cầu (tế bào) được tính bằng S=4 còn thể tích V= 4/3  S/V= 3/r, như vậy nếu r (bán<br /> kính tế bào) càng lớn thì tỉ lệ này càng nhỏ, vì thế việc trao đổi chất qua màng càng chậm,<br /> cũng như tế bào càng lớn thì việc vận chuyển các chất từ nơi sản xuất đến nơi sử dụng càng<br /> lâu. Kết quả là tế bào có kích thước nhỏ thì tốc độ trao đổi chất nhanh hơn nên dẫn đến phân<br /> chia tế bào cũng nhanh hơn.<br /> Các nguyên tắc sử dụng khi tích hợp các kiến thức Toán học vào dạy học Sinh học<br /> 1) Không làm thay đổi tính đặc trưng của môn học.<br /> 2) Khai thác nội dung cần tích hợp một cách có chọn lọc, có tính hệ thống, đặc trưng.<br /> 3) Đảm bảo tính vừa sức: Dạy học tích hợp phải phát huy cao độ tính tích cực và vốn<br /> sống của học sinh.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 14<br />  CHƢƠNG 3<br /> THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM<br /> Mục đích thực nghiệm: Đánh giá tính hiệu quả và tính khả thi của việc tích hợp một<br /> só kiến thức Toán học trong dạy học Sinh học lớp 12.<br /> Nhiệm vụ: Chọn địa bàn và nội dung tiến hành thực nghiệm, chuẩn bị tài liệu thực<br /> nghiệm, tiến hành kiểm tra đánh giá kết quả thựuc nghiệm.<br /> Quá trình thực nghiệm sư phạm được chúng tôi tiến hành tại 2 trường THPT là:<br /> Trường THPT Hoàng Diệu – Hai Bà Trưng – Hà Nội<br /> Trường THPT Hồng Hà – Hà Nội<br /> Lớp thực nghiệm (TN) và đối chứng (ĐC) là:<br /> Thực nghiệm Đối chứng<br /> Tên trừờng GV thực hiện<br /> Lớp Số HS Lớp Số HS<br /> <br /> 12A1 50 12A2 50<br /> Hoàng Diệu Vũ Thúy Lan<br /> 12A5 48 12A6 52<br /> <br /> 12A2 45 12A3 46<br /> Hồng Hà Nguyễn Thị Hương<br /> 12A7 42 12A8 45<br /> <br /> <br /> Tiến hành: Tiến hành các giờ dạy theo kế hoạch, các giờ dạy được tiến hành theo đúng<br /> phân phối chương trình và theo kế hoạch xây dựng giáo án.<br /> Tiến hành kiểm tra: Kiểm tra 15 phút ngay sau bài dạy hoặc bài 45 phút khi kết thúc<br /> chương theo phân phối chương trình. Kết quả các bài kiểm tra được xử lý theo lí thuyết thống<br /> kê toán học.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Kết quả thực nghiệm<br /> Để đưa ra được những nhận xét chính xác, kết quả kiểm tra dược xử lý bằng phương<br /> pháp thống kê toán học theo thứ tự sau:<br /> 1.Lập bảng phân phối: tần suất, tần suất tích lũy.<br /> 2.Vẽ đồ thị đường tích lũy theo bảng phân phối tần suất tích lũy<br /> 3.Tính các tham số đặc trưng thống kê: điểm trung bình cộng, phương sai, độ lệch chuẩn,<br /> hệ số biến thiên, đại lượng kiểm định.<br /> Sau khi xử lý kết quả các bài kiểm tra bằng phương pháp toán học thống kê cho thấy:<br /> <br /> <br /> <br /> 15<br />  Qua việc phân tích kết quả định tính và định lượng trong và sau thực nghiệm, chúng tôi<br /> khẳng định tính đúng đắn của giả thuyết khoa học đặt ra. Việc tích hợp toán học trong dạy học<br /> phần Di truyền học và Sinh thái học (Sinh học 12) thực sự mang lại hiệu quả.<br /> Nhìn chung, quá trình thực nghiệm được tổ chức thành công, theo đúng kế hoạch và<br /> đạt được mục đích đề ra.<br /> KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ<br /> 1.Kết luận<br /> Qua quá trình nghiên cứu đề tài chúng tôi nhận thấy:<br /> - Việc sử dụng các mô hình, công thức toán học đã góp phần nâng cao một bước<br /> chất lượng dạy học, có ý nghĩa quan trọng với các môn học nói chung và môn Sinh học nói<br /> riêng.<br /> - Để đảm bảo tính hiệu quả, cần thiết có thái độ nghiêm túc, nhiệt tình ủng hộ từ<br /> phía giáo viên và học sinh.<br /> - Phải căn cứ mục tiêu dạy học để xác định, lựa chọn các cách tích hợp phù hợp.<br /> Khi dạy học tích hợp một số kiến thức Toán học vào chương trình Sinh học lớp 12,<br /> GV phải đảm bào các nguyên tắc sau:<br /> - Tránh lạm dung tích hợp làm mất đi đặc trưng riêng của Sinh học.<br /> - Kiến thức Toán học không phải là mục tiêu dạy học mà chỉ là phương tiện giúp<br /> người học thu nhận kiến thức và rèn luyện kỹ năng trong dạy học Sinh học.<br /> Đề tài đã vận dụng quan điểm dạy học tích hợp để tích hợp một số kiến thức Toán<br /> học vào dạy học sinh hoc lớp 12 (phần Di tryuền học và Sinh thái học). Những biện pháp thiết<br /> kế và tổ chức dạy học mà đề tài đề xuất được xác định là có hiệu quả và khả thi, góp phần<br /> nâng cao chất lượng dạy học qua quá trình tổ chức thực nghiệm sư phạm.<br /> 2. Khuyến nghị<br /> 1. Đề nâng cao chất lượng dạy học Sinh học thì bên cạnh việc nâng cao kiến thức<br /> chuyên ngành Sinh học, GV phải thường xuyên bồi dưỡng kiến thức của các ngành khoa học<br /> khác có liên quan (Toán học, Vật lý....), nâng cao năng lực khai thác và sử dụng công. nghệ<br /> thông tin.<br /> 2. Trong phạm vi đề tài này, chúng tôi mới chỉ nghiên cứu được một số mô hình,<br /> công thức toán học chủ yếu ở chương trình Sinh học 12. Cần tiếp tục triển khai nghiên cứu để<br /> có thể xây dựng được một hệ thống hoàn thiện các công thức toán học sử dụng cho cả chương<br /> trình Sinh học bậc Trung học phổ thông.<br /> <br /> References<br /> <br /> <br /> 16<br /> 1. Đinh Quang Báo (2003), “Cơ sở lý luận của việc đào tạo tích hợp khoa học cơ bản và<br /> phương pháp dạy học bộ môn ở các trường sư phạm”, Kỷ yếu 60 năm ngành Sư phạm Việt<br /> Nam. Nhà xuất bản Đại học sư phạm.<br /> 2. Đinh Quang Báo (1996), Lý luận dạy học Sinh học. Nhà xuất bản Giao dục, Hà Nội.<br /> 3. Lê Khánh Bằng, Đặng Văn Đức (1995), Dạy học lấy học sinh làm trung tâm. Nhà xuất<br /> bản Giáo dục, Hà Nội.<br /> 4. Nguyễn Minh Công, Vũ Đức Lƣu, Lê Đình Trung (2003), Bài tập di truyền, NXB Giáo<br /> Dục.<br /> 5. Hồ Ngọc Đại (1994), Tâm lý học dạy học. Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội.<br /> 6. Nguyễn Thành Đạt (Tổng chủ biên) (2008), Sinh học 11. Nhà xuất bản Giáo dục.<br /> 7. Trần Bá Hoành (2002), Đại cương phương pháp dạy học Sinh học. Nhà xuất bản Giáo<br /> dục, Hà Nội.<br /> 8. Trần Bá Hoành, Trịnh Nguyên Giao (2000), Phát triển các phương pháp học tập tích<br /> cực trong bộ môn Sinh. học. Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội.<br /> 9. Đặng Vũ Hoạt, Nguyễn Sinh Huy, Hà Thị Đức (1997), Giáo dục học đại cương II. Nhà<br /> xuất bản Giáo dục, Hà Nội.<br /> 10. Ngô Văn Hƣng, Trần Văn Kiên (2007), Bài tập Sinh học. Nhà xuất bản Giáo dục, Hà<br /> Nội.<br /> 11. Nguyễn Kỳ (1995), Phương pháp giáo dục tích cực lấy người học làm trung tâm. Nhà<br /> xuất bản Giáo dục, Hà Nội.<br /> 12. Phạm Văn Lập (2006), Tập bài giảng phương pháp dạy học Sinh học ở trường THPT.<br /> Khoa sư phạm - Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> 13. Phạm Văn Lập (2004), Di truyền và tiến hoá. Bài giảng cho sinh viên Khoa sư phạm,<br /> Đại học Quốc gia Hà Nội.<br /> 14. Nguyễn Đức Thành (2003), Dạy học Sinh học ở trường THPT. Nhà xuất bản Giáo dục,<br /> Hà Nội.<br /> 15. Đỗ Lê Thăng, Hoàng Thị Hoà, Nguyễn Thị Hồng Vân (2002), Chọn lọc và hướng dẫn<br /> giải bài tập di truyền. Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội.<br /> 16. Lê Duy Thành (1995), Di truyền học. Nhà xuất bản Nông nghiệp.<br /> 17. Thái Duy Tuyên (1999), Những vấn đề cơ bản của giáo dục hiện đại. Nhà xuất bản giáo<br /> dục, Hà Nội.<br /> 18. Phạm Viết Vƣợng (2000), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học. Nhà xuất bản Đại<br /> học Quốc gia Hà Nội.<br /> <br /> <br /> <br /> 17<br /> 19. Jean – Marc Denomme & Madeleine Roy (2000), Tiến tới một sư phạm tương tác, Nhà<br /> xuất bản Thanh niên.<br /> 20. W.D.Phillips & T.J.Chilton (2000), Sinh học. Nhà xuất bản Giáo dục, Hà Nội.<br /> 21. Xavier Roegiers (1996), “Khoa sư phạm tích hợp hay làm thế nào để phát triển năng lực<br /> ở nhà trường”, (Đào Trọng Quang và Nguyễn Ngọc Nhị dịch). Nhà xuất bản Giáo dục, Hà<br /> Nội. phương pháp dạy học Sinh học ở trường trung học phổ thông, Đại Học Quốc Gia Hà Nội<br /> Khoa Sư Phạm.<br /> <br /> <br /> Tạp chí:<br /> 1. Lê Anh Chới (2003), “Dạy ngữ văn theo hướng tích hợp”, Tạp chí nghiên cứu giáo dục, số<br /> 67.<br /> 2. Nguyễn Xuân Cƣờng (2008), “Vận dụng quan điểm tích hợp vào dạy học nghề điện trong<br /> các trường dạy nghề của tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu”, Luận văn Thạc sĩ, Hà Nội.<br /> 3. Trần bá Hoành, “Dạy học tích hợp”, Tạp chí khoa học giáo duc, số 12.<br /> 4. Trần Bá Hoành (2000), “Định hướng việc tích hợp đào tạo chuyên môn và nghiệp. vụ<br /> trong các giáo trình ở Đại học Sư phạm”, Tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 02, tr.1.<br /> 5. Trần Bá Hoành (1999), “Phát triển trí sáng tạo của học sinh và vai trò của giáo viên”, Tạp<br /> chí nghiên cứu giáo dục, số 09.<br /> 6. Nguyễn Thanh Hùng (2006), “Tích hợp trong dạy hoc ngữ văn”, Tạp chí khoa học giáo<br /> dục, số 06.<br /> 7. Nguyễn Thế Hƣng (2007), “Một số kinh nghiệm để có một bài giảng hay”, kỷ yếu hội thảo<br /> khoa học, Đại học sư phạm Huế.<br /> 8. Nguyễn Thế Hƣng (2007), “Nâng cao chất lượng dạy học một số kiến thức khó môn Sinh<br /> học – Trung học phổ thông”, Tạp chí giáo dục, số 192, tr.40-42.<br /> 9. Nguyễn Thế Hƣng (2007), “Phương pháp phân tích nội dung sách giáo khoa để thiết kế<br /> bài giảng Sinh học”, tạp chí giáo dục, số 160, tr.39-41.<br /> 10. Lê Đức Ngọc (2005), Xây dựng chương trình đào tạo giáo viên dạy tích hợp các môn tự<br /> nhiên, các môn xã hội – nhân văn và các môn công nghệ, Kỷ yếu: Mục tiêu đào tạo và mô<br /> hình đại học sư phạm Việt Nam giai đoạn mới, tr.72-76.<br /> 11. Nguyễn Minh Phƣơng, Cao Thị Thặng (2002), “Xu thế tích hợp môn học trong nhà<br /> trường phổ thông”, Tạp chí giáo dục, số 2.<br /> 12. Đào Trọng Quang (1997), “Biên soạn SGK theo quan điểm tích hợp – Cơ sở lý luận và<br /> một số kinh nghiệm”. Tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 11, tr.24.<br /> <br /> <br /> <br /> 18<br /> 13. Dƣơng Tiến Sỹ (2001), “Giảng dạy tích hợp các khoa học nhằm nâng cao chất lượng giáo<br /> dục và đào tạo”, Tạp chí giáo dục, số 9.<br /> 14. Nguyễn hữu Tâm (2003), “Vận dụng quan điểm tích hợp vào bài học tác phẩm tự sự của<br /> Nam Cao ở nhà trường THPT”, Luận văn thạc sỹ, Hà Nội.<br /> 15. Trần Viết Thụ (1997), “Vận dụng nguyên tắc liên môn. Khi dạy học các vấn đề văn hoá<br /> trong SGK lịch sử THPT”, Tạp chí nghiên cứu giáo dục, số 12, tr.13.<br /> 16. Nguyễn Đăng Trung (2004), “Vận dụng quan điểm sư phạm tích hợp trong dạy học môn<br /> giáo dục học ở các trường cao đẳng sư phạm”, Luận văn thạc sỹ, Hà Nội.<br /> 17. Nguyễn Hồng Vân (2002.), “Xây dựng hệ thống câu hỏi tích hợp: một yêu cầu quan<br /> trọng trong dạy học ngữ văn chương trình mới”, Tạp chí giáo dục, số 23, tr.33.<br /> 18. Phạm Hồng Vân (2009), “Vận dụng quan điểm tích hợp trong dạy học những kiến thức<br /> khó – Sinh học 11”, Luận văn thạc sỹ, Hà Nội<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> 19<br />