Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam

Chia sẻ: ViLijen ViLijen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:101

Thêm vào BST

Báo xấu

49
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Quản lý công "Hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận chung về chính sách tuyển dụng công chức ở Việt Nam; Thực trạng chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam; Phương hướng và giải pháp hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …../….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN BÍCH THỦY HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI – NĂM 2021
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… …../….. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN BÍCH THỦY HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS BÙI THỊ NGỌC MAI HÀ NỘI – NĂM 2021
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Những nội dung trong luận văn này là do tôi nghiên cứu, thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS Bùi Thị Ngọc Mai. Mọi tham khảo dùng trong luận văn đều đƣợc trích dẫn rõ ràng tên tác giả, tên công trình, thời gian, địa điểm công bố. Mọi sao chép không hợp lệ, vi phạm quy chế đào tạo tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm. Học viên Nguyễn Bích Thủy
LỜI CẢM ƠN Để thực hiện và hoàn thành đề tài Luận văn này, tôi đã nhận đƣợc sự hỗ trợ, giúp đỡ và tạo điều kiện từ nhiều cơ quan, tổ chức và cá nhân. Luận văn cũng đƣợc hoàn thành dựa trên sự tham khảo, học tập kinh nghiệm từ các kết quả nghiên cứu liên quan, các tạp chí chuyên ngành của nhiều tác giả ở các trƣờng Đại học, các tổ chức nghiên cứu, tổ chức chính trị…và sự giúp đỡ, tạo điều kiện về vật chất và tinh thần từ phía gia đình, bạn bè và các đồng nghiệp. Trƣớc hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Tiến sĩ Bùi Thị Ngọc Mai- ngƣời hƣớng dẫn khoa học đã trực tiếp dành nhiều thời gian, công sức hƣớng dẫn tôi trong quá trình thực hiện nghiên cứu và hoàn thành Luận văn. Tôi xin trân trọng cám ơn Lãnh đạo Học viện Hành chính quốc gia, Khoa sau đại học, các Khoa, phòng Chức năng, các Giảng viên Học viện Hành chính quốc gia đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu, giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tuy có nhiều cố gắng, nhƣng trong Luận văn này không tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tôi kính mong Quý thầy cô, các chuyên gia, những ngƣời quan tâm đến đề tài, đồng nghiệp, gia đình và bạn bè tiếp tục có những ý kiến đóng góp, giúp đỡ để đề tài đƣợc hoàn thiện hơn. Một lần nữa xin chân thành cám ơn!
MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục từ viết tắt MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ ............................................................................................. 12 1.1 Một số khái niệm ...................................................................................... 12 1.2. Nội dung chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ................................ 18 1.3. Đặc điểm của tuyển dụng công chức cấp xã ........................................... 29 1.4. Vai trò của tuyển dụng công chức và công chức cấp xã ......................... 30 1.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức và công chức cấp xã ....................................................................................... 31 1.6. Tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã .............................................................................................................. 36 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 ................................................................................. 40 Chƣơng 2 THỰC TRẠNG CHÍNH SÁCH TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ............................................................. 41 2.1. Khái quát về sự phát triển của chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam ........................................................................................................ 41 2.2. Số lƣợng, chất lƣợng công chức cấp xã thông qua tuyển dụng .............. 45 2.3 Nội dung các chính sách tuyển dụng công chức cấp xã hiện nay ............ 49 2.4. Đánh giá thực trạng chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam hiện nay .......................................................................................................... 66
2.5. Nguyên nhân của hạn chế trong chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam hiện nay ...................................................................................... 74 TỔNG KẾT CHƢƠNG 2 ............................................................................... 78 Chƣơng 3. CĂN CỨ, YÊU CẦU, GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CHÍNH SÁCH TUYỂN DỤNG ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC CẤP XÃ ..................................... 79 3.1 Phƣơng hƣớng hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã tại Việt Nam ........................................................................................................ 79 3.2. Giải pháp hoàn thiện, nâng cao hiệu quả chính sách tuyển dụng đối với công chức cấp xã ............................................................................................ 82 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ................................................................................. 89 KẾT LUẬN .................................................................................................... 90 TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................. 92
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT CCCX Công chức cấp xã HĐND Hội đồng nhân dân CBCC Cán bộ, công chức UBND Ủy ban nhân dân QPPL Quy phạm pháp luật Nghị định số 112/2011/NĐ-CP Nghị định số 112/2011/NĐ-CP ngày 05/12/2011 của Chính phủ về công chức xã, phƣờng, thị trấn Nghị định số 34/2019/NĐ-CP Nghị định số 34/2019/NĐ-CP ngày 24/4/2019 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số quy định về cán bộ, công chức và ngƣời hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố Thông tƣ số 13/2019/TT-BNV Thông tƣ số 13/2019/TT-BNV ngày 06/11/2019 của Bộ trƣởng Bộ Nội vụ hƣớng dẫn một số quy định về cán bộ, công chức ở cấp xã và ngƣời hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố. 1
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đội ngũ cán bộ, công chức nói chung có vai trò quan trọng quyết định sự thành công trong tổ chức, hoạt động của các cơ quan hành chính đặc biệt là đội ngũ công chức cấp xã vì đây là công chức thực thi trực tiếp đƣa đƣờng lối, chủ trƣơng của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc đến với ngƣời dân và là ngƣời trực tiếp tổ chức để nhân dân thực hiện các chính sách, pháp luật đó. Tuyển dụng công chức là khâu đầu tiên trong quản lý nhà nƣớc về cán bộ, công chức nhƣng ảnh hƣởng rất lớn đến chất lƣợng đội ngũ công chức, do đó có thể nói tuyển dụng giữ vai trò giữ vị trí quan trọng nhất đối với việc sử dụng quản lý công chức, quyết định chất lƣợng công chức và hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính các cấp. Đặc biệt với mô hình quản lý công chức theo chức nghiệp nhƣ Việt Nam hiện nay biên chế suốt đời cho công chức nên việc tuyển chọn công chức càng phải đảm bảo chất lƣợng để trách những hậu quả liên quan đến quản lý công chức và hiệu quả thực thi chính sách. Nhận thức tầm quan trọng của đội ngũ công chức nói chung và công chức cấp xã và việc tuyển dụng công chức ngay từ khi mới thành lập, Đảng và Nhà nƣớc ta luôn chú trọng khâu lựa chọn những cán bộ, công chức làm việc tại bộ máy cơ quan Nhà nƣớc từ trung ƣơng đến cơ sở. Trong suốt thời gian qua các chính sách tuyển dụng đã đƣợc Nhà Nƣớc thể chế hóa bằng các Văn bản quy phạm pháp luật và từng bƣớc hoàn thiện góp phần nâng cao chất lƣợng đội ngũ công chức cơ sở, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nƣớc về công chức. Trƣớc năm 1986, nếu việc tuyển dụng công chức vào làm việc cho cơ quan nhà nƣớc nói riêng và cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị nói chung đƣợc thực hiện thông qua xét tuyển thì đế nay để đáp ứng yêu cầu đổi 2
mới kinh tế và cải cách hành chính nhà nƣớc, tuyển dụng công chức đƣợc chuyển từ xét tuyển sang thi tuyển. Năm 2003, sự ra đời của Nghị định số 114/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003 của Chính phủ về cán bộ, công chức cấp xã đã quy định tuyển dụng công chức cấp xã phải thông qua thi tuyển và xét tuyển. Năm 2008, Luật cán bộ, công chức ra đời đã tiếp tục khẳng định tuyển dụng công chức cấp xã đƣợc thực hiện chủ yếu thông qua thi tuyển, đồng thời bổ sung: việc tuyển dụng công chức cấp xã phải căn cứ vào yêu cầu nhiệm vụ, vị trí việc làm và chỉ tiêu biên chế của cơ quan sử dụng công chức. Hiện nay, việc thực hiện nhất quán phƣơng thức thi tuyển cạnh tranh cùng với quá trình hoàn thiện cơ sở pháp lý về tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam trong hơn 20 năm qua đã thể hiện rõ nỗ lực và quyết tâm của các cơ quan Nhà nƣớc và đã đạt đƣợc những kết quả nhất định trong việc đa dạng các phƣơng thức tuyển dụng, quy định cụ thể quy trình tuyển dụng, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong tuyển dụng… góp phần hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã. Tuy nhiên chính sách tuyển dụng công chức cấp xã vẫn còn chƣa thống nhất, tính khả thi và thực tiễn chƣa cao trong một số nội dung nhƣ việc xác định nhu cầu tuyển dụng chƣa gắn với thực tế, yêu cầu và tiêu chuẩn của công chức cấp xã còn quy định chồng chéo và phù, việc quy định tuyển dụng đặc biệt còn khó khăn trong việc triển khai thực hiện… Do vậy để khắc phục hạn chế của chính sách tuyển dụng công chức cấp xã đồng thời để đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lƣợng công tác tuyển dụng phòng chống tiêu cực và đơn giản hóa thủ tục hành chính trong quy trình tổ chức tuyển dụng để đảm bảo nguyên tắc công khai, minh bạch và thực tài trong tuyển dụng công chức, khắc phục những hạn chế trong các quy định pháp lý hiện hành và thực tiễn tuyển dụng công chức hiện nay, việc nghiên cứu đề tài “Hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam” nhằm nâng cao chất lƣợng của đội ngũ công chức cơ sở vừa có ý nghĩa lý luận, vừa có tính thực tiễn. 3
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Luận văn. 2.1 Các nghiên cứu về chính sách và hoàn thiện chính sách Nhà xuất bản Chính trị quốc gia - Sự thật xuất bản cuốn sách “Chính sách công - những vấn đề cơ bản” (Sách chuyên khảo) do Tác giả Nguyễn Hữu Hải, Trƣởng khoa Hành chính học, Học viện Hành chính Quốc gia biên soạn. Cuốn sách cung cấp những kiến thức lý luận chung nhất về chính sách công nhƣ: quá trình phát triển khoa học chính sách; đặc điểm, vai trò và phân loại chính sách công; cấu trúc nội dung và chu trình chính sách công; nguyên tắc, căn cứ, các bƣớc và phƣơng pháp, công cụ hoạch định chính sách công; yêu cầu, các hình thức, phƣơng pháp tổ chức thực thi chính sách công và phân cấp quản lý chính sách công; nguyên tắc, tiêu chí, quy trình, nội dung và phƣơng pháp phân tích chính sách công; nội dung đánh giá chính sách công; tổ chức công tác phân tích, đánh giá chính sách công. Cuốn sách không chỉ trang bị những kiến thức cơ bản về chính sách công, góp phần hoàn thiện công tác hoạch định và thực thi chính sách công; mà còn trang bị kỹ năng cơ bản về hoạch định, phân tích, tổ chức thực thi, kiểm tra, đánh giá chính sách công. “Hoạch định và thực thi chính sách công”, Tác giả Lê Nhƣ Thanh, Lê Văn Hòa, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, 2017. Nội dung cuốn sách trình bày tổng quan về chính sách công (quan niệm, vai trò, phân loại và chu trình chính sách công); hoạch định chính sách công (khái niệm, vai trò và chủ thể tham gia hoạch định chính sách công, yêu cầu đối với một chính sách công, căn cứ, những yếu tố ảnh hƣởng, quy trình, mô hình hoạch định chính sách công và phƣơng pháp đánh giá tác động chính sách); và thực thi chính sách công (khái niệm, vai trò và chủ thể tham gia, yêu cầu, quy trình triển khai, điều kiện, những yếu tố ảnh hƣởng và phƣơng pháp tiếp cận thực thi chính 4
sách công, lựa chọn công cụ thực thi chính sách công, lập và thực hiện chƣơng trình, dự án thực thi chính sách công). “Chính sách công, lý luận và thực tiễn”, Tác giả Cao Quốc Hoàn, Nguyễn Đỗ Kiên, Nhà xuất bản Tƣ pháp năm 2018 đã đƣa ra một số tri thức, kỹ năng, quy trình, nguyên lý cơ bản trong quá trình xây dựng và thực thi chính sách, chính sách công để góp phần khắc phục những hạn chế trong việc hoạch định và thực thi chính sách hiện nay. Bài viết “Bản chất, vai trò của chính sách công” đăng trên Tạp chí điện tử Tổ chức Nhà ngày 27/01/2017 của tác giả Văn Tất Thu - Nguyên Thứ trƣởng Bộ Nội vụ đã đề cập đến bản chất vai trò, ý nghĩa của chính sách công trong việc định hƣớng mục tiêu, tạo động lực cho các đối tƣợng tham gia hoạt động kinh tế xã hội, tạo môi trƣờng thích hợp cho các hoạt động kinh tế xã hội và thúc đẩy sự phối hợp hoạt động giữa các cấp, các ngành. Bài viết cũng đồng thời đề cập đến ý nghĩa khoa học, thực tiễn và lý luận của chính sách công 2.2. Các nghiên cứu về tuyển dụng công chức và công chức cấp xã Việc nghiên cứu các nội dung liên quan đến tuyển dụng công chức nói chung đƣợc nhiều nhà khoa học, những ngƣời làm công tác lý luận nghiên cứu ở nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau và đƣợc công bố dƣới dạng các sách, Đề tài khoa học, luận án, luận văn, các bài báo đăng tải trên tạp chí, sách báo. “Các mô hình tuyển dụng công chức trên thế giới và định hướng ứng dụng cho Việt Nam” Tác giả Đào Thị Thanh Thủy - Nhà xuất bản chính trị Quốc gia Sự thật năm 2017. Cuốn sách đã nghiên cứu, tổng kết các mô hình tuyển dụng công chức ở các nƣớc trên thế giới có cuốn sách, tổng kết kinh nghiệm tuyển dụng công chức ở các nƣớc nhƣ Trung Quốc, Nhật Bản, Philipin… đồng thời đánh giá mô hình tuyển dụng công chức ở nƣớc ta hiện nay, định hƣớng bài học kinh nghiệm có thể áp dụng cho tuyển dụng công chức ở Việt Nam. 5
“Tuyển dụng công chức dựa trên khung năng lực - lý luận và thực tiễn” Tác giả Nguyễn Thị Hồng Hải chủ biên, xuất bản năm 2020, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật. Nội dung cuốn sách đề cập đến một số vấn đề lý luận về năng lực, khung năng lực và tuyển dụng công chức dựa trên năng lực; giới thiệu kinh nghiệm tuyển dụng công chức dựa trên năng lực ở một số quốc gia trên thế giới; phân tích thực tiễn khung năng lực của công chức ở Việt Nam và đề xuất khung năng lực của công chức cơ quan hành chính nhà nƣớc ở Việt Nam, thực trạng tuyển dụng công chức ở Việt Nam và cơ hội, thách thức, nội dung áp dụng khung năng lực cùng với những đề xuất vận dụng khung năng lực vào thi tuyển công chức. Tác giả Nguyễn Quốc Hiệp có Luận án tiễn sĩ năm 2007 “Hoàn thiện pháp luật về tuyển chọn công chức ở nước ta” tại Viện Nhà nƣớc và Pháp luật đã đƣa ra lý luận về công chức, tuyển chọn công chức, xác định các yếu tố ảnh hƣởng đến việc tuyển chọn và các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về tuyển chọn công chức. 2.3. Các nghiên cứu về hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã. Đề án “Một số vấn đề về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy và chính sách đối với cán bộ, công chức xã, phường, thị trấn” do Bộ Nội vụ chủ trì năm 2015; Đề án đã tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng về chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy và chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức cấp xã và ngƣời hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; Luận án tiến sỹ “Đánh giá chính sách đối với cán bộ, công chức cấp xã ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Lƣơng Mạnh Sơn năm 2019 – Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam đã đánh giá tổng thể về chính sách đối với cán bộ công chức cấp xã và đề xuất giải pháp hoàn thiện các chính sách trong đó có chính sách về tuyển dụng công chức cấp xã. 6
Bài “Các tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện pháp luật về công chức cấp xã” Tạp chí điện tử Tổ chức Nhà nƣớc đăng 29/7/2017 của Thạc sỹ Trần Thị Hạnh, Trƣờng Đại học Nội vụ Hà Nội. Bài viết đã đƣa ra quan niệm về hoàn thiện pháp luật về cán bộ, công chức cấp xã và phân tích 6 tiêu chí đánh giá mức độ hoàn thiện pháp luật về công chức cấp xã bao gồm: tiêu chí về nội dung, tính toàn diện, tính đồ bộ, khả thi và tiêu chí về kỹ thuật lập pháp và tổ chức thực hiện. Bài viết “Thực trạng và giải pháp hoàn thiện pháp luật về công chức cấp xã ở Việt Nam”, Bài đăng trên Tạp chí điện tử Tổ chức nhà nƣớc (ngày 16/7/2019) tác giả Trần Thị Hạnh, Viện trƣởng Viện nghiên cứu phát triển, Trƣờng Đại học Nội vụ. Bài viết đã đề cập đến thực trạng quy định về công chức cấp xã hiện nay về số lƣợng, tiêu chuẩn, vế sử dụng và quản lý, tuyển dụng công chức cấp xã…đồng thời nêu một số giải pháp hoàn thiện pháp luật về công chức cấp xã đáp ứng mục tiêu, việc hoàn thiện pháp luật phải đảm bảo tính đồng bộ và kế thừa và hiện đại góp phần xây dựng đội ngũ CCCX chuyên nghiệp, hiện dại, hoàn thành tốt nhiệm vụ Nhà nƣớc. 2.4. Đánh giá chung về các nghiên cứu Các nghiên cứu trên đã đƣa ra đƣợc khung lý luận tổng quát về nguồn nhân lực trong khu vực công, tuyển dụng công chức, chính sách tuyển dụng và các nhân tố ảnh hƣởng đến chính sách tuyển dụng. Do vậy đây là cơ sở để Luận văn nghiên cứu các nội dung của Chƣơng 1 về lý luận chung về chính sách tuyển dụng công chức. Tuy nhiên, các nghiên cứu nêu trên mới dừng lại ở việc nghiên cứu về tuyển dụng công chức nói chung trong đó áp dụng với công chức cấp huyện, cấp tỉnh, trung ƣơng chƣa nghiên cứu riêng và đi sâu vào chính sách tuyển dụng đối với công chức cấp xã. Học viên nhận thấy đề tài Luận văn là một nội dung chƣa đƣợc nghiên cứu cụ thể và chuyên sâu. Luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu một cách chuyên biệt về chính sách tuyển dụng đối với công chức cấp xã. Do vậy, Luận văn có tính áp dụng 7
thực tiễn cao trong bối cảnh thực hiện nâng cao chất lƣợng đội ngũ công chức cấp xã trong thời gian tới 3. Mục đích và nhiệm vụ của Luận văn 3.1. Mục đích của luận văn Trên cơ sở nghiên cứu những vấn đề lý luận về chính sách tuyển dụng công chức cấp xã, luận văn đánh giá thực trạng chính sách tuyển dụng công chức cấp xã và đề xuất những giải pháp hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam. 3.2. Nhiệm vụ của luận văn Để đạt đƣợc những mục tiêu trên, Luận văn thực hiện nhiệm vụ sau - Nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản của chính sách tuyển dụng công chức cấp xã nhƣ: các khái niệm, vai trò, đặc điểm, nội dung, tiêu chí hoàn thiện, yếu tố ảnh hƣởng đến chính sách tuyển dụng công chức cấp xã; - Mô tả, phân tích đánh giá thực trạng chính sách tuyển dụng công chức cấp xã hiện nay từ đó chỉ ra những tồn tại, hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế trong chính sách tuyển dụng hiện nay; - Đƣa ra định hƣớng hoàn thiện chính sách đề xuất những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện các chính sách tuyển dụng đối với công chức cấp xã hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn. 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của Luận văn này là chính sách tuyển dụng công chức cấp xã 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu chính sách tuyển dụng công chức cấp xã đƣợc thể hiện qua hệ thống văn bản QPPL của các cơ quan Trung ƣơng về tuyển dụng công chức cấp xã. 8
Luận văn tập trung nghiên cứu nội dung chính sách tuyển dụng công chức cấp xã về: nguyên tắc tuyển dụng, chủ thể tuyển dụng, đối tƣợng tuyển dụng, quy trình tuyển dụng, phƣơng thức tuyển dụng công chức cấp xã và đề xuất giải pháp hoàn thiện nội dung chính sách tuyển dụng công chức cấp xã tại Việt Nam. Phạm vi không gian: Luận văn nghiên cứu nội dung chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam. Phạm vi thời gian: Từ năm 2008 đến nay (vì đây là thời điểm ban hành Luật Cán bộ, công chức 2008, tạo cơ sở pháp lý mới cho việc quản lý cán bộ, công chức nói chung và tuyển dụng công chức cấp xã nói riêng). 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1 Phương pháp luận Luận văn đƣợc thực hiện dựa trên cơ sở phƣơng pháp luận của chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh và quan điểm, chủ trƣơng, chính sách của Đảng Cộng sản Việt Nam về nhà nƣớc và pháp luật; về xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân; về đổi mới công tác cán bộ nói chung và công chức cấp xã nói riêng. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: Phƣơng pháp nghiên cứu: Luận văn sử dụng những phƣơng pháp nghiên cứu chính là phƣơng pháp phân tích tài liệu thứ cấp với nguồn tài liệu là hệ thống các sách, các đề tài khoa học, Luận văn; hệ thống văn bản QPPL quy định về tuyển dụng công chức cấp xã, hệ thống các báo cáo của các địa phƣơng về quản lý công chức cấp xã và thực hiện các chính sách đối với công chức cấp xã. Trong đó có 2 khối tài liệu lớn gồm: Khối tài liệu là hệ thống sách, đề tài khoa học và Luận án nghiên cứu về quản lý công chức nói chung và chính sách tuyển dụng công chức. Đây là khối tài liệu cung cấp lý luận chung về các vấn đề quản lý công chức tuyển dụng công chức của Việt Nam hiện nay. 9
Khối tài liệu là hệ thống các Văn bản QPPL của Trung ƣơng trong đó có quy định về tuyển dụng công chức cấp xã đây là khối tài liệu cung cấp các nội dung quy định cụ thể về tuyển dụng của từng địa phƣơng và việc triển khai thực hiện các quy định về tuyển dụng đối với công chức cấp xã. Bên cạnh đó Luận văn sử dụng các phối hợp các phƣơng pháp phân tích xử lý thông tin nhƣ: phƣơng pháp hệ thống, phân tích, tổng hợp và so sánh. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Về mặt lý luận Trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu đã đƣợc tiến hành, luận văn góp phần hệ thống hóa, phân tích, làm rõ những vấn đề lý luận về chính sách tuyển dụng công chức cấp xã nhƣ khái niệm chính sách tuyển dụng công chức cấp xã, vai trò, nội dung chính sách tuyển dụng cũng nhƣ hệ thống các yếu tố ảnh hƣởng đến chính sách tuyển dụng công chức cấp xã và các tiêu chí ảnh hƣởng đến chính sách tuyển dụng công chức cấp xã. 6.2. Về mặt thực tiễn - Với những kết quả và đề xuất cụ thể, luận văn góp phần vào việc hoàn thiện chính sách hiện nay về tuyển dụng công chức nói chung và công chức cấp xã nói riêng. - Luận văn góp phần giúp các nhà làm chính sách, nhà quản lý Nhà nƣớc có cái nhìn tổng thể, đầy đủ về chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam. - Luận văn có thể sử dụng làm tài liệu nghiên cứu, phục vụ cho việc sơ kết, tổng kết, đánh giá về tuyển dụng đối với công chức cấp xã nói riêng và làm cơ sở để xây dựng một số chƣơng trình, kế hoạch, đề án…về tuyển dụng và hoàn thiện hệ thống chính sách tuyển dụng công chức cấp xã trong giai đoạn tiếp theo. - Luận văn cũng có thể sử dụng làm tƣ liệu tham khảo phục vụ cho việc nghiên cứu, học tập và giảng dạy cho đội ngũ công chức thực thi nhiệm vụ. 10
7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn đƣợc cấu trúc trong 3 chƣơng: Chương 1: Cơ sở lý luận chung về chính sách tuyển dụng công chức ở Việt Nam Chương 2: Thực trạng chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam Chương 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện chính sách tuyển dụng công chức cấp xã ở Việt Nam 11
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHÍNH SÁCH TUYỂN DỤNG CÔNG CHỨC CẤP XÃ 1.1 Một số khái niệm 1.1.1 Khái niệm về tuyển dụng công chức Tuyển dụng là một trong những chức năng cơ bản của quản lý nguồn nhân lực. Thuật ngữ “tuyển dụng” rất quen thuộc trong khoa học quản lý nguồn nhân lực cũng nhƣ trong thực tiễn quản lý nhƣng nội hàm của nó vẫn chƣa đạt đƣợc sự thống nhất. Rất khó tìm một khái niệm, một định nghĩa về từ “tuyển dụng” trong khoa học quản lý nguồn nhân lực. Nói cách khác, các tài liệu, các giáo trình của Việt Nam cũng nhƣ nƣớc ngoài, khi đề cập đến khái niệm tuyển dụng thì đều dùng hai cụm từ đó là tuyển (recruitment) và chọn (selection) chứ không có khái niệm về tuyển dụng. Hai cụm từ này thƣờng dùng cùng nhau để chỉ một chức năng cơ bản của quản lý nguồn nhân lực đó là một quá trình liên quan tới việc xác định, thu hút, lựa chọn ngƣời phù hợp với yêu cầu nguồn nhân lực của tổ chức Tuyển và chọn có quan hệ chặt chẽ với nhau, sự khác biệt của chúng chính là khi quá trình tuyển kết thúc thì quá trình chọn bắt đầu, tuyển là việc tìm kiếm đƣợc đủ số lƣợng và chất lƣợng ứng viên tiềm năng để tổ chức có thể chọn những ngƣời thích hợp nhất đáp ứng nhu cầu công việc của mình, tuyển là quá trình thu hút những ngƣời xin việc có trình độ từ lực lƣợng lao động trong xã hội và lực lƣợng trong tổ chức hay cũng có thể nói là một tiến trình định vị và thu hút ứng viên để điền khuyết chức vụ trống cho tổ chức; trong khi đó, chọn liên quan tới việc dự đoán các ứng viên thích hợp nhất đóng góp cho tổ chức cả ở hiện tại và tƣơng lai chọn là quá trình đánh giá các ứng viên theo nhiều khía cạnh khác nhau dựa vào các yêu cầu của công việc để tìm đƣợc 12
những ngƣời phù hợp với các yêu cầu đặt ra trong số những ngƣời đã đƣợc thu hút đƣợc từ quá trình tuyển mộ. Trong lĩnh vực hành chính nhà nƣớc thì tuyển dụng đƣợc hiểu theo một hƣớng khác là một hoạt động nhằm chọn đƣợc ngƣời đủ năng lực và điều kiện thực thi công việc trong các cơ quan hành chính Nhà nƣớc. Tùy theo tính chất, chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan và tiêu chuẩn, điều kiện của từng chức danh cần tuyển dụng thì có hình thức tuyển dụng khác nhau. Tuyển dụng là khâu đầu tiên có ảnh hƣởng đến chất lƣợng đội ngũ công chức, do vậy phải tuân thủ nguyên tắc, quy trình khoa học. Theo Luật cán bộ, công chức 2008 thì “Khái niệm tuyển dụng công chức là việc tuyển người vào làm việc trong biên chế của cơ quan nhà nước thông qua thi hoặc xét tuyển. Việc tuyển dụng công chức phải căn cứ vào nhu cầu công việc, vị trí công tác và theo chỉ tiêu biên chế được giao” [34]. Từ những đặc điểm trên đây, rõ ràng việc tuyển dụng công chức mang những điểm khác biệt nhất định so với tuyển dụng ngƣời lao động thông thƣờng. Chẳng hạn, yếu tố quốc tịch luôn đƣợc coi là yếu tố bắt buộc khi tuyển dụng công chức tuỳ một số rất ít quốc gia và chỉ dành cho một số vị trí nhất định (Singapore là nƣớc cho phép công chức không nhất thiết phải mang quốc tịch Singapore). Do công chức làm việc cho cơ quan nhà nƣớc nên việc tuyển dụng phải tuân thủ các quy định chặt chẽ của pháp lý. Để đảm bảo mọi công dân đều có quyền trực tiếp tham gia quản lý nhà nƣớc nếu họ có khả năng do vậy tuyển dụng công chức phải đảm bảo nguyên tắc công khai, công bằng, bình đẳng cho mọi công dân… Thêm nữa, dù sử dụng mô hình chức nghiệp hay mô hình việc làm nhà nƣớc đều hƣớng tới sự ổn định trong nhân sự, ổn định bộ máy nhà nƣớc nên việc tuyển dụng đòi hỏi phải đƣợc tiến hành một cách thận trọng, hiệu quả, thời gian tập sự thƣờng cao hơn khu vực tƣ nhân. Công việc quản lý nhà nƣớc luôn đem lại những thách thức cũng nhƣ mang ý nghĩa cộng đồng cao, tạo sức hút nhất định đối với ngƣời tham gia 13
tuyển dụng. Đây cũng là một lợi thế trong tuyển dụng công chức của nhà nƣớc. Công chức chiếm một số lƣợng đáng kể trong nguồn nhân lực của nhà nƣớc nói chung, của xã hội nói riêng. Đối tƣợng này đảm nhận rất nhiều vị trí, nhiều công việc khác nhau, thuộc nhiều ngành nghề với những yêu cầu riêng. Về cơ bản, nếu xét theo tính chất công việc có thể chia công chức thành hai loại: công chức lãnh đạo, quản lý và công chức không phải là lãnh đạo, quản lý. Mỗi nhóm công chức này sẽ có những yêu cầu riêng về khung năng lực để đảm bảo các công việc tƣơng ứng. Việc tuyển dụng các công chức này cũng đòi hỏi mang những nét đặc trƣng riêng. Từ việc tìm hiểu các khái niệm nêu trên có thể tổng kết khái niệm: Tuyển dụng công chức là việc lựa chọn và chấp nhận một ngƣời tự nguyện gia nhập vào công vụ sau khi đã xác nhận ngƣời đó có đủ tiêu chuẩn và điều kiện đối với vị trí còn trống trong bộ máy hành chính nhà nƣớc. Tuyển dụng công chức là một kênh quan trọng để bổ sung nguồn nhân lực cho bộ máy nhà nƣớc. 1.1.2 Khái niệm công chức cấp xã Khái niệm công chức ở nƣớc ta có lịch sử phát triển lâu dài. Ngay từ những năm sau khi giành chính quyền, chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh 76/SL ngày 22/5/1950 quy định chế độ công chức của nƣớc Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa. Ở Việt Nam hiện nay, công chức đƣợc phân định theo cấp hành chính. Ngoài công chức ở trung ƣơng, cấp tỉnh, cấp huyện còn có một bộ phận công chức ở cấp xã. Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh Cán bộ, công chức năm 2003 đƣợc ban hành là sự khẳng định về mặt pháp lý đối với đội ngũ công chức cấp xã. Theo đó đã quy định cán bộ, công chức ở Việt Nam bao gồm: Những ngƣời đƣợc tuyển dụng, giao giữ một chức danh chuyên môn nghiệp vụ thuộc Uỷ ban nhân dân cấp xã. 14