Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường Cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

13
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường Cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam" được hoàn thành với mục tiêu nhằm đề xuất các giải pháp để hoàn hiện quản lý nhà nước trong lĩnh vực đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nhằm đáp ứng nhu cầu về nguồn lực của nền kinh tế trong giai đoạn mới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường Cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN QUỐC KỲ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẠO TẠO NGHỀ Ở CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ …………/………… ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN QUỐC KỲ QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐẠO TẠO NGHỀ Ở CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Mã số: 8 34 04 03 GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN: TS. HUỲNH QUÝ THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2023
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường Cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các trích dẫn, số liệu nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, đáng tin cậy, không sao chép nguyên văn bất kỳ công trình nào của người đi trước. Thừa thiên Huế, tháng 11 năm 2023 Học viên Nguyễn Quốc Kỳ
LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Giảng viên của Học viện Hành chính Quốc gia đã tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong suốt chương trình đào tạo Thạc sĩ Quản lý công, đặc biệt xin gửi lời biết ơn chân thành đến TS. Huỳnh Quý, người đã giúp đỡ tận tình, hướng dẫn và tạo điều kiện giúp tác giả hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn người người thân và bạn bè, đồng nghiệp đã chia sẻ, hỗ trợ, động viên tôi trong suốt quá trình học tập tại Học viện Hành chính Quốc gia, cũng như động viên để bản thân nổ lực nghiên cứu và hoàn thiện luận văn. Mặc dù đã đạt được những kết quả nhất định nên luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế; Bản thân tác giả rất mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp, trao đổi của quý thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp. Xin trân trọng cảm ơn./. Học viên Nguyễn Quốc Kỳ
MỤC LỤC MỞ ĐẦU.....................................................................................................................1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ ....8 1.1. Các vấn đề chung về đào tạo nghề.........................................................................8 1.1.1. Khái niệm đào tạo nghề .................................................................................. 8 1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nước về đào tạo nghề .....................................................9 1.2. Khách thể, chủ thể và đặc điểm quản lý nhà nước về đào tạo nghề .................... 13 1.2.1. Chủ thể, khách thể quản lý nhà nước về đào tạo nghề ......................................13 1.2.2. Đặc điểm quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam....................13 1.3. Nội dung quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp .......................................... 14 1.3.1. Xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và chính sách..............................................................................................................14 1.3.2. Tổ chức bộ máy và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức thực hiện quản lý nhà nước về đào tạo nghề ...................................................................................... 15 1.3.3. Quản lý và sử dụng các nguồn lực và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực dạy nghề ... 17 1.3.4. Xây dựng bộ tiêu chí đánh giá, thực hiện việc kiểm định chất lựợng đào tạo nghề và đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia ............................................18 1.3.5. Thanh tra, kiểm tra và xử lý ......................................................................... 20 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về dạy nghề tại các trường cao đẳng công lập...................................................................................................................... 21 1.4.1. Những yếu tố khách quan ............................................................................ 21 1.4.2. Những yếu tố chủ quan ................................................................................ 23 Tiểu kết chương 1 ......................................................................................................25 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐÀO TẠO NGHỀ Ở CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM ..........................................................................................................27 2.1. Đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội tác động đến quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ........... 27 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Nam ..................... 27 2.1.2. Sự ảnh hưởng của điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế, xã hội đến quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường Cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam 29 2.2. Khái quát tình hình giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ..... 31
2.3. Thực trạng đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ........................................................................................................... 38 2.3.1. Các ngành đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. .......................................................................................................... 38 2.3.2. Chương trình đào tạo các ngành cao đẳng, trung cấp nghề trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ................................................................................................................39 2.3.3. Tài liệu, giáo trình phục vụ nhu cầu đào tạo nghề hệ cao đẳng, trung cấp trên địa bàn tỉnh Quảng Nam .................................................................................................. 40 2.3.4. Tình hình đội ngũ giáo viên đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ............................................................................................41 2.3.5. Chế độ học phí của các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. 43 2.3.6. Cơ sở vật chất các trường trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam 44 2.3.7. Tình hình sinh viên, học sinh tham gia đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ................................................................................45 2.4. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước đối với đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam .......................................................... 46 2.4.1. Xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và chính sách đối với đào tạo nghề .............................................................................46 2.4.2. Công tác xây dựng bộ máy và đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức quản lý nhà nước về đào tạo nghề. ................................................................................................50 2.4.3. Công tác sắp xếp cơ sở đào tạo nghề và phân luồng học sinh vào đào tạo nghề53 2.4.4. Thực hiện đầu tư tài chính, cơ sở vật chất và xã hội hóa đối với đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ............................... 55 2.4.5. Xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá đối với đào tạo nghề và hợp tác quốc tế ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam....................................... 60 2.4.6. Công tác thanh tra, kiểm tra trong đào tạo nghề ở các trường Cao đẳng công lập 62 2.5. Đánh giá chung về quản lý nhà nước đối với đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam .......................................................... 64 2.5.1. Những kết quả đạt được ............................................................................... 64 2.5.2. Những hạn chế và nguyên nhân hạn chế...........................................................68 Tiểu kết Chương 2 ..................................................................................................... 72 Chương 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI ĐÀO TẠO NGHỀ Ở CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG CÔNG LẬP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH QUẢNG NAM ............................................................................................... 73
3.1. Quan điểm giáo dục nghề nghiệp giai đoạn 2021-2030 và tầm nhìn 2045 của Tỉnh ủy và UBND tỉnh Quảng Nam....................................................................... 73 3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện hoạt động quản lý nhà nước đối với đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ....................... 74 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về đào tạo nghề ở bậc cao đẳng và trung cấp ............................................................................................................... 74 3.2.2. Hoàn thiện hệ thống tổ chức bộ máy quản lý đối với giáo dục nghề nghiệp . 75 3.2.3. Hoàn thiện chương trình đào tạo, hệ thống giáo trình, tài liệu học tập............... 77 3.2.4. Nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn của đội cán bộ quản lý và đội ngũ giáo viên đào tạo nghề.................................................................................................... 79 3.2.5. Đẩy mạnh liên kết, hợp tác với các doanh nghiệp, đào tạo gắn với nhu cầu thực tiễn và hợp tác quốc tế ............................................................................................ 82 3.2.6. Tăng cường công tác hướng nghiệp cho học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông .............................................................................................................. 85 3.2.7. Đẩy mạnh đầu tư về cơ sở vật chất, trang thiết bị kỹ thuật và thực hiện xã hội hóa cho các trường cao đẳng công lập đào tạo nghề ............................................... 87 3.2.8. Chú trọng công tác thanh tra, kiểm tra ..............................................................89 3.3. Kiến nghị về thực hiện giải pháp..................................................................... 90 Tiểu kết chương 3 ......................................................................................................91 KẾT LUẬN ..............................................................................................................92 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 94
CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN Ký hiệu Nguyên nghĩa CĐ Cao đẳng CNKT Công nhân kỹ thuật CNH - HĐH Công nghiệp hóa, hiện đại hóa CSDN Cơ sở dạy nghề ĐH, CĐ Đại học, cao đẳng THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDNN Giáo dục nghề nghiệp GVDN Giáo viên dạy nghề HTQT Hợp tác quốc tế KHCN Khoa học Công nghệ LĐTB&XH Lao động – Thương binh và Xã hội. NSNN Ngân sách nhà nước QLNN Quản lý nhà nước XHCN Xã hội chủ nghĩa XHH Xã hội hóa
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Thống kê nhóm ngành và số lượng mã ngành đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ................................................................................................................38 Bảng 2.2. Thống kê đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên thuộc các Trường Cao đẳng trên đị bàn tỉnh Quảng Nam từ 2016 đến 2021 ...........................................................41 Bảng 2.3. Thống kê trình độ đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên thuộc các Trường Cao đẳng trên địa bàn tỉnh Quảng Nam từ 2016 đến 2021 ......................................... 42 Bảng 2.4. Mức thu học phí đào tại các Trường Cao đẳng Công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, từ năm học 2019 đến năm học 2021 .....................................................43 Bảng 2.5. Cơ sở vật chất các Trường Cao đẳng công lập đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ................................................................................................................44 Bảng 2.6. Số lượng sinh viên, học sinh của các Trường Cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam ......................................................................................................... 46
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đào tạo nghề là một hoạt động quan trọng góp phần đảm bảo sự tồn tại và phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia. Hoạt động đào tạo và phát triển nghề nghiệp trong lực lượng lao động giúp cho các quốc gia có được nguồn nhân lực thích ứng với những thay đổi của môi trường và đáp ứng được những yêu cầu của việc thực hiện những mục tiêu chiến lược và trở thành mối quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia. Ở Việt Nam, thời gian qua lĩnh vực đào tạo nghề đã được Đảng, Nhà nước quan tâm chỉ đạo, đầu tư và đạt được những thành tựu đáng ghi nhận. Các cơ sở đào tạo nghề trong cả nước đã cung cấp được lực lượng lao động lành nghề cho doanh nghiệp và xã hội. Tuy nhiên, công tác QLNN về về đào tạo nghề ở các trường cao đẳng đã bộc lộ những hạn chế như: Chất lượng đào tạo còn nặng về lý thuyết và thiếu chuyên sâu; tính chuyên nghiệp trong đạo tạo nghề ít chú trọng, thậm chí chạy theo thị hiếu tất thời, làm mất cân đối trong các ngành nghề đào tạo; cơ sở vật chất phục vụ cho thực hành, thực tập lạc hậu; trình độ đội ngũ giảng viên chưa đồng đều; công tác XHH trong đào tạo nghề chưa được đẩy mạnh; sự liên kết giữa các cơ sở đào tạo nghề với doanh nghiệp yếu; chính sách, pháp luật liên quan đến quản lý nhà nước về đào tạo nghề vừa thiếu, vừa chồng chéo, thiếu hiệu quả.... Tỉnh Quảng Nam là tỉnh thuộc vùng kinh tế trọng điểm miền Trung với nhiều đột phá và tỉnh năng động. Tốc độ phát triển kinh tế, nhất là thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp tăng nhanh, trong đó nổi lên là khu kinh tế Chu Lai, tạo thành động lực phát triển kinh tế cho tỉnh Quảng Nam. Trong những năm gần đây, tỉnh Quảng Nam đã chú trọng phát triển công nghiệp đa ngành, vì vậy nhu cầu nguồn nhân lực lành nghề khá lớn và trở thành sức ép cho địa phương này. Để đáp ứng nhu cầu cung ứng nguồn nhân lực tương ứng với tốc độ nguồn lực đầu tư, phát triển công nghiệp, tỉnh Quảng Nam đã thành lập 2 1
trường cao đẳng và tạo điều kiện cho các Bộ, ngành trung ương đầu tư, xây dựng 2 trường, nâng tổng số 4 trường cao đẳng thực hiện chức năng đào tạo nghề cho địa phương. Tuy nhiên, thực tiễn đào tạo nghề và QLNN về đào tạo nghề thông qua hoạt động của các trường cao đẳng trên địa bàn tỉnh Quảng Nam còn quá nhiều bất cập. Trước hết là tính hướng nghiệp trong đào tạo nghề chưa được chú trọng, thiếu qui hoạch. Mối liên kết giữa cơ sở đào tạo nghề và doanh nghiệp thiếu kết nối nên hiệu quả thấp. Chất lượng đào tạo thiếu chú trọng, hiệu quả thấp; chương trình đào trạo, đội ngũ giáo viên chưa đáp ứng yêu cầu, cơ sở vật chất, điều kiện thực hành lạc hậu, chưa thích ứng với công nghệ hiện đại của các doanh nghiệp, chưa phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; cơ quan quản lý nhà nước về đào tạo nghề ít chú trọng, nhất là trong công tác thanh tra, kiểm tra giám sát, đánh giá để kịp thời chấn chỉnh các sai phạm, nâng cao chất lượng đào tạo trên địa bàn. Từ thực tiễn trên, đòi hỏi cần nghiên cứu, đánh giá một cách tổng thể công tác đào tạo nghề và QLNN trên lĩnh vực này để có các giải pháp điều chỉnh, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội thông qua hệ thống các trường cao đăng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam là vấn đề cấp thiết, vì vậy nên tôi chọn và nghiên cứu đề tài “Quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các Trường Cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam” làm đề tài luận văn tốt nghiệp thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công có ý nghĩa về cả lý luận và thực tiễn. 2. Tình hình nghiên cứu Trong những năm gần đây, ở nước ta, lĩnh vực giáo dục, đào tạo nhất là đào tạo nghề đã thu hút được sự quan tâm của nhiều nhà khoa học, nhà quản lý nghiên cứu ở phạm vi, mức độ khác nhau, tiêu biểu một số công trình được công bố liên quan đến đề tài như: - Giáo dục kỹ thuật – nghề nghiệp và phát triển nguồn nhân lực, của Trần Khánh Đức (2002). Tác giả tập hợp các bài báo khoa học của tác giả đề 2
cập khá đa dạng, ở các giác độ khác nhau về giáo dục nghề nghiệp và phát triển nguồn nhân lực ở cả hai khía cạnh cơ sở lý luận và thực tiễn. Công trình cung cấp cho luận văn những cứ liệu lý luận, phương pháp luận cũng như thực tiễn về định hướng giáo dục nghề nghiệp [15]. - Giải pháp huy động nguồn lực xã hội hóa vào phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp, Nguyên Văn Lâm (2017). Qua đánh giá thực trạng, giải pháp liên quan đến XHH giáo dục nghề nghiệp qua đó tác giả đề xuất các giải pháp nhằm thu hút đầu tư trong nước và nước ngoài nhằm phát triển hệ thống giáo dục nghề nghiệp. Đặc biệt tác giả đã tổng kết, đánh giá và rút ra các bài học kinh nghiệm trong huy động nguồn lực của tư nhân, doanh nghiệp trong đào tạo nghề nhằm cung ứng cho thị trường lao động trong quá trình hội nhập. Qua đó đề xuất các giải pháp phát triển giáo dục nghề nghiệp trong phạm vi toàn quốc [20]. - Công tác giáo dục nghề nghiệp: Thực trạng và một số giải pháp, Phạm Linh Mai (2020). Tác giả đánh giá, khái quát việc triển khai chủ trương, đường lối, của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác giáo dục nghề nghiệp, đánh giá những kết quả của đào tạo nghề trong đóng góp vào quá trình phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Phân tích những hạn chế, bất cập, rút ra các bài học kinh nghiệm, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục nghề nghiệp trong thời gian đến [21]. - Quản lý nhà nước về đào tạo nghề cho lao động nông thôn tại huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội – Thực trạng và giải pháp, Nguyễn Thị Bền (2021). Qua thực tiễn đào tạo nghề cho lao động nông thôn ở huyện Sóc Sơn, Hà Nội, tác giả đánh giá cao vai trò đào tạo nghề trong nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nông thôn và qua đó tạo nhiều cơ hội để tìm kiếm việc làm, góp phần xóa đói, giảm nghèo cho thanh niên [4]. - QLNN về đầu tư phát triển đào tạo nghề ở nước ta – Thực trạng và giải pháp, Nguyễn Đức Tĩnh (2007). Nội dung chính là nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn về đầu tư phát triển đào tạo nghề trong nền kinh tế thị 3
trường, thực trạng QLNN về đầu tư phát triển đào tạo nghề và kiến nghị các giải pháp hoàn thiện QLNN về đầu tư phát triển đào tạo nghề ở nước ta [29]. - Thực trạng quản lý họa động đào tạo nghề ở trường Cao đẳng Việt – Đức, Nghệ An, Nguyễn Khắc Toàn (2020). Công trình đã đánh giá một cách chi tiết về quản lý hoạt động đào tạo nghề ở trường Cao đẵng Việt –Đức, Nghệ An bao gồm kết quả, hạn chế, nguyên nhân của hạn chế. Tác giả đề xuất các giải pháp đột phá, mang tính đổi mới và gắn liền với quá trình chuyển đổi cơ cấu kinh tế của địa phương nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động đào tạo nghề ở trường này [33]. - Giải pháp nâng cao năng lực các trường cao đẳng nghề vùng đồng bằng sông Hồng, Ngô Thị Thuận, Đồng Thị Vân Hồng (2014). Trên cơ sở nghiên cứu, khảo sát các cơ sở đào tạo nghề ở các tỉnh trong khu vực đồng bằng sông cửu long, tác giả đánh giá thực trạng năng lực các trường cao đẳng nghề ở khu vực này và vai trò của nó trong cung ứng nguồn lao động lành nghề đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội. Nhóm nghiên cứu đã đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực các trường cao đẳng nghề của vùng [31]. Các bài viết, công trình trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau, mặt dù chưa toàn diện song đã có nhiều đóng góp nhất định trong việc hoạch định chủ trương, chính sách, giải pháp… có thể tham khảo, làm cơ sở nghiên cứu của đề tài luận văn. Xét trên bình diện toàn quốc, có nhiều đề tài nghiên cứu về đào tạo nghề đã được công bố, song trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, cho đến nay chưa có công trình nào nghiên cứu về đánh giá thực trạng của QLNN đối với các trường cao đẳng công lập đào tạo nghề. Vì vậy, việc chọn đề tài “Quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các Trường Cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam”” để làm luận văn thạc sĩ Quản lý công không trùng lặp. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu: - Đề xuất các giải pháp để hoàn hiện QLNN trong lĩnh vực đào tạo 4
nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam nhằm đáp ứng nhu cầu về nguồn lực của nền kinh tế trong giai đoạn mới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Xác lập cơ sở lý luận QLNN về đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập. - Đánh giá, phân tích thực trạng QLNN trong lĩnh vực đào tạo nghề tại các trường cao đẳng công lập ở tỉnh Quảng Nam ở cả ba khía cạnh kết quả đạt được, hạn chế và những nguyên nhân. - Đề xuất các giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện QLNN về đào tạo nghề tại các trường cao đẳng công lập ở tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu: Nội dung của QLNN về đào tạo nghề tại các trường cao đẳng công lập 4.2. Phạm vi nghiên cứu: Về không gian: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu QLNN về đào tạo nghề do các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam thực hiện. Về thời gian: từ năm 2017 đến nay. Câu hỏi nghiên cứu: Câu hỏi tổng quan: Đề nâng cao chất lượng, hiệu quả QLNN về đào tạo nghề tại các trường Cao đẳng công lập ở tỉnh Quảng Nam cần phải thực hiện các giải pháp gì trong bối cảnh đổi mới hiện nay? Câu hỏi cụ thể: - Về lý luận: Vai trò của QLNN đối với nâng cao chất lượng đào tạo nghề trong các trường cao đẳng công lập hiện nay. - Về mặt thực tiễn: Công tác QLNN về đào tạo nghề trong các trường cao đẳng công lập thời gian qua có những thành tựu, hạn chế gì? - Về giải pháp: Để hoàn thiện QLNN về đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập cần có những giải pháp đột phá gì trong thời gian tới? 5
5. Phương pháp nghiên cứu lý luận: Để đạt được mục tiêu đề ra, luận văn lựa chọn phương pháp nghiên cứu trên cơ sở sử dụng phép duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, các phương pháp nghiên cứu cụ thể sau đây: - Phương pháp phân tích, tổng hợp: Qua thực tiễn nghiên cứu, tác giả tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập từ 2017 đến nay để có đánh giá cụ thể đối với những chuyển biến trong nâng cao chất lượng đào tạo nghề. - Phương pháp thống kê: Qua khảo sát tại các trường cao đẳng trên địa bàn nghiên cứu, tác giả dùng phương pháp thống kê để nắm được thực trạng về nguồn nhân lực, đội ngũ giáo viên, trình độ chuyên môn nghiệp vụ, cơ sở vật chất đảm bảo và các yếu tố khác trong đào tạo nghề; từ đó, đưa ra những dẫn chứng và đánh giá theo nội dung nghiên cứu. - Phương pháp so sánh: Phương pháp này giúp có sự đối chiếu, so sánh các mặt đã làm được, chưa làm được và ảnh hưởng của nó đối với phát triển nguồn nhân lực trong đào tạo nghề ở các đối tượng nghiên cứu, từ đó, đề xuất các giải pháp mang tính áp dụng chung nhất, có ý nghĩa thực tiễn đối với công tác đào tạo nghề trên địa bàn tỉnh Quảng Nam. Ngoài ra, tác giả còn sử dụng các phương pháp như: Phương pháp điều tra xã hội học, phương pháp nghiên cứu thực tiễn, phương pháp chuyên gia... bổ sung trong quá trình nghiên cứu. 6. Những đóng góp mới của luận văn: - Góp phần làm rõ hơn vai trò của chính quyền địa phương, trách nhiệm các ngành chủ quản đối với hoạt động đào tạo nghề thông qua các trường cao đẳng công lập trong giai đoạn tử năm 2017 đến năm 2022. - Đề xuất các giải pháp mang tính thiết thực nhằm nâng cao hiệu quả QLNN về đào tạo nghề ở các trường Cao đẳng công lập trên địa bàn nghiên cứu nhằm đáp ứng nhu cầu về lao động lành nghề góp phần phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới. 6
- Làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm. 7. Cấu trúc của luận văn: Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý nhà nước về đào tạo nghề. Chương 2: Thực trạng quản lý nhà nước về đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên đại bàn tỉnh Quảng Nam. Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản lý nhà nước đối với đào tạo nghề ở các trường cao đẳng công lập trên địa bàn tỉnh Quảng Nam thời gian tới. 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ĐÀO TẠO NGHỀ 1.1.Các vấn đề chung về đào tạo nghề 1.1.1. Khái niệm đào tạo nghề Khái niệm về đào tạo nghề hay còn gọi là dạy nghề đã được đặt ra trong các công trình nghiên cứu về lãnh vực này: “Theo tổ chức Lao động quốc tế (ILO) đưa ra khái niệm: Đào tạo nghề là nhằm cung cấp cho người học những kỹ năng cần thiết để thực hiện tất cả các nhiệm vụ liên quan đến công việc, nghề nghiệp được giao” [31, tr. 24]. Theo điều 5, Luật Dạy nghề được Quốc hội khóa XI, kỳ họp 10 thông qua ngày 29/11/2006, thì: “Dạy nghề (đào tạo nghề) là hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học nghề có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học” [25]. Theo Điều 3. Luật giáo dục nghề nghiệp 2014: “Đào tạo nghề nghiệp là hoạt động dạy và học nhằm trang bị kiến thức, kỹ năng và thái độ nghề nghiệp cần thiết cho người học để có thể tìm được việc làm hoặc tự tạo việc làm sau khi hoàn thành khóa học hoặc để nâng cao trình độ nghề nghiệp” [26]. Một số nhà khoa học, nhà quản lý cho rằng: Giáo dục nghề nghiệp (đào tạo nghề) là một bộ phận của hệ thống giáo dục quốc dân, gồm cả các trường chuyên nghiệp và dạy nghề. Giáo dục nghề nghiệp là quá trình đào tạo nghề cho người lao động của các trường chuyên nghiệp và dạy nghề. Giáo dục nghề nghiệp có chức năng đào tạo người lao động từ chưa có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ trở thành có chuyên môn, nghiệp vụ tham gia và đáp ứng được yêu cầu của hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ,.. theo nhu cầu của thị trường lao động, doanh nghiệp. Đây là lĩnh vực đào tạo đa dạng về đối tượng, loại hình, cơ cấu ngành nghề, có quan hệ chặt chẽ và chịu sự chi phối trực tiếp của nhu cầu của thị trường lao động, việc làm trên phạm vi toàn quốc, từng địa phương thậm chí cả khu vực và quốc tế. 8
Từ các quan niệm, khái niệm nêu trên, theo cách tiếp cận của luận văn, theo tác giả luận văn, đào tạo nghề được hiểu như sau: Đào tạo nghề (giáo dục nghề nghiệp) là quá trình trang bị cho người học kiến thức, kỹ năng kỹ xảo và thái độ nghề nghiệp một cách có hệ thống, có khả năng trực tiếp hoạt động sản xuất, dịch vụ, đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động. ĐTN bao gồm hai quá trình có quan hệ hữu cơ với nhau là dạy nghề và học nghề. Dạy nghề các học viên tiếp thu được những kiến thức về lý thuyết và thực hành có được một trình độ, kỹ năng kỹ xảo, sự khéo léo, thành thục nhất định về nghề nghiệp từ sự truyền bá của giáo viên. Học nghề là quá trình người lao động đạt được một trình độ nghề nghiệp nhất định thông qua tiếp thu những kiến thức về lý thuyết và thực hành của người lao động trong học tập, lao động trực tiếp... 1.1.2. Khái niệm quản lý nhà nước về đào tạo nghề Khái niệm quản lý nhà nước Quản lý là một hoạt động có chủ đích, có tổ chức của chủ thể quản lý tác động lên khách thể quản lý thông qua các phương pháp, môi trường nhất định nhằm đạt được mục đích của chủ thể quản lý. Quản lý xã hội do nhà nước đảm nhận, do đó QLNN được hình thành. Theo Giáo trình quản lý hành chính nhà nước: “Quản lý nhà nước là sự tác động có tổ chức và điều chỉnh bằng quyền lực Nhà nước đối với các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người để duy trì và phát triển các mối quan hệ xã hội và trật tự pháp luật nhằm thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của Nhà nước trong công cuộc xây dựng CNXH và bảo vệ tổ quốc XHCN” [17, tr.407]. “Quản lý nhà nước là một dạng quản lý đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước và sử dụng pháp luật, chính sách để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức trên tất cả các mặt đời sống xã hội do cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội” [16, tr.3]. 9
Từ những khái niệm trên, theo tác giả luận văn, QLNN là hoạt động mang tính chất quyền lực đặc biệt của nhà nước, thông qua hệ thống pháp luật, nhà nước để điều chỉnh các quan hệ xã hội. QLNN được xem là một hoạt động chức năng của nhà nước trong quản lý xã hội, được hiểu theo hai nghĩa. Theo nghĩa rộng: QLNN là bao gồm hoạt động của bộ máy nhà nước, từ hoạt động lập pháp, hoạt động hành pháp, đến hoạt động tư pháp. Theo nghĩa hẹp: QLNN chỉ bao gồm hoạt động hành pháp. QLNN được đề cập trong đề tài này là khái niệm QLNN theo nghĩa rộng; QLNN bao gồm toàn bộ các hoạt động từ ban hành các văn bản luật, các qui phạm pháp luật khác liên quan đến đối tượng bị quản lý và vấn đề tư pháp đối với đối tượng quản lý cần thiết của Nhà nước. Hoạt động QLNN chủ yếu được thực hiện bởi tất cả các cơ quan nhà nước và có thể các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể quần chúng, cá nhân được nhà nước ủy quyền, trao quyền thực hiện theo quy định của pháp luật. Khái niệm quản lý nhà nước về đào tạo nghề: Đào tạo nghề là một hoạt động giáo dục có tính thực tiễn cao. QLNN về đào tạo nghề là một phần của QLNN về giáo dục. Khi xem xét QLNN trong lĩnh vực đào tạo nghề cần đặt trong mối quan hệ của nó với QLNN về giáo dục: - QLNN về giáo dục là hoạt động của các cơ quan Nhà nước áp dụng các qui định của pháp luật thực hiện quyền lực công để tác động đến các hoạt động giáo dục và đào tạo nhằm thực hiện mục tiêu nhà nước đề ra. Mục tiêu QLNN về giáo dục là đưa các hoạt động giáo dục, đào tạo vào khuôn khổ của pháp luật nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và hoàn thiện, phát triển nhân cách công dân. QLNN về giáo dục cũng như QLNN trên các lĩnh vực đời sống xã hội, được sử dụng tổng hợp nhiều phương pháp như: Phương pháp hành chính, phương pháp kinh tế, phương pháp giáo dục trong đó lấy phương pháp giáo dục làm trung tâm. 10
QLNN về giáo dục ở nước ta được quy định tại Luật Giáo dục 2019, Điều 105. Cơ quan QLNN về giáo dục: 1. Chính phủ thống nhất QLNN về giáo dục. Chính phủ trình Quốc hội trước khi quyết định chủ trương lớn có ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ học tập của công dân trong phạm vi cả nước, chủ trương về cải cách nội dung chương trình của một cấp học; hằng năm, báo cáo Quốc hội về hoạt động giáo dục và việc thực hiện ngân sách giáo dục; trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội trước khi quyết định việc áp dụng đại trà đối với chính sách mới trong giáo dục đã được thí điểm thành công mà việc áp dụng đại trà sẽ ảnh hưởng đến quyền và nghĩa vụ học tập của công dân trong phạm vi cả nước. 2. Bộ Giáo dục và Đào tạo chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện QLNN về giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục đại học, trung cấp sư phạm, cao đẳng sư phạm, giáo dục thường xuyên. 3. Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội chịu trách nhiệm trước Chính phủ thực hiện QLNN về giáo dục nghề nghiệp, trừ trung cấp sư phạm và cao đẳng sư phạm. 4. Bộ, cơ quan ngang Bộ, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, có trách nhiệm phối hợp với Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội thực hiện QLNN về giáo dục. 5. UBND các cấp thực hiện QLNN về giáo dục theo phân cấp của Chính phủ, trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn của mình, thực hiện các nhiệm vụ sau đây: a) Kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giáo dục của cơ sở giáo dục trên địa bàn; b) Bảo đảm các điều kiện về đội ngũ nhà giáo, tài chính, cơ sở vật chất, thư viện và thiết bị dạy học của trường công lập thuộc phạm vi quản lý; c) Phát triển các loại hình nhà trường, thực hiện xã hội hóa giáo dục; bảo đảm đáp ứng yêu cầu mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng và hiệu quả 11