Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:96

Thêm vào BST

Báo xấu

18
lượt xem 10
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội" được hoàn thành với mục tiêu nhằm phân tích, đánh giá thực trạng tố cáo và giải quyết tố cáo về đất đai đô thị trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội, đề xuất giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo trong giai đoạn hiện nay.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ KIM OANH GIẢI QUYẾT TỐ CÁO TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ KIM OANH GIẢI QUYẾT TỐ CÁO TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ Ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS Nguyễn Quốc Sửu HÀ NỘI - NĂM 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn đúng quy định. Đề tài luận văn này phù hợp với vị trí, chức vụ, đơn vị công tác của tôi và chưa được công bố trước đây. TÁC GIẢ
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................. 1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................................... 3 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ............................................................. 5 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu.............................................................. 6 5. Cơ sở lý luận, phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn .................................................................................................. 6 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn ................................................ 7 7. Kết cấu luận văn .......................................................................................... 8 Chƣơng 1 .......................................................................................................... 9 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA GIẢI QUYẾT TỐ CÁO .............. 9 TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI ..................................................................... 9 1.1. Những vấn đề lý luận về giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai ....... 9 1.1.1. Khái niệm giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai............................... 9 1.1.1.1. Khái niệm tố cáo trong lĩnh vực đất đai .............................................. 9 1.2. Nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai ................................................................................................... 22 1.2.1. Nguyên tắc giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai ........................... 22 1.2.2. Thẩm quyền giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai ......................... 23 1.2.3. Trình tự, thủ tục giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai .................. 26 1.3. Yếu tố ảnh hƣởng đến giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai ........ 35 1.3.1. Sự hoàn thiện pháp luật....................................................................... 35 1.3.2. Sự phát triển kinh tế và giá trị của đất đai ở đô thị ............................ 36 1.3.3. Năng lực và ý thức trách nhiệm của cán bộ, công chức giải quyết tố cáo về đất đai .................................................................................................. 36 1.3.4. Nhận thức của người dân ở đô thị ...................................................... 37 1.3.5. Các yếu tố khác .................................................................................... 37
Kết luận Chƣơng 1 ........................................................................................ 39 Chƣơng 2 ........................................................................................................ 40 THỰC TRẠNG GIẢI QUYẾT TỐ CÁO TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI40 2.1. Khái quát về điều kiện địa lý, tình hình kinh tế- xã hội ảnh hƣởng đến giải quyết tố cáo về đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân ... 40 2.1.1. Điều kiện địa lý ..................................................................................... 40 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội .................................................................... 41 2.2. Tình hình tố cáo về đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân ............. 41 2.3. Tình hình giải quyết tố cáo về đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân.. 50 2.3.1. Về công tác tiếp công dân, xử lý đơn thư............................................ 50 2.3.3. Việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn trong giải quyết tố cáo ............ 51 2.3.5. Kết quả kiếm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc tố cáo, tồn đọng, bức xúc kéo dài ...................................................................................................... 56 2.3.6. Công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm thực hiện pháp luật về tố cáo ................................................................................................................... 57 2.4. Đánh giá hoạt động giải quyết tố cáo về đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân.......................................................................................... 57 2.4.1. Kết quả đạt được................................................................................... 57 2.4.2. Yếu kém và nguyên nhân yếu kém ...................................................... 59 Kết luận Chƣơng 2 ........................................................................................ 63 Chƣơng 3 ........................................................................................................ 64 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM GIẢI QUYẾT TỐ CÁO TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN THANH XUÂN, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ......................................................... 64 3.1. Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng về tố cáo và giải quyết tố cáo ..................................................................................................... 64 3.1.1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về tố cáo và giải quyết tố cáo ....................... 64
3.1.2. Quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam về tố cáo và giải quyết tố cáo ................................................................................................................... 67 3.2. Quan điểm bảo đảm giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai ở quận Thanh Xuân ......................................................................................... 70 3.2.2. Hoàn thiện chính sách, pháp luật về đất đai, đồng thời tăng cường các yếu tố nhằm hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về đất đai, quản lý nhà nước về tố cáo trên địa bàn Thành phố Hà Nội nói chung, quận Thanh Xuân nói riêng ................................................................................................ 73 3.3. Đề xuất giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân ......................................................... 74 3.3.1. Tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Luật Tố cáo năm 2018 và văn bản quy phạm pháp luật liên quan .............................................................................. 74 3.3.2. Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực và trách nhiệm của cán bộ, công chức giải quyết tố cáo về đất đai ở đô thị ....................................... 78 3.3.3. Nâng cao hiệu quả hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai đô thị, pháp luật về tố cáo .............................................................................. 79 3.3.4. Tổ chức tốt công tác tiếp công dân ...................................................... 80 3.3.5. Huy động sự tham gia của hệ thống chính trị và xã hội vào công tác giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai ......................................................... 81 3.3.6. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm giải quyết tố cáo về đất đai .................................................................................................. 82 3.3.7. Các điều kiện khác ............................................................................... 82 Kết luận Chƣơng 3 ........................................................................................ 84 KẾT LUẬN .................................................................................................... 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 86
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Để hướng đến Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa (XHCN), xã hội công bằng, dân chủ, văn minh với nền kinh tế minh bạch, thì công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo có nhiệm vụ, vai trò cực kỳ quan trọng. Do đó ngày 26-5-2014, Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị số 35-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác tiếp dân, giải quyết tố cáo, nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cả hệ thống chính trị về vấn đề này. Giải quyết khiếu nại, tố cáo của nhân dân là trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị xã hội. Nhà nước phải đảm bảo và không ngừng phát huy quyền làm chủ mọi mặt của nhân dân, nghiêm trị mọi hành vi xâm phạm lợi ích Nhà nước và nhân dân, xây dựng đất nước giàu mạnh, thực hiện công bằng xã hội, mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện. Quyền khiếu nại, tố cáo liên quan chặt chẽ với các quyền và nghĩa vụ cơ bản khác của công dân, là quyền dân chủ trực tiếp, là một nội dung quan trọng của chế định dân chủ XHCN để công dân thông qua đó tích cực tham gia vào việc quản lý Nhà nước, quản lý xã hội [1]. Nước ta đang trong thời kỳ thực hiện công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, nhiều dự án như các khu công nghiệp, nhà máy, các khu đô thị mới, khu dân cư đang được triển khai xây dựng một cách mạnh mẽ. Để thực hiện được các nhiệm vụ trên và mang tính khả thi thì mặt bằng đất đai là một trong những nhân tố quan trọng, nó quyết định đến hiệu quả của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, ảnh hưởng đến cả tiến trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá của đất nước. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng cũng như quá trình thực hiện các quan hệ về đất đai vẫn luôn xảy ra những biến động, mâu thuẫn, bất đồng làm cho những chính sách, quyết định của cơ quan nhà nước không
2 được thực thi hoặc thực thi không đầy đủ. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến tố cáo về đất đai nảy sinh, ngày càng trở nên bức xúc và gia tăng cả về số lượng lẫn tính chất phức tạp. Vì vậy, giải quyết tố cáo về đất đai ở đô thị đã trở thành một trong những nội dung quan trọng của công tác quản lý nhà nước về đất đai nói chung. Giải quyết tố cáo về đất đai đô thị nhằm giải quyết các mâu thuẫn trong quan hệ đất đai đô thị, nó liên quan đến nhiều vấn đề phức tạp thuộc về pháp luật và những quan hệ xã hội khác, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi thiết thực của các tổ chức, cá nhân. Để giải quyết một vụ việc tố cáo về đất đai đô thị không gây bức xúc trong quần chúng nhân dân, đạt được mục tiêu "thấu tình, đạt lý", đảm bảo được tính khả thi trong thực tiễn đòi hỏi tổng hợp nhiều yếu tố: đó là xử lý nghiêm các trường hợp cố tình trì hoãn việc giải quyết tố cáo về đất đai; đó là tuyên truyền sâu rộng, đúng trọng tâm các quy định của pháp luật về khiếu nại, tố cáo, pháp luật về đất đai; đó là hoàn thiện các quy định liên quan đến nội dung [2]. Việc giải quyết tố cáo, đặc biệt là về lĩnh vực đất đai nếu thực hiện không tốt có thể gây nên sự bất ổn định hoặc có khả năng trực tiếp gây nên sự bất ổn định chính trị - xã hội. Trong những năm gần đây, công tác tiếp công dân, giải quyết tố cáo đã được quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội quan tâm chỉ đạo, giải quyết có chất lượng, hiệu quả. Tuy nhiên, công tác giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai đô thị vẫn còn tồn tại những hạn chế như: Một số vụ việc chưa được giải quyết kịp thời hoặc được giải quyết nhưng chưa đúng quy định của pháp luật; tinh thần trách nhiệm của một bộ phận cán bộ, công chức trong thực hiện nhiệm vụ giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai chưa cao; việc giải quyết tố cáo về đất đai đô thị có nơi làm chưa triệt để, còn có biểu hiện ngại khó, ngại va chạm, chưa thực hiện tốt việc tổ chức đối thoại với người tố cáo; một số vụ việc đã thanh tra, kiểm tra, có kết luận nhưng chậm ban hành quyết định giải
3 quyết khiếu nại, tố cáo; kiến thức, ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật về tố cáo trong lĩnh vực đất đai đô thị của một bộ phận cán bộ, công chức, nhân dân còn hạn chế. Xét ở góc độ pháp luật về tố cáo, năm 2018, Luật Tố cáo được sửa đổi, bổ sung, có nhiều điểm mới nhằm tăng cường trách nhiệm của cơ quan, người có thẩm quyền, trách nhiệm trong giải quyết tố cáo nói chung, trong đó có lĩnh vực đất đai [21]. Từ đây, nhiều văn bản pháp quy được ban hành để hướng dẫn thi hành Luật Tố cáo 2018, trong đó có công tác giải quyết tố cáo về lĩnh vực đất đai ở quận Thanh Xuân. Chính vì vậy, việc nghiên cứu những quy định của pháp luật về tố cáo trong lĩnh vực đất đai; đánh giá tình hình tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, kết quả thực hiện công tác giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai đô thị từ thực tiễn quận Thanh Xuân để làm rõ những ưu điểm, hạn chế trong công tác giải quyết tố cáo về đất đai đô thị, từ đó tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả công tác giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai đô thị trên địa bàn quận Thanh Xuân là vấn đề có ý nghĩa cả về lý luận và thực tiễn. Xuất phát từ mục đích và ý nghĩa đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “Giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Quản lý công. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Có nhiều công trình khoa học, tài liệu nghiên cứu được công bố liên quan đến vấn đề tố cáo về đất đai, giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai, ở nhiều mức độ, giác độ và phạm vi nghiên cứu không giống nhau. Có thể kể tới một số công trình như: TS. Doãn Hồng Nhung (2014), kỹ năng áp dụng pháp luật trong giải quyết tranh chấp đất đai ở Việt Nam. Sách chuyên khảo, Nxb Đại học Quốc
4 gia Hà Nội. Tài liệu giới thiệu một kiến thức cơ bản và nâng cao kỹ năng áp dụng pháp luật trong giải quyết đất đai đai vào thực tiễn [19]. TS. Doãn Hồng Nhung (2013), pháp luật về thanh tra và xử lý vi phạm pháp luật đất đai ở Việt Nam. Sách chuyên khảo. Sách giới thiệu quy định pháp luật về công tác thanh tra và xử phạt hành chính trong công tác quản lý đất đai còn buông lỏng để xẩy ra nhiều thiếu sót, vi phạm như: Quy hoạch sử dụng đất thiếu tính khả thi, không đồng bộ; việc giao, cho thuê đất không đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục; lấn chiếm đất công để sử dụng; chuyển nhượng trái phép; cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thu tiền sử dụng đất không đúng quy định [20]. Trần Ngân Hà (2016), pháp luật về giải quyết khiếu nại tố cáo ở Việt Nam. Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả nghiên cứu về quy định pháp luật khiếu nại hiện hành và thực tiễn giải quyết khiếu nại, tố cáo ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp hoàn thiện quy định pháp luật về khiếu nại, tố cáo trong thời gian tới [15]. Nguyễn Thị Hồng Thơm (2018), hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước ở Ninh Bình hiện nay. Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả luận văn đã nghiên cứu thực trạng và đánh giá hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính trên địa bàn tỉnh Ninh Bình. Trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước ở Ninh Bình trong thời gian tới [36]. Phạm Anh Tuấn, cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam hiện nay và vấn đề hoàn thiện. Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả luận văn thực tiễn và đánh giá cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính và đề xuất giải pháp hoàn thiện cơ chế giải quyết khiếu nại hành chính ở Việt Nam trong thời gian tới [37].
5 Nguyễn Ngọc Linh, thực thi pháp luật về giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh. Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả luận văn nghiên cứu tình tình thực thi pháp luật về giải quyết khiếu nại và đề xuất hoàn thiện pháp luật khiếu nại, tố cáo 16[]. Võ Nguyên Chương, thi hành pháp luật giải quyết khiếu nại, tố cáo về đất đai trên địa bàn thành phố Đà Nẵng. Luận văn Thạc sĩ, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Tác giả luận văn nghiên cứu tình tình thực thi pháp luật về giải quyết khiếu nại trên địa bàn thành phố Đà Nẵng và đề xuất nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại, tố cáo ở địa phương trong thời gian tới [12]. Các công trình, bài viết đã làm rõ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về khiếu nại, tố cáo, giải quyết khiếu nại, tố cáo, từ góc độ luật học, khoa học quản lý, khoa học thanh tra,… Trong đó có tố cáo và giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai. Đây là những tài liệu tham khảo quý báu cho Luận văn. Qua tìm hiểu, đến nay, chưa có công trình nào nghiên cứu riêng về hoạt động giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội dưới góc độ khoa học quản lý công, nhất là từ sau khi Luật Tố cáo năm 2018 có hiệu lực. Do vậy, việc nghiên cứu đề tài là cần thiết, đáp ứng được nhu cầu về lý luận và thực tiễn, nhằm kiến nghị những giải pháp hoàn thiện pháp luật cũng như công tác giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng tố cáo và giải quyết tố cáo về đất đai đô thị trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội, đề xuất giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo trong giai đoạn hiện nay.
6 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và pháp lý về giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai. - Phân tích tình hình đơn thư tố cáo về đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. - Phân tích thực trạng và đánh giá kết quả đạt được, yếu kém và nguyên nhân yếu kém trong hoạt động giải quyết tố cáo trên địa bàn quận Thanh Xuân trong giai đoạn hiện nay. - Đề xuất giải pháp và kiến nghị nhằm bảo đảm giải quyết tố cáo trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội trong giai đoạn tới. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động giải quyết tố cáo về đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội giai đoạn hiện nay. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về nội dung: Giải quyết tố cáo về đất đai; - Về phạm vi đối tượng: Các vụ việc tố cáo thuộc thẩm quyền giải quyết của UBND quận Thanh Xuân; - Về không gian: Ở quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội - Về thời gian: Từ năm 2017 đến hết năm 2022. 5. Cơ sở lý luận, phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Cơ sở lý luận Quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh, pháp luật của Nhà nước về khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo, gắn liền với tăng cường
7 bảo đảm quyền công dân, xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa và Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. 5.2. Phương pháp luận Đề tài được thực hiện trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử trong khoa học chính trị Mác – Lênin, phương pháp quản lý công mới hiện nay. 5.3. Phương pháp nghiên cứu Để giải quyết các vấn đề do đề tài đặt ra, luận văn sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp thống kê, phương pháp phân tích, tổng hợp. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Luận văn làm phong phú thêm lý luận quản lý công trong lĩnh vực cơ bản của đời sống xã hội - giải quyết tố cáo về đất đai, gắn liền với quyền tài sản và quyền công dân, đó là quyền tố cáo và quyền tài sản đối với đất đai. - Luận văn là nguồn tư liệu tổng hợp về thực trạng giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai đô thị ở quận Thanh Xuân; cung cấp thêm các luận cứ khoa học trong công tác giải quyết tố cáo về đất đai đô thị tại địa phương trong thời gian tới. - Từ các đề xuất tại khóa luận có thể là những gợi ý để tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, nâng cao chất lượng về tố cáo, giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai đô thị trên địa bàn quận Thanh Xuân nói riêng và cả nước nói chung, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực hiện quyền tố cáo và giải quyết tố cáo, từ đó hạn chế những bức xúc, điểm nóng có thể gây nên sự bất ổn định chính trị - xã hội.
8 7. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn gồm 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý của giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai. Chương 2: Thực trạng giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội. Chương 3: Quan điểm và giải pháp bảo đảm giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai trên địa bàn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội.
9 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA GIẢI QUYẾT TỐ CÁO TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI 1.1. Những vấn đề lý luận về giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai 1.1.1. Khái niệm giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai 1.1.1.1. Khái niệm tố cáo trong lĩnh vực đất đai Tố cáo trong lĩnh vực đất đai được điều chỉnh bởi văn bản pháp luật về tố cáo và văn bản pháp luật về đất đai. Pháp luật về tố cáo điều chỉnh chung về tố cáo trong các lĩnh vực, còn pháp luật đất đai gồm nhiều nội dung, trong đó có chế định về tố cáo. Việc nhận diện khái niệm tố cáo trong lĩnh vực đất đai cũng được hình thành từ 02 văn bản pháp luật nêu trên. Theo Điều 2, Luật Tố cáo năm 20181 (Luật số 25/2018/QH14 ngày 12/6/2018, có hiệu lực thi hành ngày từ ngày 01/01/2019) thì: “1. Tố cáo là việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật này báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, bao gồm: a) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ; b) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực. 2. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ là tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ của các đối tượng sau đây: 1
10 a) Cán bộ, công chức, viên chức; người khác được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ; b) Người không còn là cán bộ, công chức, viên chức nhưng đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật trong thời gian là cán bộ, công chức, viên chức; người không còn được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ nhưng đã thực hiện hành vi vi phạm pháp luật trong thời gian được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ; c) Cơ quan, tổ chức. 3. Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực là tố cáo về hành vi vi phạm pháp luật về quản lý nhà nước trong các lĩnh vực của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào về việc chấp hành quy định của pháp luật, trừ hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ. 4. Người tố cáo là cá nhân thực hiện việc tố cáo. 5. Người bị tố cáo là cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi bị tố cáo [21]. Theo cách tiếp cận của Luật Tố cáo thì có thể phân thành các lĩnh vực có nội dung tố cáo, như sau: (1) Tố cáo có nội dung tố giác và tin báo về tội phạm: Luật này hướng dẫn thực hiện theo quy định của pháp luật về tố tụng hình sự (Khoản 2 Điều 3); (2) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ trong cơ quan hành chính nhà nước: Do Chính phủ quy định cụ thể. Theo Luật Tố cáo 2018, Chính phủ đã ban hành các văn bản sau để hướng dẫn thi hành Luật: Nghị định 31/2019/NĐ-CP hướng dẫn Luật tố cáo, Nghị định 22/2019/NĐ-CP quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo trong Công an nhân dân, Nghị định 28/2019/NĐ-CP quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo trong Quân đội nhân dân.
11 (3) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ trong Tòa án nhân dân: Do Chánh án TANDTC quy định cụ thể (Thông tư 01/2020/TT-TANDTC quy định về giải quyết khiếu nại, tố cáo trong Tòa án nhân dân). (4) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ trong Viện kiểm sát nhân dân: Do Viện trưởng VKSNDTC quy định cụ thể. (5) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ trong Kiểm toán nhà nước: Do Tổng Kiểm toán nhà nước quy định cụ thể. (6) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ trong cơ quan khác của Nhà nước như: Quốc hội, Hội đồng nhân dân, đơn vị sự nghiệp công lập. (7) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ của người có chức danh, chức vụ trong doanh nghiệp nhà nước. (8) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện nhiệm vụ, công vụ trong tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội. (9) Tố cáo hành vi vi phạm pháp luật của người được giao thực hiện nhiệm vụ, công vụ mà không phải là cán bộ, công chức, viên chức. Chương VII của Luật Tố cáo quy định về “Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức trong việc quản lý công tác giải quyết tố cáo”. Tại Điều 60 về “Trách nhiệm của Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Kiểm toán nhà nước, cơ quan khác của Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội” quy định: “Căn cứ vào Luật này, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Kiểm toán nhà nước, cơ quan khác của Nhà nước không thuộc hệ
12 thống hành chính nhà nước, cơ quan có thẩm quyền của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội hướng dẫn việc thực hiện pháp luật về tố cáo và giải quyết tố cáo trong phạm vi cơ quan, tổ chức mình phù hợp với đặc thù tổ chức, hoạt động của cơ quan, tổ chức mình.” (Khoản 3) [21]. Trong Chương IX về “Điều khoản thi hành” Luật, có Điều 67 về “Quy định chi tiết” quy định: “Chính phủ quy định chi tiết Chương VI của Luật này và các điều, khoản được giao trong Luật; quy định về tố cáo và giải quyết tố cáo trong Quân đội nhân dân và Công an nhân dân”[21]. Như vậy, có thể thấy khái niệm “tố cáo” theo Luật Tố cáo năm 2018 là khái niệm theo nghĩa rộng nhất, trong đó, có nội dung tố cáo hành vi vi phạm trong công tác quản lý hành chính nhà nước, hay còn gọi là tố cáo hành chính. Trong phạm vi luận văn này, tố cáo trong lĩnh vực đất đai được xác định thuộc loại tố cáo hành chính. - Nội dung tố cáo theo pháp luật đất đai: Chương 13 của Luật Đất đai năm 2013 quy định về “Giám sát, thanh tra, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm về đất đai”, trong đó, nội dung về tố cáo được quy định ở mục 2 – “thanh tra, giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm về đất đai”, tại Điều 205. Điều 205 quy định: “Điều 205. Giải quyết tố cáo về đất đai 1. Cá nhân có quyền tố cáo vi phạm pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai. 2. Việc giải quyết tố cáo vi phạm pháp luật về quản lý và sử dụng đất đai thực hiện theo quy định của pháp luật về tố cáo”[23]. Như vậy, Luật Đất đai 2013 khoanh định đối tượng, phạm vi của tố cáo trong lĩnh vực đất đai gồm:
13 i) hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý đất đai và; ii) hành vi vi phạm pháp luật trong sử dụng đất đai. Các hành vi này phát sinh trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước về đất đai - quản lý và sử dụng đất, theo các phân loại trên, thuộc loại tố cáo hành chính [23]. Hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý đất đai là hành vi của người mà theo quy định của pháp luật, có chức vụ, có thẩm quyền, trách nhiệm trong công tác quản lý đất đai, nhưng đã có hành vi vi phạm/có dấu hiệu vi phạm các nguyên tắc, các quy định pháp luật về công vụ - quản lý đất đai. Hành vi vi phạm pháp luật trong sử dụng đất đai là hành vi phát sinh trong quá trình sử dụng đất của các chủ thể sử dụng đất, vi phạm các nguyên tắc, các quy định pháp luật về sử dụng đất. Trên cơ sở nhận diện các khái niệm về Tố cáo (theo Luật Tố cáo 2018) và nội dung tố cáo về đất đai (theo quy định của Luật Đất đai 2013), có thể hình thành khái niệm tố cáo trong lĩnh vực đất đai như sau: Tố cáo trong lĩnh vực đất đai: Là việc cá nhân theo thủ tục quy định của Luật Tố cáo và Luật Đất đai, báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật trong quản lý và sử dụng đất của bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. 1.1.1.2. Khái niệm giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai Điều 2 Luật Tố cáo 2018 định nghĩa: Giải quyết tố cáo là việc thụ lý, xác minh, kết luận nội dung tố cáo và xử lý kết luận nội dung tố cáo của người giải quyết tố cáo (Khoản 7). Người giải quyết tố cáo là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tố cáo (Khoản 6) [21].
14 Từ cách phân loại trên, tố cáo trong lĩnh vực đất đai được khoanh vùng và phân định vào nhóm tố cáo hành chính, và do đó, cũng như theo quy định, thẩm quyền giải quyết tố cáo thuộc cơ quan hành chính nhà nước. Điều này có nghĩa, giải quyết tố cáo chính là hoạt động hành chính nhà nước để thực hiện chức năng, nhiệm vụ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý hành chính nhà nước. Việc giải quyết tố cáo được thực hiện theo thủ tục chặt chẽ được luật định. Như vậy, giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai là hoạt động hành chính nhà nước, do cơ quan, người có thẩm quyền thực hiện theo thủ tục chặt chẽ được quy định, để thụ lý, xác minh, kết luận nội dung tố cáo và xử lý kết luận nội dung tố cáo trong lĩnh vực đất đai, nhằm bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. 1.1.2. Đặc điểm tố cáo và giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai Tố cáo và giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai có đầy đủ đặc điểm của tố cáo và giải quyết tố cáo nói chung, tố cáo và giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai nói riêng. Cụ thể: Thứ nhất, tố cáo và giải quyết tố cáo trong lĩnh vực đất đai là một loại quan hệ pháp luật xuất phát từ quyền cơ bản của công dân - quyền tố cáo. Quan hệ pháp luật được điều chỉnh bởi pháp luật về tố cáo. Theo đó, việc tố cáo và giải quyết tố cáo được thực hiện theo thủ tục chặt chẽ đã quy định. Người tố cáo là cá nhân thực hiện việc tố cáo. Người bị tố cáo là cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi bị tố cáo trong lĩnh vực đất đai. Người giải quyết tố cáo là cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền giải quyết tố cáo. Mỗi chủ thể có quyền hạn, trách nhiệm nhất định, nếu ai vi phạm đều phải chịu những chế tài nhất định.