Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang

Chia sẻ: Hinh Duyệt | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:89

Thêm vào BST

Báo xấu

47
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích cơ bản của luận văn này là nghiên cứu cơ sở lý luận về đánh giá công chức cấp xã, qua phân tích thực trạng đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, Luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm đổi mới công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn thạc sĩ Quản lý công: Đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN TRUNG LẬP ĐÁNH GIÁ CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN AN MINH, TỈNH KIÊN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN TRUNG LẬP ĐÁNH GIÁ CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN AN MINH, TỈNH KIÊN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Hoàng Mai TP. HỒ CHÍ MINH - 2017
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu này là của riêng cá nhân tôi. Các số liệu, kết quả được sử dụng minh họa trong luận văn này là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, chính xác, trung thực và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. TÁC GIẢ Trần Trung Lập
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu Luận văn, mặc dù còn gặp rất nhiều khó khăn về thời gian, thông tin, tư liệu, song được sự giúp đỡ nhiệt tình của các thầy giáo, cô giáo Học viện Hành chính Quốc gia cũng như các đồng chí trong các sở ban ngành của UBND tỉnh Kiên Giang, UBND huyện An Minh, tác giả đã hoàn thành luận văn: " Đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang " theo đúng thời gian và yêu cầu của Học viện. Với tình cảm trân trọng nhất, học viên xin cảm ơn tới: - Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, các thầy cô giáo khoa Sau Đại học và các phòng Khoa của Học viện. - Đặc biệt tác giả xin cảm ơn đến cô giáo Tiến sĩ: Hoàng Mai đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn. - Các đồng nghiệp công tác tại Văn phòng UBND tỉnh, Sở Nội vụ tỉnh, Phòng Nội vụ huyện, Chi cục Thống kê huyện đã nhiệt tình cung cấp số liệu giúp tôi hoàn thành luận văn. Trong quá trình viết luận văn, bản thân đã cố gắng tìm hiểu tài liệu, học hỏi kinh nghiệm để tổng hợp, phân tích, đánh giá. Tuy nhiên, do sự hiểu biết còn hạn chế, kinh nghiệm thực tế chưa nhiều vì vậy không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự góp ý của thầy cô giáo và độc giả. TÁC GIẢ Trần Trung Lập
DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1: Số lượng cán bộ cấp xã huyện An Minh năm 2016 theo chức danh 34 Bảng 2.2: Số lượng công chức cấp xã huyện An Minh năm 2016 theo chức danh 36 Bảng 2.3: Cơ cấu về giới tính, độ tuổi 37 Bảng 2.4: Trình độ đào tạo công chức cấp xã 38 Bảng 2.5: Kết quả phân loại đánh giá công chức cấp xã huyện An Minh năm 2016 43
MỤC LỤC Trang MỞ ĐẦU..........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài.................................................................2 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài............................................3 3.1. Mục đích.....................................................................................................3 3.2. Nhiệm vụ....................................................................................................4 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài.............................................4 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài.....................4 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài.....................................................5 7. Kết cấu của đề tài........................................................................................5 Chƣơng 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ ĐÁNH GIÁ CÔNG CHỨC CẤP XÃ……………………………………………………………………………5 1.1. Công chức cấp xã......................................................................................5 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò công chức cấp xã.......................................5 1.1.1.1. Khái niệm công chức cấp xã................................................................6 1.1.1.2. Đặc điểm công chức cấp xã..................................................................8 1.1.1.3. Vai trò công chức cấp xã...................................................................10 1.2. Đánh giá công chức cấp xã....................................................................12 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò đánh giá công chức cấp xã....................12 1.2.1.1. Khái niệm đánh giá công chức cấp xã................................................12 1.2.1.2. Đặc điểm đánh giá công chức............................................................13
1.2.1.3. Vai trò đánh giá công chức cấp xã.....................................................14 1.2.2. Nguyên tắc đánh giá công chức cấp xã................................................17 1.2.3. Nội dung đánh giá công chức cấp xã.....................................................19 1.2.4. Quy trình đánh giá công chức cấp xã....................................................22 1.3. Kinh nghiệm của một số địa phƣơng về đánh giá công chức cấp xã và bài học rút ra cho huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang ................................24 1.3.1. Kinh nghiệm của Đà Nẵng....................................................................25 1.3.2. Kinh nghiệm của Hải Dương................................................................26 1.3.3. Kinh nghiệm của Thành phố Hồ Chí Minh...........................................28 1.3.4. Bài học rút ra trong đánh giá công chức cấp xã cho huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang.............................................................................................29 Tiểu kết chƣơng 1..........................................................................................30 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG ĐÁNH GIÁ CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN AN MINH, TỈNH KIÊN GIANG................................................31 2.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội và đội ngũ công chức cấp xã huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang.................................................................31 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang. 2.1.1.1. Vị trí địa lý........................................................................................31 2.1.1.2. Đặc điểm dân cư.................................................................................31 2.1.1.3. Đặc điểm kinh tế - xã hội...................................................................32 2.1.2. Thực trạng đội ngũ công chức cấp xã ở huyện An Minh tỉnh Kiên Giang hiện nay................................................................................................33 2.1.3. Tác động của đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến việc đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang....................39
2.1.3.1. Tác động tích cực..............................................................................39 2.1.3.1. Tác động tiêu cực.............................................................................40 2.2. Phân tích thực trạng đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang hiện nay..............................................................................41 2.2.1. Nội dung đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh hiện nay........41 2.2.2. Phương pháp đánh giá công chức cấp xã..............................................45 2.2.3. Tiêu chí đánh giá công chức cấp xã......................................................46 2.2.4. Quy trình đánh giá công chức cấp xã...................................................48 2.3. Đánh giá chung về công tác đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang..................................................................................49 2.3.1. Kết quả đạt được....................................................................................49 2.3.2. Hạn chế..................................................................................................51 Tiểu kết Chƣơng 2.........................................................................................53 Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI CÔNG TÁC ĐÁNH GIÁ CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở HUYỆN AN MINH, TỈNH KIÊN GIANG HIỆN NAY.......................................................................................55 3.1. Quan điểm về đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang hiện nay......................................................................................55 3.1.1. Đánh giá công chức cấp xã phải đảm bảo sự lãnh đạo của Đảng.... ………………………………………………………………………………55 3.1.2. Đánh giá công chức cấp xã phải đúng pháp luật và phát huy dân chủ, phòng chống tiêu cực.......................................................................................57 3.1.3. Đánh giá công chức cấp xã phải chú trọng chất lượng, năng lực, khả năng của công chức.........................................................................................58
3.1.4. Công tác đánh giá công chức cấp xã phải định kỳ đánh giá và kịp thời xử lý kỷ luật khi vi phạm pháp luật................................................................60 3.2. Một số giải pháp đổi mới công tác đánh giá công chức cấp xã trên địa bàn huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang hiện nay.........................................61 3.2.1. Đánh giá công chức dựa trên tiêu chuẩn vị trí việc làm.......................61 3.2.2. Đa dạng các chủ thể đánh giá................................................................63 3.2.3. Hoàn thiện các tiêu chí đánh giá............................................................64 3.2.4. Đa dạng các phương pháp, hình thức đánh giá....................................67 3.2.5. Đổi mới quy trình đánh giá...................................................................70 Tiểu kết chƣơng 3..........................................................................................73 KẾT LUẬN....................................................................................................74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................75
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cán bộ, công chức luôn luôn có vai trò cực kỳ quan trọng, là cầu nối giữa Đảng, chính quyền, đoàn thể với nhân dân; thực hiện hoạt động quản lý nhà nước trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh trật tự, an toàn xã hội ở địa phương theo thẩm quyền được phân cấp, đảm bảo cho các chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, được triển khai thực hiện trong cuộc sống. Mọi chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước được thực hiện có hiệu quả, thành công hay không có phần đóng góp quan trọng của cán bộ, công chức. Bàn về vị trí, vai trò của cán bộ, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Cán bộ là dây chuyền của bộ máy. Nếu dây chuyền không tốt, không chạy thì động cơ dù có tốt, dù chạy, toàn bộ máy cũng bị tê liệt. Cán bộ là những người đem đường lối, chính sách của chính phủ, của đoàn thể thi hành trong nhân dân, nếu cán bộ dở thì chính sách hay cũng không thể thực hiện được. Người kh ng định: Cán bộ là gốc mọi công việc", Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”. Công chức cấp xã là bộ phận rất quan trọng trong toàn bộ cán bộ, công chức của Đảng và Nhà nước. Có vai trò đặc biệt quan trọng trong xây dựng và hoàn thiện bộ máy chính quyền cơ sở, trong hoạt động thi hành công vụ. Họ là những người trực tiếp tổ chức, thực hiện đường lối chủ trương của Đảng và chính sách sách pháp luật của Nhà nước trong cuộc sống; trực tiếp giải quyết các công việc hàng ngày liên quan đến đời sống của nhân dân; là cầu nối giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. Chính vì vậy, đánh giá đúng công chức cấp xã sẽ góp phần giúp chính quyền cấp cơ sở hoạt động hiệu lực, hiệu quả củng cố niềm tin vững chắc của nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước. Trong công tác đánh giá công chức là việc làm khó, rất nhạy cảm vì nó ảnh hưởng đến tất cả các khâu của công tác cán bộ, có ý nghĩa quyết định 1
trong việc phát hiện, tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí, sử dụng, đề bạt, khen thưởng, kỷ luật công chức. Nếu đánh giá đúng thì công chức phát huy được ưu điểm, khắc phục được nhược điểm không ngừng nâng cao phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng, năng lực và hiệu quả công việc. Những năm qua, công tác đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh có chuyển biến cả về nhận thức và cách làm, trong đó công tác đánh giá công chức nhìn chung đã thực hiện đúng quy trình và thủ tục, mở rộng dân chủ hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đánh giá công chức cấp xã mang tính hình thức, xuê xoa, chiếu lệ; thiếu tính chiến đấu, thiếu tinh thần xây dựng; việc đánh giá thường là cảm tính chưa có cơ sở khoa học và thực tiễn. Công tác đánh giá chưa phản ánh đúng năng lực, trình độ công chức chưa có được một cơ chế đánh giá công chức để tạo được động lực, khuyến khích người lao động làm việc có hiệu quả. Do đó, việc đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh là cấp thiết. Chính vì vậy, tôi chọn đề tài Đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang” để làm luận văn Thạc sỹ chuyên ngành quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài - Nội dung liên quan đến đánh giá công chức được một số tác giả quan tâm nghiên cứu như: Luận văn Hoàn thiện pháp luật về cán bộ công chức cấp xã ở nước ta hiện nay” của tác giả Nguyễn Thị Thanh (2006), Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh - Viện Nhà nước và Pháp luật. Luận văn đã đề cập đến tiêu chuẩn cán bộ công chức cấp xã; quản lý; sử dụng; chế độ đãi ngộ; khen thưởng, kỷ luật cán bộ công chức cấp xã và trình tự xây dựng và hình thức các văn bản pháp luật điều chỉnh về cán bộ công chức cấp xã. Tuy nhiên, công trình chưa đề cập đến tiêu chí và phương pháp về đánh giá công chức cấp xã. - Đề tài khoa học cấp cơ sở Mô hình quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả: Lý luận và thực tiễn” do tác giả Nsuyễn Thị Hồng Hải 2
chủ nhiệm năm 2011. Đề tài nghiên cứu mô hình quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả, các cấp độ quản lý thực thi theo định hướng kết quả, quy trình thực hiện. Nghiên cứu thực tiễn áp dụng mô hình quản lý thực thi công vụ theo định hướng kết quả ở một số nước trên thế giới, bao gồm các nước phát triển và đang phát triển nhằm đưa ra những đánh giá khách quan trong việc áp dụng mô hình làm cơ sở thực tiễn cho việc đề xuất giải pháp. - Tác giả Trần Thị Minh Phương (2011), Đánh giá công chức theo kết quả thực thi công vụ” Luận văn thạc sĩ Quản lý hành chính công. Luận văn đi sâu vào công tác đánh giá theo kết quả thực thi công vụ của công chức. - Tác giả Trần Ngọc Ánh (2015), Đánh giá công chức các phòng chuyên môn thuộc ủy ban nhân dân huyện Mỹ Lộc, tỉnh Nam Định”, Luận văn thạc sĩ Quản lý hành chính công. Tác giả đi sâu vào nghiên cứu vấn đề đánh giá công chức các phòng chuyên môn tại một UBND cấp huyện. - Tác giả Đào Thị Thanh Thủy: Đánh giá công chức theo kết quả thực thi công vụ”, Luận án Tiến sĩ Quản lý hành chính công (2016). Luận án đã làm rõ khái niệm, đặc điểm, ý nghĩa của đánh giá công chức theo kết quả thực thi công vụ. Đặc biệt làm rõ được các yếu tố cấu thành đánh giá công chức. Đồng thời, Luận án đã đề xuất các định hướng đổi mới đánh giá công chức ở Việt Nam. Do tầm quan trọng của vấn đề đánh giá công chức cấp xã, cho nên có ít đề tài khoa học nghiên cứu về đánh giá công chức nhà nước nói chung và đánh giá công chức cấp xã nói riêng. Đặc biệt là chưa có công trình, đề tài nào nghiên cứu về đánh giá công chức cấp xã trên địa bàn huyện An Minh. Vì vậy, tôi mạnh dạng nghiên cứu vấn đề này với mong muốn đóng góp một phần nhỏ vào việc luận giải những vấn đề mà lý luận và thực tiễn đang đặt ra. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài 3.1. Mục đích Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận về đánh giá công chức cấp xã, qua 3
phân tích thực trạng đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, Luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm đổi mới công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ Để thực hiện được mục đích nêu trên, luận văn có nhiệm vụ: - Hệ thống hoá cơ sở lý luận về đánh giá công chức cấp xã - Phân tích thực trạng đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang hiện nay, từ đó chỉ ra những kết quả, hạn chế và nguyên nhân của những kết quả, hạn chế đó. - Đề xuất một số giải pháp đổi mới hoạt động đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài - Đối tượng nghiên cứu: Đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang hiện nay. - Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu việc đánh giá công chức tại Ủy ban nhân dân 10 xã, 01 thị trấn ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang. Về thời gian: Nghiên cứu công tác đánh giá công chức cấp xã huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang từ năm 2011 đến nay. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của đề tài 5.1. Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về công tác cán bộ; quan điểm, đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước về đánh giá công chức hành chính nhà nước... 5.2. Phương pháp nghiên cứu: - Phương pháp thu thập thông tin và xử lý thông tin: Trên cơ sở số liệu thu thập được, tác giả có được cái nhìn tổng thể về công tác đánh giá công 4
chức cấp xã ở huyện An Minh hiện nay, để từ đó đề xuất một số giải pháp thực thi để lãnh đạo, quản lý, có thể tham khảo, quyết định các vấn đề về đánh giá công chức. - Phương pháp phân tích và tổng kết kinh nghiệm: Tác giả đã thực hiện tổng kết kinh nghiệm thông qua nghiên cứu tài liệu về đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh thời gian từ năm 2011 – 2016 qua tài liệu được lưu trữ tại phòng Nội vụ huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang. - Phương pháp so sánh: So sánh số liệu báo cáo các năm (từ năm 2011 đến năm 2016). Ngoài ra, luận văn còn sử dụng, kế thừa thành quả nghiên cứu của một số công trình nghiên cứu, bài viết, báo cáo, tài liệu liên quan. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài - Luận văn góp phần làm rõ một số vấn đề về cơ sở lý luận và thực tiễn đánh giá công chức cấp xã ở huyện An Minh, tỉnh Kiên Giang. - Đề xuất một số quan điểm, giải pháp nhằm nâng cao, đảm bảo chất lượng công chức cấp xã. - Luận văn có thể làm tư liệu tham khảo các nhà quản lý, tổ chức, cán bộ xây dựng quy hoạch, đào tạo, luân chuyển, bố trí sử dụng công chức cấp xã…. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục của luận văn gồm 3 chương, 08 tiết. 5
Chƣơng 1 CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ ĐÁNH GIÁ CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1. Công chức cấp xã 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, vai trò công chức cấp xã 1.1.1.1. Khái niệm công chức cấp xã Ở Việt Nam, công chức cấp xã chỉ được thừa nhận và hình thành từ khi Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh cán bộ, công chức năm 2003 được ban hành. Như vậy nếu phân định theo cấp hành chính thì công chức gồm công chức ở trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã. Việc thừa nhận công chức cấp xã là một bước đột phá, thể hiện sự thay đổi nhận thức có tính căn bản của các cơ quan nhà nước ở nước ta trong tiến trình cải cách nền hành chính nhà nước. Nhiều quốc gia trên thế giới cho rằng những người làm việc tại các cơ quan địa phương không gọi là công chức nhà nước mà gọi là công chức địa phương, nhưng địa vị pháp lý của họ tương tự như công chức nhà nước làm việc tại các cơ quan nhà nước ở trung ương. Quan niệm trên bắt nguồn từ việc không coi các cơ quan của địa phương là cơ quan nhà nước, mà đó chỉ là các cơ quan tự quản của cộng đồng. Ở nước ta, các cơ quan thuộc đơn vị hành chính cấp xã như Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân đều là những cơ quan nhà nước. Vì vậy, công chức cấp xã là công chức nhà nước là điều hợp lý. Tuy nhiên, do tính chất hoạt động của công chức cấp xã có những đặc điểm riêng nên nhà nước cần phải có các qui định đối với công chức cấp xã cho phù hợp. Theo Luật cán bộ, công chức năm 2008, công chức cấp xã là công dân Việt Nam được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách nhà nước. Theo quy định tại khoản 3, Điều 4 của Luật cán bộ, công chức năm 2008, công chức cấp xã có các chức danh sau đây: 6
- Trưởng Công an (nơi chưa bố trí lực lượng công an chính quy); - Chỉ huy trưởng Quân sự; - Văn phòng - thống kê; - Địa chính - xây dựng - đô thị và môi trường (đối với phường, thị trấn) hoặc địa chính - nông nghiệp - xây dựng và môi trường (đối với xã); - Tài chính - kế toán; - Tư pháp - hộ tịch; - Văn hóa - xã hội. Thông tư số 06/2012/TT-BNV, ngày 30/10/2012 của Bộ Nội vụ hướng dẫn về chức trách, tiêu chuẩn cụ thể, nhiệm vụ và tuyển dụng công chức xã, phường, thị trấn quy định chức trách của công chức cấp xã là làm công tác chuyên môn thuộc biên chế của Ủy ban nhân dân cấp xã, có trách nhiệm tham mưu, giúp Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện chức năng quản lý nhà nước về lĩnh vực công tác được phân công và thực hiện các nhiệm vụ khác do Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã giao. Luật cán bộ, công chức cũng phân định công chức cấp xã với cán bộ cấp xã là công dân Việt Nam, được bầu cử giữ chức vụ theo nhiệm kỳ trong Thường trực Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Bí thư, Phó Bí thư Đảng ủy, người đứng đầu tổ chức chính trị - xã hội Cán bộ cấp xã, công chức cấp xã giống nhau ở các dấu hiệu đều là công dân Việt Nam, được giao giữ một công vụ thường xuyên, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách. Tuy nhiên công chức cấp xã khác cán bộ cấp xã ở những điểm sau: - Công chức cấp xã chỉ có trong cơ quan hành chính ở cấp xã là Ủy ban nhân dân, còn cán bộ cấp xã có cả trong cơ quan của Đảng, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và các tổ chức chính trị- xã hội ở cấp xã. - Công chức được giao giữ một chức danh mang tính chuyên môn, nghiệp vụ nên ổn định hơn so với cán bộ cấp xã gắn với cơ chế bầu cử. 7
Qua phân tích các quy định trên đây, có thể rút ra khái niệm công chức cấp xã như sau; công chức cấp xã là công dân Việt Nam đáp ứng các yêu cầu tuyển dụng về chuyên môn, nghiệp vụ, phù hợp với các điều kiện thực tế của cấp xã theo quy định của pháp luật về công chức cấp xã được tuyển dụng giữ một chức danh chuyên môn, nghiệp vụ thuộc Ủy ban nhân dân cấp xã, trong biên chế và hưởng lương từ ngân sách Nhà nước. 1.1.1.2. Đặc điểm công chức cấp xã Thứ nhất, về tiêu chuẩn đối với công chức cấp xã. Công chức cấp xã gồm các cá nhân đáp ứng các yêu cầu nhất định về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, phẩm chất đạo đức, chính trị, sức khỏe... nhằm triển khai thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà nước trên các lĩnh vực thuộc thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã. Theo quy định tại Thông tư 06/2012/TT-BNV ngày 30/10/2012 của Bộ Nội vụ, công chức cấp xã phải có trình độ chuyên môn phù hợp từ trung cấp trở lên. Chính vì vậy, công chức xã có sự đồng nhất và tương đối đạt chuẩn về trình độ chuyên môn nghiệp vụ. Như vậy có thể thấy rằng do tính chất công việc, nhu cầu sử dụng và khả năng đáp ứng mà hiện nay so với công chức chính quyền trung ương và cấp chính quyền địa phương khác thì tiêu chuẩn đối với công chức cấp xã thường thấp hơn. Thứ hai, về hoạt động thực thi công vụ. công chức cấp xã làm việc trong Ủy ban nhân dân cấp xã là cấp cơ sở trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, gắn liền với cộng đồng làng xã và các tổ chức tự quản của dân cư. Về chức năng, nhiệm vụ chủ yếu là quản lý hành chính nhà nước gắn với việc giải quyết các công việc có tính tự quản ở cơ sở. Chính những dấu hiệu này đã xác định đặc điểm về hoạt động của công chức cấp xã khác với cán bộ, công chức cấp trên. công chức cấp xã gần dân nhất, trực tiếp tham gia tổ chức các hoạt động quản lý, điều hành các công việc hành chính và trực tiếp tổ chức thi hành pháp luật ở xã, phường, thị trấn. công chức cấp xã trực tiếp tham mưu cho lãnh đạo Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc điều hành, chỉ đạo công tác, 8
chất lượng của công chức cấp xã sẽ góp phần quyết định đến hiệu lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước ở cấp xã. Thứ ba, công chức cấp xã hoạt động liên tục, ổn định, thường xuyên, giải quyết các công việc hàng ngày ở cấp xã. Tuy nhiên so với với công chức hành chính nhà nước nói chung công chức cấp xã là lực lượng mang tính thiếu ổn định hơn do thường có sự luân chuyển, điều động, sắp xếp lại công việc nhất là sau mỗi kỳ bầu cử. công chức cấp xã tuy là công chức thừa hành nhưng cũng chính là nguồn của cán bộ lãnh đạo quản lý ở cơ sở nên sau các kỳ bầu cử thường có nhiều biến động, thay đổi. Thứ tư, công chức cấp xã phải kiêm nhiệm nhiều việc. Mặc dù được đào tạo ở một chuyên ngành nhất định nhưng khi thực thi công vụ ở cơ sở công chức xã lại phải thực hiện việc quản lý, tham mưu và thực thi công vụ trên quy mô, phạm vi rộng với nhiều lĩnh vực, chuyên ngành khác nhau. Ví dụ như chức danh công chức địa chính - xây dựng vừa phải thực hiện nhiệm vụ quản lý đất đai, quản lý quy hoạch, quản lý nhà và hạ tầng kỹ thuật, quản lý đô thị (ở phường, thị trấn) và quản lý nông nghiệp (ở xã), quản lý bảo vệ môi trường, hoà giải tranh chấp, tiếp nhận đơn thư khiếu nại, tố cáo về đất đai, tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật về đất đai. Thứ năm, phần lớn công chức cấp xã là người địa phương, sinh sống tại địa phương nên có ưu điểm là có sự am hiểu về văn hoá, phong tục tập quán của địa phương, nắm bắt rõ tâm lý, tình cảm của nhân dân, làm tốt công tác tuyên truyền nhân dân thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương. Tuy nhiên, cũng chính vì là người địa phương nên công chức cấp xã lại bị chi phối bởi nhiều mối quan hệ tình cảm "phi nội tắc ngoại", "trong họ ngoài làng", cùng với tư duy nông nghiệp tạo nên lối làm việc "duy tình", chủ quan cá nhân, ảnh hưởng đến năng lực thực thi công vụ của công chức và hiệu quả hoạt động thực thi công vụ ở cơ sở. Vì vậy, việc chia rẽ đoàn kết nội bộ ở cơ sở theo nhóm quyền lực, hay 9
hiện tượng bè phái trong công chức ở mỗi xã thường xảy ra ở nhiều địa phương; tâm lý một người làm quan cả họ được nhờ" hay hiện tượng mà dư luận xã hội vẫn đề cập người quan họ làm quan theo họ" vẫn diễn ra phổ biến. Như vậy có thể thấy rằng khác với công chức nhà nước ở các cấp khác, công chức cấp xã đều hội tụ đủ những đặc điểm, đặc trưng cho các vai trò khác nhau mà họ phải thể hiện như: công dân, người đồng hương, bà con, họ hàng, người đại diện cho cộng đồng, cho nhà nước. Các vai trò này của công chức cấp xã có tính thống nhất và mâu thuẫn, trong mỗi điều kiện, hoàn cảnh riêng, chi phối các hoạt động công vụ của họ, nhất là trong việc giải quyết những vấn đề có liên quan đến mối quan hệ giữa các lợi ích cá nhân - cộng đồng - nhà nước. Thứ sáu, công chức cấp xã gồm công chức ở xã, thị trấn và phường có sự khác nhau về hoạt động. Chính quyền và công chức xã, thị trấn đóng vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước trên tất cả các lĩnh vực; quyết định việc phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống của nhân dân xã, thị trấn. Còn chính quyền phường và công chức phường đóng vai trò quan trọng trong việc chỉ đạo các phong trào văn hóa, xã hội, đảm bảo trật tự trị an đường phố và tổ chức thực hiện các nhiệm vụ cấp trên giao. Tất cả các đặc điểm trên có ảnh hưởng và chi phối đến năng lực thực thi công vụ, đến chất lượng và hiệu quả công việc của người công chức cấp xã đòi hỏi phải xem xét đầy đủ, nghiêm túc khi tiến hành nghiên cứu hoàn thiện các tiêu chí, phương pháp đánh giá đối với công chức cấp xã trong thực tiễn. 1.1.1.3. Vai trò công chức cấp xã Thứ nhất, công chức cấp xã là lực lượng trực tiếp triển khai các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, cơ sở; triển khai thực hiện quy định pháp luật nhằm quản lý toàn diện, mọi mặt đời sống kinh tế - xã hội ở cơ sở. Chính vì vậy có thể nói rằng chất lượng của công chức cấp xã quyết định trực tiếp đến hiệu lực, hiệu quả quản lý hành chính nhà nước ở 10